ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΔΟΣ (Ευαγγελική Περικοπή)

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΔΙΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΜΕ ΤΗ ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΔΑ

«Ὡς οὖν ἔγνω ὁ Κύριος ὅτι ἤκου­σαν οἱ Φαρι­σαῖοι ὅτι Ἰησοῦς πλεί­ο­νας μαθητὰς ποιεῖ καὶ βαπτί­ζει ἢ Ἰωάν­νης- καί­τοι­γε Ἰησοῦς αὐτὸς οὐκ ἐβάπτι­ζεν, ἀλλ᾿ οἱ μαθη­ταὶ αὐτοῦ-ἀφῆκε τὴν Ἰουδαί­αν καὶ ἀπῆλθεν εἰς τὴν Γαλι­λαί­αν(:Όταν λοι­πόν έμα­θε ο Κύριος ότι οι Φαρι­σαί­οι άκου­σαν ότι ο Ιησούς προ­σελ­κύ­ει και βαπτί­ζει περισ­σό­τε­ρους μαθη­τές παρά ο Ιωάν­νης – αν και ο ίδιος ο Ιησούς δεν βάπτι­ζε, αλλά βάπτι­ζαν οι μαθη­τές Tου – για να μην ερε­θί­ζει τον φθό­νο των εχθρών Tου άφη­σε την Ιου­δαία και ανα­χώ­ρη­σε πάλι για τη Γαλι­λαία, όπου δεν υπήρ­χαν πολ­λοί αντί­ζη­λοί Tου)»[Ιω.4,1–3].

«Για­τί λοι­πόν ανα­χω­ρεί από την Ιου­δαία;», θα μπο­ρού­σε να ρωτή­σει κάποιος. Όχι από δει­λία φυσι­κά, αλλά για να στα­μα­τή­σει τη ζηλο­τυ­πία των Ιου­δαί­ων και να ανα­κό­ψει τον φθό­νο τους. Είχε βέβαια τη δυνα­τό­τη­τα να τους αντι­με­τω­πί­σει εάν Του έκα­ναν επί­θε­ση, αλλά δεν θέλει να το πράτ­τει αυτό συχνά, για να μην κινούν­ται αμφι­βο­λί­ες για την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα της κατά σάρ­κα γεν­νή­σε­ως του Υιού του Θεού· διό­τι, εάν κάθε φορά που Τον συλ­λάμ­βα­ναν, διέ­φευ­γε, ασφα­λώς πολ­λοί θα σχη­μά­τι­ζαν σχε­τι­κές υπο­ψί­ες.

Για τον λόγο αυτό, τις περισ­σό­τε­ρες πρά­ξεις Του τις έκα­νε σαν να ήταν ένας απλός άνθρω­πος. Διό­τι όπως ήθε­λε να πιστέ­ψουν στη θεϊ­κή Του υπό­στα­ση, έτσι ήθε­λε να πιστέ­ψουν επί­σης ότι, αν και Θεός, έφε­ρε σάρ­κα ανθρώ­πι­νη. Γι’ αυτό και ύστε­ρα από την Ανά­στα­ση έλε­γε προς τους μαθη­τές: «Ψηλα­φή­σα­τέ με καὶ ἴδετε, ὅτι πνεῦμα σάρ­κα καὶ ὀστέα οὐκ ἔχει καθὼς ἐμὲ θεω­ρεῖτε ἔχον­τα(:Δεί­τε τα χέρια μου και τα πόδια μου ότι έχουν τα σημά­δια των καρ­φιών, και βεβαιω­θεί­τε ότι είμαι εγώ ο ίδιος ο Διδά­σκα­λός σας που σταυ­ρώ­θη­κε. Ψηλα­φή­στε με με τα χέρια σας και βεβαιω­θεί­τε ότι δεν είμαι άσαρ­κο πνεύ­μα· διό­τι η ψυχή και το φάν­τα­σμα ενός νεκρού δεν έχει σώμα και οστά, όπως βλέ­πε­τε και πεί­θε­σθε ότι έχω εγώ)»[Λουκ.24,39]. Επί­σης για τον ίδιο λόγο επι­τί­μη­σε τον Πέτρο όταν Του είπε «Ἳλεώς σοι, Κύριε· οὐ μὴ ἔσται σοι τοῦτο(: Ο Θεός να σε φυλά­ξει, Κύριε, από όσα φοβε­ρά μας είπες ότι θα σου συμ­βούν. Δεν πρέ­πει να σου συμ­βούν αυτά και να θανα­τώ­σουν Εσέ­να τον Μεσ­σία)»[Ματθ.16,22]. Τόση σπου­δαιό­τη­τα απέ­δι­δε ο Κύριος στο θέμα αυτό, στο να πιστευ­τεί δηλα­δή ότι έφε­ρε και την ανθρώ­πι­νη σάρ­κα.

Άλλω­στε και μετα­ξύ των δογ­μά­των της Εκκλη­σί­ας δεν είναι μικρό το θέμα αυτό, ούτε για τη σωτη­ρία μας απο­τε­λεί κάτι το ασή­μαν­το το κεφά­λαιο αυτό, δια του οποί­ου έχουν γίνει και έχουν επι­τευ­χθεί τα πάν­τα· διό­τι έτσι, και ο θάνα­τος κατα­λύ­θη­κε και η αμαρ­τία συγ­χω­ρή­θη­κε και η κατά­ρα εξα­φα­νί­στη­κε και άπει­ρα αγα­θά εισήλ­θαν στη ζωή μας. Για τον λόγο αυτό ήθε­λε παρά πολύ να πιστέ­ψουν οι άνθρω­ποι στην αλή­θεια ότι η κατά σάρ­κα Γέν­νη­σή Του υπήρ­ξε η ρίζα και η πηγή των ανα­ρίθ­μη­των αγα­θών. Και ενώ φρόν­τι­ζε για την από­δει­ξη της ανθρώ­πι­νης Του φύσης, δεν άφη­νε παράλ­λη­λα ούτε τη θεία να συσκιά­ζε­ται.

Αφού ανα­χώ­ρη­σε λοι­πόν από την Ιου­δαία, έρχε­ται πάλι στα ίδια έργα που έκα­νε και προ­η­γου­μέ­νως. Διό­τι δεν πήγαι­νε χωρίς αιτία στη Γαλι­λαία, αλλά θέλον­τας να κάνει σπου­δαία πράγ­μα­τα στους Σαμα­ρεί­τες και για να τα επι­τύ­χει, όχι μόνο τα σχε­δί­α­ζε αυτά, αλλά ενερ­γού­σε με τη σοφία που Τον διέ­κρι­νε, ώστε να μην αφή­σει στους Ιου­δαί­ους καμία πρό­φα­ση αναί­σχυν­της δικαιο­λο­γί­ας.

Αυτό λοι­πόν υπαι­νισ­σό­με­νος και ο Ευαγ­γε­λι­στής έλε­γε: «Ἒδει δὲ αὐτὸν διέρ­χε­σθαι διὰ τῆς Σαμα­ρεί­ας(:Και επει­δή λόγω της επο­χής προ­τί­μη­σε τον συν­το­μό­τε­ρο δρό­μο, έπρε­πε να περά­σει μέσα από τη Σαμά­ρεια)», διό­τι ήθε­λε να δεί­ξει ότι αυτό το έκα­νε ο Ιησούς ως κάτι το πάρερ­γο κατά τη διάρ­κεια της πορεί­ας Του προς τη Γαλι­λαία. Το ίδιο έκα­ναν και ο Από­στο­λοι. Όπως δηλα­δή εκεί­νοι, όταν τους κατα­δί­ω­καν οι Ιου­δαί­οι, τότε στρέ­φον­ταν και κήρυτ­ταν προς τους ειδω­λο­λά­τρες, κατά όμοιο τρό­πο και ο Χρι­στός, όταν Τον εκδί­ω­ξαν, τότε πλη­σί­α­ζε και εκεί­νους, όπως έκα­νε και με τη Συρο­φοι­νί­κισ­σα γυναίκα[:τη Χανα­ναία δηλα­δή εκεί­νη γυναί­κα, της οποί­ας τη θυγα­τέ­ρα θερά­πευ­σε από δαιμόνιο][βλ. Μαρκ.7,24–30]. Αυτό λοι­πόν έγι­νε για να αφαι­ρέ­σει κάθε δικαιο­λο­γία από τους Ιου­δαί­ους και να μην μπο­ρούν να λένε ότι τους εγκα­τέ­λει­ψε και πήγε προς τους ειδω­λο­λά­τρες.

Για τον λόγο αυτό και οι μαθη­τές απο­λο­γούν­ταν και έλε­γαν: «Ὑμῖν ἦν ἀναγ­καῖον πρῶτον λαληθῆναι τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ· ἐπειδὴ δὲ ἀπωθεῖσθε αὐτὸν καὶ οὐκ ἀξίους κρί­νε­τε ἑαυτοὺς τῆς αἰωνί­ου ζωῆς, ἰδοὺ στρε­φό­με­θα εἰς τὰ ἔθνη(:Αλλά ο Παύ­λος και ο Βαρ­νά­βας τους μίλη­σαν με αφο­βία και θάρ­ρος και τους είπαν: ‘’Σύμ­φω­να με το σχέ­διο του Θεού, ο οποί­ος κάλε­σε στη σωτη­ρία τον Ισρα­ήλ πριν απ’ όλους τους άλλους λαούς, ήταν αναγ­καίο και επι­βε­βλη­μέ­νο να κηρυ­χτεί ο λόγος του Θεού πρώ­τα σε σας τους Ιου­δαί­ους. Αφού όμως τον απο­διώ­χνε­τε και δεν τον δέχε­στε, και αφού εσείς οι ίδιοι βγά­ζε­τε για τους εαυ­τούς σας την από­φα­ση ότι δεν είστε άξιοι της αιώ­νιας ζωής, ιδού, στρε­φό­μα­στε στους εθνι­κούς’’)»[Πράξ.13,46].

Και ο ίδιος ο Ιησούς λέγει πάλι: «Οὐκ ἀπεστά­λην εἰ μὴ εἰς τὰ πρό­βα­τα τὰ ἀπολω­λό­τα οἴκου Ἰσρα­ήλ(:Δεν με απέ­στει­λε ο Πατέ­ρας μου παρά για τα χαμέ­να πρό­βα­τα του ισραη­λι­τι­κού γένους)»[Ματθ.15,24]. Και πάλι: «Οὐκ ἔστι καλὸν λαβεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέκνων καὶ βαλεῖν τοῖς κυνα­ρί­οις(:Δεν είναι σωστό να πάρει κανείς το ψωμί των παι­διών και να το ρίξει στα σκυ­λά­κια)»[Ματθ.15,26].Όταν όμως έδιω­ξαν τον Ιησού, άνοι­ξαν θύρα στους εθνικούς[:έδωσαν δηλα­δή τις προ­ϋ­πο­θέ­σεις για να στρα­φεί ο Ιησούς προς τους ειδω­λο­λά­τρες και να Τους φωτί­σει με τη διδα­σκα­λία Του].

Αλλά και κάτω από αυτές τις συν­θή­κες, δεν έρχε­ται με κύριο προ­ο­ρι­σμό Του ο Ιησούς εκεί­νους, αλλά καθώς διερ­χό­ταν από εκεί. Διερ­χό­με­νος λοι­πόν «ἔρχε­ται οὖν εἰς πόλιν τῆς Σαμα­ρεί­ας λεγο­μέ­νην Συχάρ, πλη­σί­ον τοῦ χωρί­ου ὃ ἔδωκεν Ἰακὼβ Ἰωσὴφ τῷ υἱῷ αὐτοῦ(:έρχε­ται λοι­πόν σε κάποια πόλη της Σαμά­ρειας που λεγό­ταν Συχάρ, η οποία ήταν κον­τά στην περιο­χή που είχε δώσει ο Ιακώβ στο γιο του τον Ιωσήφ. Υπήρ­χε μάλι­στα εκεί κι ένα πηγά­δι που είχε ανοί­ξει ο Ιακώβ. Ο Ιησούς λοι­πόν, όπως ήταν κου­ρα­σμέ­νος από την πεζο­πο­ρία, καθό­ταν κον­τά στο πηγά­δι. Η ώρα ήταν περί­που έξι από την ανα­το­λή του ηλί­ου, δηλα­δή δώδε­κα το μεση­μέ­ρι)»[Ιω.4,5–6].

Για­τί όμως ο Ευαγ­γε­λι­στής δίνει τόσες λεπτο­μέ­ρειες για τον τόπο; Για να μην παρα­ξε­νευ­τείς όταν θα ακού­σεις τη γυναί­κα να λέγει: «Μὴ σὺ μεί­ζων εἶ τοῦ πατρὸς ἡμῶν Ἰακώβ, ὃς ἔδωκεν ἡμῖν τὸ φρέ­αρ, καὶ αὐτὸς ἐξ αὐτοῦ ἔπιε καὶ οἱ υἱοὶ αὐτοῦ καὶ τὰ θρέμ­μα­τα αὐτοῦ;(:Μήπως εσύ είσαι ανώ­τε­ρος στην αξία και τη δύνα­μη από τον πατέ­ρα μας τον Ιακώβ, που μας έδω­σε ως κλη­ρο­νο­μιά το πηγά­δι αυτό και δεν ζήτη­σε άλλο καλύ­τε­ρο νερό, αλλά απ’ αυτό ήπιε και ο ίδιος, όπως και τα παι­διά του και τα ζώα του που έτρε­φε και έβο­σκε;)»[Ιω.4,12]. Διό­τι ο τόπος αυτός ήταν εκεί­νος στον οποίο διέ­πρα­ξαν τον φοβε­ρό εκεί­νον φόνο, εκδι­κού­με­νοι για την αρπα­γή της αδερ­φής τους της Δεί­νας, ο Λευί και ο Συμεών[:Η Δεί­να ήταν θυγα­τέ­ρα του πατριάρ­χου Ιακώβ από τη γυναί­κα του τη Λεία. Αυτήν την αγά­πη­σε και την άρπα­ξε ο Συχέμ, γιος του Εμμώρ, άρχον­τας των Συκί­μων, αλλά οι αδελ­φοί της Συμε­ών και Λευί φόνευ­σαν πατέ­ρα και γιο και πήραν πίσω την Δείνα(Γεν.30,21)].

Αξί­ζει όμως να εξη­γή­σου­με από πού προ­ήλ­θαν οι Σαμα­ρεί­τες· διό­τι όλη η περι­φέ­ρεια ονο­μά­ζε­ται Σαμά­ρεια. Από πού λοι­πόν πήρε το όνο­μα αυτό; Σομόρ λεγό­ταν το όρος από τον κατα­κτη­τή της χώρας αυτής, όπως λέγει και ο Ησα­ΐ­ας : «Καὶ ἡ κεφαλὴ Ἐφραὶμ Σομό­ρων(:Επί του παρόν­τος, πρω­τεύ­ου­σα του βασι­λεί­ου του Ισρα­ήλ θα είναι η Σαμά­ρεια)»[Ησ.7,9]. Οι κάτοι­κοι όμως δεν ονο­μά­ζον­ταν Σαμα­ρεί­τες, αλλά Ισραη­λί­τες.

Με την πάρο­δο του χρό­νου όμως ήλθαν σε αντί­θε­ση με το θέλη­μα του Θεού. Και όταν έγι­νε βασι­λιάς ο Φακεέ[:βασιλιάς του Ισρα­ήλ που αντι­στά­θη­κε στην επέ­κτα­ση των Ασσυ­ρί­ων και οργά­νω­σε συμ­μα­χία βασι­λέ­ων εναν­τί­ον τους, όμως η προ­σπά­θεια αυτή απέ­τυ­χε], έκα­νε επί­θε­ση εναν­τί­ον του ο Θεγλαθφαλλασάρ[:βασιλιάς της Ασσυ­ρί­ας που επέ­δρα­με το 733π.Χ. ενάν­τια στο Βασί­λειο του Ισρα­ήλ και οδή­γη­σε πολ­λούς Ισραη­λί­τες αιχ­μά­λω­τους στην Ασσυ­ρία] και κυρί­ευ­σε πολ­λές πόλεις και επι­τέ­θη­κε εναν­τί­ον του Ηλά και αφού τον φόνευ­σε, έδω­σε τη βασι­λεία στον Ωσηέ[:ο τελευ­ταί­ος βασι­λιάς του βορεί­ου βασι­λεί­ου, γιος του Ηλά· στη­ρί­χθη­κε στην εύνοια του Θεγλαθ­φαλ­λα­σάρ, στον οποίο ήταν φόρου υπο­τε­λής· στην προ­σπά­θειά του όμως να συνα­σπι­σθεί με τους Αιγυ­πτί­ους κατά των Ασσυ­ρί­ων συνε­λή­φθη από τον Σαλα­μα­νά­σαρ τον Ε]. Εναν­τί­ον του στρά­φη­κε ο Σαλα­μα­να­σάρ [:διά­δο­χος του Θεγλαθ­φαλ­λα­σάρ, πολιόρ­κη­σε τη Σαμά­ρεια για τρία χρό­νια, και τελι­κά την κυρί­ευ­σε ο διά­δο­χός του ο Σεν­να­χη­ρίμ το 722π. Χ.] , ο οποί­ος και κυρί­ευ­σε άλλες πόλεις και τις κατέ­στη­σε φόρου υποτελείς[πρβλ. Δ΄Βασ. 17,1 κ. ε.].

Ο Ωσηέ όμως υπο­τά­χτη­κε μεν στην αρχή, αλλά αργό­τε­ρα απο­στά­τη­σε και στρά­φη­κε προς τη συμ­μα­χία των Αιθιό­πων. Το αντι­λή­φθη­κε αυτό ο βασι­λιάς της Ασσυ­ρί­ας και εκστρά­τευ­σε εναν­τί­ον του και αφού τους κυρί­ευ­σε, δεν τους άφη­σε πλέ­ον να κατοι­κούν στο χώρο εκεί­νο ως ξεχω­ρι­στό έθνος, επει­δή είχε υπο­ψί­ες για παρό­μοιες μελ­λον­τι­κές απο­στα­σί­ες, αλλά τους μετέ­φε­ρε στη Βαβυ­λώ­να και την Μηδία και από εκεί συγ­κέν­τρω­σε διά­φο­ρους λαούς και τους εγκα­τέ­στη­σε στη Σαμάρεια,ώστε να είναι ασφα­λής η κυριαρ­χία του στο εξής, εφό­σον θα κατεί­χαν τον τόπο οι δικοί του.

Όταν συνέ­βη­σαν αυτά, επει­δή ήθε­λε ο Θεός να δεί­ξει τη δύνα­μή Του και ότι δεν άφη­σε χωρίς βοή­θεια τους Ιου­δαί­ους από αδυ­να­μία, αλλά εξαι­τί­ας των αμαρ­τιών αυτών που είχαν αρπα­χτεί αιχ­μά­λω­τοι από τους Ασσυ­ρί­ους, έστει­λε εναν­τί­ον των βαρ­βά­ρων λέον­τες οι οποί­οι λυμαί­νον­ταν όλη την περιο­χή. Αναγ­γέλ­θη­καν αυτά στον βασι­λέα της Ασσυ­ρί­ας και απέ­στει­λε έναν ιερέα για να παρα­δώ­σει σε αυτούς τους νόμους του Θεού. Αλλά ούτε και τότε άφη­σαν εξ ολο­κλή­ρου την ασέ­βεια, αλλά κατά το ήμι­συ. Κατά το πέρα­σμα όμως του χρό­νου, άφη­σαν τα είδω­λα και λάτρευαν τον αλη­θι­νό Θεό.

Έτσι είχαν λοι­πόν τα πράγ­μα­τα, όταν επα­νήλ­θαν οι Ιουδαίοι[:από την αιχ­μα­λω­σία της Βαβυλώνος]και απο­στρέ­φον­ταν αυτούς, συμ­πε­ρι­φε­ρό­με­νοι προς αυτούς με υπε­ρο­ψία, διό­τι τους θεω­ρού­σαν αλλό­φυ­λους και εχθρούς και από το όρος τούς ονό­μα­ζαν Σαμα­ρεί­τες. Για τους Ιου­δαί­ους δεν υπήρ­ξε μικρή η δια­μά­χη προς τους Σαμα­ρεί­τες στα επό­με­να χρό­νια· διό­τι οι Σαμα­ρεί­τες δεν παρα­δέ­χον­ταν όλα τα βιβλία της Παλαιάς Δια­θή­κης, παρά μόνο του Μωυ­σή, ενώ δεν απέ­δι­δαν μεγά­λη σημα­σία στα βιβλία των προ­φη­τών. Βρί­σκον­ταν λοι­πόν σε αντα­γω­νι­σμό μετα­ξύ τους, διό­τι οι Σαμα­ρεί­τες προ­σπα­θού­σαν να απο­δεί­ξουν την ιου­δαϊ­κή τους κατα­γω­γή και υπε­ρη­φα­νεύ­ον­ταν για τον Αβρα­άμ και τον θεω­ρού­σαν πρό­γο­νό τους, επει­δή ήταν από τη Χαλ­δαία. Επί­σης και τον Ιακώβ τον ονό­μα­ζαν πατέ­ρα τους, επει­δή και αυτός ήταν από­γο­νος του Αβρα­άμ. Οι Ιου­δαί­οι όμως μαζί με τους άλλους λαούς απε­χθά­νον­ταν και τους Σαμα­ρεί­τες.

Επο­μέ­νως, για τους ίδιους λόγους περιέ­παι­ζαν και τον Χρι­στό και Του έλε­γαν : «Οὐ καλῶς λέγο­μεν ἡμεῖς ὅτι Σαμα­ρεί­της εἶ σὺ καὶ δαι­μό­νιον ἔχεις;(:Αφού τόσο περι­φρο­νη­τι­κά εκφρά­ζε­σαι για τους Ισραη­λί­τες, καλά δεν λέμε εμείς ότι είσαι Σαμα­ρεί­της και ότι έχεις δαι­μό­νιο, από το οποίο εμπνέ­ε­σαι την τρε­λή αυτή ιδέα που έχεις για τον εαυ­τό σου😉»[Ιω.8,48]. Και στην παρα­βο­λή εκεί­νη του ανθρώ­που, ο οποί­ος πήγαι­νε από τα Ιερο­σό­λυ­μα προς την Ιερι­χώ και έπε­σε σε ληστές, για τον ίδιο λόγο ο Χρι­στός παρου­σιά­ζει τον Σαμα­ρεί­τη να του προ­σφέ­ρει βοή­θεια και να του δεί­χνει ευσπλαχνία[βλ.Λουκά,10,33–37],ο οποί­ος Σαμα­ρεί­της εθε­ω­ρεί­το ασή­μαν­τος, ευκα­τα­φρό­νη­τος και βδε­λυ­κτός από τους Ιου­δαί­ους.

Και στη θερα­πεία των δέκα λεπρών επί­σης, ο Ιησούς ονό­μα­σε «ἀλλο­γενὴ» τον ένα λεπρό που επέ­στρε­ψε να Τον ευχα­ρι­στή­σει για την ίασή του, για την ίδια αιτία(ήταν βέβαια Σαμαρείτης)[βλ. Λουκ. 17,15–18: «Εἷς δὲ ἐξ αὐτῶν, ἰδὼν ὅτι ἰάθη, ὑπέστρε­ψε μετὰ φωνῆς μεγά­λης δοξά­ζων τὸν Θεόν, καὶ ἔπεσεν ἐπὶ πρό­σω­πον παρὰ τοὺς πόδας αὐτοῦ εὐχαριστῶν αὐτῷ· καὶ αὐτὸς ἦν Σαμα­ρεί­της. Ἀποκρι­θεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν· οὐχὶ οἱ δέκα ἐκαθα­ρί­σθη­σαν; οἱ δὲ ἐννέα ποῦ; οὐχ εὑρέθη­σαν ὑποστρέ­ψαν­τες δοῦναι δόξαν τῷ Θεῷ εἰ μὴ ὁ ἀλλο­γενὴς οὗτος; Καὶ εἶπεν αὐτῷ· ἀναστὰς πορεύ­ου· ἡ πίστις σου σέσω­κέ σε(:Ένας απ’ αυτούς, μόλις είδε ότι θερα­πεύ­θη­κε, επέ­στρε­ψε και με δυνα­τή φωνή εκφρά­ζον­τας τη χαρά και την ευγνω­μο­σύ­νη του δόξα­ζε τον Θεό που τον θερά­πευ­σε δια­μέ­σου του Ιησού. Έπε­σε τότε με το πρό­σω­πο κάτω στη γη κον­τά στα πόδια του Ιησού και τον ευχα­ρι­στού­σε.Και αυτός ήταν Σαμα­ρεί­της, δηλα­δή σχι­σμα­τι­κός και λιγό­τε­ρο φωτι­σμέ­νος από τους Ιου­δαί­ους. Συνε­πώς κανείς δεν θα περί­με­νε να δεί­ξει αυτός μια τέτοια ευγνω­μο­σύ­νη που δεν έδει­ξαν οι άλλοι εννέα, που ήταν Ισραη­λί­τες. Τότε ο Ιησούς είπε: ‘’Δεν καθα­ρί­στη­καν από τη λέπρα και οι δέκα; Οι άλλοι εννέα πού είναι; Δεν μπο­ρού­σαν να γυρί­σουν πίσω και να δοξά­σουν τον Θεό, παρά μόνο ο ξένος αυτός, που δεν ανή­κει στο γνή­σιο ιου­δαϊ­κό γένος; Και σε αυτόν είπε: ‘’Σήκω και πήγαι­νε. Η πίστη σου σε έσω­σε. Δεν θερά­πευ­σε μόνο το σώμα σου, αλλά απο­τε­λεί και καλή αρχή που θα σε οδη­γή­σει και στην πνευ­μα­τι­κή σου σωτη­ρία’’)»].Αλλά και ο ίδιος ο Ιησούς με το ίδιο πνεύ­μα ομι­λεί στους μαθη­τές Του και λέγει: «Εἰς ὁδὸν ἐθνῶν μὴ ἀπέλ­θη­τε καὶ εἰς πόλιν Σαμα­ρειτῶν μὴ εἰσέλ­θη­τε(:Μην πάτε σε δρό­μο που θα σας οδη­γή­σει σε χώρα που κατοι­κούν ειδω­λο­λά­τρες, και μη μπεί­τε σε πόλη που ανή­κει σε Σαμα­ρεί­τες)»[Ματθ.10,5].

Και δεν μας υπεν­θύ­μι­σε ο Ευαγ­γε­λι­στής τον τόπο του Ιακώβ, μόνο για την πλο­κή της διη­γή­σε­ως, αλλά για να δεί­ξει επί­σης ότι από παλαιά είχαν εκβλη­θεί από εκεί οι Ιου­δαί­οι· διό­τι από την επο­χή των προ­γό­νων τους, τούς τόπους τους τούς είχαν εκεί­νοι αντί γι’ αυτούς. Πραγ­μα­τι­κά εκεί­να που κατεί­χαν οι πρό­γο­νοί τους, χωρίς να είναι δικά τους, τα έχα­σαν αυτοί, αν και ήσαν δικά τους. Έτσι βλέ­που­με ότι καμία ωφέ­λεια δεν προ­έρ­χε­ται από τους αγα­θούς προ­γό­νους, εάν δεν είναι αγα­θοί και οι από­γο­νοί τους. Διό­τι οι βάρ­βα­ροι μόνο όταν δοκί­μα­σαν την αγριό­τη­τα των λεόν­των, επα­νήλ­θαν αμέ­σως στην ιου­δαϊ­κή ευσέ­βεια· εκεί­νοι όμως, αν και υπέ­φε­ραν τόσες τιμω­ρί­ες, δεν σωφρο­νί­στη­καν ούτε με αυτόν τον τρό­πο.

Έφθα­σε λοι­πόν ο Χρι­στός πεζο­πο­ρών­τας στο πηγά­δι του Ιακώβ στη Σαμά­ρεια, απο­φεύ­γον­τας πάν­το­τε τον μαλ­θα­κό και χαλα­ρό τρό­πο ζωής και χρη­σι­μο­ποιών­τας παρα­δειγ­μα­τι­κά τον αντί­στοι­χο κοπια­στι­κό και πλή­ρη εμπο­δί­ων· διό­τι δεν είχε χρη­σι­μο­ποι­ή­σει υπο­ζύ­για, αλλά περι­πα­τεί τόσο πολύ, ώστε να κου­ρα­στεί από την οδοι­πο­ρία. Και τού­το διδά­σκει παν­τού, δηλα­δή να εργά­ζε­ται ο καθέ­νας για τον εαυ­τό του, να μη ζητεί τα περιτ­τά και να μην έχει ανάγ­κη από πολ­λά. Διό­τι θέλει να είμα­στε ξένοι προς τα περιτ­τά τόσο, ώστε να περι­κό­πτου­με και πολ­λά από τα αναγ­καία. Για τον λόγο αυτό έλε­γε: «Αἱ ἀλώπε­κες φωλεοὺς ἔχου­σι καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ κατα­σκη­νώ­σεις, ὁ δὲ υἱὸς τοῦ ἀνθρώ­που οὐκ ἔχει ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνῃ(:Οι αλε­πού­δες έχουν τρύ­πες που τις χρη­σι­μο­ποιούν ως φωλιές, και τα που­λιά του ουρα­νού έχουν μέρη για να κουρ­νιά­ζουν, ενώ ο Υιός του ανθρώ­που ‑δηλα­δή Εγώ που γεν­νή­θη­κα από την Παρ­θέ­νο και είμαι ο κατε­ξο­χήν Άνθρω­πος, γνω­στός από τις υπο­σχέ­σεις του Θεού στον Αδάμ, και ως Μεσ­σί­ας πρό­κει­ται να έλθω πάλι Κρι­τής ένδο­ξος πάνω στις νεφέ­λες του ουρα­νού- δεν έχει ούτε πού να ακουμ­πή­σει το κεφά­λι Του. Μην περι­μέ­νεις λοι­πόν κι εσύ να έχεις σωμα­τι­κές ανέ­σεις και ανα­παύ­σεις, αλλά πάρε τις απο­φά­σεις σου γνω­ρί­ζον­τας από πριν ότι η ζωή των ακο­λού­θων μου είναι γεμά­τη από στε­ρή­σεις και θυσί­ες, όπως η δική μου)»[Ματθ.8,20].Για τον λόγο αυτόν παρα­μέ­νει ως επί το πλεί­στον στα όρη και τις ερή­μους, όχι μόνο την ημέ­ρα, αλλά και τη νύκτα.

Από όσα γρά­φον­ται εδώ πλη­ρο­φο­ρού­μα­στε και την αντο­χή του Ιησού στις οδοι­πο­ρί­ες και την αδια­φο­ρία Του για τις τρο­φές και ότι τις θεω­ρού­σε δευ­τε­ρεύ­ου­σας σημα­σί­ας. Και οι μαθη­τές λοι­πόν διδά­χτη­καν να συμ­πε­ρι­φέ­ρον­ται με τον ίδιο τρό­πο. Πραγ­μα­τι­κά δεν έπαιρ­ναν εφό­δια μαζί τους. Και το φανε­ρώ­νει αυτό και άλλος Ευαγ­γε­λι­στής, ο οποί­ος λέγει ότι όταν ο Ιησούς τούς έκα­νε λόγο για τη ζύμη των Φαρι­σαί­ων, εκεί­νοι σκέ­πτον­ταν ότι δεν είχαν μαζί τους άρτους[Ματθ.16,5–12]· επί­σης και όταν μας παρου­σιά­ζει ο Ευαγ­γε­λι­στής πει­να­σμέ­νους τους μαθη­τές να μαδούν τα στά­χυα και να τρώνε[βλ. Ματθ.12,1: «Ἐν ἐκείνῳ τῷ καιρῷ ἐπορεύ­θη ὁ Ἰησοῦς τοῖς σάβ­βα­σι διὰ τῶν σπο­ρί­μων· οἱ δὲ μαθη­ταὶ αὐτοῦ ἐπεί­να­σαν, καὶ ἤρξαν­το τίλ­λειν στά­χυας καὶ ἐσθί­ειν(:Εκεί­νο τον και­ρό βάδι­ζε ο Ιησούς την ημέ­ρα του Σαβ­βά­του μέσα από σπαρ­μέ­να χωρά­φια· και οι μαθη­τές Του πεί­να­σαν και άρχι­σαν να μαδούν στά­χυα και να τρώ­νε)»· πρβλ. Μάρκ. 2,23 και Λου­κά 6,18] και όταν λέγει ότι ο Ιησούς από την πεί­να πήγε προς τη συκιά, τίπο­τε άλλο δεν κάνει, παρά αυτό με όλα αυτά μας διδά­σκει να περι­φρο­νού­με την κοι­λία και να μη θεω­ρού­με σπου­δαία τη λει­τουρ­γία της.

Το ίδιο διε­κή­ρυσ­σε και ο Δαυίδ και έλε­γε: «Ἐκ χει­μάῤῥου ἐν ὁδῷ πίε­ται(:Ο Μεσ­σί­ας αγω­νι­ζό­με­νος υπέρ του λαού Του θα πιει με απλό­τη­τα νερό από τον χεί­μαρ­ρο στο δρό­μο)»[Ψαλμ.109,7], για να κατα­δεί­ξει την αυστη­ρό­τη­τα και τη λιτό­τη­τα της ζωής Του. Αυτό υπο­δει­κνύ­ει και εδώ ο ευαγ­γε­λι­στής Ιωάν­νης: «Ὁ οὖν Ἰησοῦς κεκο­πιακὼς ἐκ τῆς ὁδοι­πο­ρί­ας ἐκαθέ­ζε­το οὕτως ἐπὶ τῇ πηγῇ· ὥρα ἦν ὡσεὶ ἕκτη. ἔρχε­ται γυνὴ ἐκ τῆς Σαμα­ρεί­ας ἀντλῆσαι ὕδωρ. λέγει αὐτῇ ὁ Ἰησοῦς· δός μοι πιεῖν. οἱ γὰρ μαθη­ταὶ αὐτοῦ ἀπελη­λύ­θει­σαν εἰς τὴν πόλιν ἵνα τροφὰς ἀγορά­σω­σι(:Υπήρ­χε μάλι­στα εκεί και ένα πηγά­δι που είχε ανοί­ξει ο Ιακώβ. Ο Ιησούς λοι­πόν, όπως ήταν κου­ρα­σμέ­νος από την πεζο­πο­ρία, καθό­ταν κον­τά στο πηγά­δι. Η ώρα ήταν περί­που έξι από την ανα­το­λή του ηλί­ου, δηλα­δή δώδε­κα το μεση­μέ­ρι. Έρχε­ται τότε μία γυναί­κα που κατα­γό­ταν από τη Σαμά­ρεια, να βγά­λει από το πηγά­δι νερό. Ο Ιησούς τότε, ο οποί­ος πραγ­μα­τι­κά διψού­σε, της είπε: ‘’Δώσε μου να πιω’’. Και ζήτη­σε από τη γυναί­κα νερό, διό­τι οι μαθη­τές Του, που θα φρόν­τι­ζαν να βγά­λουν νερό από το πηγά­δι, είχαν πάει στην πόλη να αγο­ρά­σουν τρό­φι­μα)» [Ιω.4,6–8].

Κοί­τα­ξε λοι­πόν αυτούς ότι και στην προ­κει­μέ­νη περί­πτω­ση ούτε φέρουν τίπο­τε μαζί τους, ούτε πάλι από το πρωί αμέ­σως φρον­τί­ζουν γι’ αυτό , επει­δή δεν έχουν τρο­φές, αλλά κατά την ώρα κατά την οποία όλοι οι άνθρω­ποι γευ­μα­τί­ζουν, αγο­ρά­ζουν τρό­φι­μα. Εμείς όμως δεν κάνου­με το ίδιο. Αντί­θε­τα, αμέ­σως μόλις θα σηκω­θού­με από το κρε­βά­τι, πριν από τα άλλα, γι’ αυτά φρον­τί­ζου­με, φωνά­ζου­με τους μαγεί­ρους και τους υπη­ρέ­τες και με μεγά­λο ενδια­φέ­ρον ασχο­λού­μα­στε με αυτά και ύστε­ρα δευ­τε­ρευόν­τως προ­σέ­χου­με τα άλλα και μάλι­στα έτσι που προ­τάσ­σου­με τα βιο­τι­κά από τα πνευ­μα­τι­κά και όσα έπρε­πε να έχου­με δευ­τε­ρεύ­ον­τα αυτά τα τιμά­με ως αναγ­καία. Γι’ αυτό και γίνον­ται τα πάν­τα άνω κάτω. Έπρε­πε όμως να συμ­βαί­νει το αντί­θε­το, δηλα­δή αφού ασχο­λη­θού­με ιδιαι­τέ­ρως με όλα τα πνευ­μα­τι­κά θέμα­τα, ύστε­ρα από την εκπλή­ρω­ση αυτών, να ενδια­φερ­θού­με και για τα βιο­τι­κά.

Επί­σης, εδώ πρέ­πει να παρα­τη­ρη­θεί όχι μόνο ο επί­πο­νος τρό­πος της ζωής του Κυρί­ου, αλλά και η έλλει­ψη κάθε μορ­φής υπε­ρη­φά­νειας, από το γεγο­νός ότι όχι μόνο κοπί­α­σε και κάθι­σε στον δρό­μο, αλλά και από το ότι απέ­μει­νε τελεί­ως μόνος και οι μαθη­τές Του απήλ­θαν. Βέβαια υπήρ­χε η δυνα­τό­τη­τα, εάν ήθε­λε, ή να μην τους απο­στεί­λει όλους, ή αφού έφυ­γαν εκεί­νοι, να έχει άλλους υπη­ρέ­τες. Όμως δεν το θέλη­σε αυτό· διό­τι έτσι είχε συνη­θί­σει τους μαθη­τές Του, να κατα­πνί­γουν κάθε είδος εγωι­σμού. Και τι το σπου­δαίο, ίσως πει κάποιος, εάν φέρον­ταν με μετριο­φρο­σύ­νη αυτοί που ήσαν αλιείς και σκη­νο­ποιοί; Ήσαν βέβαια αλιείς και σκη­νο­ποιοί, αλλά από­το­μα ανέ­βη­καν σε αυτήν την κορυ­φή του ουρα­νού και έγι­ναν λαμ­πρό­τε­ροι από όλους τους βασι­λείς, εφό­σον αξιώ­θη­καν να γίνουν μαθη­τές και οικεί­οι του Κυρί­ου της οικου­μέ­νης και να γίνουν ακό­λου­θοι του Διδα­σκά­λου, ο οποί­ος θαυ­μα­ζό­ταν από όλους. Εξάλ­λου, γνω­ρί­ζε­τε καλά ότι όσοι προ­έρ­χον­ται από κατώ­τε­ρη τάξη, αυτοί προ­πάν­των όταν απο­κτή­σουν αξιώ­μα­τα, παρα­σύ­ρον­ται ευκο­λό­τε­ρα προς την υπε­ρο­ψία, επει­δή προ­η­γου­μέ­νως στε­ρούν­ταν τόσης μεγά­λης τιμής. Τους συγ­κρα­τού­σε λοι­πόν στην ταπει­νο­φρο­σύ­νη αυτή και τους δίδα­σκε με όλες τις πρά­ξεις Του να είναι συνε­σταλ­μέ­νοι και σε καμία περί­πτω­ση να μη χρειά­ζον­ται υπη­ρέ­τες.

«Ὁ οὖν Ἰησοῦς κεκο­πιακὼς ἐκ τῆς ὁδοι­πο­ρί­ας ἐκαθέ­ζε­το οὕτως ἐπὶ τῇ πηγῇ(:Υπήρ­χε μάλι­στα εκεί κι ένα πηγά­δι που είχε ανοί­ξει ο Ιακώβ. Ο Ιησούς λοι­πόν, όπως ήταν κου­ρα­σμέ­νος από την πεζο­πο­ρία, καθό­ταν κον­τά στο πηγά­δι. Η ώρα ήταν περί­που έξι από την ανα­το­λή του ηλί­ου, δηλα­δή δώδε­κα το μεση­μέ­ρι)»[Ιω.4,6],λέγει ο Ευαγ­γε­λι­στής. Βλέ­πεις ότι κάθι­σε από την κού­ρα­ση, από τη ζέστη και για να περι­μέ­νει τους μαθη­τές Του; Γνώ­ρι­ζε βέβαια τι θα συνέ­βαι­νε με τους Σαμα­ρεί­τες, αλλά δεν ήλθε γι’ αυτήν κυρί­ως την αιτία. Και μολο­νό­τι δεν είχε έλθει για την αιτία αυτή, δεν ήταν λόγος να εκδιώ­ξει από κον­τά Του τη γυναί­κα που ήλθε στο πηγά­δι, η οποία έδει­χνε τόση φιλο­μά­θεια· διό­τι οι μεν Ιου­δαί­οι, και όταν ερχό­ταν κον­τά τους ο Ιησούς, Τον εκδί­ω­καν, ενώ οι εθνι­κοί, και όταν κατευ­θυ­νό­ταν προς άλλους, Τον προ­σέλ­κυαν κον­τά τους. Και οι μεν Ιου­δαί­οι Τον φθο­νού­σαν, οι δε εθνι­κοί Τον πίστευαν. Οι μεν πρώ­τοι Τον μισού­σαν, οι δεύ­τε­ροι όμως Τον θαύ­μα­ζαν και Τον λάτρευαν.

Τι λοι­πόν; Μήπως έπρε­πε να κατα­φρο­νή­σει τη σωτη­ρία τόσων ανθρώ­πων και να εγκα­τα­λεί­ψει την τόσο μεγά­λη προ­θυ­μία τους; Αυτό όμως δεν ταί­ρια­ζε στη φιλαν­θρω­πία του Ιησού. Για τον λόγο αυτό και τακτο­ποιεί τα πάν­τα με τη σοφία που Τον διέ­κρι­νε. Καθό­ταν λοι­πόν για να ανα­παύ­σει και να ξεκου­ρά­σει το σώμα Του κον­τά στο πηγά­δι. Ήταν μεση­μέ­ρι, πράγ­μα που δήλω­σε και ο Ευαγ­γε­λι­στής, όταν είπε «ὥρα ἦν ὡσεὶ ἕκτη (:η ώρα ήταν έξι από την ανα­το­λή του ηλί­ου, δηλα­δή δώδε­κα το μεση­μέ­ρι)»[Ιω.4,6]· «ἐκαθέ­ζε­το οὕτως ἐπὶ τῇ πηγῇ(:κάθι­σε έτσι κον­τά στην πηγή)». Τι σημαί­νει η λέξη «οὕτως»; Δεν καθό­ταν, λέγει, σε θρό­νο, ούτε σε προ­σκέ­φα­λο, αλλά απλώς επά­νω στο έδα­φος όπως έτυ­χε.

«Ἔρχε­ται γυνὴ ἐκ τῆς Σαμα­ρεί­ας ἀντλῆσαι ὕδωρ(:Έρχε­ται τότε μία γυναί­κα που κατα­γό­ταν από τη Σαμά­ρεια, να βγά­λει από το πηγά­δι νερό)»[Ιω. 4,7].Πρό­σε­ξε ότι και η γυναί­κα για άλλο σκο­πό βγή­κε από την πόλη και απο­στο­μώ­νει με αυτό την αναί­σχυν­τη αντι­λο­γία των Ιου­δαί­ων, για να μην ισχυ­ρι­στεί κανείς ότι όσα πράτ­τει, αντι­τί­θεν­ται στο πρό­σταγ­μά Του, επει­δή είχε προ­στά­ξει να μην εισέρ­χον­ται στην πόλη των Σαμα­ρει­τών, ενώ ο ίδιος συνο­μι­λεί με τους Σαμα­ρεί­τες. Γι’ αυτό είπε ο Ευαγ­γε­λι­στής ότι «οἱ γὰρ μαθη­ταὶ αὐτοῦ ἀπελη­λύ­θει­σαν εἰς τὴν πόλιν ἵνα τροφὰς ἀγορά­σω­σι(:και ζήτη­σε από τη γυναί­κα νερό, διό­τι οι μαθη­τές του, που θα φρόν­τι­ζαν να βγά­λουν νερό από το πηγά­δι, είχαν πάει στην πόλη ν’ αγο­ρά­σουν τρό­φι­μα)»[Ιω.4,8], ώστε να δώσει πολ­λές αιτί­ες για το ότι ο Ιησούς συνο­μί­λη­σε με αυτήν.

«Λέγει αὐτῇ ὁ Ἰησοῦς· δός μοι πιεῖν(:Ο Ιησούς τότε, ο οποί­ος πραγ­μα­τι­κά διψού­σε, της είπε: ‘’Δώσε μου να πιω’’)».Τι έκα­νε λοι­πόν η γυναί­κα; Όταν άκου­σε: «Δώσε μου να πιω», πολύ φρό­νι­μα χρη­σι­μο­ποιεί τον λόγο του Ιησού για να ρωτή­σει και λέγει: «Πῶς σὺ Ἰουδαῖος ὢν παρ᾿ ἐμοῦ πιεῖν αἰτεῖς, οὔσης γυναικὸς Σαμα­ρεί­τι­δος; οὐ γὰρ συγ­χρῶνται Ἰουδαῖοι Σαμα­ρεί­ταις(:Πώς εσύ ενώ είσαι Ιου­δαί­ος, ζητείς νερό να πιεις από εμέ­να, η οποία είμαι Σαμα­ρεί­τισ­σα; Και το λέω αυτό επει­δή οι Ιου­δαί­οι απο­στρέ­φον­ται τους Σαμα­ρεί­τες και δεν θέλουν να έχουν καμία επι­κοι­νω­νία και σχέ­ση με αυτούς)».

Και πώς αυτή αντι­λή­φθη­κε ότι ο Κύριος ήταν Ιου­δαί­ος; Ίσως από τα ενδύ­μα­τα και από τον τρό­πο της ομι­λί­ας Του. Εσύ όμως παρα­τή­ρη­σε πόσο οξυ­δερ­κής ήταν η γυναί­κα· διό­τι αν έπρε­πε να προ­φυ­λα­χθεί κάποιος, αυτός ήταν ο Χρι­στός και όχι εκεί­νη. Πραγ­μα­τι­κά δεν είπε ότι οι Σαμα­ρεί­τες δεν έρχον­ται σε σχέ­σεις με τους Ιου­δαί­ους, αλλά ότι οι Ιου­δαί­οι δεν πλη­σιά­ζουν τους Σαμα­ρεί­τες. Και όμως η γυναί­κα, αν και ήταν απαλ­λαγ­μέ­νη από την ενο­χή, επει­δή νόμι­σε ότι ο συνο­μι­λη­τής της έπι­πτε σε αυτήν, δε σιώ­πη­σε, αλλά όπως νομί­ζει, διορ­θώ­νει εκεί­νο που δεν γινό­ταν σύμ­φω­να με τον νόμο.

Πιθα­νό όμως κάποιος είναι να δια­τυ­πώ­σει την ακό­λου­θη απο­ρία: «Πώς ο Χρι­στός ζήτη­σε να πιει νερό από αυτήν, ενώ το απα­γό­ρευε ο Νόμος;» Εάν κάποιος απαν­τή­σει ότι το έπρα­ξε αυτό, επει­δή γνώ­ρι­ζε ότι δεν θα Του δώσει, τότε γι’ αυτό ακρι­βώς δεν έπρε­πε να ζητή­σει νερό. Τι μπο­ρού­με λοι­πόν να πού­με; Ότι Του ήταν αδιά­φο­ρο πλέ­ον να εκπλη­ρώ­νει παρό­μοιες απα­γο­ρεύ­σεις του μωσαϊ­κού νόμου· διό­τι αυτός που κατευ­θύ­νει τους άλλους να τις καταρ­γούν, πολύ περισ­σό­τε­ρο θα τις παρέ­βλε­πε ο ίδιος: «Οὐ τὸ εἰσερ­χό­με­νον εἰς τὸ στό­μα κοι­νοῖ τὸν ἄνθρω­πον, ἀλλὰ τὸ ἐκπο­ρευό­με­νον ἐκ τοῦ στό­μα­τος τοῦτο κοι­νοῖ τὸν ἄνθρω­πον(:Δεν κάνει τον άνθρω­πο βέβη­λο και θρη­σκευ­τι­κώς ακά­θαρ­το εκεί­νο που εισά­γε­ται με την τρο­φή στο στό­μα, αλλά εκεί­νο που βγαί­νει από το στό­μα, δηλα­δή οι πονη­ροί και αμαρ­τω­λοί λόγοι)»[Ματθ.15,11].

Εξάλ­λου, η συνο­μι­λία του Ιησού με τη Σαμα­ρεί­τι­δα δεν θα ήταν μικρή κατη­γο­ρία κατά των Ιου­δαί­ων, διό­τι εκεί­νοι μεν, αν και πολ­λές φορές προ­σκα­λούν­ταν από τον Ιησού και με τους λόγους και με τις πρά­ξεις, εντού­τοις δεν Τον δέχον­ταν, ενώ αυτή πρό­σε­ξε πώς προ­σελ­κύ­ε­ται από μια απλή ερώ­τη­ση· διό­τι ο μεν Χρι­στός δεν είχε σχε­διά­σει από προ­η­γου­μέ­νως αυτήν τη συνάν­τη­ση, ούτε αυτήν την πορεία· όταν όμως Τον πλη­σί­α­ζαν ορι­σμέ­νοι άνθρω­ποι, δεν τους εμπό­δι­ζε· διό­τι στους μαθη­τές Του έλε­γε απλώς να μην εισέλ­θουν σε πόλη των Σαμα­ρει­τών, όχι όμως και να τους απο­μα­κρύ­νουν, εάν εκεί­νοι ήθε­λαν να προ­σέλ­θουν από μόνοι τους· διό­τι αυτό δεν ταί­ρια­ζε καθό­λου στη φιλαν­θρω­πία Του.

Γι’ αυτόν τον λόγο απαν­τά στη γυναί­κα και της λέγει: «Εἰ ᾔδεις τὴν δωρεὰν τοῦ Θεοῦ, καὶ τίς ἐστιν ὁ λέγων σοι, δός μοι πιεῖν, σὺ ἂν ᾔτησας αὐτόν, καὶ ἔδωκεν ἄν σοι ὕδωρ ζῶν(:Εάν γνώ­ρι­ζες τη δωρεά του Αγί­ου Πνεύ­μα­τος, που δίνει ο Θεός στους ανθρώ­πους, και Ποιος είναι Εκεί­νος που σου λέει τώρα: ‘’Δώσε μου να πιω’’, εσύ θα Του ζητού­σες, και θα σου έδι­νε νερό τρε­χού­με­νο, που δεν στε­ρεύ­ει ποτέ. Θα σου έδι­νε Αυτός τη χάρη του Αγί­ου Πνεύ­μα­τος, η οποία σαν πνευ­μα­τι­κό νερό καθα­ρί­ζει, δρο­σί­ζει, παρη­γο­ρεί και ζωο­ποιεί τις ψυχές, χωρίς να στε­ρεύ­ει ποτέ)»[Ιω.4,10]. Κατά πρώ­τον απο­δει­κνύ­ει ότι ήταν άξια να ακού­σει και όχι να περι­φρο­νη­θεί και τότε απο­κα­λύ­πτει τον εαυ­τό Του· διό­τι πραγ­μα­τι­κά επρό­κει­το αμέ­σως, όταν θα μάθαι­νε Ποιος είναι, να υπα­κού­σει και να προ­σέ­ξει σε Αυτόν και τη διδα­σκα­λία Του, πράγ­μα το οποίο δεν θα μπο­ρού­σε να υπο­στη­ρί­ξει κανείς για τους Ιου­δαί­ους· διό­τι αυτοί, όταν Τον γνώ­ρι­σαν, δεν ζήτη­σαν τίπο­τε, ούτε επι­θύ­μη­σαν να μάθουν κάτι χρή­σι­μο, αλλά Τον ύβρι­ζαν και Τον εδί­ω­καν.

Η γυναί­κα όμως όταν άκου­σε αυτά τα λόγια, πρό­σε­ξε με πόση λεπτό­τη­τα απο­κρί­νε­ται: «Κύριε, οὔτε ἄντλη­μα ἔχεις, καὶ τὸ φρέ­αρ ἐστὶ βαθύ· πόθεν οὖν ἔχεις τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν;(:Κύριε, ασφα­λώς το νερό αυτό για το οποίο μιλάς δεν είναι από το πηγά­δι αυτό. Διό­τι ούτε αγγείο έχεις, με το οποίο θα μπο­ρού­σες να βγά­λεις από εδώ νερό, αλλά και το πηγά­δι είναι βαθύ. Από πού λοι­πόν έχεις το τρε­χού­με­νο και αστεί­ρευ­το νερό;)»[Ιω.4,11]. Προ ολί­γου την απάλ­λα­ξε από την ταπει­νή αντί­λη­ψη και από την ιδέα ότι είναι ένας από τους πολ­λούς συνη­θι­σμέ­νους ανθρώ­πους· διό­τι εδώ δεν Τον ονο­μά­ζει «Κύριο» τυχαία, αλλά Του απο­δί­δει μεγά­λη τιμή· ότι βέβαια έλε­γε αυτό για να Τον τιμή­σει, φαί­νε­ται από τη συνέ­χεια· δηλα­δή δεν Τον περιέ­παι­ξε, ούτε Τον δια­κω­μώ­δη­σε, αλλά απλώς δια­τύ­πω­σε την απο­ρία της.

Εάν, όμως, δεν αντι­λή­φθη­κε αμέ­σως τα πάν­τα, μην παρα­ξε­νεύ­ε­σαι, διό­τι ούτε και ο Νικό­δη­μος το πέτυ­χε αυτό. Τι λέγει εκεί­νος λοι­πόν; «Πῶς δύνα­ται ταῦτα γενέ­σθαι;(: Πώς είναι δυνα­τό να γίνουν αυτά και να πραγ­μα­το­ποι­η­θεί αυτή η πνευ­μα­τι­κή ουρά­νια ανα­γέν­νη­ση;)»[Ιω.3,9]· και πάλι: «Πῶς δύνα­ται ἄνθρω­πος γεν­νηθῆναι γέρων ὤν; μὴ δύνα­ται εἰς τὴν κοι­λί­αν τῆς μητρὸς αὐτοῦ δεύ­τε­ρον εἰσελ­θεῖν καὶ γεν­νηθῆναι;(:Πώς μπο­ρεί να γεν­νη­θεί πάλι ο άνθρω­πος, όταν έχει πλέ­ον γερά­σει; Μήπως μπο­ρεί να μπει για δεύ­τε­ρη φορά στην κοι­λιά της μητέ­ρας του και να ξανα­γεν­νη­θεί;)»[Ιω.3,4]. Αυτή όμως ρωτά με μεγα­λύ­τε­ρο σεβα­σμό: «Κύριε, ούτε δοχείο έχεις να αντλή­σεις νερό και το πηγά­δι είναι βαθύ. Από πού λοι­πόν έχεις το τρε­χού­με­νο και αστεί­ρευ­το νερό;».

Άλλα βέβαια έλε­γε ο Κύριος σε αυτήν και άλλα κατα­λά­βαι­νε εκεί­νη, ούτε άκου­σε τίπο­τε περισ­σό­τε­ρο από τις λέξεις, ούτε ήταν σε θέση ακό­μη να αντι­λη­φθεί κάτι το υψη­λό, αν και μπο­ρού­σε, εάν έδι­δε αυθά­δη απάν­τη­ση, να πει: «Εάν είχες το τρε­χού­με­νο νερό, δεν θα ζητού­σες από εμέ­να, αλλά θα έδι­νες στον εαυ­τό σου πρώ­τα. Τώρα όμως απλώς κομ­πά­ζεις». Δεν είπε όμως τίπο­τε από αυτά, αλλά απο­κρί­νε­ται με μεγά­λη λεπτό­τη­τα και στην αρχή και στη συνέ­χεια. Πραγ­μα­τι­κά στην αρχή λέγει: «Πώς εσύ, ο οποί­ος είσαι Ιου­δαί­ος, ζητείς να πιεις από εμέ­να;». Και δεν είπε, εφό­σον μιλού­σε με έναν εχθρό και αλλό­φυ­λο: «Μακά­ρι να μη μου συμ­βεί ποτέ να προ­σφέ­ρω νερό σε έναν άνθρω­πο που είναι εχθρός μου και απε­χθά­νε­ται το έθνος μου». Όμως και στη συνέ­χεια, όταν Τον άκου­σε να λέγει μεγά­λα πράγ­μα­τα, για τα οποία προ­πάν­των εξα­γριώ­νον­ται οι εχθροί, ούτε τον κατα­γέ­λα­σε, ούτε τον διέ­συ­ρε, παρά μόνο τι λέγει; «Μὴ σὺ μεί­ζων εἶ τοῦ πατρὸς ἡμῶν Ἰακώβ, ὃς ἔδωκεν ἡμῖν τὸ φρέ­αρ, καὶ αὐτὸς ἐξ αὐτοῦ ἔπιε καὶ οἱ υἱοὶ αὐτοῦ καὶ τὰ θρέμ­μα­τα αὐτοῦ;(:Μήπως εσύ είσαι ανώ­τε­ρος στην αξία και τη δύνα­μη από τον πατέ­ρα μας τον Ιακώβ, που μας έδω­σε ως κλη­ρο­νο­μιά το πηγά­δι αυτό και δεν ζήτη­σε άλλο καλύ­τε­ρο νερό, αλλά απ’ αυτό ήπιε και ο ίδιος, όπως και τα παι­διά του και τα ζώα του που έτρε­φε και έβο­σκε;)»[Ιω.4,12].

Βλέ­πεις με ποιον τρό­πο εισά­γει τον εαυ­τό της στην ιου­δαϊ­κή οικο­γέ­νεια; Ό,τι επί­σης λέει, έχει την ακό­λου­θη σημα­σία: «Ο Ιακώβ το νερό αυτό χρη­σι­μο­ποιού­σε και δεν είχε τίπο­τε περισ­σό­τε­ρο να μας δώσει». Τα έλε­γε αυτά για να δεί­ξει ότι από την πρώ­τη απάν­τη­ση δέχθη­κε μεγά­λο και υψη­λό νόη­μα· διό­τι το «ο ίδιος έπι­νε από αυτό και τα παι­διά του και τα ζώα του» δεν φαί­νε­ται να υπαι­νίσ­σε­ται μεν τίπο­τε άλλο, παρά ότι είχε μεν την έννοια του καλύ­τε­ρου νερού, αλλά ούτε το έβρι­σκε, ούτε το γνώ­ρι­ζε καλά. Και για να μιλή­σω περισ­σό­τε­ρο καθα­ρά, αυτό που θέλει να πει είναι το ακό­λου­θο: «Δεν μπο­ρείς βέβαια να υπο­στη­ρί­ξεις ότι ο Ιακώβ έδω­σε σε μας μεν αυτό το πηγά­δι, ενώ αυτός χρη­σι­μο­ποιού­σε άλλο· διό­τι και ο ίδιος και τα παι­διά του από αυτό έπι­ναν. Και δεν θα έπι­ναν, εάν βέβαια είχε άλλο καλύ­τε­ρο πηγά­δι. Από αυτό λοι­πόν το πηγά­δι ούτε εσύ θα μπο­ρέ­σεις να δώσεις, ούτε είναι δυνα­τόν να έχεις άλλο καλύ­τε­ρο, παρό­λο που ομο­λο­γείς ότι είσαι ανώ­τε­ρος από τον Ιακώβ. Από πού λοι­πόν θα πάρεις το νερό, το οποίο υπό­σχε­σαι να μας δώσεις;».

Οι Ιου­δαί­οι, αντί­θε­τα, δεν συζη­τού­σαν με τον Ιησού τόσο φιλι­κά, αν και τους έκα­νε λόγο για το ίδιο θέμα και τους ανέ­φε­ρε το ύδωρ αυτό[βλ. Ιω.7,37–38:«Ἐν δὲ τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ τῇ μεγάλῃ τῆς ἑορτῆς εἱστή­κει ὁ Ἰησοῦς καὶ ἔκρα­ξε λέγων· ἐάν τις διψᾷ, ἐρχέ­σθω πρός με καὶ πινέ­τω. ὁ πιστεύ­ων εἰς ἐμέ, καθὼς εἶπεν ἡ γρα­φή, ποτα­μοὶ ἐκ τῆς κοι­λί­ας αὐτοῦ ῥεύσου­σιν ὕδατος ζῶντος(:Την τελευ­ταία και πιο επί­ση­μη ημέ­ρα απ’ όλες τις άλλες ημέ­ρες της εορ­τής στά­θη­κε όρθιος ο Ιησούς και με ζωη­ρή φωνή είπε: ‘’Εάν κανείς αισθά­νε­ται πόθο και δίψα όχι για αγα­θά υλι­κά και φθαρ­τά, αλλά για την εσω­τε­ρι­κή γαλή­νη και τη μακα­ριό­τη­τα της θεί­ας ζωής, ας έρχε­ται σε μένα με πίστη και ας πίνει ελεύ­θε­ρα. Κον­τά μου θα ικα­νο­ποι­η­θούν όλοι οι ευγε­νι­κοί πόθοι και θα βρει ανά­παυ­ση η ψυχή του. Από την καρ­διά και τα βάθη της ψυχής εκεί­νου που πιστεύ­ει σε μένα, σύμ­φω­να με τα λόγια της Αγί­ας Γρα­φής, θα ανα­βλύ­ζουν ποτά­μια νερού που θα είναι πάν­τα τρε­χού­με­νο. Κι έτσι θα ποτί­ζε­ται όχι μόνο ο ίδιος, αλλά και οι άλλοι που θα έρχον­ται σε σχέ­ση με αυτόν’’)»].

Επί­σης, όταν μίλη­σε για τον Αβρα­άμ, επι­χεί­ρη­σαν να Τον λιθο­βο­λή­σουν[ βλ. Ιω. 8,56–59: «Ἀβραὰμ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἠγαλ­λιά­σα­το ἵνα ἴδῃ τὴν ἡμέραν τὴν ἐμήν, καὶ εἶδε καὶ ἐχάρη. εἶπον οὖν οἱ Ἰουδαῖοι πρὸς αὐτόν· πεν­τή­κον­τα ἔτη οὔπω ἔχεις καὶ Ἀβραὰμ ἑώρα­κας; εἶπεν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, πρὶν Ἀβραὰμ γενέ­σθαι ἐγώ εἰμι. ἦραν οὖν λίθους ἵνα βάλω­σιν ἐπ᾿ αὐτόν. Ἰησοῦς δὲ ἐκρύ­βη, καὶ ἐξῆλθεν ἐκ τοῦ ἱεροῦ διελθὼν διὰ μέσου αὐτῶν, καὶ παρῆγεν οὕτως(:Ο Αβρα­άμ, για τον οποίο καυ­χιέ­στε ότι τον έχε­τε πατέ­ρα, γεμά­τος ελπί­δα που τον γέμι­ζε με αφάν­τα­στη χαρά, λαχτα­ρού­σε να δει τις ημέ­ρες της εναν­θρω­πή­σε­ώς μου˙ και τις είδε τώρα από τον τόπο της μακα­ριό­τη­τος όπου ζει, και χάρη­κε. Του είπαν τότε οι Ιου­δαί­οι: ‘’Ούτε πενήν­τα χρο­νών δεν είσαι ακό­μη, κι έχεις δει τον Αβρα­άμ, που έζη­σε πριν από δύο χιλιά­δες περί­που χρό­νια;’’. Τους είπε τότε ο Ιησούς: ‘’Αλη­θι­νά σας λέω, προ­τού ακό­μη να έλθει στην ύπαρ­ξη ο Αβρα­άμ, εγώ υπάρ­χω παν­το­τι­νά πριν από τους αιώ­νες’’. Αγα­να­κτι­σμέ­νοι τότε οι Ιου­δαί­οι πήραν λίθους, για να ρίξουν εναν­τί­ον Του. Όμως ο Ιησούς χάθη­κε από τα μάτια τους και βγή­κε από τις αυλές του ναού, περ­πα­τών­τας δια­μέ­σου αυτών απα­ρα­τή­ρη­τος. Και βάδι­ζε έτσι, χωρίς να Τον βλέ­πουν)».

Η γυναί­κα όμως αυτή δεν συμ­πε­ρι­φέ­ρε­ται με τον ίδιο τρό­πο προς τον Ιησού, αλλά με μεγά­λη λεπτό­τη­τα μέσα στη ζέστη και την ώρα του μεση­με­ριού λέγει και ακού­ει τα πάν­τα με πολ­λή προ­θυ­μία, χωρίς να σκέ­πτε­ται κάτι παρό­μοιο, όπως ήταν φυσι­κό να πουν οι Ιου­δαί­οι, αν άκου­γαν αυτά τα λόγια από τον Ιησού· δηλα­δή «μαί­νε­ται και τα έχει χαμέ­να αυτός, ο οποί­ος με κρα­τά­ει εδώ στην πηγή και το πηγά­δι και δεν μου δίνει τίπο­τε παρά μόνον καυ­χά­ται με τα λόγια». Αντί­θε­τα, κάνει υπο­μο­νή και παρα­μέ­νει εκεί μέχρις ότου βρει εκεί­νο που ζητεί.

Εάν όμως η Σαμα­ρεί­τισ­σα γυναί­κα δεί­χνει τόση προ­θυ­μία για να μάθει κάτι χρή­σι­μο και παρα­μέ­νει πλη­σί­ον του Χρι­στού, αν και δεν Τον γνώ­ρι­ζε, ποια συγ­χώ­ρε­ση θα έχου­με εμείς, οι οποί­οι, αν και Τον γνω­ρί­ζου­με καλά και δεν είμα­στε ούτε κον­τά στο πηγά­δι ούτε στην ερη­μιά, ούτε είναι μεση­μέ­ρι, ούτε μας καί­ει ο ήλιος, αλλά είναι πρωί και βρι­σκό­μα­στε κάτω από μία τόσο ωραία στέ­γη και απο­λαμ­βά­νου­με τη σκιά και τη δρο­σιά, δεν έχου­με την υπο­μο­νή να ακού­σου­με κάτι από τα λεγό­με­να, αλλά μας κοι­μί­ζει η αδια­φο­ρία; Εκεί­νη όμως δε μοιά­ζει με μας, αλλά τόσο συνε­παίρ­νε­ται από τα λόγια του Ιησού, ώστε να προ­σκα­λεί και άλλους. Οι Ιου­δαί­οι όχι μόνο δεν προ­σκα­λού­σαν άλλους, αλλά και εκεί­νους που ήθε­λαν να πλη­σιά­σουν τον Ιησού, τους εμπό­δι­ζαν και τους το απα­γό­ρευαν. Γι’ αυτό και έλε­γαν: «Μή τις ἐκ τῶν ἀρχόν­των ἐπίστευ­σεν εἰς αὐτὸν ἢ ἐκ τῶν Φαρι­σαί­ων; ἀλλ᾿ ὁ ὄχλος οὗτος ὁ μὴ γινώ­σκων τὸν νόμον ἐπικα­τά­ρα­τοί εἰσι!(:Μήπως πίστε­ψε σε αυτόν κανείς απ’ τους άρχον­τες, που είναι οι μόνοι αρμό­διοι να κρί­νουν τα θρη­σκευ­τι­κά ζητή­μα­τα, ή απ’ τους Φαρι­σαί­ους, που είναι άγρυ­πνοι φύλα­κες των παρα­δό­σε­ων και της αλη­θι­νής πίστε­ως; Κανείς απ’ αυτούς δεν πίστε­ψε, παρά μόνον αυτός ο όχλος, που δεν ξέρει τον νόμο και γι’ αυτό είναι όλοι τους κατα­ρα­μέ­νοι)»[Ιω.7,48–49].

Ας μιμη­θού­με λοι­πόν τη Σαμα­ρεί­τι­δα, ας δια­λε­χθού­με με τον Χρι­στό, διό­τι και σήμε­ρα βρί­σκε­ται ανά­με­σά μας και μας ομι­λεί με τους προ­φή­τες και τους μαθη­τές Του. Ας Τον ακού­σου­με και ας πιστέ­ψου­με. Μέχρι πότε θα ζού­με άσκο­πα και μάταια; Διό­τι όταν δεν πράτ­του­με ό,τι αρέ­σει στον Θεό, είναι σαν να ζού­με άσκο­πα. Μάλ­λον όμως δεν ζού­με μόνο άσκο­πα, αλλά ζού­με και για το κακό. Διό­τι όταν δαπα­νή­σου­με τον και­ρό που μας δόθη­κε όχι όπως πρέ­πει, θα πεθά­νου­με και θα υπο­στού­με την αυστη­ρό­τε­ρη τιμω­ρία για την άσκο­πη αυτή δαπά­νη του χρό­νου μας επά­νω στη γη. Διό­τι δεν θα δώσει βέβαια λόγο στον πιστω­τή του μόνο εκεί­νος που πήρε χρή­μα­τα για να εμπο­ρευ­θεί και τα κατέ­φα­γε, ενώ εκεί­νος που σπα­τά­λη­σε μία τόσο επί­γεια μακρά ζωή χωρίς να μερι­μνά καθό­λου για την αιώ­νια ζωή κον­τά στον Δημιουρ­γό του, θα μεί­νει ατι­μώ­ρη­τος.

Ο Θεός δεν μας έφε­ρε στην παρού­σα ζωή και δεν μας έδω­σε ψυχή για να τα χρη­σι­μο­ποι­ή­σου­με μόνο στη γη, αλλά για να πράτ­του­με τα πάν­τα απο­βλέ­πον­τας προς τη μέλ­λου­σα ζωή. Διό­τι τα άλο­γα ζώα είναι χρή­σι­μα μόνο στον επί­γειο βίο, ενώ εμείς για τον λόγο αυτό έχου­με αθά­να­τη ψυχή, ώστε να ετοι­μά­ζου­με τα πάν­τα για την προ­ε­τοι­μα­σία εκεί­νης της ουρά­νιας ζωής. Πραγ­μα­τι­κά, εάν μας ρωτή­σει κάποιος για την αναγ­καιό­τη­τα των αλό­γων, των όνων και των βοδιών και των άλλων παρό­μοιων οικια­κών ζώων, δεν θα πού­με καμία άλλη ότι έχουν παρά ότι μας εξυ­πη­ρε­τούν στην παρού­σα ζωή. Για εμάς όμως δεν είναι δυνα­τόν να πού­με το ίδιο, αλλά ότι η ανώ­τε­ρη κατά­στα­ση είναι η μετά την εδώ απο­δη­μία μας και ότι πρέ­πει να πράτ­του­με τα πάν­τα, ώστε να λάμ­ψου­με εκεί, ώστε να συμ­πε­ρι­λη­φθού­με στον χορό των αγγέ­λων και να στε­κό­μα­στε συνε­χώς πλη­σί­ον του Κυρί­ου στους απέ­ραν­τους αιώ­νες. Διό­τι για τον λόγο αυτό πλά­σθη­κε αθά­να­τη η ψυχή και το σώμα θα κατα­στεί αθά­να­το, για να απο­λαύ­σου­με τα ατε­λεύ­τη­τα αγα­θά. Αν όμως παρα­μέ­νεις προ­σκολ­λη­μέ­νος στη γη, ενώ σου προ­σφέ­ρον­ται οι ουρα­νοί, συλ­λο­γί­σου πόσο μεγά­λη προ­σβο­λή γίνε­ται σε Εκεί­νον που τα προ­σφέ­ρει· διό­τι Εκεί­νος σου προ­τεί­νει τα ουρά­νια, ενώ εσύ δε δίνεις μεγά­λη σημα­σία σε αυτά και τα ανταλ­λάσ­σεις με τη γη. Για τον λόγο αυτό και απεί­λη­σε με τη γέεν­να, επει­δή κατα­φρο­νούν­ταν, για να μάθεις από πόσα αγα­θά απο­στε­ρείς τον εαυ­τό σου. Μακά­ρι όμως να μη συμ­βεί να γνω­ρί­σου­με την κόλα­ση εκεί­νη, αλλά να φανού­με ευά­ρε­στοι στον Χρι­στό και να απο­κτή­σου­με τα ουρά­νια αγα­θά με τη χάρη και τη φιλαν­θρω­πία του Κυρί­ου ημών Ιησού Χρι­στού, μαζί με τον οποίο στον Πατέ­ρα ανή­κει η δόξα και στο Άγιο Πνεύ­μα συγ­χρό­νως στους αιώ­νες των αιώ­νων. Αμήν.

Ομι­λία ΛΒ΄: υπο­μνη­μα­τι­σμός των χωρί­ων Ιω.4,13–20

«Ἀπεκρί­θη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῇ· πᾶς ὁ πίνων ἐκ τοῦ ὕδατος τού­του διψή­σει πάλιν· ὃς δι᾿ ἂν πίῃ ἐκ τοῦ ὕδατος οὗ ἐγὼ δώσω αὐτῷ, οὐ μὴ διψήσῃ εἰς τὸν αἰῶνα, ἀλλὰ τὸ ὕδωρ ὃ δώσω αὐτῷ, γενή­σε­ται ἐν αὐτῷ πηγὴ ὕδατος ἁλλο­μέ­νου εἰς ζωὴν αἰώνιον(:Της απο­κρί­θη­κε τότε ο Ιησούς: ‘’Βεβαί­ως δεν εννοώ το νερό του πηγα­διού αυτού· διό­τι όποιος πίνει από το νερό αυτό, θα διψά­σει πάλι. Εκεί­νος όμως που θα πιει από το νερό που θα του δώσω εγώ, δεν θα διψά­σει ποτέ στον αιώ­να˙ αλλά το νερό που θα του δώσω θα μετα­βλη­θεί μέσα του σε πηγή νερού που δεν θα στε­ρεύ­ει, αλλά θα ανα­βλύ­ζει και θα ανα­πη­δά και θα τρέ­χει πάν­το­τε για να του μεταγ­γί­ζει ζωή αιώ­νια)»[Ιω.4,13–14].

Τη χάρη του Αγί­ου Πνεύ­μα­τος η Αγία Γρα­φή άλλο­τε μεν την ονο­μά­ζει «πῦρ», και άλλο­τε «ὕδωρ», επει­δή θέλει να δεί­ξει ότι τα ονό­μα­τα αυτά δεν αντι­προ­σω­πεύ­ουν την ουσία, αλλά την ενέρ­γεια του Αγί­ου Πνεύ­μα­τος· διό­τι το Άγιο Πνεύ­μα δεν απο­τε­λεί­ται από διά­φο­ρες ουσί­ες, επει­δή είναι αόρα­το και μονο­ει­δές. Το ένα όνο­μα το δίνει ο Ιωάν­νης ο Βαπτι­στής όταν λέγει: «Αὐτὸς ὑμᾶς βαπτί­σει ἐν Πνεύ­μα­τι Ἁγίῳ καὶ πυρί (:Αυτός θα σας βαπτί­σει με Πνεύ­μα Άγιο και με το πυρ της χάρι­τος)»: «Ἐγὼ μὲν βαπτί­ζω ὑμᾶς ἐν ὕδατι εἰς μετά­νοιαν· ὁ δὲ ὀπίσω μου ἐρχό­με­νος ἰσχυ­ρό­τε­ρός μου ἐστίν, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς τὰ ὑποδή­μα­τα βαστά­σαι· αὐτὸς ὑμᾶς βαπτί­σει ἐν Πνεύ­μα­τι Ἁγίῳ καὶ πυρί(:Και είναι και δυνα­τό και εύκο­λο να καρ­πο­φο­ρή­σε­τε την αρε­τή. Διό­τι εγώ βέβαια σας βαπτί­ζω με νερό, για να εισέλ­θε­τε σε κατά­στα­ση μετά­νοιας. Εκεί­νος όμως που έρχε­ται ύστε­ρα από μένα είναι δυνα­τό­τε­ρος από μένα λόγω του αξιώ­μα­τός του και της θεί­ας Του φύσε­ως. Μπρο­στά του εγώ δεν είμαι άξιος ούτε σαν τελευ­ταί­ος δού­λος να κρα­τή­σω τα υπο­δή­μα­τά Του. Αυτός λοι­πόν θα σας βαπτί­σει με Άγιο Πνεύ­μα και με την καθαρ­τι­κή φωτιά της θεί­ας χάρι­τος)»[Ματθ. 3,11], ενώ το άλλο το δίδει ο Χρι­στός: «Ὁ πιστεύ­ων εἰς ἐμέ, καθὼς εἶπεν ἡ γρα­φή, ποτα­μοὶ ἐκ τῆς κοι­λί­ας αὐτοῦ ῥεύσου­σιν ὕδατος ζῶντος. τοῦτο δὲ εἶπε περὶ τοῦ Πνεύ­μα­τος οὗ ἔμελ­λον λαμ­βά­νειν οἱ πιστεύ­ον­τες εἰς αὐτόν(: Από την καρ­διά και τα βάθη της ψυχής εκεί­νου που πιστεύ­ει σε μένα, σύμ­φω­να με τα λόγια της Αγί­ας Γρα­φής, θα ανα­βλύ­ζουν ποτά­μια νερού που θα είναι πάν­τα τρε­χού­με­νο. Κι έτσι θα ποτί­ζε­ται όχι μόνο ο ίδιος, αλλά και οι άλλοι που θα έρχον­ται σε σχέ­ση με Αυτόν. Αυτά τα λόγια τα είπε ο Κύριος για το Άγιο Πνεύ­μα, που θα απο­κτού­σαν μετά την Ανά­λη­ψή του στους ουρα­νούς όσοι θα πίστευαν σε Αυτόν. Διό­τι πρω­τύ­τε­ρα είχαν βέβαια δοθεί χαρί­σμα­τα προ­φη­τι­κά και θαυ­μα­τουρ­γι­κά σε ανθρώ­πους δικαί­ους και προ­φή­τες, αλλά η χάρις του Αγί­ου Πνεύ­μα­τος που ανα­γεν­νά τους ανθρώ­πους και τους μετα­δί­δει τη θεία και μακα­ρία ζωή δεν είχε δοθεί σε κανέ­ναν. Και δεν είχε δοθεί η χάρις αυτή του Αγί­ου Πνεύ­μα­τος, διό­τι ο Ιησούς δεν είχε ακό­μη δοξα­στεί με το Πάθος Του και την Ανά­λη­ψή Του)»[Ιω.7,38–39] .

Έτσι συνο­μι­λών­τας με τη Σαμα­ρεί­τι­δα ονο­μά­ζει το Άγιο Πνεύ­μα «ὕδωρ»: «Ὅς δι᾿ ἂν πίῃ ἐκ τοῦ ὕδατος οὗ ἐγὼ δώσω αὐτῷ, οὐ μὴ διψήσῃ εἰς τὸν αἰῶνα(:Εκεί­νος που θα πιει από το νερό, το οποίο εγώ θα του δώσω, δεν θα διψά­σει ποτέ)». Και απο­κα­λεί το Άγιο Πνεύ­μα έτσι, διό­τι με τη λέξη «πῦρ» υπαι­νίσ­σε­ται τη δύνα­μη και τη θερ­μό­τη­τα της χάρι­τος, ενώ με τη λέξη «ὕδωρ» θέλει να δεί­ξει τον καθα­ρι­σμό που γίνε­ται από Αυτό και τη μεγά­λη ανα­ψυ­χή που παρέ­χει στις ψυχές που το δέχον­ται. Και δικαιο­λο­γη­μέ­να· διό­τι ως ένα παρά­δει­σο στο­λι­σμέ­νο με κάθε είδους καρ­πο­φό­ρα και αει­θα­λή δέν­τρα, έτσι κάνει την πρό­θυ­μη ψυχή και δεν την αφή­νει να αισθαν­θεί ούτε λύπη, ούτε σατα­νι­κή επι­βου­λή, διό­τι κατα­σβή­νει εύκο­λα όλα τα φλο­γι­σμέ­να βέλη του πονη­ρού.

Εσύ όμως πρό­σε­ξε τη σοφία του Χρι­στού με πόσο ήρε­μο τρό­πο προ­κα­λεί την προ­σο­χή και ανυ­ψώ­νει πνευ­μα­τι­κά τη γυναί­κα αυτή. Δεν της είπε δηλα­δή από την αρχή: «Εάν γνώ­ρι­ζες ποιος είναι εκεί­νος που σου λέγει: ‘’ Δώσε μου να πιω’’», αλλά όταν αυτή του έδω­σε αφορ­μή με το να Τον απο­κα­λέ­σει Ιου­δαίο, και Τον κατη­γό­ρη­σε έτσι επει­δή οι Σαμα­ρεί­τες αντι­πα­θού­σαν τους Ιου­δαί­ους, τότε για να απο­κρού­σει την κατη­γο­ρία, της είπε αυτά. Αφού είπε λοι­πόν «εάν γνώ­ρι­ζες ποιος είναι εκεί­νος που σου λέγει’’ δώσε μου να πιω’’» και την ανάγ­κα­σε με τις μεγά­λες επαγ­γε­λί­ες να θυμη­θεί τον πατριάρ­χη Ιακώβ, έδω­σε έτσι στη γυναί­κα τη δυνα­τό­τη­τα να δει καλύ­τε­ρα.

Έπει­τα, όταν εκεί­νη αντα­πάν­τη­σε : «Μὴ σὺ μεί­ζων εἶ τοῦ πατρὸς ἡμῶν Ἰακώβ, ὃς ἔδωκεν ἡμῖν τὸ φρέ­αρ, καὶ αὐτὸς ἐξ αὐτοῦ ἔπιε καὶ οἱ υἱοὶ αὐτοῦ καὶ τὰ θρέμ­μα­τα αὐτοῦ;(:Μήπως εσύ είσαι ανώ­τε­ρος στην αξία και τη δύνα­μη από τον πατέ­ρα μας τον Ιακώβ, που μας έδω­σε ως κλη­ρο­νο­μιά το πηγά­δι αυτό και δεν ζήτη­σε άλλο καλύ­τε­ρο νερό, αλλά απ’ αυτό ήπιε και ο ίδιος, όπως και τα παι­διά του και τα ζώα του που έτρε­φε και έβο­σκε😉»[Ιω.4,12], δεν της έδω­σε την απάν­τη­ση: «Ναι, είμαι ανώ­τε­ρος», διό­τι θα έδι­νε την εντύ­πω­ση ότι κομ­πά­ζει μόνο, αφού δεν υπήρ­χε η ανά­λο­γη από­δει­ξη. Με όσα λέγει όμως αυτήν την από­δει­ξη προ­ε­τοι­μά­ζει.

Πραγ­μα­τι­κά δεν της είπε απλώς: «Θα σου δώσω νερό», αλλά προ­η­γου­μέ­νως εξά­λει­ψε την ιδέα της γυναι­κός για τον Ιακώβ και ύστε­ρα εξυ­ψώ­νει το δικό Του ύδωρ, επι­θυ­μών­τας να απο­δεί­ξει τη δια­φο­ρά των προ­σώ­πων που πρό­σφε­ραν από τη δια­φο­ρά εκεί­νων που προ­σφέ­ρον­ταν και την υπε­ρο­χή Του έναν­τι του πατριάρ­χου. «Εάν θαυ­μά­ζεις», λέγει, «τον Ιακώβ, επει­δή σου έδω­σε αυτό το νερό, τι θα πεις εάν σου δώσω εγώ πολύ ανώ­τε­ρο; Άλλω­στε πρό­φτα­σες και παρα­δέ­χτη­κες ότι είμαι ανώ­τε­ρος από τον Ιακώβ όταν προ­έ­βα­λες ως αντίρ­ρη­ση και είπες ‘’Μήπως είσαι εσύ ανώ­τε­ρος από τον Ιακώβ;’’», επει­δή σου υπο­σχέ­θη­κα ότι θα σου δώσω καλύ­τε­ρο νερό. Αν λοι­πόν λάβεις αυτό το νερό, θα ομο­λο­γή­σεις παν­τοιο­τρό­πως ότι εγώ είμαι ανώ­τε­ρος.

Βλέ­πεις την ακέ­ραιη και αμε­ρό­λη­πτη κρί­ση της γυναι­κός, η οποία από τα ίδια τα πράγ­μα­τα και τα γεγο­νό­τα απο­κρυ­σταλ­λώ­νει την άπο­ψή της και για τον Πατριάρ­χη και για τον Χρι­στό; Οι Ιου­δαί­οι όμως δεν έκρι­ναν με τον τρό­πο αυτόν, αλλά και όταν έβλε­παν τον Ιησού να εκδιώ­κει τους δαί­μο­νες από τους ανθρώ­πους, όχι μόνο δεν Τον παρα­δέ­χον­ταν ως ανώ­τε­ρο από τον πατριάρ­χη αλλά Τον ονό­μα­ζαν και δαι­μο­νι­σμέ­νο. Η γυναί­κα όμως δεν σκέ­πτε­ται όπως αυτοί, αλλά από εκεί παίρ­νει την από­φα­ση, από όπου θέλει και ο Χρι­στός, δηλα­δή από την από­δει­ξη των ίδιων των έργων· διό­τι και ο ίδιος ο Ιησούς με τον τρό­πο αυτό δικά­ζει και κρί­νει, όταν λέγει: «Εἰ οὐ ποιῶ τὰ ἔργα τοῦ πατρός μου, μὴ πιστεύ­ε­τέ μοι· εἰ δὲ ποιῶ, κἂν ἐμοὶ μὴ πιστεύ­η­τε, τοῖς ἔργοις πιστεύ­σα­τε, ἵνα γνῶτε καὶ πιστεύ­ση­τε ὅτι ἐν ἐμοὶ ὁ πατὴρ κἀγὼ ἐν αὐτῷ(:Εάν δεν κάνω τα υπερ­φυ­σι­κά έργα που μου ζητά ο Πατέ­ρας μου και με βοη­θά να τα εκτε­λώ, και ουσια­στι­κά αυτά είναι τα ίδια τα έργα του Πατέ­ρα μου, μην πιστεύ­ε­τε στη μαρ­τυ­ρία του στό­μα­τός μου και στις δικές μου δια­βε­βαιώ­σεις. Εφό­σον όμως ενερ­γώ τα έργα του Πατέ­ρα μου, κι αν ακό­μη δεν πιστεύ­ε­τε σε ό,τι λέω εγώ, πιστέψ­τε του­λά­χι­στον στα έργα αυτά, για να μάθε­τε και να οδη­γη­θεί­τε απ’ αυτά στην τέλεια πίστη. Κι έτσι θα βεβαιω­θεί­τε ότι μέσα μου είναι και μένει ο Πατέ­ρας μου, κι εγώ είμαι και μένω μέσα στον Πατέ­ρα. Έχω δηλα­δή ως Υιός και Λόγος του Θεού την ίδια φύση με τον Πατέ­ρα, και είμαι άπει­ρος κι εγώ, ώστε να χωρά­ει μέσα μου ο Πατέ­ρας. Είμα­στε αχώ­ρι­στοι ο ένας από τον άλλο, διό­τι κι εγώ είμαι και μένω μέσα στον Πατέ­ρα μου)»[Ιω,10,37–38]. Έτσι και η γυναί­κα οδη­γεί­ται προς την πίστη.

Γι’ αυτό και όταν άκου­σε ο Ιησούς την ερώ­τη­σή της: «Μήπως είσαι εσύ ανώ­τε­ρος από τον πατέ­ρα μας τον Ιακώβ;», άφη­σε τη συζή­τη­ση για τον Ιακώβ και κάνει λόγο για το νερό και λέγει: «Καθέ­νας που πίνει από το νερό αυτό, θα διψά­σει πάλι» και έτσι κάνει τη σύγ­κρι­ση στη­ρι­ζό­με­νος όχι στην κατη­γο­ρία, αλά στην υπε­ρο­χή. Δεν λέει δηλα­δή ότι το νερό αυτό δεν αξί­ζει, ούτε ότι είναι ευτε­λές και ασή­μαν­το, αλλά εκεί­νο επι­κα­λεί­ται, το οποίο και η φύση μαρ­τυ­ρεί: «Καθέ­νας που πίνει από το νερό αυτό, θα διψά­σει πάλι. Εκεί­νος όμως που θα πιει από το νερό, το οποίο θα του δώσω εγώ, δε θα διψά­σει ποτέ στον αιώ­να».

Άκου­σε βέβαια προ­η­γου­μέ­νως η γυναί­κα για το «ὕδωρ τό ζῶν», όμως δεν αντι­λή­φθη­κε τη σημα­σία του. Πραγ­μα­τι­κά επει­δή «ὕδωρ ζῶν» ονο­μά­ζε­ται και το νερό που τρέ­χει συνέ­χεια και εκεί­νο που ανα­βλύ­ζει χωρίς καμία δια­κο­πή και δεν στε­ρεύ­ουν καθό­λου οι κρου­νοί, νόμι­σε η γυναί­κα ότι για το συγ­κε­κρι­μέ­νο νερό της έλε­γε ο Ιησούς. Για τον λόγο αυτόν λοι­πόν, για να κατα­στή­σει περισ­σό­τε­ρο σαφές το λεγό­με­νο, κάνει τη σύγ­κρι­ση με βάση την υπε­ρο­χή και προ­σθέ­τει : «Εκεί­νος που θα πιει από το νερό, το οποίο θα του δώσω εγώ, δεν θα διψά­σει ποτέ στον αιώ­να». Με τα λόγια αυτά, όπως είπα, απο­δεί­κνυε την υπε­ρο­χή τη δική Του, αλλά και με όσα είπε στη συνέ­χεια· διό­τι το υλι­κό νερό δεν έχει τίπο­τε από αυτά που είπε. Και ποια είναι αυτά; «Θα μετα­βλη­θεί μέσα σε όποιον το λάβει αυτό το νερό που θα του δώσει ο Ιησούς, σε μια εσω­τε­ρι­κή πηγή ύδα­τος, που θα ανα­βλύ­ζει και θα του παρέ­χει ζωή αιώ­νια». Όπως ακρι­βώς εκεί­νος που έχει μέσα του μια πηγή, δε θα διψά­σει ποτέ, κατά όμοιο τρό­πο και όποιος έχει το νερό αυτό του Ιησού.

Και η γυναί­κα πίστε­ψε αμέ­σως, απο­δει­χθεί­σα πολύ πιο συνε­τή από τον Νικό­δη­μο, και όχι μόνο πιο συνε­τή αλλά και πιο ανδρεία· διό­τι ο Νικό­δη­μος, αν και άκου­γε πολ­λές παρό­μοιες διδα­σκα­λί­ες, ούτε κάλε­σε κανέ­να άλλο σε αυτές, ούτε ο ίδιος είχε το θάρ­ρος να τις δια­κη­ρύ­ξει, ενώ αυτή κάνει έργο απο­στο­λι­κό και αναγ­γέλ­λει την ευχά­ρι­στη αγγε­λία προς όλους και προ­σκα­λεί τους πάν­τες πλη­σί­ον του Ιησού και ακό­μη προ­σελ­κύ­ει τους κατοί­κους μιας ολό­κλη­ρης πόλης προς Αυτόν. Και εκεί­νος μεν, όταν άκου­σε τους λόγους του Κυρί­ου, έλε­γε : «Ρώτη­σε τότε ο Νικό­δη­μος: ‘’Πώς είναι δυνα­τό να γίνουν αυτά και να πραγ­μα­το­ποι­η­θεί αυτή η πνευ­μα­τι­κή ουρά­νια ανα­γέν­νη­ση;’’»[Ιω.3,9] και όταν ο Χρι­στός έφε­ρε το σαφές παρά­δειγ­μα του ανέ­μου, δεν μπό­ρε­σε ούτε και έτσι να κατα­λά­βει τα λεγό­με­να, η γυναί­κα όμως δε συμ­πε­ρι­φέρ­θη­κε με τον ίδιο τρό­πο.

Στην αρχή είχε μεν απο­ρί­ες, έπει­τα όμως δεν απο­δέ­χθη­κε υπό όρους τον λόγο, αλλά έλα­βε στα­θε­ρή από­φα­ση και βιά­ζε­ται να λάβει αμέ­σως το νερό αυτό· διό­τι, όταν είπε ο Χρι­στός:«Ὅς δι᾿ ἂν πίῃ ἐκ τοῦ ὕδατος οὗ ἐγὼ δώσω αὐτῷ, οὐ μὴ διψήσῃ εἰς τὸν αἰῶνα, ἀλλὰ τὸ ὕδωρ ὃ δώσω αὐτῷ, γενή­σε­ται ἐν αὐτῷ πηγὴ ὕδατος ἁλλο­μέ­νου εἰς ζωὴν αἰώνιον(:Βεβαί­ως δεν εννοώ το νερό του πηγα­διού αυτού· διό­τι όποιος πίνει από το νερό αυτό, θα διψά­σει πάλι. Εκεί­νος όμως που θα πιει από το νερό που θα του δώσω εγώ, δεν θα διψά­σει ποτέ στον αιώ­να˙ αλλά το νερό που θα του δώσω θα μετα­βλη­θεί μέσα του σε πηγή νερού που δεν θα στε­ρεύ­ει, αλλά θα ανα­βλύ­ζει και θα ανα­πη­δά και θα τρέ­χει πάν­το­τε για να του μεταγ­γί­ζει ζωή αιώ­νια)», η Σαμα­ρεί­τι­δα Του απάν­τη­σε: «Κύριε, δός μοι τοῦτο τὸ ὕδωρ, ἵνα μὴ διψῶ μηδὲ ἔρχω­μαι ἐνθά­δε ἀντλεῖν(:Κύριε, δώσε μου το νερό αυτό, για να μη διψώ και να μην υπο­βάλ­λο­μαι σε τόσο κόπο να έρχο­μαι εδώ για να βγά­ζω νερό από το πηγά­δι)»[Ιω.4,15].

Βλέ­πεις με ποιο τρό­πο ολί­γον κατ’ ολί­γον ανά­γε­ται στο ύψος των δογ­μά­των η Σαμα­ρεί­τι­δα; Κατά πρώ­τον νόμι­σε ότι ο Ιησούς είναι κάποιος Ιου­δαί­ος που παρα­βαί­νει τον νόμο. Έπει­τα, όταν ο Κύριος απέ­κρου­σε την κατη­γο­ρία αυτή, διό­τι το πρό­σω­πο, το οποίο επρό­κει­το να την κατη­χή­σει σε τόσο υψη­λές αλή­θειες, δεν έπρε­πε να γεν­νά υπο­ψί­ες, επει­δή άκου­σε «ὕδωρ ζῶν» νόμι­σε ότι ομι­λεί για το υλι­κό νερό. Στη συνέ­χεια αντι­λή­φθη­κε ότι γινό­ταν λόγος για πνευ­μα­τι­κά πράγ­μα­τα και πίστε­ψε ότι το νερό αυτό έχει τη δύνα­μη να αφαι­ρέ­σει την αδυ­να­μία της δίψας, δεν γνώ­ρι­ζε όμως ακό­μη τι ήταν αυτό, αλλά βρι­σκό­ταν σε απο­ρία, έχον­τας τη γνώ­μη ότι είναι ανώ­τε­ρο από τα αισθη­τά, χωρίς να έχει σαφή γνώ­ση του πράγ­μα­τος.

Στο σημείο αυτό που είδε καθα­ρό­τε­ρα, χωρίς όμως να αντι­λη­φθεί τα πάν­τα(«Δώσε μου», λέγει, «το νερό αυτό, για να μη διψώ και για να μην έρχο­μαι εδώ και βγά­ζω νερό από το πηγάδι»),προτίμησε επί του παρόν­τος τον Κύριο από τον Ιακώβ. «Δεν χρειά­ζο­μαι βέβαια αυτό το πηγά­δι, εάν θα πάρω από εσέ­να το νερό εκεί­νο». Προ­σέ­χεις ότι βάζει τον Κύριο σε ανώ­τε­ρη μοί­ρα από τον Πατριάρ­χη; Αυτό είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κό της ευσε­βούς ψυχής. Έδει­ξε πόση μεγά­λη πίστη είχε στον Ιακώβ. Γνώ­ρι­σε τον ανώ­τε­ρο και δεν την εμπό­δι­σε η προ­η­γού­με­νη της γνώ­μη.

Δεν ήταν εύπι­στη η Σαμα­ρεί­τι­δα (διό­τι δεν απο­δέ­χτη­κε αβα­σά­νι­στα και χωρίς κρι­τι­κή επε­ξερ­γα­σία τα λόγια του Χρι­στού, αυτή που με τόση μεγά­λη ακρί­βεια τα εξέ­τα­σε), ούτε πάλι ήταν απει­θής και ερι­στι­κή. Και αυτό το απέ­δει­ξε από την παρά­κλη­ση που έκα­νε. Βέβαια και στους Ιου­δαί­ους είπε κάπο­τε ο Κύριος: «Ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς· ὁ ἐρχό­με­νος πρός με οὐ μὴ πει­νάσῃ, καὶ ὁ πιστεύ­ων εἰς ἐμὲ οὐ μὴ διψήσῃ πώπο­τε(:Εγώ είμαι ο άρτος που μετα­δί­δω ζωή πραγ­μα­τι­κή. Τη μετα­δί­δω με τη μετά­λη­ψη του σώμα­τος και του αίμα­τος μου, αλλά και με τη διδα­σκα­λία μου και τη χάρη του Πνεύ­μα­τός μου. Όποιος έρχε­ται σε μένα με μετά­νοια και πίστη δεν θα πει­νά­σει πνευ­μα­τι­κά˙ και όποιος πιστεύ­ει σε μένα δεν θα διψά­σει πνευ­μα­τι­κά ποτέ. Θα απο­κτή­σει νέες πνευ­μα­τι­κές δυνά­μεις, και θα βρει την ανά­παυ­ση και την ικα­νο­ποί­η­ση της καρ­διάς και της ψυχής του)»[Ιω.6,35], αλλά όχι μόνο δεν πίστε­ψαν, αλλά σκαν­δα­λί­στη­καν κιό­λας. Η γυναί­κα όμως δεν έπα­θε κάτι παρό­μοιο, αλλά παρα­μέ­νει κον­τά στον Ιησού και ζητεί το νερό αυτό. Στους Ιου­δαί­ους λοι­πόν έλε­γε :«Εκεί­νος που πιστεύ­ει σε εμέ­να, δεν θα διψά­σει ποτέ», στη γυναί­κα όμως δεν ομι­λεί με τον ίδιο τρό­πο, αλλά κάπως περισ­σό­τε­ρο αισθη­τά : «Εκεί­νος που θα πιει από το νερό αυτό, δεν θα διψά­σει». Οι λόγοι αυτοί ήταν επαγ­γε­λία πνευ­μα­τι­κών πραγ­μά­των και όχι αισθη­τών.

Για τον λόγο αυτόν, αφού ανύ­ψω­σε τον νου της με τις υπο­σχέ­σεις, χρη­σι­μο­ποιεί ακό­μη ο Κύριος λέξεις με αισθη­τό περιε­χό­με­νο, επει­δή δεν μπο­ρού­σε ακό­μη η γυναί­κα να ξεχω­ρί­σει την ακρί­βεια των πνευ­μα­τι­κών πραγ­μά­των· διό­τι εάν της έλε­γε ότι, «εάν πιστέ­ψεις σε Εμέ­να, δεν θα διψά­σεις», δεν θα αντι­λαμ­βα­νό­ταν το λεγό­με­νο, επει­δή δεν γνώ­ρι­ζε ούτε Ποιος ήταν Αυτός που της μιλού­σε, ούτε για ποιου είδους δίψα έλε­γε. Για­τί όμως δεν έκα­νε το ίδιο και στους Ιου­δαί­ους; Διό­τι εκεί­νοι είχαν δει πολ­λά θαύ­μα­τα, ενώ αυτή δεν είδε κανέ­να θαύ­μα, παρά πρώ­τα άκου­σε τα λόγια.

Για τους λόγους αυτούς που είπα­με λοι­πόν παρα­πά­νω απο­κα­λύ­πτει τη δύνα­μή Του ο Ιησούς με την προ­φη­τεία Του και δεν κάνει κατευ­θεί­αν τον έλεγ­χο, αλλά λέγει: «Ὓπαγε φώνη­σον τὸν ἄνδρα σου καὶ ἐλθὲ ἐνθά­δε(: Εφό­σον το νερό αυτό δεν το θέλεις μόνο για τον εαυ­τό σου, αλλά και για εκεί­νους με τους οποί­ους συζείς, πήγαι­νε, φώνα­ξε τον άνδρα σου και έλα εδώ μαζί με αυτόν, ώστε και εκεί­νος να δεχθεί μαζί σου τη δωρεά αυτή)»[Ιω. 4,16]. Και εκεί­νη λέγει: «Οὐκ ἔχω ἄνδρα(:Δεν έχω άντρα)». Και λέγει προς αυτήν ο Ιησούς: «Καλῶς εἶπας ὅτι ἄνδρα οὐκ ἔχω· πέν­τε γὰρ ἄνδρας ἔσχες, καὶ νῦν ὃν ἔχεις οὐκ ἔστι σου ἀνήρ· τοῦ­το ἀλη­θὲς εἴρη­κας(:Διό­τι έχεις λάβει πέν­τε άνδρες, τον ένα ύστε­ρα από τον άλλο. Και τώρα με αυτόν που ζεις, είσαι συν­δε­δε­μέ­νη κρυ­φά, και γι’ αυτό δεν είναι άνδρας σου. Αυτό το είπες αλή­θεια)»[Ιω.4,18].

Απαν­τά προς Αυτόν η γυναί­κα: «Κύριε, θεωρῶ ὅτι προ­φή­της εἶ σύ(:Κύριε, κατα­λα­βαί­νω ότι εσύ είσαι προ­φή­της)». Ω, πόσο μεγά­λη είναι η φιλο­σο­φία και η σύνε­ση της γυναι­κός… Με πόση πρα­ό­τη­τα δέχε­ται τον έλεγ­χο! «Και πώς να μην τον δεχό­ταν;», θα μπο­ρού­σε να ρωτή­σει κάποιος. Για ποιον λόγο; Πες μου, σε παρα­κα­λώ, μήπως δεν έλεγ­ξε πολ­λές φορές και τους Ιου­δαί­ους και μάλι­στα αυστη­ρό­τε­ρα; Διό­τι δεν είναι το ίδιο να απο­κα­λύ­πτει κανείς τα από­κρυ­φα της ψυχής και της δια­νοί­ας και το να κάνει φανε­ρό κάτι που γίνε­ται κρυ­φά. Διό­τι το πρώ­το μεν είναι του Θεού μόνο και κανέ­νας άλλος δεν γνω­ρί­ζει, παρά μόνον Εκεί­νος που τα έχει στην ψυχή και στη σκέ­ψη Του, ενώ το δεύ­τε­ρο το γνω­ρί­ζουν όλοι όσοι παίρ­νουν μέρος στη διά­πρα­ξή του.

Όταν όμως οι Ιου­δαί­οι ελέγ­χθη­καν από τον Ιησού δεν δέχτη­καν με πρα­ό­τη­τα τον έλεγ­χο, αλλά όταν τους είπε: « Οὐ Μωϋσῆς δέδω­κεν ὑμῖν τὸν νόμον; καὶ οὐδεὶς ἐξ ὑμῶν ποιεῖ τὸν νόμον. τί με ζητεῖτε ἀποκτεῖναι;(: Εσείς όμως με θεω­ρεί­τε παρα­βά­τη του νόμου και δεν δέχε­σθε τη διδα­σκα­λία μου. Αλλά πώς είναι δυνα­τόν να τη δεχθεί­τε, αφού απορ­ρί­πτε­τε και τη διδα­σκα­λία του Μωυ­σή, τον οποίο τόσο πολύ τιμά­τε; Δεν σας έχει δώσει το νόμο ο Μωυ­σής; Κι όμως κανείς από σας δεν τον τηρεί. Εάν τηρεί­τε τις εντο­λές του νόμου, τότε για­τί θέλε­τε να με σκο­τώ­σε­τε αντί­θε­τα με την έκτη εντο­λή;)» [Ιω.7,19], όχι μόνο δεν εκδη­λώ­νουν θαυ­μα­σμό, όπως η γυναί­κα, αλλά Τον λοι­δο­ρούν και Τον υβρί­ζουν. Και εκεί­νοι βέβαια και από άλλα θαύ­μα­τα είχαν την από­δει­ξη της δυνά­με­ως του Ιησού, ενώ αυτή μόνο αυτό είχε ακού­σει, και όμως όχι μόνο δεν θαύ­μα­σαν αλλά και Τον ύβρι­σαν λέγον­τάς Του: «Δαι­μό­νιον ἔχεις· τίς σε ζητεῖ ἀποκτεῖναι;(:Απο­κρί­θη­κε ο πολύ λαός και Του είπε: ‘’Είσαι δαι­μο­νι­σμέ­νος, και το δαι­μό­νιο σου δια­τά­ρα­ξε τα μυα­λά και σου δημιουρ­γεί μελαγ­χο­λία και μανία κατα­διώ­ξε­ως, ώστε να νομί­ζεις ότι κάποιοι θέλουν να σε σκο­τώ­σουν. Ποιος θέλει να σε σκο­τώ­σει;)»[Ιω.7,20].

Η γυναί­κα όμως όχι μόνο δεν Τον υβρί­ζει, αλλά και θαυ­μά­ζει και δοκι­μά­ζει κατά­πλη­ξη και Τον θεω­ρεί ως προ­φή­τη· αν και ο έλεγ­χος αυτός προ­σέ­βα­λε περισ­σό­τε­ρο τη γυναί­κα, παρά εκεί­νος τους Ιου­δαί­ους. Διό­τι αυτός ο έλεγ­χος προς τη Σαμα­ρεί­τι­δα απο­κά­λυ­ψε προ­σω­πι­κό αμάρ­τη­μα, ενώ εκεί­νος ένα κοι­νό για όλους τους. Και είναι γεγο­νός ότι δε θιγό­μα­στε τόσο για τα κοι­νά αμαρ­τή­μα­τα, όσο για τα προ­σω­πι­κά. Και εκεί­νοι μεν θεω­ρού­σαν ότι θα έκα­ναν κάποιο μεγά­λο κατόρ­θω­μα, εάν θα φόνευαν τον Ιησού, ενώ το αμάρ­τη­μα της γυναί­κας εθε­ω­ρεί­το από όλους ως κακό. Και όμως δεν στε­νο­χω­ρή­θη­κε η γυναί­κα, αλλά ένιω­σε κατά­πλη­ξη και θαυ­μα­σμό.

Και στον Ναθα­να­ήλ το ίδιο ακρι­βώς έκα­νε ο Ιησούς· διό­τι δεν προ­φή­τευ­σε προ­η­γου­μέ­νως, ούτε του είπε: «Ὄντα ὑπὸ τὴν συκῆν εἶδόν σε(:Σε είδα κάτω από τη συκιά)», αλλά όταν εκεί­νος Τον ρώτη­σε: «πόθεν με γινώ­σκεις;(:Από πού με ξέρεις; Και πώς γνω­ρί­ζεις την ειλι­κρί­νεια των μυστι­κών μου σκέ­ψε­ων και ελα­τη­ρί­ων;)»,τότε μονά­χα του απο­κρί­θη­κε ο Ιησούς: «Πρὸ τοῦ σε Φίλιπ­πον φωνῆσαι, ὄντα ὑπὸ τὴν συκῆν εἶδόν σε (:Πριν ακό­μη σε φωνά­ξει ο Φίλιπ­πος, όταν ήσουν κάτω από τη συκιά και προ­σευ­χό­σουν μακριά από κάθε μάτι ανθρώ­που, εγώ με το υπερ­φυ­σι­κό και θείο μου βλέμ­μα σε είδα)»[Ιω.1,49], τότε του πρό­σθε­σε την προ­φη­τεία. Ήθε­λε δηλα­δή ο Ιησούς να παίρ­νει αφορ­μή και για τις προ­φη­τεί­ες και για τα θαύ­μα­τα από αυτούς που έρχον­ταν κον­τά Του, ώστε και να δέχον­ται ευκο­λό­τε­ρα αυτά που συνέ­βαι­ναν και ο Ίδιος να είναι απαλ­λαγ­μέ­νος από την υπο­ψία της κενο­δο­ξί­ας. Το ίδιο λοι­πόν κάνει και στην προ­κει­μέ­νη περί­πτω­ση. Διό­τι το να ελέγ­ξει προ­η­γου­μέ­νως τη γυναί­κα λέγον­τάς της ότι δεν έχει άντρα, θα φαι­νό­ταν βαρύ και περιτ­τό. Ενώ το γεγο­νός ότι πήρε αφορ­μή από την ίδια, διορ­θώ­νει όλα αυτά και φαί­νε­ται πολύ φυσι­κό και καθι­στά πρα­ό­τε­ρη τη γυναί­κα.

Και ποια συνέ­πεια υπάρ­χει στη συζή­τη­ση, θα μπο­ρού­σε να απο­ρή­σει κάποιος, με το να πει ο Ιησούς: «Πήγαι­νε και φώνα­ξε τον άντρα σου»; Ο λόγος ανα­φε­ρό­ταν στην πνευ­μα­τι­κή δωρεά και χάρη, που υπε­ρέ­βαι­νε την ανθρώ­πι­νη φύση. Επέ­με­νε η γυναί­κα και ήθε­λε να λάβει τη δωρεά και ο Ιησούς της λέγει: «Φώνα­ξε τον άντρα σου», δεί­χνον­τάς της κατά κάποιον τρό­πο ότι έπρε­πε και αυτός να συμ­με­τά­σχει σε αυτά. Εκεί­νη λοι­πόν βιά­ζε­ται να λάβει τη δωρεά και με την ιδέα ότι απο­κρύ­πτει το αισχρό του πράγ­μα­τος, επει­δή νόμι­ζε ότι συζη­τεί με άνθρω­πο, λέγει: «δεν έχω άντρα». Όταν άκου­σε αυτό ο Ιησούς, τότε στην κατάλ­λη­λη στιγ­μή κάνει τον έλεγ­χο και εκθέ­τει και τα δύο με ακρί­βεια. Δηλα­δή και τους προ­η­γού­με­νους άντρες αρίθ­μη­σε όλους και αυτόν που εκεί­νη την περί­ο­δο είχε ως σύν­τρο­φο και τον έκρυ­βε, της τον απο­κά­λυ­ψε.

Τι έκα­νε λοι­πόν η γυναί­κα; Δεν στε­νο­χω­ρή­θη­κε, ούτε Τον άφη­σε και έφυ­γε, ούτε εξέ­λα­βε το πράγ­μα ως προ­σβο­λή, αλλά Τον θαυ­μά­ζει περισ­σό­τε­ρο και επι­μέ­νει ακό­μη. Διό­τι «Κύριε, θεωρῶ ὅτι προ­φή­της εἶ σύ(:Κύριε, κατα­λα­βαί­νω ότι εσύ είσαι προ­φή­της)», λέγει. Και πρό­σε­ξε τη σύνε­σή της. Δεν κατέ­λη­ξε αμέ­σως στο συμ­πέ­ρα­σμα αυτό, αλλά ακό­μη ερευ­νά και θαυ­μά­ζει· διό­τι το ρήμα «θεωρῶ» αυτήν την έννοια έχει· δηλα­δή: «μου φαί­νε­ται ότι είσαι προ­φή­της».

Έπει­τα, όταν απο­κρυ­στάλ­λω­σε αυτήν τη γνώ­μη για τον Ιησού, δεν Τον ρωτά τίπο­τε το βιο­τι­κό, ούτε για την υγεία του σώμα­τος, ούτε για χρή­μα­τα, ούτε για πλού­το, αλλά αμέ­σως για τα δόγ­μα­τα της πίστε­ως. Τι λέγει λοι­πόν; «Οἱ πατέ­ρες ἡμῶν ἐν τῷ ὄρει τούτῳ προ­σε­κύ­νη­σαν· καὶ ὑμεῖς λέγε­τε ὅτι ἐν Ἱερο­σο­λύ­μοις ἐστὶν ὁ τόπος ὅπου δεῖ προ­σκυ­νεῖν(:Οι πατέ­ρες μας λάτρευ­σαν τον Θεό σε τού­το εδώ το όρος, το Γαρι­ζίν[εννο­εί τον Αβρα­άμ, διό­τι σε εκεί­νο το όρος είχε πάει τον Ισα­άκ για να τον θυσιά­σει]. Εσείς όμως οι Ιου­δαί­οι λέτε ότι στα Ιερο­σό­λυ­μα είναι ο τόπος, όπου πρέ­πει να λατρεύ­ου­με τον Θεό)»[Ιω.4,20].

Είδες πώς ανυ­ψώ­θη­κε η διά­νοιά της; Εκεί­νη που φρόν­τι­ζε να μην κου­ρά­ζε­ται για τη δίψα, τώρα πλέ­ον ρωτά και για τα δόγ­μα­τα. Τι έκα­νε όμως ο Χρι­στός; Δεν έλυ­σε το ζήτη­μα (διό­τι δεν ήταν αυτό η κύρια φρον­τί­δα Του, να απαν­τά δηλα­δή απλώς σε ό,τι Του έλε­γαν, αυτό ήταν κάτι που είχε δευ­τε­ρεύ­ου­σα σημα­σία), αλλά οδη­γεί τη γυναί­κα πάλι σε μεγα­λύ­τε­ρο ύψος. Και δεν της ομι­λεί προ­η­γου­μέ­νως για αυτά, παρά όταν παρα­δέ­χτη­κε αυτή ότι είναι προ­φή­της Εκεί­νος που συζη­τού­σε μαζί της, ώστε να ακού­σει πλέ­ον τα όσα λέγον­ται με μεγά­λη βεβαιό­τη­τα· διό­τι αυτή που πίστε­ψε στην προ­φη­τι­κή ιδιό­τη­τα του Ιησού, δεν θα είχε πλέ­ον στο μέλ­λον καμία αμφι­βο­λία για εκεί­να που θα λέγον­ταν στη συνέ­χεια.

Ας νιώ­σου­με ντρο­πή και ας κοκ­κι­νί­σου­με εμείς λοι­πόν από το αίσθη­μα αυτό: Μία γυναί­κα, που είχε πέν­τε άντρες δια­δο­χι­κώς, που ήταν Σαμα­ρεί­τι­δα, δεί­χνει τόσο ενδια­φέ­ρον για τα δόγ­μα­τα και ούτε η ώρα της ημέ­ρας, ούτε το γεγο­νός ότι ήλθε εκεί για άλλο σκο­πό, ούτε τίπο­τε άλλο την απέ­τρε­ψε από τη συζή­τη­ση για τα θέμα­τα αυτού του είδους. Εμείς, αντι­θέ­τως, όχι μόνο δε συζη­τού­με για τα δόγ­μα­τα, αλλά για τα πάν­τα κατε­χό­μα­στε από αστό­χα­στη και άσκο­πη διά­θε­ση. Για τον λόγο αυτό έχουν παρα­με­λη­θεί τα πάν­τα. Διό­τι ποιος από εσάς, πες μου σε παρα­κα­λώ, όταν πήγε στο σπί­τι του, πήρε στα χέρια του ένα χρι­στια­νι­κό βιβλίο και μελέ­τη­σε το περιε­χό­με­νό του και ερεύ­νη­σε την Αγία Γρα­φή;

Κανέ­νας δεν μπο­ρεί να πει κάτι παρό­μοιο, αλλά στους περισ­σό­τε­ρους θα βρού­με πεσ­σούς και ζάρια και που­θε­νά βιβλία, παρά σε λίγους μονά­χα. Αλλά και αυτοί είναι όμοιοι με εκεί­νους που δεν έχουν, διό­τι τα έδε­σαν και τα έβα­λαν δια­παν­τός μέσα σε κιβώ­τια κα όλο το ενδια­φέ­ρον τους για αυτά περιο­ρί­ζε­ται στη λεπτό­τη­τα των μεμ­βρα­νών και το κάλ­λος των γραμ­μά­των και όχι στην ανά­γνω­ση αυτών. Διό­τι δεν τα απέ­κτη­σαν για ωφέ­λεια και κέρ­δος ψυχι­κό, αλλά φρόν­τι­σαν γι΄ αυτά για να κάνουν επί­δει­ξη πλού­του και φιλο­δο­ξί­ας, ω, πόση είναι η υπερ­βο­λή της κενο­δο­ξί­ας… Πραγ­μα­τι­κά δεν ακούω κανέ­ναν να καυ­χά­ται ότι γνω­ρί­ζει το περιε­χό­με­νο ενός βιβλί­ου, παρά ότι είναι γραμ­μέ­νο με χρυ­σά γράμ­μα­τα. Και ποιο το κέρ­δος; Πες μου. Διό­τι οι άγιες Γρα­φές δεν μας δόθη­καν για τον λόγο αυτό, για να τις έχου­με δηλα­δή ως βιβλία μόνο, αλλά για να τις γρά­ψου­με μέσα στις καρ­διές μας. Ο τρό­πος βέβαια αυτός της κτή­σε­ως αρμό­ζει στην ιου­δαϊ­κή φιλο­δο­ξία, να ενα­πο­θέ­τουν τις εντο­λές μόνο στα γράμ­μα­τα. Σε εμάς όμως ο νόμος δε δόθη­κε έτσι από την αρχή, αλλά στις σάρ­κι­νες πλά­κες της καρ­διάς μας.

Και αυτά δεν τα λέω για να εμπο­δί­σω την από­κτη­ση των βιβλί­ων, αλλά αντί­θε­τα το συμ­βου­λεύω αυτό και ολο­ψύ­χως το εύχο­μαι. Επι­θυ­μώ όμως από εκεί­να να έχου­με συνε­χώς στη διά­νοιά μας και τα γράμ­μα­τα και τα νοή­μα­τα, ώστε να γίνε­ται καθα­ρή, δεχό­με­νη τις ιδέ­ες των όσων γρά­φον­ται. Διό­τι εάν δεν θα τολ­μή­σει ο διά­βο­λος να πλη­σιά­σει σε ένα σπί­τι, μέσα στο οποίο υπάρ­χει το Ευαγ­γέ­λιο, πολύ περισ­σό­τε­ρο δεν θα εγγί­σει ούτε θα κυριεύ­σει ο δαί­μων ή η αμαρ­τία την ψυχή εκεί­νη, η οποία περι­κλεί­ει τα νοή­μα­τα αυτού του είδους. Αγί­α­σε λοι­πόν την ψυχή σου, αγί­α­σε το σώμα σου, έχον­τας πάν­τα αυτά στην καρ­διά και τη γλώσ­σα σου· διό­τι εάν η αισχρο­λο­γία καταρ­ρυ­παί­νει και προ­σκα­λεί τους δαί­μο­νες, είναι φανε­ρό ότι η πνευ­μα­τι­κή ανά­γνω­ση αγιά­ζει και προ­σελ­κύ­ει τη χάρη του Αγί­ου Πνεύ­μα­τος. Τα γράμ­μα­τα αυτά είναι θεία άσμα­τα. Ας τα ψάλ­λου­με λοι­πόν στους εαυ­τούς μας και με αυτά ας κατα­σκευά­ζου­με τα φάρ­μα­κα για τα πάθη της ψυχής μας. Αν γνω­ρί­σου­με καλά την αξία αυτών που δια­βά­ζου­με, θα τα ακού­σου­με με μεγά­λη προ­θυ­μία.

Αυτά τα λέγω πάν­το­τε και δεν θα πάψω να τα λέγω. Διό­τι πώς δεν είναι άτο­πο οι μεν άνθρω­ποι της αγο­ράς να λέγουν τα ονό­μα­τα, τα γένη, τις πόλεις και τους τρό­πους της ενέρ­γειας των ηνιό­χων και των χορευ­τών και να εξαγ­γέλ­λουν με ακρί­βεια τα καλά και τα κακά γνω­ρί­σμα­τα και αυτών ακό­μα των ίππων, ενώ όσοι έρχον­ται εδώ να μην εννο­ούν τίπο­τε από όσα γίνον­ται, αλλά να αγνο­ούν και αυτόν τον αριθ­μό των βιβλί­ων της Αγί­ας Γρα­φής; Εάν βέβαια επι­διώ­κεις εκεί­να για χάρη της ηδο­νής, θα σου απο­δεί­ξω ότι εδώ υπάρ­χει σε μεγα­λύ­τε­ρο ποσο­στό αυτή. Διό­τι, πες μου, σε παρα­κα­λώ, τι είναι περισ­σό­τε­ρο ευχά­ρι­στο, τι πιο θαυ­μα­στό, να δεις άνθρω­πο να παλεύ­ει με άνθρω­πο ή άνθρω­πο να αγω­νί­ζε­ται προς τον διά­βο­λο και σώμα να συμ­πλέ­κε­ται με δύνα­μη ασώ­μα­τη και να νικά; Σε αυτού του είδους την πάλη ας γινό­μα­στε θεα­τές( διό­τι αυτήν είναι ευπρε­πές και ωφέ­λι­μο να μιμού­μα­στε και μιμού­με­νοι υπάρ­χει η δυνα­τό­τη­τα να στε­φα­νω­θού­με ως νικη­τές) και όχι σε εκεί­νους τους αγώ­νες, η μίμη­ση των οποί­ων φέρει ντρο­πή στον μιμού­με­νο. Διό­τι εκεί­νην την πάλη την παρα­κο­λου­θείς μαζί με τους δαί­μο­νες, εάν βέβαια την παρα­κο­λου­θείς, ενώ αυτήν μαζί με τους αγγέ­λους και τον Κύριο των αγγέ­λων. Διό­τι πες μου: Εάν είχες τη δυνα­τό­τη­τα να κάθε­σαι και να απο­λαμ­βά­νεις ένα θέα­μα μαζί με τους άρχον­τες ή τους βασι­λείς, δεν θα το θεω­ρού­σες αυτό μεγά­λη τιμή; Εδώ όμως που παρα­κο­λου­θείς μαζί με τον Βασι­λέα των αγγέ­λων και βλέ­πεις τον διά­βο­λο να κατέ­χε­ται από το μέσο των νώτων και παρά τις προ­σπά­θειες που κατα­βάλ­λει για να νική­σει, να μην κατορ­θώ­νει τίπο­τε, δεν τρέ­χεις στο θέα­μα αυτό;

«Και πώς είναι δυνα­τόν να γίνει αυτό;» θα ρωτού­σε κάποιος. Αν έχεις το βιβλίο της Αγί­ας Γρα­φής στα χέρια σου· διό­τι μέσα σε αυτό θα δεις και τα σκάμ­μα­τα και τους μακρούς αγω­νι­στι­κούς δια­δρό­μους και τις λαβές εκεί­νου και του δικαί­ου την τέχνη. Όταν βλέ­πεις αυτά, θα μάθεις και εσύ να παλεύ­εις με τον ίδιο τρό­πο και θα απαλ­λα­γείς από τους δαί­μο­νες· διό­τι τα όσα τελούν­ται εκτός της Εκκλη­σί­ας είναι πανη­γύ­ρεις δαι­μό­νων και όχι θέα­τρα ανθρώ­πων. Αφού δεν επι­τρέ­πε­ται να εισέλ­θεις στο ναό των ειδώ­λων, πολύ περισ­σό­τε­ρο δεν επι­τρέ­πε­ται σε εορ­τή σατα­νι­κή να συχνά­ζεις.

Αυτά τα λέγω και δεν θα παύ­σω να σας ενο­χλώ, μέχρις ότου να δω την επι­στρο­φή σας. Διό­τι το να σας λέγω αυτά σε εμέ­να μεν δεν προ­κα­λεί οκνη­ρία, σε εσάς όμως είναι ασφα­λές. Μην ενο­χλεί­σθε από την παραί­νε­ση. Εάν έπρε­πε κάποιος να ενο­χλεί­ται, αυτός είμαι εγώ, ο οποί­ος τα λέγω πολ­λές φορές και δεν με ακού­τε, και όχι εσείς, που συνε­χώς τα ακού­τε και πάν­το­τε τα παρα­κού­τε.

Μακά­ρι όμως να μη συμ­βεί να κατη­γο­ρεί­στε για πάν­τα εξαι­τί­ας αυτών των κακών συνη­θειών σας, αλλά να απαλ­λα­γεί­τε από την αισχύ­νη αυτή και να κατα­ξιω­θού­με να απο­λαύ­σου­με την πνευ­μα­τι­κή θεω­ρία και τη μέλ­λου­σα δόξα, με τη χάρη και τη φιλαν­θρω­πία του Κυρί­ου μας Ιησού Χρι­στού, μαζί με τον οποίο στον Πατέ­ρα ανή­κει η δόξα και στο Άγιο Πνεύ­μα συγ­χρό­νως στους αιώ­νες των αιώ­νων. Αμήν.

Ομι­λία ΛΓ΄: Υπο­μνη­μα­τι­σμός των χωρί­ων Ιω. 4,21–27

«Λέγει αὐτῇ ὁ Ἰησοῦς· γύναι, πίστευ­σόν μοι ὅτι ἔρχε­ται ὥρα ὅτε οὔτε ἐν τῷ ὄρει τούτῳ οὔτε ἐν Ἱερο­σο­λύ­μοις προ­σκυ­νή­σε­τε τῷ πατρί· ὑμεῖς προ­σκυ­νεῖτε ὃ οὐκ οἴδατε, ἡμεῖς προ­σκυ­νοῦμεν ὃ οἴδαμεν· ὅτι ἡ σωτη­ρία ἐκ τῶν Ἰουδαί­ων ἐστίν(:Της λέει ο Ιησούς: ‘’Πίστε­ψέ με, γυναί­κα, ότι γρή­γο­ρα έρχε­ται ο και­ρός που ούτε σε αυτό το βου­νό το Γαρι­ζίν μόνο, ούτε στα Ιερο­σό­λυ­μα απο­κλει­στι­κά θα λατρεύ­σε­τε τον ουρά­νιο Πατέ­ρα. Εσείς οι Σαμα­ρεί­τες απορ­ρί­ψα­τε τα βιβλία των προ­φη­τών και προ­σκυ­νά­τε εκεί­νο για το οποίο δεν έχε­τε σαφή και πλή­ρη γνώ­ση. Εμείς οι Ιου­δαί­οι προ­σκυ­νού­με εκεί­νο που γνω­ρί­ζου­με περισ­σό­τε­ρο από κάθε άλλον. Από­δει­ξη μάλι­στα γι’ αυτό είναι το ότι ο Μεσ­σί­ας που θα σώσει τον κόσμο, προ­έρ­χε­ται από τους Ιου­δαί­ους. Αυτούς διά­λε­ξε ο Θεός ως λαό δικό Του και αυτοί Τον γνώ­ρι­σαν και Τον λάτρευ­σαν τελειό­τε­ρα από κάθε άλλον λαό)»[Ιω.4,21–22].

Σε κάθε περί­πτω­ση, αγα­πη­τοί μου, χρεια­ζό­μα­στε την πίστη, τη μητέ­ρα των αγα­θών και το φάρ­μα­κο της σωτη­ρί­ας. Χωρίς αυτήν δεν είναι δυνα­τόν να κατα­νο­η­θεί κανέ­να από τα μεγά­λα δόγ­μα­τα. Όσοι επι­χει­ρούν να τα κατα­νο­ή­σουν χωρίς πίστη, μοιά­ζουν με εκεί­νους οι οποί­οι επι­χει­ρούν να δια­πλεύ­σουν ένα πέλα­γος χωρίς πλοίο. Αυτοί για λίγο χρο­νι­κό διά­στη­μα μπο­ρούν να κολυμ­πούν χρη­σι­μο­ποιών­τας συγ­χρό­νως χέρια και πόδια· όταν όμως προ­χω­ρή­σουν περισ­σό­τε­ρο, γρή­γο­ρα κατα­πον­τί­ζον­ται από τα κύμα­τα. Κατά όμοιο τρό­πο, και όσοι στη­ρί­ζον­ται στη δική τους νοη­τι­κή δύνα­μη και τους δικούς τους συλ­λο­γι­σμούς, προ­τού να μάθουν κάτι, υφί­σταν­ται ναυά­γιο.

Όπως και ο Από­στο­λος Παύ­λος λέγει: «Ταύτην τὴν παραγ­γελίαν παρατίθεμαί σοι, τέκνον Τιμόθεε, κατὰ τὰς προ­α­γούσας ἐπὶ σὲ προ­φη­τείας, ἵνα στρα­τεύῃ ἐν αὐταῖς τὴν καλὴν στρα­τείαν, ἔχων πίστιν καὶ ἀγαθὴν συνείδησιν, ἥν τινες ἀπωσάμενοι περὶ τὴν πίστιν ἐναυάγησαν(:Αυτήν την εντο­λή σού εμπι­στεύ­ο­μαι και σου ανα­θέ­τω να φυλά­ξεις ακρι­βώς παι­δί μου Τιμό­θεε, σύμ­φω­να με τις προ­φη­τεί­ες που λέχθη­καν για σένα και με οδή­γη­σαν να σε εκλέ­ξω συνερ­γά­τη μου. Σου παραγ­γέλ­λω δηλα­δή τώρα παρα­κι­νη­μέ­νος από τις προ­φη­τεί­ες αυτές να στρα­τεύ­ε­σαι την καλή στρα­τεία, γεμά­τος με πίστη και συνεί­δη­ση που να δίνει αγα­θή μαρ­τυ­ρία και να είναι ελεύ­θε­ρη από κάθε τύψη. Μερι­κοί απώ­θη­σαν και κατέ­πνι­ξαν τις τύψεις και τις δια­μαρ­τυ­ρί­ες της συνει­δή­σε­ώς τους, και γι’ αυτό κατέ­λη­ξαν σε ναυά­γιο της πίστε­ώς τους)»[Α΄ Τιμοθ. 1,18–19].

Για να μην πάθου­με και εμείς το ίδιο, ας κρα­τού­με καλά την ιερή άγκυ­ρα, δια της οποί­ας ο Χρι­στός προ­σελ­κύ­ει τώρα και τη Σαμα­ρεί­τι­δα. Διό­τι όταν εκεί­νη είπε: «Οἱ πατέ­ρες ἡμῶν ἐν τῷ ὄρει τούτῳ προ­σε­κύ­νη­σαν· καὶ ὑμεῖς λέγε­τε ὅτι ἐν Ἱερο­σο­λύ­μοις ἐστὶν ὁ τόπος ὅπου δεῖ προ­σκυ­νεῖν(:Οι πατέ­ρες μας προ­σκύ­νη­σαν και λάτρευ­σαν τον Θεό στο όρος αυτό το Γαρι­ζίν, ενώ εσείς οι Ιου­δαί­οι λέτε ότι στα Ιερο­σό­λυ­μα είναι ο τόπος που πρέ­πει να λατρεύ­ο­με τον Θεό. Εσύ λοι­πόν ως προ­φή­της τι λες γι’ αυτό;)»[Ιω.4,20], ο Χρι­στός τής απάν­τη­σε: «Γύναι, πίστευ­σόν μοι ὅτι ἔρχε­ται ὥρα ὅτε οὔτε ἐν τῷ ὄρει τούτῳ οὔτε ἐν Ἱερο­σο­λύ­μοις προ­σκυ­νή­σε­τε τῷ πατρί (:Πίστε­ψέ με, γυναί­κα, ότι έρχε­ται πολύ σύν­το­μα και­ρός, που ούτε στο όρος τού­το ούτε στα Ιερο­σό­λυ­μα μόνο θα λατρέ­ψε­τε τον ουρά­νιο Πατέ­ρα)»[Ιω.4,21]. Πολύ μεγά­λο δόγ­μα τής απο­κά­λυ­ψε, πράγ­μα που δεν είπε ούτε στον Νικό­δη­μο, ούτε στον Ναθα­να­ήλ.

Αυτή λοι­πόν προ­σπα­θού­σε να απο­δεί­ξει ότι η δική της λατρεία ήταν ανώ­τε­ρη από αυτήν των Ιου­δαί­ων και στή­ρι­ζε την άπο­ψή της στο κύρος των πατέ­ρων, αλλά ο Χρι­στός δεν έδω­σε απάν­τη­ση στην ερώ­τη­ση αυτήν. Διό­τι ήταν περιτ­τό τη στιγ­μή αυτήν να ανα­λύ­σει και να εξη­γή­σει, για ποιο λόγο οι πατέ­ρες λάτρευαν τον Θεό στο όρος Γαρι­ζίν και για ποιο λόγο οι Ιου­δαί­οι Τον λάτρευαν στα Ιερο­σό­λυ­μα. Για τον λόγο αυτό και το απο­σιώ­πη­σε. Με την κατάρ­γη­ση όμως των πρω­τεί­ων και των δύο τύπων της λατρεί­ας, εξυ­ψώ­νει την ψυχή της και της απο­δει­κνύ­ει ότι ούτε οι Ιου­δαί­οι ούτε οι Σαμα­ρεί­τες έχουν να προ­σφέ­ρουν κάτι το σπου­δαίο για το μέλ­λον και τότε παρου­σιά­ζει τη δια­φο­ρά.

Ωστό­σο και έτσι έδει­ξε ανώ­τε­ρους τους Ιου­δαί­ους, όχι επει­δή προ­τι­μού­σε τον έναν τόπο αντί για τον άλλο, αλλά έδω­σε το προ­βά­δι­σμα σε αυτούς από το περιε­χό­με­νο της πίστε­ως, σαν να έλε­γε δηλα­δή: «Οι Ιου­δαί­οι μόνο κατά τον τρό­πο υπε­ρέ­χουν των Σαμα­ρει­τών, διό­τι «ὑμεῖς προ­σκυ­νεῖτε ὃ οὐκ οἴδατε, ἡμεῖς προ­σκυ­νοῦμεν ὃ οἴδαμεν· ὅτι ἡ σωτη­ρία ἐκ τῶν Ἰου­δαί­ων ἐστίν(:εσείς οι Σαμα­ρεί­τες απορ­ρί­ψα­τε τα βιβλία των προ­φη­τών και προ­σκυ­νά­τε εκεί­νο για το οποίο δεν έχε­τε σαφή και πλή­ρη γνώ­ση. Εμείς οι Ιου­δαί­οι προ­σκυ­νού­με εκεί­νο που γνω­ρί­ζου­με περισ­σό­τε­ρο από κάθε άλλον. Από­δει­ξη μάλι­στα γι’ αυτό είναι το ότι ο Μεσ­σί­ας που θα σώσει τον κόσμο προ­έρ­χε­ται από τους Ιου­δαί­ους. Αυτούς διά­λε­ξε ο Θεός ως λαό δικό Του και αυτοί Τον γνώ­ρι­σαν και Τον λάτρευ­σαν τελειό­τε­ρα από κάθε άλλον λαό)»[Ιω.4,22].

Πώς όμως δε γνώ­ρι­ζαν οι Σαμα­ρεί­τες εκεί­νο που προ­σκυ­νού­σαν; Διό­τι νόμι­ζαν ότι ο Θεός μπο­ρεί να ορι­στεί σε έναν τόπο και να μερι­στεί. Με την ιδέα αυτή Τον λάτρευαν και το ίδιο έλε­γαν στους Πέρ­σες, όταν έστει­λαν αγγε­λία με απε­σταλ­μέ­νους προς αυτούς, ότι δηλα­δή «ο Θεός του τόπου τού­του αγα­να­κτεί εναν­τί­ον σας»[πρβλ. Δ΄Βασιλ. 17,26: «Καὶ εἶπαν τῷ βασι­λεῖ Ἀσσυ­ρί­ων λέγον­τες· τὰ ἔθνη, ἃ ἀπῴκισας καὶ ἀντε­κά­θι­σας ἐν πόλε­σι Σαμα­ρεί­ας, οὐκ ἔγνω­σαν τὸ κρί­μα τοῦ Θεοῦ τῆς γῆς, καὶ ἀπέστει­λεν εἰς αὐτοὺς τοὺς λέον­τας, καὶ ἰδού εἰσι θανα­τοῦντες αὐτούς, καθό­τι οὐκ οἴδασι τὸ κρί­μα τοῦ Θεοῦ τῆς γῆς(:Τότε προ­σήλ­θαν μερι­κοί στον βασι­λέα των Ασσυ­ρί­ων και του είπαν: ‘’Οι λαοί, τους οποί­ους εσύ μετέ­φε­ρες και εγκα­τέ­στη­σες αντί των Σαμα­ρει­τών στις πόλεις της Σαμα­ρεί­ας, δεν φρόν­τι­σαν να μάθουν το θέλη­μα του Θεού της χώρας αυτής. Για τον λόγο αυτό ο Θεός έστει­λε εναν­τί­ον τους τα λιον­τά­ρια· και ιδού, ότι οι λέον­τες τούς κατα­σπα­ράσ­σουν, διό­τι δεν φρόν­τι­σαν οι άνθρω­ποι αυτοί να μάθουν και να τηρή­σουν το θέλη­μα του Θεού της χώρας αυτής)», χωρίς να σκέ­πτον­ται τίπο­τε περισ­σό­τε­ρο για Αυτόν από ό,τι φαν­τά­ζον­ταν για τα είδω­λα. Γι’ αυτό ακρι­βώς και συνέ­χι­ζαν να λατρεύ­ουν και τους δαί­μο­νες και τον Θεό, ανα­μει­γνύ­ον­τας τα άμει­κτα. Οι Ιου­δαί­οι όμως ήσαν απαλ­λαγ­μέ­νοι από την αντί­λη­ψη αυτή και γνώ­ρι­ζαν, έστω και όχι όλοι, ότι ήταν Θεός ολό­κλη­ρης της οικου­μέ­νης. Για τον λόγο αυτό λέγει ο Κύριος στη Σαμα­ρεί­τι­δα : «Ὑμεῖς προ­σκυ­νεῖτε ὃ οὐκ οἴδατε, ἡμεῖς προ­σκυ­νοῦμεν ὃ οἴδαμεν(: Εσείς προ­σκυ­νεί­τε εκεί­νο για το οποίο δεν έχε­τε σαφή γνώ­ση, ενώ εμείς προ­σκυ­νού­με εκεί­νο που γνω­ρί­ζου­με καλά)».

Να μην παρα­ξε­νεύ­ε­σαι, βέβαια, επει­δή συγ­κα­τα­ριθ­μεί τον εαυ­τό Του μετα­ξύ των Ιου­δαί­ων, διό­τι ομι­λεί ως προ­φή­της των Ιου­δαί­ων σύμ­φω­να με την ιδέα που είχε η γυναί­κα. Γι’ αυτό χρη­σι­μο­ποιεί και το ρήμα «προ­σκυ­νοῦμεν »· διό­τι το ότι ο Ιησούς ανή­κει στους προ­σκυ­νού­με­νους και όχι σε αυτούς που προ­σκυ­νούν είναι, νομί­ζω, φανε­ρό στον καθέ­να. Πραγ­μα­τι­κά η προ­σκύ­νη­ση είναι γνώ­ρι­σμα της δημιουρ­γί­ας και των κτι­σμά­των, ενώ το να προ­σκυ­νεί­ται από τους άλλους είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κό του Κυρί­ου της δημιουρ­γί­ας. Στην προ­κει­μέ­νη περί­πτω­ση, ωστό­σο, ομι­λεί ως Ιου­δαί­ος· διό­τι το «εμείς» εδώ σημαί­νει, «εμείς οι Ιου­δαί­οι».

Με το να εξά­ρει λοι­πόν την ιου­δαϊ­κή θέση, πάλι καθι­στά αξιό­πι­στο τον εαυ­τό Του και την πεί­θει να προ­σέ­χει περισ­σό­τε­ρο σε όσα λέγον­ται από Αυτόν, αφού απαλ­λάσ­σει τον λόγο Του από την υπο­ψία και απο­δει­κνύ­ει ότι δεν επαι­νεί την πίστη των Ιου­δαί­ων, επει­δή ήταν ομό­φυ­λοί Του. Πραγ­μα­τι­κά Αυτός που είπε τόσα για τον τόπο της λατρεί­ας, για τον οποίο προ­πάν­των πίστευαν ότι είναι ανώ­τε­ροι όλων οι Ιου­δαί­οι, και έτσι κατέρ­ρι­ψε το καύ­χη­μά τους, είναι φανε­ρό ότι δεν μιλού­σε για να χαρι­στεί σε κάποιον, αλλά τα λεγό­με­νά του τα διέ­κρι­νε η αλή­θεια και η προ­φη­τι­κή δύνα­μη. Από τους συλ­λο­γι­σμούς αυτού του είδους[ότι δηλα­δή χαρί­ζε­ται προς τους Ιου­δαί­ους λόγω συγ­γε­νεί­ας] την απο­μά­κρυ­νε προ ολί­γου, όταν της είπε: «Πίστε­ψέ με, γυναί­κα» και πρό­σθε­σε «ὅτι ἡ σωτη­ρία ἐκ τῶν Ἰουδαί­ων ἐστίν(:Εμείς οι Ιου­δαί­οι προ­σκυ­νού­με εκεί­νο που γνω­ρί­ζου­με περισ­σό­τε­ρο από κάθε άλλον. Από­δει­ξη μάλι­στα γι’ αυτό είναι το ότι ο Μεσ­σί­ας που θα σώσει τον κόσμο προ­έρ­χε­ται από τους Ιου­δαί­ους. Αυτούς διά­λε­ξε ο Θεός ως λαό δικό Του και αυτοί Τον γνώ­ρι­σαν και Τον λάτρευ­σαν τελειό­τε­ρα από κάθε άλλον λαό)»[Ιω.4,22].

Τα όσα λέγει έχουν την ακό­λου­θη σημα­σία: Ή ότι «τα αγα­θά για την οικου­μέ­νη προ­ήλ­θαν από τους Ιου­δαί­ους»-διό­τι η γνώ­ση του Θεού και η κατα­δί­κη των ειδώ­λων από αυτούς άρχι­σε και όλα τα άλλα δόγ­μα­τα και αυτή ακό­μη η δική σας λατρεία, των Σαμα­ρει­τών, έστω και αν δεν είναι ορθή, από τους Ιου­δαί­ους ξεκί­νη­σε βέβαια». «Σωτη­ρί­αν» λοι­πόν ή τα παρα­πά­νω ή τη δική Του παρου­σία στη γη ονο­μά­ζει, μάλ­λον όμως δεν θα πέσει έξω κανέ­νας, εάν και τα δύο αυτά τα ονο­μά­σει «σωτη­ρί­αν», για την οποία είπε ότι προ­ήλ­θε από τους Ιου­δαί­ους.

Το ίδιο υπαι­νισ­σό­ταν και ο από­στο­λος Παύ­λος, όταν έλε­γε: «Ηὐχόμην γὰρ αὐτὸς ἐγὼ ἀνάθε­μα εἶναι ἀπὸ τοῦ Χρι­στοῦ ὑπὲρ τῶν ἀδελφῶν μου, τῶν συγ­γενῶν μου κατὰ σάρ­κα, οἵτινές εἰσιν Ἰσραηλῖται, ὧν ἡ υἱοθε­σία καὶ ἡ δόξα καὶ αἱ διαθῆκαι καὶ ἡ νομο­θε­σία καὶ ἡ λατρεία καὶ αἱ ἐπαγ­γε­λί­αι, ὧν οἱ πατέ­ρες, καὶ ἐξ ὧν ὁ Χριστὸς τὸ κατὰ σάρ­κα, ὁ ὢν ἐπὶ πάν­των Θεὸς εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας· ἀμήν (:Και θα ευχό­μουν εγώ, που τίπο­τε δεν θα μπο­ρού­σε να με χωρί­σει από τον Χρι­στό, να χωρι­στώ από Αυτόν για πάν­τα εάν ήταν δυνα­τόν να γίνει αυτό, για χάρη των αδελ­φών μου Ιου­δαί­ων, οι οποί­οι είναι συγ­γε­νείς μου από σαρ­κι­κή κατα­γω­γή. Και λυπά­μαι επει­δή απο­ξε­νώ­θη­καν από τη σωτη­ρία που μας έφε­ρε ο Μεσ­σί­ας αυτοί που είναι από­γο­νοι του Ιακώβ, ο οποί­ος έλα­βε από τον Θεό το τιμη­τι­κό όνο­μα Ισρα­ήλ· αυτοί που τους υιο­θέ­τη­σε ο Θεός και εμφα­νί­στη­κε μπρο­στά τους ένδο­ξα και τους έδω­σε την Παλαιά Δια­θή­κη, την οποία επα­νει­λημ­μέ­να ανα­νέ­ω­σε· τους έδω­σε μάλι­στα και την νομο­θε­σία και τη λατρεία και τις υπο­σχέ­σεις. Χωρί­στη­καν από τον Μεσ­σία αυτοί που έχουν ως κλη­ρο­νο­μιά, τους μακα­ρι­στούς πατέ­ρες, και από τους οποί­ους κατά­γε­ται ο Χρι­στός ως προς την ανθρώ­πι­νη φύση Του, ο οποί­ος είναι Θεός εξου­σια­στής όλων, άξιος να υμνεί­ται στους αιώ­νες.Αμήν)»[Ρωμ.9,3–5]. Βλέ­πεις πώς στη­ρί­ζει και εξαί­ρει την Παλαιά Δια­θή­κη και απο­δει­κνύ­ει ότι αυτή είναι η ρίζα των αγα­θών; Επί­σης με όλα αυτά κατα­φαί­νε­ται ότι δεν είναι εξ ολο­κλή­ρου αντί­θε­τος προς τον νόμο, εφό­σον θεω­ρεί ότι στους Ιου­δαί­ους υπάρ­χει η αιτία όλων των αγα­θών.

« Ἀλλ᾿ ἔρχε­ται ὥρα, καὶ νῦν ἐστιν, ὅτε οἱ ἀληθι­νοὶ προ­σκυ­νη­ταὶ προ­σκυ­νή­σου­σι τῷ πατρὶ ἐν πνεύ­μα­τι καὶ ἀληθείᾳ· καὶ γὰρ ὁ πατὴρ τοιού­τους ζητεῖ τοὺς προ­σκυ­νοῦντας αὐτόν(:Πολύ σύν­το­μα όμως έρχε­ται ώρα, και μπο­ρώ να πω ότι η ώρα αυτή έχει ήδη έλθει, που οι πραγ­μα­τι­κοί προ­σκυ­νη­τές θα προ­σκυ­νή­σουν και θα λατρεύ­σουν τον Πατέ­ρα πνευ­μα­τι­κά και αλη­θι­νά˙ δηλα­δή με θεο­φώ­τι­στες τις πνευ­μα­τι­κές δυνά­μεις και με λατρεία όχι τυπι­κή και σκιώ­δη, αλλά πραγ­μα­τι­κή και εμπνευ­σμέ­νη από πλή­ρη επί­γνω­ση της αλή­θειας· διό­τι και ο Πατήρ ζητά επί­μο­να τέτοιοι αλη­θι­νοί και πραγ­μα­τι­κοί προ­σκυ­νη­τές να είναι εκεί­νοι που τον λατρεύ­ουν)» [Ιω.4,23].

«Υπερ­τε­ρούν βέβαια οι Ιου­δαί­οι, από εσάς, γυναί­κα», λέγει, «κατά τον τρό­πο της λατρεί­ας, αλλά και αυτή η λατρεία θα τελειώ­σει πλέ­ον· διό­τι δεν θα αλλά­ξουν μόνο οι τόποι της λατρεί­ας του Θεού, αλλά και οι τρό­ποι· και η αλλα­γή αυτή είναι πολύ κον­τά μας. Έρχε­ται ώρα, και μάλι­στα η ώρα αυτή ήλθε τώρα». Επει­δή οι προ­φή­τες προ­έ­λε­γαν τα όσα κήρυτ­ταν προ πολ­λών ετών, για να αφαι­ρέ­σει την ιδέα αυτή, είπε «και μάλι­στα η ώρα αυτή ήλθε τώρα». «Να μη νομί­σεις», λέγει, «ότι η προ­φη­τεία αυτή μοιά­ζει προς τις άλλες και ότι κατά συνέ­πεια θα πραγ­μα­το­ποι­η­θεί ύστε­ρα από πολύ χρό­νο. Τα γεγο­νό­τα έφθα­σαν πλέ­ον και είναι κον­τά μας η ώρα, κατά την οποία ο οι αλη­θι­νοί προ­σκυ­νη­τές θα προ­σκυ­νή­σουν τον Πατέ­ρα ‘’ἐν πνεύ­μα­τι καὶ ἀληθείᾳ’’». Λέγον­τας: «ἀληθι­νοὶ προ­σκυ­νη­ταὶ» απέ­κλει­σε ταυ­τό­χρο­να και τους Σαμα­ρεί­τες και τους Ιου­δαί­ους· διό­τι αν και οι Ιου­δαί­οι υπε­ρεί­χαν των Σαμα­ρει­τών εκεί­νη τη στιγ­μή, εντού­τοις θα υστε­ρού­σαν πολύ εν συγ­κρί­σει προς τα μελ­λον­τι­κά και μάλι­στα θα υστε­ρού­σαν τόσο, όσο ο τύπος υστε­ρεί από την αλή­θεια.

«Καὶ γὰρ ὁ πατὴρ τοιού­τους ζητεῖ τοὺς προ­σκυ­νοῦντας αὐτόν(:Πολύ σύν­το­μα όμως έρχε­ται ώρα, και μπο­ρώ να πω ότι η ώρα αυτή έχει ήδη έλθει, που οι πραγ­μα­τι­κοί προ­σκυ­νη­τές θα προ­σκυ­νή­σουν και θα λατρεύ­σουν τον Πατέ­ρα πνευ­μα­τι­κά και αλη­θι­νά˙ δηλα­δή με θεο­φώ­τι­στες τις πνευ­μα­τι­κές δυνά­μεις και με λατρεία όχι τυπι­κή και σκιώ­δη, αλλά πραγ­μα­τι­κή και εμπνευ­σμέ­νη από πλή­ρη επί­γνω­ση της αλή­θειας. Διό­τι και ο Πατήρ ζητά επί­μο­να τέτοιοι αλη­θι­νοί και πραγ­μα­τι­κοί προ­σκυ­νη­τές να είναι εκεί­νοι που Τον λατρεύ­ουν)»[Ιω.4,23].Κατά συνέ­πεια, εάν έτσι ήθε­λε αυτούς που θα Τον προ­σκυ­νού­σαν ο Θεός, επέ­τρε­ψε σε εκεί­νους αυτόν τον τρό­πο της λατρεί­ας, όχι επει­δή αυτή ήταν η θέλη­σή Του, αλλά από συγ­κα­τά­βα­ση και με σκο­πό να τους προ­σελ­κύ­σει και αυτούς στην πραγ­μα­τι­κή λατρεία.

Ποιοι είναι όμως οι αλη­θι­νοί προ­σκυ­νη­τές; Όσοι δεν περιο­ρί­ζουν τη λατρεία σε ορι­σμέ­νο τόπο και προ­σκυ­νούν τον Θεό ἐν πνεύ­μα­τι. Καθώς λέγει και ο από­στο­λος Παύ­λος: «Μάρ­τυς γὰρ μού ἐστιν ὁ Θεός, ᾧ λατρεύω ἐν τῷ πνεύ­μα­τί μου ἐν τῷ εὐαγγε­λίῳ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ, ὡς ἀδια­λεί­πτως μνεί­αν ὑμῶν ποιοῦμαι(:Μάρ­τυ­ράς μου είναι ο Θεός, τον Οποίο λατρεύω από τα βάθη της ψυχής μου με τις ανώ­τε­ρες πνευ­μα­τι­κές μου δυνά­μεις, υπη­ρε­τών­τας και κηρύσ­σον­τας το ευαγ­γέ­λιο του Υιού Του, ότι συνε­χώς και αδια­κό­πως σας θυμού­μαι, χωρίς να παρα­λεί­πω αυτό ποτέ)»[Ρωμ.1,9]. Και σε άλλο πάλι σημείο : «Παρα­καλῶ οὖν ὑμᾶς, ἀδελ­φοί, διὰ τῶν οἰκτιρμῶν τοῦ Θεοῦ, παραστῆσαι τὰ σώμα­τα ὑμῶν θυσί­αν ζῶσαν, ἁγίαν, εὐάρε­στον τῷ Θεῷ, τὴν λογικὴν λατρεί­αν ὑμῶν(: Αφού τόση αγα­θό­τη­τα μάς δεί­χνει ο Θεός, οφεί­λου­με και εμείς να δεί­ξου­με δια­γω­γή αντά­ξια με τις δωρε­ές Του. Σας προ­τρέ­πω λοι­πόν, αδελ­φοί, στο όνο­μα της ευσπλα­χνί­ας κα των οικτιρ­μών που μας έδει­ξε ο Θεός, να προ­σφέ­ρε­τε τα σώμα­τά σας ως θυσια­στή­ριο και θυσία ζων­τα­νή, αγία, ευά­ρε­στη στον Θεό, χρη­σι­μο­ποιών­τας τα μέλη σας ως όργα­να απο­κλει­στι­κά και μόνο αγί­ων πρά­ξε­ων και ποτέ ως όργα­να αμαρ­τί­ας. Αυτή η θυσία είναι και η μόνη κατάλ­λη­λη και καθα­ρά πνευ­μα­τι­κή λατρεία, αυτή που γίνε­ται με τις λογι­κές δυνά­μεις του ανθρώ­που)»[Ρωμ.12,1].

Όταν επί­σης λέγει ο Κύριος «πνεῦμα ὁ Θεός(:Ο Θεός είναι πνεύ­μα, γι’ αυτό και δεν περιο­ρί­ζε­ται σε τόπους. Και εκεί­νοι που Τον λατρεύ­ουν, πρέ­πει να Τον προ­σκυ­νούν με τις εσω­τε­ρι­κές τους πνευ­μα­τι­κές δυνά­μεις, με αφο­σί­ω­ση της καρ­διάς και του νου, αλλά και με αλη­θι­νή επί­γνω­ση του Θεού και της λατρεί­ας που του αρμό­ζει)»[Ιω.4,24] δεν φανε­ρώ­νει τίπο­τε άλλο, παρά την ασώ­μα­τη φύση Του. Πρέ­πει λοι­πόν η λατρεία του Ασω­μά­του να είναι ανά­λο­γη και να προ­σφέ­ρε­ται με το ασώ­μα­το στοι­χείο που υπάρ­χει μέσα μας, δηλα­δή με την ψυχή και με την καθα­ρό­τη­τα του νου. Για τον λόγο αυτόν, λέει: «Και εκεί­νοι που Τον προ­σκυ­νούν, πρέ­πει να Τον προ­σκυ­νούν ἐν πνεύ­μα­τι καὶ ἀληθείᾳ». Επει­δή και οι Σαμα­ρεί­τες και οι Ιου­δαί­οι παρα­με­λού­σαν την ψυχή και φρόν­τι­ζαν κυρί­ως το σώμα, καθα­ρί­ζον­τάς το με πολ­λούς τρό­πους, τονί­ζει ο Κύριος ότι ο Ασώ­μα­τος Θεός δεν λατρεύ­ε­ται με την καθα­ρό­τη­τα του σώμα­τος, αλλά με την καθα­ρό­τη­τα εκεί­νου που μέσα μας είναι ασώ­μα­το, δηλα­δή του νου.

Συνε­πώς μη θυσιά­ζεις πρό­βα­τα και μοσχά­ρια, αλλά ανά­θε­σε τον εαυ­τό σου με εμπι­στο­σύ­νη στον Θεό και γίνε ολο­καύ­τω­μα. Αυτό σημαί­νει το να «κατα­στή­σε­τε και να παρου­σιά­σε­τε σαν άλλοι ιερείς με θυσια­στή­ριο, τον εαυ­τό σας τα σώμα­τά σας, θυσία ζων­τα­νή, αγία, ευά­ρε­στη στον Θεό». Πρέ­πει βέβαια να Τον προ­σκυ­νού­με «ἐν ἀληθείᾳ», διό­τι η προ­η­γού­με­νη λατρεία ήταν τύπος, όπως για παρά­δειγ­μα είναι η περι­το­μή, τα ολο­καυ­τώ­μα­τα, τα σφά­για, τα θυμιά­μα­τα. Τώρα όμως δεν είναι τα ίδια πλέ­ον, αλλά τα πάν­τα είναι αλή­θεια. Πραγ­μα­τι­κά, δεν είναι ανάγ­κη να περι­κό­πτου­με με την περι­το­μή τη σάρ­κα, αλλά τους πονη­ρούς δια­λο­γι­σμούς και να σταυ­ρώ­νου­με τον εαυ­τό μας και να αφα­νί­ζου­με και να κατα­νε­κρώ­νου­με τις άλο­γες επι­θυ­μί­ες.

Η γυναί­κα ένιω­σε ίλιγ­γο μπρο­στά σε όσα ειπώ­θη­καν σε αυτήν και αισθάν­θη­κε αδυ­να­μία από το ύψος των λόγων αυτών και βρι­σκό­με­νη σε αμη­χα­νία, άκου­σε τι λέγει: «Λέγει αὐτῷ ἡ γυνή· οἶδα ὅτι Μεσ­σί­ας ἔρχε­ται ὁ λεγό­με­νος Χρι­στός· ὅταν ἔλθῃ ἐκεῖνος, ἀναγ­γε­λεῖ ἡμῖν πάν­τα(:Του λέει η γυναί­κα: Γνω­ρί­ζω ότι έρχε­ται ο Μεσ­σί­ας, όνο­μα που μετα­φρά­ζε­ται με τη λέξη Χρι­στός. Όταν έλθει εκεί­νος, θα μας τα διδά­ξει όλα)»[Ιω.4,25].

Και πώς είχαν οι Σαμα­ρεί­τες την προσ­δο­κία του Μεσ­σία, αφού δέχον­ταν μόνο τα βιβλία του Μωυ­σή; Από τα ίδια τα συγ­γράμ­μα­τα του Μωυ­σή· διό­τι ο Μωυ­σής στην αρχή του έργου του, στη «Γένε­ση», απο­κά­λυ­ψε τον Υιό. Πραγ­μα­τι­κά, το «καὶ εἶπεν ὁ Θεός· ποι­ή­σω­μεν ἄνθρω­πον κατ᾿ εἰκόνα ἡμετέ­ραν καὶ καθ᾿ ὁμοί­ω­σιν(:στη συνέ­χεια ο Θεός είπε: ’’ας δημιουρ­γή­σου­με τώρα τον άνθρω­πο, σύμ­φω­να με τη δική μας εικό­να, και να έχει τη δυνα­τό­τη­τα να ομοιά­σει με εμάς)»[Γέν.1,26] προς τον Υιό ελέ­χθη. Και με τον φιλό­ξε­νο Αβρα­άμ στη σκη­νή ο Υιός ήταν που μιλού­σε [βλ. Γέν. 18,1 κ.ε.]. Επί­σης και ο Ιακώβ έλε­γε, προ­φη­τεύ­ον­τας γι’ Αυτόν: «Οὐκ ἐκλεί­ψει ἄρχων ἐξ Ἰούδα καὶ ἡγού­με­νος ἐκ τῶν μηρῶν αὐτοῦ, ἕως ἐὰν ἔλθῃ τὰ ἀποκεί­με­να αὐτῷ, καὶ αὐτὸς προσ­δο­κία ἐθνῶν(:Δεν θα λεί­ψει άρχον­τας από τη φυλή Ιού­δα και αρχη­γός από τους απο­γό­νους του, μέχρις ότου έλθει Εκεί­νος, στα χέρια του οποί­ου από­κειν­ται οι εξου­σί­ες. Αυτός θα είναι η ελπί­δα και η προ­σμο­νή των λαών, ο Μεσ­σί­ας)» [Γεν.49,10]. Αλλά και ο ίδιος ο Μωυ­σής λέγει: «Προ­φή­την ἐκ τῶν ἀδελφῶν σου ὡς ἐμὲ ἀναστή­σει σοι Κύριος ὁ Θεός σου, αὐτοῦ ἀκού­σε­σθε(:Κύριος ο Θεός σου θα ανα­δεί­ξει ανά­με­σα από τους αδελ­φούς σου Ισραη­λί­τες έναν προ­φή­τη σαν εμέ­να· σε Αυτόν πλέ­ον θα υπα­κού­ε­τε)»[Δευτ. 18,15].Επίσης και το περι­στα­τι­κό με τον χάλ­κι­νο όφι, με τη ράβδο του Μωυ­σή, τον Ισα­άκ και το πρό­βα­το και πολ­λά άλλα γεγο­νό­τα μπο­ρού­με να επι­λέ­ξου­με (από την Πεν­τά­τευ­χο), τα οποία δια­κη­ρύσ­σουν την παρου­σία του Ιησού.

«Και για ποιον λόγο», θα ρωτού­σε ίσως κάποιος, «δεν καθο­δή­γη­σε και τη Σαμα­ρεί­τι­δα με βάση τα παρα­πά­νω ο Χρι­στός, ενώ στον Νικό­δη­μο ανέ­φε­ρε στη συζή­τη­ση τον όφι;»[ βλ. Ιω.3,14: «Καὶ καθὼς Μωϋσῆς ὕψωσε τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώ­που(:Άκου­σε τώρα και μιαν άλλη άγνω­στη και ψυχο­σω­τή­ρια αλή­θεια, που θα σου απο­κα­λύ­ψω: Όπως κάπο­τε ο Μωυ­σής στην έρη­μο κρέ­μα­σε ψηλά το χάλ­κι­νο φίδι για να σώζον­ται με αυτό οι Ισραη­λί­τες από τα θανα­τη­φό­ρα δαγ­κώ­μα­τα των φιδιών, έτσι σύμ­φω­να με το μυστη­ριώ­δες σχέ­διο του Θεού πρέ­πει να κρε­μα­στεί ψηλά πάνω στον σταυ­ρό ο Υιός του ανθρώ­που και να προ­σλά­βει έτσι το ομοί­ω­μα της αμαρ­τί­ας, χωρίς όμως να έχει καμία πραγ­μα­τι­κή σχέ­ση με αυτή)»] και στον Ναθα­να­ήλ υπεν­θύ­μι­σε τις προφητείες[Ιω. 1,46: «Εὑρίσκει Φίλιπ­πος τὸν Ναθα­ναὴλ καὶ λέγει αὐτῷ· ὃν ἔγρα­ψε Μωϋσῆς ἐν τῷ νόμῳ καὶ οἱ προφῆται, εὑρήκα­μεν, Ἰησοῦν τὸν υἱὸν τοῦ Ἰωσὴφ τὸν ἀπὸ Ναζα­ρέτ(:Βρί­σκει στο μετα­ξύ ο Φίλιπ­πος τον Ναθα­να­ήλ και του λέει: ‘’Εκεί­νον για τον οποίο έγρα­ψε ο Μωυ­σής στο νόμο και προ­α­νήγ­γει­λαν οι προ­φή­τες, τον βρή­κα­με. Είναι ο Ιησούς, ο γιος του Ιωσήφ, και κατά­γε­ται από τη Ναζα­ρέτ’’)»], σε αυτήν όμως δεν είπε τίπο­τε παρό­μοιο;

Για ποιο λόγο λοι­πόν και προς ποιο σκο­πό; Διό­τι εκεί­νοι μεν ήσαν άντρες και ασχο­λούν­ταν με θέμα­τα αυτά και με τις Γρα­φές, ενώ αυτή ήταν γυναί­κα πτω­χή και αμα­θής και δεν είχε καμία γνώ­ση των Γρα­φών. Για αυτόν τον λόγο και ο Κύριος δεν ομι­λεί σε αυτή με βάση την Αγία Γρα­φή, αλλά την προ­σελ­κύ­ει με όσα της είπε για το νερό και με την προ­φη­τεία. Με αυτά την κάνει να θυμη­θεί τον Χρι­στό και τότε πλέ­ον απο­κα­λύ­πτει τον εαυ­τό Του. Εάν αυτό όμως το έκα­νε από την αρχή, χωρίς να το ζητή­σει η γυναί­κα, θα της έδι­νε την εντύ­πω­ση ότι φλυα­ρεί και λέγει ανόη­τα πράγ­μα­τα. Τώρα όμως, αφού ολί­γον κατ’ ολί­γον την οδή­γη­σε να ενθυ­μη­θεί τον Χρι­στό και τότε πλέ­ον απο­κα­λύ­πτει τον εαυ­τό Του. Εάν αυτό όμως το έκα­νε από την αρχή, χωρίς να το ζητή­σει η γυναί­κα, θα της έδι­νε την εντύ­πω­ση ότι φλυα­ρεί και λέγει ανόη­τα πράγ­μα­τα. Τώρα όμως, αφού λίγο κατ’ ολί­γον την οδή­γη­σε να ενθυ­μη­θεί τον Μεσ­σία, απο­κά­λυ­ψε τον εαυ­τό Του στην κατάλ­λη­λη στιγ­μή.

Και στους Ιου­δαί­ους μεν, οι οποί­οι συνε­χώς Του έλε­γαν: «Ἕως πότε τὴν ψυχὴν ἡμῶν αἴρεις; εἰ σὺ εἶ ὁ Χρι­στός, εἰπὲ ἡμῖν παῤῥησίᾳ(:Ως πότε θα μας κρα­τάς σε αγω­νία και θα βάζεις σε μεγά­λη απο­ρία τις ψυχές μας; Εάν εσύ είσαι ο Χρι­στός, πες το μας καθα­ρά)» [Ιω. 10,24], δεν έδω­σε σαφή απάν­τη­ση, σε αυτήν όμως φανε­ρά είπε ότι είναι Αυτός. Διό­τι η διά­θε­ση της γυναί­κας ήταν περισ­σό­τε­ρο ευσε­βής από τη διά­θε­ση των Ιου­δαί­ων. Εκεί­νοι δεν ζητού­σαν για να μάθουν, αλλά για να Τον δια­κω­μω­δούν και να Τον δια­σύ­ρουν συνε­χώς. Διό­τι εάν ήθε­λαν να μάθουν και ήταν καλο­προ­αί­ρε­τοι, τους ήταν αρκε­τή η διδα­σκα­λία και με τους λόγους και με τις Γρα­φές και με τα θαύ­μα­τα. Η Σαμα­ρεί­τι­δα όμως, ό,τι έλε­γε, το έλε­γε με ανυ­στε­ρό­βου­λη γνώ­μη και αγνή διά­θε­ση. Και αυτό απο­δει­κνύ­ε­ται από τα όσα έπρα­ξε στη συνέ­χεια· διό­τι πραγ­μα­τι­κά άκου­σε και πίστε­ψε, αλλά και άλλους οδή­γη­σε στην πίστη και σε κάθε εκδή­λω­ση μπο­ρού­με να δια­κρί­νου­με την επι­μέ­λεια και την πίστη της γυναί­κας.

«Καὶ ἐπὶ τούτῳ ἦλθον οἱ μαθη­ταὶ αὐτοῦ, καὶ ἐθαύ­μα­σαν ὅτι μετὰ γυναικὸς ἐλάλει· οὐδεὶς μέν­τοι εἶπε, τί ζητεῖς ἢ τί λαλεῖς μετ᾿ αὐτῆς;(: Και τη στιγ­μή αυτή ακρι­βώς ήλθαν οι μαθη­τές του και από­ρη­σαν που ο διδά­σκα­λος μιλού­σε δημο­σί­ως με γυναί­κα, κάτι που απα­γο­ρευό­ταν από τις παρα­δό­σεις των ραβί­νων. Κανείς όμως δεν Του είπε: ‘’Τι ζητάς να σου κάνει η γυναί­κα αυτή’’, ή ‘’για ποιο θέμα μιλάς μαζί της;’’)»[Ιω.4,27].

Ποιο ήταν το αντι­κεί­με­νο του θαυ­μα­σμού και της απο­ρί­ας τους; Το απρο­σποί­η­το και η υπερ­βο­λι­κή ταπεί­νω­ση, διό­τι ενώ ήταν τόσο περί­βλε­πτος, κατα­δε­χό­ταν να συζη­τεί με τόση ταπει­νο­φρο­σύ­νη προς μία γυναί­κα πτω­χή και μάλι­στα Σαμα­ρεί­τισ­σα. Αλλά όμως αν και εξε­πλά­γη­σαν, δεν ρώτη­σαν την αιτία, διό­τι ήσαν διδαγ­μέ­νοι να δια­τη­ρούν την τάξη των μαθη­τών πάν­το­τε· τόσο ευλα­βούν­ταν και σέβον­ταν τον Κύριο. Διό­τι, έστω και αν δεν είχαν ακό­μη σχη­μα­τί­σει την αντά­ξια για Αυτόν γνώ­μη, Τον πρό­σε­χαν ως κάποιο αξιο­θαύ­μα­στο πρό­σω­πο και Του απέ­δι­δαν μεγά­λο σεβα­σμό, μολο­νό­τι πολ­λές φορές φαί­νον­ται να απευ­θύ­νον­ται προς Αυτόν με περισ­σό­τε­ρο θάρ­ρος, όπως για παρά­δειγ­μα όταν ο Ιωάν­νης έπε­σε στο στή­θος Του[ Ιω.13,25: «Ἐπιπεσὼν δὲ ἐκεῖνος ἐπὶ τὸ στῆθος τοῦ Ἰησοῦ λέγει αὐτῷ· Κύριε, τίς ἐστιν;(:Τότε εκεί­νος έπε­σε με πολ­λή στορ­γή στο στή­θος του Ιησού και του είπε: ‘’Κύριε, ποιος είναι αυτός που θα σε προ­δώ­σει;’’)»].

Αντί­στοι­χα αυτό φάνη­κε και όταν Τον πλη­σί­α­σαν και Τον ρώτη­σαν: «Ἐν ἐκείνῃ τῇ ὥρᾳ προσῆλθον οἱ μαθη­ταὶ τῷ Ἰησοῦ λέγον­τες· τίς ἄρα μεί­ζων ἐστὶν ἐν τῇ βασι­λείᾳ τῶν οὐρανῶν;(: Εκεί­νη την ώρα που ο Ιησούς επέ­δει­ξε την προ­τί­μη­ση αυτή στον Πέτρο, τον πλη­σί­α­σαν οι μαθη­τές και του είπαν: ‘’Ποιος λοι­πόν είναι μεγα­λύ­τε­ρος και περισ­σό­τε­ρο δια­κε­κρι­μέ­νος απ’ τους άλλους στη βασι­λεία των ουρα­νών;’’ )»[Ματθ.18,1] και όταν Τον παρα­κά­λε­σαν οι υιοί του Ζεβε­δαί­ου να καθί­σουν ο ένας στα δεξιά Του και ο άλλος στα αρι­στε­ρά Του[Μάρκ.10,35–37: «Καὶ προ­σπο­ρεύ­ον­ται αὐτῷ Ἰάκω­βος καὶ Ἰωάν­νης υἱοὶ Ζεβε­δαί­ου λέγον­τες· διδά­σκα­λε, θέλο­μεν ἵνα ὃ ἐὰν αἰτήσω­μεν ποι­ήσῃς ἡμῖν. ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς· τί θέλε­τε ποιῆσαί με ὑμῖν; οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ· δὸς ἡμῖν ἵνα εἷς ἐκ δεξιῶν σου καὶ εἷς ἐξ εὐωνύ­μων σου καθί­σω­μεν ἐν τῇ δόξῃ σου(: Πλη­σιά­ζουν τότε τον Ιησού ο Ιάκω­βος και ο Ιωάν­νης, οι γιοι του Ζεβε­δαί­ου, και του λένε: ‘’Διδά­σκα­λε, θέλου­με να μας κάνεις αυτό που θα σου ζητή­σου­με’’. Και Αυτός τους ρώτη­σε: ‘’Τι θέλε­τε να σας κάνω;’’. Αυτοί Του είπαν: ‘’Όταν έλθεις στη δόξα σου και ανε­βείς στον επί­γειο βασι­λι­κό θρό­νο του Δαβίδ, βάλε μας να καθί­σου­με ο ένας στα δεξιά σου κι ο άλλος στ’ αρι­στε­ρά σου’’)»].

Για ποιον λόγο λοι­πόν στην προ­κει­μέ­νη περί­πτω­ση δεν ρώτη­σαν τον Κύριο; Διό­τι τότε εκεί­να τα θέμα­τα αισθά­νον­ταν την ανάγ­κη να εξε­τά­ζουν, επει­δή ανή­καν σε αυτούς, ενώ εδώ τώρα δεν τους αφο­ρού­σε και τόσο αυτό που συνέ­βαι­νε. Αλλά και ο Ιωάν­νης ύστε­ρα από πολύ χρό­νο προς το τέλος της επί της γης ζωής του Κυρί­ου το έκα­νε αυτό και έπε­σε στο στή­θος Του, όταν πλέ­ον είχε μεγα­λύ­τε­ρη παρ­ρη­σία και του έδι­νε θάρ­ρος η αγά­πη του Χρι­στού, διό­τι «αυτός ήταν ο μαθη­τής τον οποίο αγα­πού­σε ο Ιησούς» [βλ. Ιω.19,26] και ποιος μακα­ρι­σμός θα μπο­ρού­σε να εξι­σω­θεί με αυτόν;

Ομι­λία ΛΔ΄: υπο­μνη­μα­τι­σμός των χωρί­ων Ιω.4,28–39

«Ἀφῆκεν οὖν τὴν ὑδρί­αν αὐτῆς ἡ γυνὴ καὶ ἀπῆλ­θεν εἰς τὴν πόλιν, καὶ λέγει τοῖς ἀνθρώ­ποις· δεῦ­τε ἴδε­τε ἄνθρω­πον ὃς εἶπέ μοι πάν­τα ὅσα ἐποί­η­σα· μήτι οὗτός ἐστιν ὁ Χρι­στός; (:Στο μετα­ξύ η γυναί­κα, γεμά­τη συγ­κί­νη­ση ύστε­ρα απ’ αυτά που άκου­σε, άφη­σε τη στά­μνα της στο πηγά­δι και πήγε τρέ­χον­τας στην πόλη κι άρχι­σε να λέει στους ανθρώ­πους: ‘’Ελά­τε να δεί­τε έναν άνθρω­πο που μου είπε όλα όσα έχω κάνει, και αυτά ακό­μη τα μυστι­κά και προ­σω­πι­κά στοι­χεία της ζωής μου. Μήπως είναι αυτός ο Χρι­στός;’’)»[Ιω.4,28].

Χρεια­ζό­μα­στε μεγά­λη θερ­μό­τη­τα και άγρυ­πνο ζήλο, διό­τι χωρίς αυτόν δεν είναι δυνα­τόν να απο­κτή­σου­με τα αγα­θά που έχουν εξαγ­γελ­θεί για εμάς. Και για να δεί­ξει αυτό ο Χρι­στός άλλο­τε μεν λέγει: «Καὶ ὃς οὐ λαμ­βά­νει τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καὶ ἀκολου­θεῖ ὀπίσω μου, οὐκ ἔστι μου ἄξιος(:Και εκεί­νος που δεν παίρ­νει την από­φα­ση να υπο­στεί σταυ­ρι­κό θάνα­το και δεν ακο­λου­θεί πίσω μου με την από­φα­ση αυτή, δεν μιμεί­ται δηλα­δή σε όλα το παρά­δειγ­μά μου, δεν αξί­ζει για μένα)»[Ματθ. 10,38]· και άλλο­τε: «Πῦρ ἦλθον βαλεῖν ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ τί θέλω εἰ ἤδη ἀνήφθη!(:Ο και­ρός αυτός δεν είναι και­ρός για ασύ­δο­τη ζωή και για ύπνο, και για να περ­νούν οι δού­λοι μου ξένοια­στα τις ημέ­ρες τους. Ήλθα να βάλω φωτιά στη γη. Ήλθα δηλα­δή να ανά­ψω την πυρ­κα­γιά που μέσα στις καλο­προ­αί­ρε­τες καρ­διές θα δημιουρ­γή­σει φλο­γε­ρή αγά­πη και ζήλο για τον Θεό˙ στους κακο­προ­αί­ρε­τους όμως και δύστρο­πους ανθρώ­πους θα διε­γεί­ρει φανα­τι­κό μίσος. Κι έτσι θα χωρι­στούν οι πιστοί απ’ τους απί­στους. Τη φωτιά του πνευ­μα­τι­κού αυτού πολέ­μου ήλθα να ρίξω απ’ τον ουρα­νό στη γη. Και τι άλλο περισ­σό­τε­ρο θέλω, εάν τώρα άνα­ψε κιό­λας η φωτιά αυτή;)»[Λουκ.12,49].

Και με τις δύο αυτές παρα­βο­λι­κές εκφρά­σεις θέλει να μας παρου­σιά­σει τον δια­καή και φλο­γε­ρό μαθη­τή, ο οποί­ος είναι έτοι­μος για κάθε κίν­δυ­νο. Παρό­μοια λοι­πόν ήταν και η γυναί­κα αυτή. Διό­τι τόσο πολύ δια­κα­ής ενθου­σια­σμός την κατέ­λα­βε από τα λεχθέν­τα, ώστε και τη στά­μνα να αφή­σει και τον σκο­πό για τον οποίο ήλθε και να τρέ­ξει στην πόλη και να προ­σκα­λέ­σει όλους τους ανθρώ­πους προς τον Ιησού. «Ελά­τε», λέγει, «να δεί­τε έναν άνθρω­πο, ο οποί­ος μου είπε όλα όσα έκα­να».

Κοί­τα­ξε ζήλο και σύνε­ση. Ήλθε να βγά­λει νερό και επει­δή συνάν­τη­σε την αλη­θι­νή πηγή περι­φρό­νη­σε πλέ­ον την αισθη­τή. Έτσι μας διδά­σκει, έστω και με μικρό παρά­δειγ­μα, να αδια­φο­ρού­με για τα βιο­τι­κά και να μη φρον­τί­ζου­με καθό­λου για αυτά, όταν πρό­κει­ται να ακού­σου­με την πνευ­μα­τι­κή διδα­σκα­λία· διό­τι εκεί­νο που έκα­ναν οι από­στο­λοι, το έκα­νε και αυτή σε μεγα­λύ­τε­ρο μάλι­στα βαθ­μό. Εκεί­νοι μεν, αφού κλή­θη­καν από τον Χρι­στό, άφη­σαν τα δίκτυα, ενώ αυτή από μόνη της αφή­νει τη στά­μνα, χωρίς να της το ζητή­σει κανείς, και κάνει έργο Ευαγ­γε­λι­στών, επει­δή η ανε­κλά­λη­τή της χαρά τής έδω­σε φτε­ρά. Και δεν προ­σκα­λεί ένα ή δύο πρό­σω­πα, όπως έκα­ναν ο Ανδρέ­ας και ο Φίλιπ­πος, αλλά αφού ξεσή­κω­σε πόλη ολό­κλη­ρη και τόσο πολύ κόσμο,έτσι τους οδή­γη­σε προς τον Ιησού.

Και πρό­σε­ξε με πόση σύνε­ση ομι­λεί. Δεν είπε δηλα­δή, ‘’ελά­τε να δεί­τε τον Χρι­στό’’, αλλά με τον κατάλ­λη­λο τρό­πο, όπως την προ­σείλ­κυ­σε ο Χρι­στός, προ­σκα­λεί και αυτή τους ανθρώ­πους· διό­τι λέγει: «Ελά­τε να δεί­τε έναν άνθρω­πο, ο οποί­ος μου είπε όλα όσα έκα­να». Μπο­ρού­σε βέβαια να ομι­λή­σει δια­φο­ρε­τι­κά και να πει «Ελά­τε να δεί­τε έναν προ­φή­τη», αλλά όταν πυρω­θεί μία ψυχή από το θείο πυρ, δεν προ­σέ­χει πλέ­ον τίπο­τε το γήι­νο, ούτε τη δόξα ούτε την αισχύ­νη, αλλά είναι εξ ολο­κλή­ρου αφο­σιω­μέ­νη στη φλό­γα που την κατέ­χει.

«Μήπως είναι αυτός ο Χρι­στός;». Κοί­τα­ξε πάλι τη μεγά­λη σοφία της γυναι­κός. Ούτε μίλη­σε σαφώς, ούτε και σιώ­πη­σε. Διό­τι ήθε­λε να μην προ­σελ­κύ­σει τους συναν­θρώ­πους της με τη δική της από­φα­ση, αλλά με την ακρό­α­ση του Κυρί­ου να τους κατα­στή­σει κοι­νω­νούς της απο­φά­σε­ως αυτής, πράγ­μα που έκα­νε περισ­σό­τε­ρο ευπρόσ­δε­κτο τον λόγο. Αν και δεν της απο­κά­λυ­ψε ολό­κλη­ρη τη ζωή της, εντού­τοις από τα λεχθέν­τα πεί­στη­κε και για τα άλλα. Και δεν τους είπε «ελά­τε να πιστέ­ψε­τε», αλλά «ελά­τε να δεί­τε», το οποίο ήταν ελα­φρό­τε­ρο από το πρώ­το και περισ­σό­τε­ρο τους προ­σείλ­κυε.

Βλέ­πεις τη σοφία της γυναι­κός; Διό­τι γνώ­ρι­ζε, το γνώ­ρι­ζε καλά ότι όταν θα γεύ­ον­ταν από την Πηγή εκεί­νη, θα πάθαι­ναν το ίδιο με αυτήν. Αν και σε περί­πτω­ση που στη θέση της θα ήταν κάποιος άλλη με μεγα­λύ­τε­ρη πνευ­μα­τι­κή ακαμ­ψία, θα απέ­κρυ­πτε το παρά­πτω­μά της, ενώ αυτή δια­πομ­πεύ­ει τη ζωή της και απο­κα­λύ­πτει τον Κύριο σε όλους, με σκο­πό να σαγη­νεύ­σει και να προ­σελ­κύ­σει τους πάν­τες.

«Ἐν δὲ τῷ μεταξὺ ἠρώτων αὐτὸν οἱ μαθη­ταὶ λέγον­τες· ῥαββί, φάγε(:Στο μετα­ξύ όμως, μέχρι να ειδο­ποι­η­θούν οι Σαμα­ρεί­τες και να έλθουν να συναν­τή­σουν τον Ιησού, επει­δή ο Κύριος είχε απορ­ρο­φη­θεί απ’ το πνευ­μα­τι­κό του έργο και δεν ενδια­φε­ρό­ταν καθό­λου για φαγη­τό, Τον παρα­κα­λού­σαν οι μαθη­τές και Του έλε­γαν: ‘’Διδά­σκα­λε, φάε κάτι’’)»[Ιω.4,31]. Το ρήμα «ἠρώτων» εδώ σημαί­νει «παρα­κα­λού­σαν» στην τοπι­κή διά­λε­κτό τους. Επει­δή δηλα­δή Τον έβλε­παν κου­ρα­σμέ­νο από την οδοι­πο­ρία και από την επι­κρα­τού­σα ζέστη, Τον παρα­κα­λού­σαν να φάει κάτι. Το ότι Τον παρα­κα­λού­σαν να λάβει τρο­φή δεν ήταν βέβαια ένδει­ξη αδια­κρι­σί­ας και απε­ρί­σκε­πτης παρορ­μη­τι­κό­τη­τας, αλλά ένδει­ξη στορ­γής προς τον Διδά­σκα­λο.

Τι απάν­τη­σε λοι­πόν ο Χρι­στός; «Ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς· ἐγὼ βρῶσιν ἔχω φαγεῖν, ἣν ὑμεῖς οὐκ οἴδατε(:Αυτός όμως τους είπε: ‘’Εγώ έχω φαγη­τό να φάω που εσείς δεν το ξέρε­τε’’)»[Ιω.4,32]. «Ἔλεγον οὖν οἱ μαθη­ταὶ πρὸς ἀλλή­λους· μή τις ἤνεγ­κεν αὐτῷ φαγεῖν;(: Επει­δή λοι­πόν δεν κατά­λα­βαν οι μαθη­τές τη σημα­σία των λόγων αυτών του Κυρί­ου, έλε­γαν μετα­ξύ τους: ‘’Μήπως την ώρα που λεί­πα­με του έφε­ρε κανείς άλλος φαγη­τό και έφα­γε;’’)»[Ιω.4,33]. Για­τί λοι­πόν εκπλήτ­τε­σαι, επει­δή η γυναί­κα, όταν άκου­σε για νερό, νόμι­ζε ακό­μη ότι της ομι­λεί για το φυσι­κό νερό, όταν βέβαια οι μαθη­τές παθαί­νουν τα ίδια ακό­μη και δεν αντι­λαμ­βά­νον­ται μέχρι τώρα τίπο­τε το πνευ­μα­τι­κό, αλλά βρί­σκον­ται σε απο­ρία, απο­δί­δουν όμως στον Διδά­σκα­λό τους τον συνή­θη σεβα­σμό και τιμή συζη­τών­τας μετα­ξύ τους, χωρίς να Τον ρωτή­σουν; Το ίδιο κάνουν και σε άλλες περι­πτώ­σεις, που αισθά­νον­ται την επι­θυ­μία να Τον ρωτή­σουν, αλλά δεν Τον ρωτούν.

Και ο Χρι­στός τι κάνει; Τους λέγει: «Ἐμὸν βρῶμά ἐστιν ἵνα ποιῶ τὸ θέλη­μα τοῦ πέμ­ψαν­τός με καὶ τελειώ­σω αὐτοῦ τὸ ἔργον(:Δικό μου φαγη­τό, που με χορ­ταί­νει και με τρέ­φει, είναι να κάνω πάν­το­τε το θέλη­μα Εκεί­νου που με απέ­στει­λε στον κόσμο και να ολο­κλη­ρώ­σω το έργο Του, το οποίο είναι η σωτη­ρία των ανθρώ­πων. Και το θερ­μό ενδια­φέ­ρον μου για το έργο αυτό με απορ­ρό­φη­σε ολό­κλη­ρο τώρα που πρό­κει­ται να έλθουν εδώ οι Σαμα­ρεί­τες, και μου έκο­ψε κάθε όρε­ξη που προ­έρ­χε­ται από τη φυσι­κή πεί­να)»[Ιω.4,34]. Τη σωτη­ρία των ανθρώ­πων την ονό­μα­σε εδώ «βρῶσιν», για να δεί­ξει το μέγε­θος του ενδια­φέ­ρον­τός Του για εμάς·διότι όπως ακρι­βώς σε εμάς είναι ποθη­τό το φαγη­τό, έτσι και για Αυτόν η σωτη­ρία μας.