Προς Κολοσσαείς, κεφάλαιο Α΄, εδάφια 12-18
12 εὐχαριστοῦντες τῷ Θεῷ καὶ πατρὶ τῷ ἱκανώσαντι ἡμᾶς εἰς τὴν μερίδα τοῦ κλήρου τῶν ἁγίων ἐν τῷ φωτί, 13 ὃς ἐρρύσατο ἡμᾶς ἐκ τῆς ἐξουσίας τοῦ σκότους καὶ μετέστησεν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ υἱοῦ τῆς ἀγάπης αὐτοῦ, 14 ἐν ᾧ ἔχομεν τὴν ἀπολύτρωσιν, τὴν ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν· 15 ῞Ος ἐστιν εἰκὼν τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀοράτου, πρωτότοκος πάσης κτίσεως, 16 ὅτι ἐν αὐτῷ ἐκτίσθη τὰ πάντα, τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα, εἴτε θρόνοι εἴτε κυριότητες εἴτε ἀρχαὶ εἴτε ἐξουσίαι· τὰ πάντα δι’ αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν ἔκτισται· 17 καὶ αὐτός ἐστι πρὸ πάντων, καὶ τὰ πάντα ἐν αὐτῷ συνέστηκε, 18 καὶ αὐτός ἐστιν ἡ κεφαλὴ τοῦ σώματος, τῆς ἐκκλησίας· ὅς ἐστιν ἀρχή, πρωτότοκος ἐκ τῶν νεκρῶν, ἵνα γένηται ἐν πᾶσιν αὐτὸς πρωτεύων,
12 να ευχαριστήτε και να δοξάζετε τον Θεόν και Πατέρα, ο οποίος μας ηξίωσε και με την χάριν του μας έδωσε την ικανότητα, να λάβωμεν μέρος και να γίνωμεν μέτοχοι της κληρονομίας, την οποίαν θα έχουν οι άγιοι, (δηλαδή της μακαρίας και φωτεινής βασιλείας του Θεού) 13 Αυτός είναι εκείνος, που μας ελύτρωσεν από την εξουσίαν των σκοτεινών δαιμόνων και μας κατέταξε εις την Βασιλείαν του Υιού της αγάπης του. 14 Δια του Υιού του δε, του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, επήραμε και έχομεν την απολύτρωσιν, την συγχώρησιν και εξάλειψιν των αμαρτιών μας. 15 Αυτός, ο Υιός, είναι απαράλλακτη εικών του Θεού του αοράτου, πρωτοτόκος, που δεν εκτίσθη, αλλ’ εγεννήθη προαιωνίως από την αυτήν ουσίαν του Πατρός, Θεού τέλειος, πριν ακόμη δημιουργηθή κανένα απολύτως από όλα τα κτίσματα. 16 Διότι δι’ αυτού εκτίσθησαν τα πάντα, όλα όσα υπάρχουν στους ουρανούς και εις την γην, τα ορατά και τα αόρατα· είτε τα αόρατα αυτά είναι οι Θρόνοι είτε είναι αι Κυριότητες είτε είναι αι Εξουσίαι, όλα εν γένει τα τάγματα των αγγέλων δι’ αυτού και εις δόξαν αυτού έχουν κτισθή. 17 Και αυτός άναρχος και προαιώνιος υπάρχει πριν από όλα, και τα πάντα συγκρατονται εις την ύπαρξιν και κυβερνώνται από αυτόν. 18 Και αυτός είναι η κεφαλή και ο αρχηγός του σώματος, δηλαδή της Εκκλησίας· η αρχή και η ζωοποιός δύναμις της Εκκλησίας, ο πρώτος που ανεστήθη εκ των νεκρών, δια να γίνη αυτός και ως άνθρωπος πρώτος εις όλα.
12 να ευχαριστείτε τον Θεό και Πατέρα, ο οποίος μας έκανε ικανούς και μας αξίωσε να πάρουμε μερίδιο στη βασιλεία του φωτός. Αυτό το μερίδιο σαν λαχείο κληρώθηκε και δόθηκε δωρεάν στους Χριστιανούς. 13 Να ευχαριστείτε τον Θεό που μας γλύτωσε από την εξουσία του σκότους και μας μετέφερε στη βασιλεία του αγαπημένου του Υιού. 14 Και από τη σχέση μας με τον Υιό του έχουμε αποκτήσει την απελευθέρωση που μας χάρισε, τη συγχώρηση των αμαρτιών μας. 15 Αυτός ο Υιός είναι εικόνα του αόρατου Θεού, ο οποίος δεν φαίνεται με τα σωματικά μας μάτια. Είναι πρωτότοκος, που δεν κτίσθηκε, αλλά γεννήθηκε από την ίδια την ουσία του Πατρός, πριν να δημιουργηθούν όλα τα κτίσματα. 16 Γεννήθηκε πριν να δημιουργηθεί ο κόσμος. διότι διαμέσου αυτού δημιουργήθηκαν όλα, όσα δηλαδή υπάρχουν στους ουρανούς και όσα είναι πάνω στη γη? εκείνα που φαίνονται με τα σωματικά μας μάτια κι εκείνα που δεν φαίνονται και είναι αόρατα? είτε τα αόρατα αυτά είναι οι θρόνοι, είτε οι κυριότητες, είτε οι αρχές, είτε οι εξουσίες. Όλα γενικώς τα ουράνια τάγματα των αγγέλων διαμέσου αυτού και γι’ αυτόν έχουν δημιουργηθεί. Απ’ αυτόν πήραν την ύπαρξη και μέσω αυτού θα τελειοποιηθούν. 17 Κι αυτός υπάρχει πριν απ’ όλα, και όλα από αυτόν συγκρατούνται και διατηρούνται στην ύπαρξη και κυβερνώνται. 18 Και αυτός από τον οποίο τα πάντα συγκρατούνται είναι η κεφαλή του σώματος, δηλαδή της Εκκλησίας. Αυτός είναι η αρχή της Εκκλησίας και ο ιδρυτής της, ο πρώτος που αναστήθηκε από τους νεκρούς, για να γίνει αυτός και ως προς την ανθρώπινη φύση του πρώτος σε όλα? πρώτος δηλαδή και στην Εκκλησία και στην ανάσταση.
12 καὶ μὲ χαρὰ νὰ εὐχαριστῆτε τὸ Θεὸ καὶ Πατέρα, ποὺ μᾶς ἀξίωσε νὰ ἔχωμε μερίδιο στὴν κληρονομία τῶν ἁγίων στὸ βασίλειο τοῦ φωτός. 13 Aὐτὸς μᾶς λύτρωσε ἀπὸ τὴν ἐξουσία τοῦ σκότους καὶ μᾶς μετέφερε στὴ βασιλεία τοῦ ἀγαπημένου Yἱοῦ του, 14 διὰ τοῦ ὁποίου ἔχουμε τὴν ἀπολύτρωσι, τὴν ἄφεσι τῶν ἁμαρτιῶν. 15 Aὐτός (λόγῳ τῆς σαρκώσεως) εἶναι ὁρατὴ μορφὴ τοῦ ἀοράτου Θεοῦ. Ἔχει γεννηθῆ πρὶν ἀπὸ κάθε δημιούργημα, 16 ἀφοῦ δι’ αὐτοῦ δημιουργήθηκαν τὰ πάντα, ὅσα εἶναι στοὺς οὐρανοὺς καὶ ὅσα εἶναι στὴ γῆ, τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα, εἴτε θρόνοι εἴτε κυριότητες εἴτε ἀρχὲς εἴτε ἐξουσίες. Tὰ πάντα δι’ αὐτοῦ καὶ γι’ αὐτόν (γιὰ τὴ δόξα του) ἔχουν δημιουργηθῆ. 17 Ἀντιθέτως αὐτός (δὲν ἔχει δημιουργηθῆ, ἀλλ’) εἶναι πρὶν ἀπὸ τὰ πάντα. Kαὶ τὰ πάντα δι’ αὐτοῦ συντηροῦνται στὴν ὕπαρξι. 18 Aὐτὸς ἐπίσης εἶναι ἡ Kεφαλὴ τοῦ σώματος, τῆς Ἐκκλησίας. Aὐτὸς εἶναι ἀρχή, πρωτοαναστημένος ἀπὸ τοὺς νεκρούς (μὲ ἔνδοξη ἀνάστασι, στὴν ὁποία δὲν ἀκολουθεῖ πλέον θάνατος), γιὰ νὰ εἶναι αὐτὸς σὲ ὅλα πρῶτος.
Λαχείο!
«…Εὐχαριστοῦντες τῷ Θεῷ καὶ πατρὶ τῷ ἱκανώσαντι ἡμᾶς εἰς τὴν μερίδα τοῦ κλήρου τῶν ἁγίων ἐν τῷ φωτί» (Κολ. 1,12)
ΟΛΟΙ, ἀγαπητοί μου, ὅλοι ξέρουμε τί θὰ πῇ λαχεῖο. Τώρα τελευταῖα μάλιστα στὸν τόπο μας κυκλοφοροῦν πολλὰ λαχεῖα. Λαχεία βγάζουν φιλανθρωπικά σωματεῖα καὶ ἀδελφότητες, σχολεῖα καὶ ναοί, καὶ τὰ περισσότερα καὶ μεγαλύτερα λαχεῖα ἐκδίδει καὶ κυκλοφορεῖ σ ̓ ὅλη τὴν Ἑλλάδα τὸ κράτος. Μεγάλη εἶνε ἡ ζήτησι τῶν λαχείων. Γιατί ὅλα τὰ λαχεῖα χρησιμοποιοῦν ἕνα δόλωμα, ποὺ τραβάει τὸν κόσμο· εἶνε οἱ λαχνοί, δηλαδὴ τὰ διάφορα ἀντικείμενα ἢ χρηματικὰ ποσὰ ποὺ θὰ κερδίσουν μερικοὶ ἀριθμοὶ ἀπὸ τὰ λαχεῖα ποὺ θὰ πουληθοῦν. Σὲ 100.000 π.χ. λαχεῖα, ποὺ θὰ πουληθοῦν, 1.000 ἀριθμοὶ λαχείων θὰ κερδίσουν διάφορα ποσά. Μερικοί λαχνοὶ δὲν εἶνε χρήματα, ἀλλὰ διάφορα ἀντικείμενα, ὅπως ῥαδιόφωνα, τηλεοράσεις, ῥαπτικές μηχανές, ἠλεκτρικά ψυγεῖα, αὐτοκίνητα, διαμερίσματα, πολυκατοικίες. Καὶ ὅσο μεγαλύτερη ἀξία ἔχουν οἱ λαχνοί, τόσο μεγαλύτερη εἶνε ἡ ζήτησι τῶν λαχείων. Υπάρχουν λαχνοὶ ποὺ κερδίζουν ἑκατομμύρια, ὅπως εἶνε τὰ κρατικὰ λαχεῖα. Τὰ λαχεῖα αὐτὰ γίνονται ἀνάρπαστα. Τί, εἶνε μικρὸ πρᾶγμα νὰ δώσης 50 ή 100 δραχμές, καὶ νὰ κερδίσῃς ἕνα διαμέρισμα ποὺ ἀξίζει 500.000 δραχμές ἢ 1.000.000 δραχμές; Ἕνας ἐργάτης, γιὰ νὰ βγάλῃ 200 δραχμές*, κοπιάζει ἀπ’ τὸ πρωΐ ὣς τὸ βράδι κ’ ἐδῶ, χωρὶς κανένα κόπο, νὰ κερδίσῃ καὶ νὰ πάρῃ 1.000.000; Μεταβάλλεται ἀμέσως ἡ οἰκονομική του κατάστασι, κι ἀπὸ φτωχὸς γίνεται ἑκατομμυριοῦχος. Ἀλλὰ ποῦ τέτοια τύχη; λένε πολλοί. Αγοράζω, μου ‘λεγε κάποιος φτωχὸς ἄνθρωπος, λαχεῖα ἐπὶ δέκα χρόνια. Ἔχω ξοδέψει τόσα χρήματα. Ἀλλὰ τίποτα δὲν μοῦ ἔπεσε. Ἐγώ ὅμως ἐξακολουθῶ ν ̓ ἀγοράζω, κ’ ἐλπίζω νὰ μ ̓ εὐνοήσῃ ἡ τύχη…
Μὰ τί ἔπαθες, πάτερ μου, καὶ μιλᾶς ἔτσι γιὰ τὰ λαχεῖα; θὰ μοῦ πῆτε. Εἶσαι κανένας πράκτορας λαχείων στην περιφέρειά μας καὶ κάνεις διαφήμισι γιὰ νὰ διαθέσῃς ὅσο τὸ δυνατὸν περισσότερα λαχεία; Ἐμεῖς, πάτερ μου, ἤρθαμε στην ἐκκλησία γιὰ νὰ ἐκκλησιαστοῦμε καὶ ν ̓ ἀκούσουμε κήρυγμα ποὺ νὰ μιλάῃ γιὰ τὸ Χριστό κ ἐσὺ μιλᾶς γιὰ λαχεῖα;
Ἀπαντοῦμε. Δὲν εἶμαι πράκτορας λαχείων. Έβγαλε καὶ ἡ μητρόπολί μας μερικὰ λαχεῖα γιὰ γηροκομεῖο, οἰκοτροφεῖα καὶ ἄλλα εὐαγῆ ἱδρύματα. Ἀλλ’ ἐδῶ δὲν πρόκειται γι’ αὐτὰ τὰ λαχεῖα. Μιλάω ἐδῶ γιὰ λαχεῖα, γιατὶ ὁ Ἀπόστολος ποὺ διαβάστηκε σήμερα σ’ ὅλες τὶς ἐκκλησίες μιλάει γιὰ λαχεῖο, γιὰ «κλῆρο» (Κολ. 1,12). Καὶ ἤθελα κ’ ἐγὼ νὰ συστήσω στοὺς ἀγαπητούς μου χριστιανοὺς ν’ ἀγοράσουν ἕνα λαχεῖο, ἢ καλύτερα νὰ προμηθευτοῦν ἕνα λαχεῖο χωρὶς νὰ δώσουν οὔτε μια δραχμή. Ἔχοντας τὸ λαχεῖο αὐτό, μποροῦν νὰ κερδίσουν ὄχι πολυκατοικίες καὶ διαμερίσματα, ἀλλὰ νὰ κερδίσουν πράγματα ἀνεκτιμήτου ἀξίας.
-Ποιό ἆραγε νὰ εἶνε τὸ λαχεῖο αὐτό, καὶ πῶς μποροῦμε νὰ τὸ προμηθευτοῦμε;
Ἐάν, ἀγαπητοί μου, ἐὰν ἐνδιαφέρεστε, κάντε ὑπομονὴ ν’ ἀκούσετε τί θὰ ποῦμε τώρα μπαίνοντας στο κύριο μέρος τῆς ὁμιλίας μας.
* * *
Ὑπῆρχε στη Μικρά Ασία μιὰ ὄμορφη πόλις χτισμένη κοντὰ σ ̓ ἕνα παραπόταμο ἑνὸς μεγάλου ποταμοῦ τῆς χώρας αὐτῆς, τοῦ Μαιάνδρου. Ἡ πόλις ὠνομαζόταν Κολασσαὶ καὶ εἶχε γίνει μιὰ ἀπ ̓ τὶς πιὸ πλούσιες πόλεις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Οἱ κάτοικοι ὅμως τῆς πόλεως αὐτῆς ἦταν εἰδωλολάτρες. Μεσάνυχτα εἶχαν ὡς πρὸς τὴν ἀληθινὴ θρησκεία. Ἦταν πλούσιοι μὲν στὰ ὑλικὰ ἀγαθά, πολὺ φτωχοὶ ὅμως στὰ πνευματικά. Γιατὶ φτωχὸς καὶ δυστυχισμένος ἕνας εἶνε αὐτός, ποὺ δὲν γνώρισε και δεν πίστεψε στὸ Χριστό. Δεν γνώρισε, τί ἀξία ἔχει γιὰ τὸν ἄνθρωπο ἡ πίστι στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Ἐνῷ ἕνας ποὺ πιστεύει στὸ Χριστό, κι ἂν ἀκόμη στερῆται ὅλα τὰ ὑλικὰ ἀγαθά, κι ὅταν ἀκόμη πεινάῃ καὶ διψάῃ, κι ὅταν ἐχθροὶ τῆς πίστεως τὸν πιάσουν καὶ τὸν ῥίξουν στὴ φυλακὴ γιὰ τὸ Χριστὸ καὶ θέλουν νὰ τὸν θανατώσουν, καὶ πάλι ὁ πιστὸς ἄνθρωπος αἰσθάνεται μιὰ χαρὰ καὶ ἀγαλλίασι. Εἶνε ἐσωτερικῶς πλούσιος ἀπὸ τὴ χάρι τοῦ Θεοῦ, καὶ εὐχαριστεῖ τὸ Θεὸ ποὺ τὸν ἀξιώνει νὰ ὑποφέρῃ καὶ νὰ μαρτυρῇ γιὰ τὴν πίστι.
Φτωχοί, λοιπόν, πνευματικῶς καὶ δυστυχισμένοι ἦταν καὶ οἱ κάτοικοι τῆς πόλεως τῶν Κολασσῶν, ἂν καὶ κατοικοῦσαν σὲ μιὰ μεγάλη καὶ πλούσια πόλι. Φτωχοὶ καὶ δυστυχισμένοι ἦταν, γιατὶ δὲν ἤξεραν τί θὰ πῇ Χριστός. Ἀλλὰ νά ἦρθε καὶ γιὰ τὴν πόλι αὐτὴ ἡ μέρα ἡ εὐλογημένη. Ἦρθε ἡ μέρα, ποὺ ἕνας φτωχὸς ἄνθρωπος, ὁ φτωχότερος ἀπ’ ὅλους ἀλλὰ καὶ ὁ εὐτυχέστερος ἀπ’ ὅλους, ἦρθε στὴν πόλι. Ἦρθε και κήρυξε τὸ Χριστὸ καὶ κάλεσε τοὺς ἀνθρώπους νὰ πιστέψουν στὸ Χριστὸ γιὰ νὰ βγοῦν ἀπ ̓ τὴ φτώχεια. Ὁ ἄνθρωπος αὐτός, ποὺ ἦρθε καὶ κήρυξε, ἤτανε ὁ Παῦλος ὁ ἀπόστολος. Πίστεψαν ὅλοι οἱ κάτοικοι τῶν Κολασσῶν στὸ κήρυγμα τοῦ Παύλου; Ὄχι, δυστυχῶς. Δὲν ξέρουμε πόσοι ἄνθρωποι κατοικοῦσαν μέσ’ στὴν πόλι τῶν Κολασσῶν. Πάντως θὰ εἶχε πάνω ἀπὸ 200.000 κατοίκους. Ἀπ ̓ αὐτοὺς ἕνα μικρὸ ποσοστό μόνο πίστεψε. Πόσοι λέτε νὰ εἶνε; 100, 200, ἔστω καὶ 300. Αὐτοὶ οἱ λίγοι, ποὺ πίστεψαν στὸ Χριστό, σχημάτισαν τὴν πρώτη ἐκκλησία.
Ὁ Παῦλος εἶνε πολὺ συγκινημένος ποὺ μέσ ̓ στὴν πόλι αὐτὴ βρέθηκαν ψυχὲς εὐγενικὲς καὶ πίστεψαν στο Χριστό. Και τώρα, που βρίσκεται μακριὰ ἀπ’ τὴν πόλι τους, τοὺς θυμᾶται. Τὰ μάτια του γεμίζουν ἀπὸ δάκρυα. Εὐχαριστῶ τὸ Θεό, λέει, γιὰ σᾶς ποὺ πιστέψατε. Ἐσεῖς, ποὺ ἀφήσατε τὴν αἰσχρὴ θρησκεία τῆς εἰδωλολατρίας καὶ ὅλες τίς ἁμαρτωλὲς ἀπολαύσεις, τις διασκεδάσεις καὶ τὰ ὄργια, ἐσεῖς ποὺ ἐγκαταλείψατε τοὺς ψευτοφιλοσόφους, ποὺ ποτέ δὲν σᾶς εἶπαν τὴν ἀλήθεια ἀλλὰ πάντα σᾶς γέμιζαν τὸ κεφάλι μὲ ψευτιές, ἐσεῖς ποὺ πιστέψατε στὸ Χριστό, εἶστε οἱ πραγματικὰ εὐτυχισμένοι. Ἐσεῖς βρήκατε θησαυρὸ μεγάλο. Σ’ ἐσᾶς τοὺς λίγους ἔπεσε λαχεῖο! Γραφτήκατε πιὰ στὸ βιβλίο ποὺ ἔχει μέσα τὰ ὀνόματα ἐκείνων ποὺ πίστεψαν στὸ Χριστό. Γίνατε παιδιά τοῦ Θεοῦ· καὶ σὰν παιδιὰ τοῦ Θεοῦ θὰ γίνετε καὶ κληρονόμοι του. Θὰ ἔχετε κ’ ἐσεῖς μερίδιο στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν, ὅπου πρῶτος μπῆκε ὁ λῃστής, ποὺ σταυρώθηκε μαζὶ μὲ τὸ Χριστό, πίστεψε στο Χριστό, και προτοῦ νὰ ξεψυχήσῃ φώναξε μ’ ὅλη τὴν καρδιά του «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» (Λουκ. 23,42).
* * *
Αγαπητοί μου χριστιανοί!
Τὰ ὅσα εἴπαμε περὶ λαχείου στὴν ὁμιλία αὐτή, τὰ εἴπαμε γιὰ νὰ δώσουμε μιὰ ἑρμηνεία στὰ λόγια τοῦ σημερινοῦ Ἀποστόλου, ὁ ὁποῖος γράφοντας στοὺς κατοίκους τῶν Κολασσῶν ἔλεγε «…Εὐχαριστοῦντες τῷ Θεῷ καὶ πατρὶ τῷ ἱκανώσαντι ἡμᾶς εἰς τὴν μερίδα τοῦ κλήρου τῶν ἁγίων ἐν τῷ φωτί» (Κολ. 1,12). Από τότε ποὺ εἶπε τὰ λόγια αὐτὰ ὁ Παῦλος ἔχουν περάσει 19 και πλέον αἰῶνες. Ἡ ὄμορφη πόλις τῶν Κολασσῶν δὲν ὑπάρχει σήμερα. Ἕνας σεισμὸς δυνατός, ποὺ ἔγινε τὸν 8ο αἰῶνα, τὴν κατέστρεψε μόνο ἐρείπια σώζονται. Στο μέρος τῆς ὡραίας ἐκείνης πόλεως ἕνα βρώμικο τούρκικο χωριό ὑπάρχει σήμερα. Στο μέρος αὐτὸ ἔρχονται τώρα οἱ ξένοι, στέκον ται, καὶ θυμοῦνται τὸν Παῦλο καὶ τὰ οὐράνιά του λόγια. Καὶ τὰ λόγια του αὐτὰ ἐξακολουθοῦν νὰ ἔχουν ἀξία καὶ δύναμι καὶ γιὰ τοὺς σημερινούς χριστιανούς.
Αὐτὸς ὁ Παῦλος στέκεται καὶ σήμερα νοερῶς ἀνάμεσά μας καὶ μᾶς καλεῖ νὰ πιστέψουμε κ’ ἐμεῖς στὸ Χριστό, ὅπως πίστεψαν οἱ ἀρχαῖοι κάτοικοι τῶν Κολασσῶν. Συνιστᾷ καὶ σ ̓ ἐμᾶς, νὰ προμηθευτοῦμε τὸ λαχεῖο, νὰ πιστέψουμε δηλαδὴ στὸ Χριστό. Καὶ ὅποιος πιστεύει στὸ Χριστὸ καὶ ζῇ σύμφωνα μὲ τὴ διδασκαλία του, αὐτὸς εἶνε ὁ πιο πλούσιος κ ̓ εὐτυχισμένος ἄνθρωπος τοῦ κόσμου. Σ’ αὐτὸ τὸν πιστό χριστιανό μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι ἔπεσε ὁ πρῶτος λαχνὸς τοῦ κόσμου.
* Ὑπενθυμίζεται, ὅτι ἡ ὁμιλία ἐγράφη τὸ 1972.
Greek