ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΖ΄ ΛΟΥΚΑ (Ασώτου)

Ομι­λία αγί­ου Ιωάν­νου, αρχιε­πι­σκό­που Κων­σταν­τι­νου­πό­λε­ως του Χρυ­σο­στό­μου,

«Εἰς τὴν παρα­βολὴν περὶ τοῦ ἀσώτου»

Πάν­το­τε μεν, αδελ­φοί, οφεί­λου­με να δια­κη­ρύτ­του­με τη φιλαν­θρω­πία του Θεού (διό­τι μέσω αυτής «ζῶμεν καὶ κινούμεθα καὶ ἐσμέν(:ζού­με και κινού­μα­στε και υπάρ­χου­με)»[Πράξ.17,28])· και μάλι­στα σε τού­τον τον και­ρό έχου­με χρέ­ος να το κάνου­με αυτό, για να υπάρ­ξει κοι­νή ωφέ­λεια και για να ευερ­γε­τη­θούν οι αστέ­ρες που πρό­κει­ται να ανα­τεί­λουν από την κολυμ­βή­θρα[: όσοι κατη­χού­με­νοι επρό­κει­το σε λίγο να βαπτι­στούν]. Καθώς και αυτοί μέσω αυτής θα λάμ­ψουν και εμείς μέσω αυτής σωθή­κα­με και σωζό­μα­στε· αυτή δόθη­κε από τον Δημιουρ­γό Θεό και Πατέ­ρα μας σε μας αντί κλη­ρο­νο­μί­ας.

Ας πού­με, λοι­πόν, περί της μετα­νοί­ας, αυτά ακρι­βώς που είπε ο Χρι­στός, ο Δεσπό­της και φιλάν­θρω­πος Υιός του φιλάν­θρω­που Πατρός, ο μόνος γνή­σιος ερμη­νευ­τής της πατρι­κής Ουσί­ας. Ας ανα­πτύ­ξου­με όλη την παρα­βο­λή για τον Άσω­το, για να μάθου­με από αυτήν πώς πρέ­πει να προ­σεγ­γί­ζου­με τον Απρο­σπέ­λα­στο και πώς να ζητού­με συγ­χώ­ρη­ση των αμαρ­τιών μας.

«Ἄνθρω­πός τις(:ένας άνθρω­πος)», λέγει , «εἶχε δύο υἱούς(:είχε δύο γιους)». Ο Σωτή­ρας εδώ ομι­λεί όχι με τρό­πο που να παρου­σιά­ζει ευδιά­κρι­τα τα δόγ­μα­τα της χρι­στια­νι­κής πίστης, αλλά με παρα­βο­λές. Γι’ αυτό και για τον Πατέ­ρα Του ομι­λεί σαν για κάποιον άνθρω­πο, όπως και για τους δού­λους, ομι­λεί σαν να είναι τέκνα, για να δεί­ξει την στορ­γή του Θεού προς τους ανθρώ­πους. «Κάποιος άνθρω­πος», λέγει, «είχε δύο υιούς». Ποιος είναι αυτός ο άνθρω­πος; Είναι ο Πατήρ των οικτιρ­μών και Θεός κάθε παρη­γο­ριάς. Ποιοι γνω­ρί­σμα­τα είχαν αυτοί οι δύο υιοί; Αντι­προ­σω­πεύ­ουν ο ένας τους δικαί­ους και ο άλλος τους αμαρ­τω­λούς. Ο ένας γιος αντι­προ­σω­πεύ­ει αυτούς που τηρού­σαν τα θεία προ­στάγ­μα­τα και ο άλλος γιος, ο άσω­τος, αυτούς που παρέ­βαι­ναν τις δεσπο­τι­κές εντο­λές.

«Καὶ εἶπεν ὁ νεώ­τε­ρος αὐτῶν τῷ πατρί(:Και είπε ο νεό­τε­ρος από αυτούς στον πατέ­ρα του)». Και ποιος είναι αυτός ο νεό­τε­ρος υιός; Αυτός που έχει αστά­θεια γνώ­μης και παρα­σύ­ρε­ται εδώ και εκεί από τους φρέ­σκους πρωι­νούς ανέ­μους της νεό­τη­τας. Και εκ φύσε­ως μεν ανα­γνώ­ρι­σε Αυτόν που τον έπλα­σε ως Πατέ­ρα, αλλά από την κακή του προ­αί­ρε­ση δεν απέ­δω­σε την πρέ­που­σα τιμή σε Αυτόν που τον δημιούρ­γη­σε. Και λέγει: «Πάτερ, δός μοι τὸ ἐπιβάλ­λον μέρος τῆς οὐσίας(:Πατέ­ρα, δώσε μου το ανά­λο­γο μερί­διο της περιου­σί­ας που μου ανή­κει)». Καλώς ζήτη­σε από τον Θεό τον θεϊ­κό πλού­το, αλλά κακώς δαπά­νη­σε όσα έλα­βε. «Καὶ διεῖλεν αὐτοῖς τὸν βίον(:Και ο πατέ­ρας μοί­ρα­σε και στους δύο του γιους την περιου­σία)». Και έδω­σε σε αυτούς, ως Κτί­στης, όλη την κτί­ση. Παρεί­χε σε αυτούς σώμα­τα και λογι­κές ψυχές, ώστε από τον ορθό λόγο καθο­δη­γού­με­νοι να μη δια­πράτ­τουν τίπο­τε παρά­λο­γο. Όρι­σε σε αυτούς τον νόμο Του, τον φυσι­κό και τον γρα­πτό, σαν ένα θείο παι­δα­γω­γό, ώστε από τον νόμο παι­δα­γω­γού­με­νοι, να εφαρ­μό­σουν την βού­λη­ση του Νομο­θέ­του.

«Καὶ μετ᾿ οὐ πολλὰς ἡμέρας συνα­γαγὼν ἅπαν­τα ὁ νεώ­τε­ρος υἱὸς ἀπεδή­μη­σεν εἰς χώραν μακράν(:Ύστε­ρα από λίγες μέρες ο νεό­τε­ρος γιος μάζε­ψε όλα όσα του έδω­σε ο πατέ­ρας του και ταξί­δε­ψε σε χώρα μακρι­νή)»· ο νεό­τε­ρος λοι­πόν υιός, ωσάν νεό­τε­ρος ενήρ­γη­σε, και έφυ­γε σε χώρα μακρι­νή. Απο­μα­κρύν­θη­κε από τον Θεό και στά­θη­κε σε από­στα­ση και ο Θεός απ’ αυτόν· ο Θεός δεν εξα­ναγ­κά­ζει με τη βία εκεί­νον που δεν θέλει να υπο­τα­χθεί σε Αυτόν. Για­τί όλες οι αρε­τές είναι καρ­πός ελεύ­θε­ρης προ­αί­ρε­σης και όχι εξα­ναγ­κα­σμού. «Καὶ ἐκεῖ διε­σκόρ­πι­σε τὴν οὐσίαν αὐτοῦ ζῶν ἀσώτως(:Εκεί δια­σκόρ­πι­σε την περιου­σία του κάνον­τας μια ζωή άσω­τη και ακό­λα­στη)». Εκεί όλο τον πλού­το της ψυχής του τον έχα­σε. Εκεί με σαρ­κι­κές τέρ­ψεις ναυά­γη­σε. Εκεί παί­ζον­τας και εμπαι­ζό­με­νος κατάν­τη­σε πένης. Εκεί αγο­ρά­ζον­τας ψυχο­φθό­ρες ηδο­νές και παζα­ρευό­με­νος γέλω­τες, κέρ­δι­σε αιτί­ες δακρύ­ων. Και τις μεν αρε­τές που είχε, τις έχα­σε. Τις δε κακί­ες, που δεν είχε, τις απέ­κτη­σε.

«Δαπα­νή­σαν­τος δὲ αὐτοῦ πάν­τα ἐγένε­το λιμὸς ἰσχυρὸς κατὰ τὴν χώραν ἐκεί­νην(:Όταν ο νεό­τε­ρος γιος ξόδε­ψε όλα όσα είχε, έπε­σε μεγά­λη πεί­να στη χώρα εκεί­νη, κι αυτός άρχι­σε να στε­ρεί­ται)». Αφού δαπά­νη­σε λοι­πόν όλο τον πλού­το του (για­τί είναι εκ φύσε­ως αδύ­να­τον να παρα­μεί­νει ο πλού­τος της χάρι­τος σ’ αυτούς που περ­νούν τον βίο τους με αισχρό τρό­πο), έτυ­χε να πέσει μεγά­λη πεί­να στη χώρα εκεί­νη. Για­τί όπου δεν καλ­λιερ­γεί­ται το σιτά­ρι της σωφρο­σύ­νης, εκεί «λιμός ἰσχυ­ρός», πεί­να φοβε­ρή. Όπου δεν έχει φυτευ­τεί η άμπε­λος της εγκρα­τεί­ας, εκεί «λιμός ἰσχυ­ρός», πεί­να φοβε­ρή. Όπου το στα­φύ­λι της αγνό­τη­τας δεν ληνο­πα­τεί­ται, εκεί «λιμός ἰσχυ­ρός», πεί­να φοβε­ρή. Όπου ο ουρά­νιος μού­στος δεν ξεχει­λί­ζει, εκεί «λιμός ἰσχυ­ρός», πεί­να φοβε­ρή. Όπου υπάρ­χει ευφο­ρία κακών, εκεί σε κάθε περί­πτω­ση υπάρ­χει και ακαρ­πία αγα­θών. Όπου υπάρ­χει αφθο­νία πρά­ξε­ων πονη­ρών, εκεί σε κάθε περί­πτω­ση θα υπάρ­χει έλλει­ψη των αρε­τών. Όπου δεν πηγά­ζει το έλαιο της φιλαν­θρω­πί­ας, εκεί «λιμός ἰσχυ­ρός».

«Καὶ αὐτὸς ἤρξα­το ὑστε­ρεῖσθαι(:Τότε, λοι­πόν, αυτός άρχι­σε να στε­ρεί­ται τρο­φής και να πει­νά­ει)». Για­τί δεν απέ­μει­ναν σε αυτόν, παρά μόνο τα κακά της ακρά­τειάς του, επει­δή έπρα­ξε τα κακά της ηθι­κής έκλυ­σης. «Καὶ πορευ­θεὶς ἐκολ­λή­θη ἑνὶ τῶν πολιτῶν τῆς χώρας ἐκεί­νης (:Και ο άσω­τος γιος εξαι­τί­ας των στε­ρή­σε­ων και της πεί­νας του πήγε και προ­σκολ­λή­θη­κε ως δού­λος σε έναν από τους πολί­τες εκεί­νης της χώρας)». Και πολί­τες εκεί­νης της χώρας όπου είχε μετα­να­στεύ­σει ήσαν οι δαί­μο­νες. «Καὶ ἔπεμ­ψεν αὐτὸν εἰς τοὺς ἀγροὺς αὐτοῦ βόσκειν χοί­ρους(:Και τον έστει­λε στα χωρά­φια του να βόσκει χοί­ρους, ζώα δηλα­δή ακά­θαρ­τα, που προ­κα­λού­σαν την αηδία και την απο­στρο­φή σ’ έναν Ιου­δαίο, όπως ήταν ο νεό­τε­ρος γιος)». Για­τί με τέτοιον τρό­πο τιμούν οι δαί­μο­νες αυτούς που τους τιμούν. Με τέτοιον τρό­πο αγα­πούν αυτούς που τους αγα­πούν· τέτοιες δωρε­ές χαρί­ζουν σε αυτούς που τους υπα­κού­ουν.

«Καὶ ἐπεθύ­μει γεμί­σαι τὴν κοι­λί­αν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν κερα­τί­ων ὧν ἤσθιον οἱ χοῖροι(:Και επι­θυ­μού­σε ο νεό­τε­ρος γιος να γεμί­σει την κοι­λιά του με τα ξυλο­κέ­ρα­τα που έτρω­γαν οι χοί­ροι)». Με τα ξυλο­κέ­ρα­τα; Η γεύ­ση των ξυλο­κε­ρά­των είναι γλυ­κιά, αλλά συγ­χρό­νως και σκλη­ρή και τρα­χιά. Για­τί τέτοια είναι και η γεύ­ση της αμαρ­τί­ας. Ευφραί­νει μεν για λίγο και­ρό, κολά­ζει όμως για πολύ. Τέρ­πει πρό­σκαι­ρα και μαστί­ζει αιώ­νια.

«Εἰς ἑαυτὸν δὲ ἐλθὼν (:Σε κάποια όμως στιγ­μή αυτός ήλθε στον εαυ­τό του από τη μέθη και την τρέ­λα της αμαρ­τί­ας)» και αφού συλ­λο­γί­στη­κε την προ­η­γού­με­νη μακα­ριό­τη­τά του στο πατρι­κό σπί­τι και την τωρι­νή του αθλιό­τη­τα και αφού έβα­λε καλά στον νου του αφε­νός ποιος ήταν όταν ήταν υπο­τασ­σό­με­νος στον Θεό και Πατέ­ρα και αφε­τέ­ρου τι έχει γίνει όταν υπο­τά­χθη­κε στους δαί­μο­νες, «εἶπε· πόσοι μίσθιοι τοῦ πατρός μου περισ­σεύ­ου­σιν ἄρτων, ἐγὼ δὲ λιμῷ ἀπόλ­λυ­μαι! (:είπε: “Πόσοι μισθω­τοί εργά­τες του πατέ­ρα μου έχουν άφθο­νο και περίσ­σιο ψωμί, ενώ εγώ κιν­δυ­νεύω να πεθά­νω από την πεί­να…”)». «Πόσοι τώρα κατη­χού­με­νοι ευφραί­νον­ται από τις Άγιες Γρα­φές, ενώ εγώ συν­θλί­βο­μαι λιμο­κτο­νών­τας για τα θεία λόγια; Ω, από πόσα αγα­θά στέ­ρη­σα τον εαυ­τό μου! Ω, με πόσα κακά περιέ­βα­λα τον εαυ­τό μου! Για­τί απο­μα­κρύν­θη­κα από τον μακά­ριο εκεί­νο τρό­πο ζωής; Για­τί να εισέλ­θω στον χώρο αυτής, της θανα­τη­φό­ρου ζωής; Τώρα έμα­θα από αυτά που έπα­θα, ότι δεν πρέ­πει να εγκα­τα­λεί­πει κανείς τον Θεό. Τώρα έμα­θα ότι πρέ­πει να παρα­μέ­νω κον­τά σε Αυτόν που πάν­το­τε προ­στα­τεύ­ει αυτούς που είναι πλη­σί­ον Του και δεν απο­μα­κρύ­νον­ται από Αυτόν. Τώρα έμα­θα ότι δεν πρέ­πει να εμπι­στεύ­ε­ται κανείς τους ακά­θαρ­τους δαί­μο­νες, που διδά­σκουν κάθε ακα­θαρ­σία και φθο­ρά».

Τι λέγει λοι­πόν; «Ἀναστὰς πορεύ­σο­μαι πρὸς τὸν πατέ­ρα μου(:Θα σηκω­θώ και θα πάω στον πατέ­ρα μου)». «Θα επι­στρέ­ψω καλώς απ’ όπου έφυ­γα κακώς. Θα πάω προς τον δικό μου τον Πατέ­ρα και Ποι­η­τή και Δεσπό­τη και κηδε­μό­να και προ­νο­η­τή. Θα φθά­σω στον Πατέ­ρα μου, που με περι­μέ­νει από χρό­νια και υπο­δέ­χε­ται με αγά­πη αυτούς που επι­στρέ­φουν σε Αυτόν. Λοι­πόν, θα σηκω­θώ να πάω στον Πατέ­ρα μου και θα του πω: «Πάτερ, ἥμαρ­τον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου. Οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου· ποί­η­σόν με ὡς ἕνα τῶν μισθί­ων σου (:Πατέ­ρα, αμάρ­τη­σα στον ουρα­νό, αμάρ­τη­σα και σε σένα, διό­τι περι­φρό­νη­σα την στορ­γή σου και δεν λογά­ρια­σα την λύπη που δοκί­μα­ζες όταν έφευ­γα μακριά σου. Δεν είμαι πλέ­ον άξιος να ονο­μά­ζο­μαι γιος σου. Δεν ζητώ να προ­σλη­φθώ ούτε ως μόνι­μος δού­λος σου παρα­μέ­νον­τας διαρ­κώς στο σπί­τι σου. Κάνε με σαν έναν από τους μισθω­τούς εργά­τες σου)». «Είναι αρκε­τά τα λόγια αυτά, για να σωθώ. Είναι αρκε­τό που «πατέ­ρα» θα τον απο­κα­λέ­σω, για να Τον συγ­κι­νή­σει. Για­τί δεν μπο­ρεί ο πατέ­ρας μου, ακού­γον­τάς με να Τον επι­κα­λού­μαι ως πατέ­ρα μου, να μη φανεί και στα έργα πατέ­ρας. Δεν μπο­ρεί να μη σπλα­χνι­στεί, αφού είναι εύσπλα­χνος. Δεν δύνα­ται να μη μου δώσει άφε­ση για τα ολι­σθή­μα­τά μου, μόλις ακού­σει το “αμάρ­τη­σα” και δεν μπο­ρεί να μη λησμο­νή­σει την δίκαια οργή Του, μόλις ακού­σει τη δική μου φωνή. Γνω­ρί­ζω πόση δύνα­μη έχει η μετά­νοια απέ­ναν­τι στον Θεό. Γνω­ρί­ζω πόσο ισχυ­ρά είναι τα δάκρυα απέ­ναν­τι στον Θεό· γνω­ρί­ζω ότι κάθε αμαρ­τω­λός, που προ­σφεύ­γει στον Θεό με θερ­μά δάκρυα, σαν τον Πέτρο, λαμ­βά­νει άφε­ση των αμαρ­τιών του. Γνω­ρί­ζω την αγα­θό­τη­τα του Θεού μου, γνω­ρί­ζω την πρα­ό­τη­τα του Πατρός μου. Θα με ελε­ή­σει αφού μετα­νόη­σα, εμέ­να που δεν με τιμώ­ρη­σε αμέ­σως όταν αμάρ­τη­σα».

«Καὶ ἀναστὰς ἦλθε πρὸς τὸν πατέ­ρα αὐτοῦ(:Και η σωτη­ριώ­δης από­φα­ση άρχι­σε να ενερ­γο­ποιεί­ται. Ο άσω­τος σηκώ­θη­κε και ξεκί­νη­σε να πάει στον πατέ­ρα του)», προ­σθέ­τον­τας έτσι στην καλή από­φα­ση την αγα­θή πρά­ξη. Για­τί δεν πρέ­πει μονά­χα να απο­φα­σί­ζου­με τα συμ­φέ­ρον­τα, αλλά να δεί­χνου­με και με τις πρά­ξεις τις αγα­θές μας ροπές. Ευρι­σκό­με­νος ακό­μη σε μεγά­λη από­στα­ση από τον τόπο, που ήταν ο πατέ­ρας του, αλλά πλη­σί­ον όμως στον πρέ­πον­τα τρό­πο προ­σέγ­γι­σής του, και σηκώ­νον­τας συνε­χώς τα χέρια του και χτυ­πών­τας το στή­θος του, που υπήρ­ξε εργα­στή­ριο πονη­ρών λογι­σμών, το δε πρό­σω­πό του προ­ση­λώ­νον­τάς το στη γη, τα δε δάκρυα των οφθαλ­μών του προ­βάλ­λον­τας σαν πρε­σβευ­τές και προ­με­λε­τών­τας την απο­λο­γία του, μόλις έφτα­σε, ανα­βόη­σε με δυνα­τή φωνή και με δάκρυα λέγον­τας: «Πάτερ, ἥμαρ­τον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου(:Πατέ­ρα, αμάρ­τη­σα στον ουρα­νό και σε σένα)». «Αμάρ­τη­σα, το γνω­ρί­ζω Χρι­στέ Δέσπο­τα και Θεέ. Τις αμαρ­τί­ες μου Εσύ μόνο γνω­ρί­ζεις. Αμάρ­τη­σα, ελέη­σέ με ως Θεός και Δεσπό­της. Δεν είμαι άξιος να βλέ­πω τον ουρα­νό και να παρα­κα­λώ Εσέ­να τον αγα­θό μου Δεσπό­τη, όπως είμαι γεμά­τος από μεγά­λα και απαί­σια εγκλή­μα­τα. Δεν υπάρ­χει αριθ­μός για τις αμέ­τρη­τες αμαρ­τί­ες μου. Ελέη­σέ με ως Αγα­θός Θεός, που είσαι πάν­το­τε, επει­δή δεν είμαι άξιος να λέγο­μαι υιός Σου. Δέξε με σαν ένα από τους μισθω­τούς δού­λους Σου».

Έτσι, ικε­τεύ­ον­τας από το βάθος της καρ­διάς του, τον είδε Εκεί­νος, που βλέ­πει όσους δια­πράτ­τουν πλημ­με­λή­μα­τα, αλλά και που παρα­βλέ­πει υπο­μο­νε­τι­κά όσους αμαρ­τά­νουν, ανα­μέ­νον­τας τη μετά­νοιά τους. Τον είδε ο πατέ­ρας του και τον ευσπλαγ­χνί­σθη­κε. Για­τί Πατέ­ρας ήταν στην αγα­θό­τη­τα, αν και υπήρ­χε Θεός στη φύση. «Ἔτι δὲ αὐτοῦ μακρὰν ἀπέχον­τος εἶδεν αὐτὸν ὁ πατὴρ αὐτοῦ καὶ ἐσπλαγ­χνί­σθη, καὶ δραμὼν ἐπέπε­σεν ἐπὶ τὸν τρά­χη­λον αὐτοῦ καὶ κατε­φί­λη­σεν αὐτόν(:Και ενώ βρι­σκό­ταν ακό­μη μακριά, τον είδε ο πατέ­ρας του και τον σπλα­χνί­σθη­κε. Έτρε­ξε τότε για να τον προ­ϋ­παν­τή­σει, έπε­σε στον τρά­χη­λό του, τον αγκά­λια­σε σφι­χτά και τον κατα­φι­λού­σε με στορ­γή)». Δεν περί­με­νε τον αμαρ­τή­σαν­τα να έλθει πλη­σί­ον Του, αλλά ο ίδιος ο Πατέ­ρας έσπευ­σε και προ­ϋ­πάν­τη­σε τον υιό. Και δεν σιχά­θη­κε τον τρά­χη­λό του, που ήταν γεμά­τος από κηλί­δες της ασω­τί­ας και ακα­θαρ­σί­ας. Αλλά αφού τον αγκά­λια­σε με τα άχραν­τα χέρια Του, τον κατα­φι­λού­σε αχόρ­τα­γα, αυτόν που πάν­το­τε ποθού­σε να επι­στρέ­ψει. Ω της αφά­του και φοβε­ρής ευσπλα­χνί­ας! Ω παρά­δο­ξης φιλαν­θρω­πί­ας! Ω ασυ­νή­θι­στη συμ­φι­λί­ω­ση! Έπει­σε αμέ­σως τον Θεό σε μια μόνο κρί­σι­μη μετα­στρο­φή, ώστε να συγ­κα­τα­βεί στα δάκρυα και να παρα­βλέ­ψει πλή­θος αμέ­τρη­το αμαρ­τη­μά­των.

Θαύ­μα­σες, βλέ­πον­τας τον Θεό να κολα­κεύ­ει αμαρ­τω­λό; Ω της στορ­γής των σπλά­χνων των πατρι­κών! Ο αμαρ­τω­λός επί της γης δάκρυ­σε και ο μόνος ανα­μάρ­τη­τος από τον ουρα­νό έστρε­ψε τον εαυ­τό Του από φιλαν­θρω­πία προς την γη. Ποιος είδε ποτέ τον Θεό να κολα­κεύ­ει αμαρ­τω­λό; Ποιος είδε τον δικα­στή να περι­ποιεί­ται τον κατά­δι­κο; Ποιος είδε ποτέ τον κατά­δι­κο να τον κολα­κεύ­ουν; Αλλά ο Θεός, όμως, παρη­γο­ρεί, όπως κάπο­τε τον Ισρα­ήλ: «Λαός μου(:Λαέ μου)», λέγει, «τί ἐποί­η­σά σοι ἢ τί ἐλύπη­σά σε ἢ τί παρη­νώ­χλη­σά σοι;(:τι σου έκα­να ή σε τι σε λύπη­σα ή σε τι σε ενό­χλη­σα;)»[Μιχ.6,3]. Και τώρα τα ίδια γίνον­ται, και έγι­ναν, επει­δή έτσι συνη­θί­ζει να νικιέ­ται από τον εαυ­τό Του ο Πατέ­ρας των οικτιρ­μών και Θεός κάθε παρη­γο­ρί­ας.

Και δεν αρκέ­στη­κε βέβαια σε αυτά ο άσω­τος αυτός υιός· αλλά και στα αγα­θά της μετα­νοί­ας όντας άσω­τος, δεν νόμι­σε ότι είναι επαρ­κής η τόση φιλαν­θρω­πία για την ολο­κλη­ρω­τι­κή σωτη­ρία σε σύγ­κρι­ση προς τα πλή­θη των αμαρ­τη­μά­των του. Αλλά εκεί­να, που σκέ­φτη­κε να πει στον Πατέ­ρα, αυτά έλε­γε ενώ­πιόν Του με το κατάλ­λη­λο ταπει­νό σχή­μα : «Πατέ­ρα, αν βέβαια έχω τη δυνα­τό­τη­τα να Σε ονο­μά­ζω ‘’Πατέ­ρα’’· για­τί, μήπως και αυτό συγ­κα­τα­λέ­γε­ται στα άλλα μου αμαρ­τή­μα­τα φοβά­μαι, ονο­μά­ζον­τάς Σε «Πατέ­ρα»· ή μήπως δια­πράτ­τω ύβρη ενώ­πιόν Σου με το να απο­κα­λώ έτσι το άσπι­λο και ανύ­βρι­στό Σου όνο­μα· ακό­μη, μήπως αμαρ­τά­νω φοβά­μαι, αν η συνεί­δη­σή μου δεν μου κλεί­νει τα χεί­λη μου, αν οι κακές μου πρά­ξεις δεν μου δένουν την γλώσ­σα, αν η αμαρ­τω­λή ζωή μου δεν εμπο­δί­ζει τον λόγο. Πατέ­ρα Άγιε, ας δεχτείς δέη­ση ρυπα­ρή από στό­μα ρυπα­ρό. Πατέ­ρα κατά χάριν, και Δημιουρ­γέ κατά φύσιν, αμάρ­τη­σα στον ουρα­νό και ενώ­πιόν Σου και δεν είμαι άξιος να λέγο­μαι υιός Σου. Αμάρ­τη­σα, ομο­λο­γώ τα παρα­πτώ­μα­τά μου, δεν κρύ­βω αυτά που βλέ­πεις, δεν αρνού­μαι αυτά που καλά γνω­ρί­ζεις. Ως υπεύ­θυ­νος είμαι εδώ ενώ­πιόν Σου, ως παρά­νο­μος κατα­κρί­νο­μαι, Εσύ ως κρι­τής ελέη­σέ με. Αμάρ­τη­σα στον ουρα­νό και ενώ­πιόν Σου. Φοβά­μαι να ανα­τεί­νω τους οφθαλ­μούς μου στον ουρα­νό· για­τί φοβού­μαι ως ενός κατη­γό­ρου φωνή την μορ­φή του στε­ρε­ώ­μα­τος· ευλα­βού­μαι να ατε­νί­σω στο φως της Θεό­τη­τος, έχον­τας ρυπα­ρούς τους οφθαλ­μούς της δια­νοί­ας μου. Αμάρ­τη­σα στον ουρα­νό και ενώ­πιόν Σου και δεν είμαι άξιος να ονο­μά­ζο­μαι υιός Σου. Ιδού ανα­κη­ρύτ­τω τον εαυ­τό μου άξιο κάθε κατα­δί­κης, τον εαυ­τό μου κατα­κρί­νω, κατά του εαυ­τού μου βγά­ζω από­φα­ση.

Δεν χρειά­ζο­μαι δικα­στή να με κατα­δι­κά­σει με την από­φα­σή του, δεν χρειά­ζον­ται κατή­γο­ροι να με ελέγ­ξουν, δεν έχω ανάγ­κη μαρ­τύ­ρων για έγγρα­φες απο­δεί­ξεις. Μέσα μου έχω την συνεί­δη­ση, σαν ένα δικα­στή αδέ­κα­στο, στην ψυχή μου υπάρ­χει το φοβε­ρό δικα­στή­ριο, μέσα στην συνεί­δη­σή μου βρί­σκον­ται οι μάρ­τυ­ρες, βλέ­πω με τα μάτια μου τους κατη­γό­ρους μου. Οι θεα­τρι­κές παρα­στά­σεις που παρα­κο­λού­θη­σα με κατη­γο­ρούν, οι ιππο­δρο­μί­ες στις οποί­ες πήγα και στοι­χη­μά­τι­ζα με κατα­κρί­νουν, όσα έβλε­πα στις θηριο­μα­χί­ες με ελέγ­χουν. Η ασω­τία μου με κάνει να αισθά­νο­μαι βαθύ­τα­τη αισχύ­νη, οι πρά­ξεις μου με στη­λι­τεύ­ουν, η τωρι­νή γυμνό­τη­τά μου με απο­κα­λύ­πτει, αυτά τα κου­ρέ­λια της ντρο­πής, που φορώ, με καταν­τρο­πιά­ζουν και δεν είμαι άξιος υιός Σου να λέγο­μαι. «Ποίησόν με ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου». Μήτε από την αυλή Σου να με διώ­ξεις, Δέσπο­τα, για να μη με βρει πάλι ο πολέ­μιος περι­πλα­νώ­με­νο και με συλ­λά­βει σαν αιχ­μά­λω­το. Αλλά ούτε πλη­σί­ον της φοβε­ρής Σου και μυστι­κής Τρα­πέ­ζης να με ελκύ­σεις· για­τί δεν τολ­μώ να βλέ­πω με μάτια ακά­θαρ­τα τα Άγια των Αγί­ων. Άφη­σέ με να στέ­κο­μαι μαζί με τους κατη­χου­μέ­νους, μέσα από τις θύρες της Εκκλη­σί­ας, ώστε, θεω­ρών­τας τα τελού­με­να μυστή­ρια σε αυτήν, να ποθή­σω, με τον και­ρό, να μετά­σχω πάλι σε αυτά· και λουό­με­νος με τα θεία νάμα­τα, να καθα­ρί­σω από την αισχύ­νη των αισχρών ασμά­των τον ρύπο, που παρα­μέ­νει ακό­μη στ’ αυτιά μου. Και βλέ­πον­τας τους μαρ­γα­ρί­τες (:το Σώμα Σου) να τους παίρ­νουν ευσε­βείς πιστοί, να επι­θυ­μή­σω και εγώ ν’ απο­κτή­σω χέρια άξια να τους υπο­δε­χθώ».

Αυτά καθώς έλε­γε ο Άσω­τος Υιός, και καθώς έκλαι­γε γοε­ρά, «εἶπεν ὁ πατὴρ πρὸς τοὺς δούλους αὐτοῦ(:είπε ο πατέ­ρας στους δού­λους Του)». Σε ποιους «δού­λους»; Άκου: στους ιερείς και λει­τουρ­γούς των προ­σταγ­μά­των Του: «Ἐξενέγκα­τε τὴν στολὴν τὴν πρώτην, καὶ ἐνδύσατε αὐτόν(:Βγάλ­τε έξω την πιο καλή φορε­σιά απ’ όσες έχου­με, σαν αυτή που φορού­σε πριν φύγει απ’ το σπί­τι μου). Φέρε­τε αυτήν που έχει υφαν­θεί στους ουρα­νούς, αυτήν που απο­κα­τέ­στη­σε το πνευ­μα­τι­κό πυρ. Φέρε­τε την στο­λή, που υφαί­νε­ται στα ύδα­τα της κολυμ­βή­θρας. Φέρε­τε την στο­λή, που παρα­σκευά­ζε­ται από την πνευ­μα­τι­κή φωτιά και ενδύ­στε τον. Ενδύ­σα­τε αυτόν, που απο­γυ­μνώ­θη­κε, ενδύ­σα­τε τον νέο Αδάμ, τον οποίο γύμνω­σε ο διά­βο­λος. Ενδύ­σα­τε τον βασι­λέα της κτί­σε­ως· κοσμή­στε αυτόν, για τον οποί­ον κόσμη­σα τον κόσμο· καλ­λω­πί­στε του υιού μου τα φίλ­τα­τα μέλη.

Δεν ανέ­χο­μαι να τον βλέ­πω ακαλ­λώ­πι­στο. Δεν ανέ­χο­μαι να αφε­θεί η δική μου εικό­να απο­γυ­μνω­μέ­νη. Θεω­ρώ ντρο­πή δική μου την ντρο­πή του δικού μου παι­διού. Θεω­ρώ δική μου δόξα τη δόξα του παι­διού μου. Δώστε και δακτυ­λί­δι στο χέρι του, για να φορεί τον αρρα­βώ­να του Αγί­ου Πνεύ­μα­τος και φορών­τας αυτό, να φρου­ρεί­ται από αυτό το Άγιο Πνεύ­μα. Κι έτσι, περι­φέ­ρον­τας την σφρα­γί­δα μου, θα είναι φοβε­ρός σ’ όλους τους πολε­μί­ους και εναν­τί­ους. Και γινό­με­νος αντι­λη­πτός από μακριά, να δεί­χνει ποιου Πατέ­ρα είναι αυτός υιός. Δώστε του και υπο­δή­μα­τα στα πόδια του, για να μη βρει πάλι ο όφις γυμνή την πτέρ­να του και τον κτυ­πή­σει με το κεν­τρί του, αλλά μάλ­λον για να κατα­πα­τεί αυτός την κεφα­λή του δρά­κον­τος και να συν­τρί­ψει του πολε­μί­ου τα κέν­τρα, καθώς και για να τρέ­χει στο δρό­μο του Θεού. Και στη συνέ­χεια, αφού φέρε­τε τον σιτευ­τό μόσχο, θυσιά­στε τον».

Ποιον «μόσχον τόν σιτευ­τόν» λέγει; Ποιον; Αυτόν που γέν­νη­σε η δάμα­λις Παρ­θέ­νος Μαρία. «Φέρε­τε τον μόσχο τον αδά­μα­στο, που δεν δέχθη­κε ζυγό αμαρ­τί­ας, τον Παρ­θέ­νο και εκ Παρ­θέ­νου, Αυτόν που ακο­λου­θεί αυτούς που Τον ακο­λου­θούν, όχι εξ ανάγ­κης, αλλά εκου­σί­ως. Αυτόν, που δεν κάνει χρή­ση της δυνά­με­ώς Του, ούτε των κερά­των Του, αλλά που πρό­θυ­μα παρα­δί­δει τον αυχέ­να Του και σφα­γιά­ζε­ται από τους ιερείς. Θυσιά­στε, λοι­πόν, τον θελη­μα­τι­κώς θυσια­ζό­με­νο, θυσιά­στε Αυτόν που ζωο­ποιεί όσους επι­τε­λούν τη θυσία, θυσιά­στε τον θυσια­ζό­με­νο, που όμως δεν πεθαί­νει. Θυσιά­στε τον μελι­ζό­με­νο, που αγιά­ζει αυτούς, που τον μελί­ζουν. Θυσιά­στε τον εσθιό­με­νο από τους πιστούς, που όμως ποτέ δεν δαπα­νά­ται. Θυσιά­στε τον Αυτόν, που κάνει μακα­ρί­ους εκεί­νους που Τον τρώ­γουν. Και αφού φάγου­με όλοι ας ευφραν­θού­με. Για­τί ο υιός μου αυτός ήταν νεκρός και ξανα­έ­ζη­σε· ήταν χαμέ­νος και βρέθηκε».«Καὶ ἤρξαν­το εὐφραί­νε­σθαι(:Και άρχι­σαν να ευφραί­νον­ται)»[Λουκ.15,27].

Εσείς που γευ­τή­κα­τε από αυτήν την θυσία, γνω­ρί­ζε­τε την πνευ­μα­τι­κή ευφρο­σύ­νη, και θυμά­στε τα φρι­κτά μυστή­ρια, τους λει­τουρ­γούς της θεί­ας ιερουρ­γί­ας, που μιμούν­ται με τα λεπτά λινά ενδύ­μα­τα, τα φτε­ρά των Αγγέ­λων, όπως απλώ­νον­ται στους αρι­στε­ρούς τους ώμους, και περι­φε­ρό­με­νοι στην εκκλη­σία, φωνά­ζουν: «Μή τις τῶν κατη­χουμένων, μή τις τῶν μὴ ἐσθιόντων, μή τις τῶν κατασκόπων, μή τις τῶν μὴ δυναμένων θεάσασθαι τὸν Μόσχον ἐσθιόμενον, μή τις τῶν μὴ δυναμένων θεάσασθαι τὸ οὐράνιον αἷμα τὸ ἐκχυνόμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρ­τιῶν, μή τις ἀνάξιος τῆς ζώσης θυσίας, μή τις ἀμύητος, μή τις μὴ δυνάμενος ἀκαθάρτοις χείλεσι προσ­ψαύσασθαι τῶν φρικτῶν μυστηρίων(:Μην τυχόν κανείς από τους κατη­χου­μέ­νους και όχι ακό­μη βαπτι­σμέ­νους, μην τυχόν κανείς από τους μη εσθί­ον­τες, μην τυχόν κανείς κατά­σκο­πος, μην τυχόν κανείς από εκεί­νους που δεν δύναν­ται να δουν το ουρά­νιο αίμα εκχυ­νό­με­νο “εἰς ἄφεσιν ἁμαρ­τιῶν’’, μην τυχόν κανείς ανά­ξιος της ζων­τα­νής θυσί­ας, μην τυχόν κανείς αμύ­η­τος, μην τυχόν κανέ­νας, που δεν δύνα­ται, λόγω των ακα­θάρ­των χει­λέ­ων του, να προσ­ψαύ­σει τα φρι­κτά μυστή­ρια)».

Ύστε­ρα οι Άγγε­λοι από τον ουρα­νό, δοξο­λο­γούν­τες και λέγον­τες: Άγιος ο Πατέ­ρας, που θέλη­σε να θυσια­σθεί ο μόσχος ο σιτευ­τός, που δεν γνώ­ρι­σε αμαρ­τία, καθώς λέγει ο προ­φή­της Ησα­ΐ­ας: «Ὃς ἁμαρτίαν οὐκ ἐποίησεν, οὐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ(:Αυτός καμία αμαρ­τία δε διέ­πρα­ξε, ούτε βρέ­θη­κε ποτέ δόλος και ψεύ­δος στο στό­μα του)» [Ησ.53,9]. Άγιος ο Υιός, μαζί και μόσχος, ο πάν­το­τε εκου­σί­ως θυό­με­νος και πάν­το­τε ζων­τα­νός. Άγιος ο Παρά­κλη­τος, το Πνεύ­μα το Άγιο, που τελε­σιούρ­γη­σε την θυσία.

Όταν, λοι­πόν, συνέ­βαι­ναν αυτά στο εσω­τε­ρι­κό του οίκου, ο πρε­σβύ­τε­ρος υιός, που έφθα­σε από μακριά, άκου­σε τις συγ­χορ­δί­ες και τους χορούς· και προ­σκα­λών­τας ένα δού­λο, ρωτού­σε να μάθει τι τάχα σημαί­νουν αυτά, για­τί ακού­νε τα αυτιά του αυτούς τους δυνα­τούς ήχους. Ο δού­λος του είπε: «Ο Δαβίδ ο Προ­φή­της ψάλ­λει μελω­δι­κά μέσα στο σπί­τι τον στί­χο: «Τότε ἀνοίσου­σιν ἐπὶ τὸ θυσιαστήριόν σου μόσχους(:Τότε θα ανε­βά­σουν επά­νω στο θυσια­στή­ριό σου μόσχους, για να τους προ­σφέ­ρουν ως θυσία σε Σένα, Κύριε)»[Ψαλμ.50,21]. Και προ­τρέ­πει τους παρόν­τες να φάγουν, λέγον­τας: «Γεύσασθε, καὶ ἴδετε, ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος(: Δοκι­μά­στε με την πεί­ρα σας και δια­πι­στώ­στε έμπρα­κτα ότι ο Κύριος είναι καλός και ευερ­γε­τι­κός και προ­στά­της όσων Τον επι­κα­λούν­ται)» [Ψαλμ.33,9]. Ο δε Παύ­λος, ο ερμη­νευ­τής των θεί­ων μυστη­ρί­ων, φωνά­ζει δυνα­τά: «Τὸ πάσχα ἡμῶν ὑπὲρ ἡμῶν ἐτύθη Χριστός(:Ο δικός μας πασχα­λι­νός αμνός είναι ο Χρι­στός, που θυσιά­στη­κε για χάρη μας)»[Α΄Κορ. 5,7]. Η Εκκλη­σία πανη­γυ­ρί­ζει, ευφραί­νε­ται και χορεύ­ει.

Ο πρε­σβύ­τε­ρος υιός λέγει τότε στον δού­λο: «Καλά, χωρίς να είμαι εγώ παρών, άλλοι τα δικά μου μυστή­ρια, παρά την δική μου απου­σία, απο­λαμ­βά­νουν στη δική μου την αυλή;». «Ναι», απαν­τά, «για­τί ήλθε ο αδελ­φός σου και ο Πατέ­ρας σου θυσί­α­σε τον σιτευ­τό μόσχο, επει­δή χάρη­κε που τον δέχθη­κε υγιή».

Και ο δίκαιος αδελ­φός οργί­στη­κε και δεν θέλη­σε να εισέλ­θει στο σπί­τι του. Ο δίκαιος, λοι­πόν, οργί­στη­κε και υπο­δου­λώ­θη­κε στον φθό­νο. Αυτός που κατα­πά­τη­σε τα τερ­πνά της ζωής, κυριεύ­τη­κε από τον φθό­νο. Και πώς ο Παύ­λος λέγει: «Ἐβουλόμην αὐτὸς ἐγὼ ἀνάθεμα εἶναι ἀπὸ Χρι­στοῦ ὑπὲρ τῶν ἀδελφῶν μου, τῶν συγ­γενῶν μου κατὰ σάρκα(:Και θα ευχό­μουν εγώ, που τίπο­τε δεν θα μπο­ρού­σε να με χωρί­σει από τον Χρι­στό, να χωρι­στώ από Αυτόν για πάν­τα, εάν ήταν δυνα­τόν να γίνει αυτό, για χάρη των αδελ­φών μου των Ιου­δαί­ων, οι οποί­οι είναι συγ­γε­νείς μου από σαρ­κι­κή κατα­γω­γή)»;[Ρωμ.9,3]. Ο Σωτή­ρας, όμως, δεν σχη­μά­τι­σε την παρα­βο­λή έτσι, ώστε να δεί­ξει τον δίκαιο κακό­βου­λο, αλλά για να δια­κη­ρύ­ξει τον υπερ­βάλ­λον­τα πλού­το της χρη­στό­τη­τας του Πατρός Του.

Και αυτό φανε­ρώ­νε­ται από τα ακό­λου­θα. Η παρα­βο­λή λέγει ότι ο Πατέ­ρας του εξήλ­θε από τον οίκο και παρη­γο­ρού­σε τον υιό του. Ω, ανέκ­φρα­στης σοφί­ας! Ω θεο­φι­λούς προ­νοί­ας! Και τον αμαρ­τω­λό ελέη­σε και τον δίκαιο επαί­νε­σε. Και τον όρθιο δεν άφη­σε να πέσει και τον πεσόν­τα σήκω­σε. Και τον πένη­τα πλού­τι­σε και τον πλού­σιο δεν άφη­σε να φτω­χύ­νει με τον φθό­νο.

Ο μεγα­λύ­τε­ρος γιος είπε στον Πατέ­ρα του: «Τόσα χρό­νια εγώ σου δου­λεύω και ουδέ­πο­τε παρέ­βλε­ψα εντο­λή Σου και σε εμέ­να ποτέ δεν έδω­σες ένα ερί­φιο, για να ευφραν­θώ με τους φίλους μου. Αλλά «περιέρχο­μαι ἐν μηλω­ταῖς, ἐν αἰγείοις δέρμα­σιν, ὑστε­ρούμενος, θλιβόμενος, κακου­χούμενος(:περι­πλα­νιέ­μαι φορών­τας για ρού­χα προ­βιές και γιδο­δέρ­μα­τα, ζών­τας μέσα σε στε­ρή­σεις, θλί­ψεις και κακο­πά­θειες)»[Εβρ.11,37]. «Όταν όμως ο υιός σου αυτός ήλθε, που σε κατα­φρό­νη­σε και σου κατέ­φα­γε τον πλού­το με τις πόρ­νες, αμέ­σως θυσί­α­σες για χάρη του τον μόσχο τον σιτευ­τό. Και ούτε με λόγους τον κατη­γό­ρη­σες, ούτε το πρό­σω­πό σου απέ­στρε­ψες από την αθλιό­τη­τά του. Αλλά αμέ­σως τον περι­ποι­ή­θη­κες, και με λαμ­πρή στο­λή τον κατε­κό­σμη­σες, και το αστρα­φτε­ρό χρυ­σό δακτυ­λί­δι τού φόρε­σες, και με υπο­δή­μα­τα τον ασφά­λι­σες και την Εκκλη­σία άνοι­ξες και την τρά­πε­ζα ευτρέ­πι­σες και τα ποτή­ρια γέμι­σες. Αλλά και τον μόσχο τον σιτευ­τό θυσί­α­σες και προ­σκά­λε­σες τους πιστούς στην ευω­χία αυτήν και έκα­νες τους Αγγέ­λους να χορεύ­ουν και παρα­σκεύ­α­σες ένα παρά­ξε­νο συμ­πό­σιο με συμ­με­το­χή της γης και του ουρα­νού. Και όλα αυτά και τις τόσες δωρε­ές προ­σέ­φε­ρες σε αυτόν, που κατα­φρό­νη­σε την αγα­θό­τη­τά Σου και ύβρι­σε την ευγέ­νειά Σου». Τι να πω για το βάθος και το πέλα­γος των οικτιρ­μών Σου, πώς να θαυ­μά­σω την θάλασ­σα της ειρή­νης και γαλη­νό­τη­τάς Σου; Ελε­είς, Κύριε, τους πάν­τες, για­τί τα πάν­τα δύνα­σαι και παρα­βλέ­πεις τα αμαρ­τή­μα­τα των ανθρώ­πων, που προ­σέρ­χον­ται μετα­νο­ούν­τες.

Και ο Πατέ­ρας τού είπε: «Τέκνο μου, εσύ είσαι πάν­το­τε μαζί μου. Εσύ δεν χωρί­στη­κες ποτέ από τους δικούς μου κόλ­πους. Εσύ από την Εκκλη­σία τη δική μου δεν απο­μα­κρύν­θη­κες. Εσύ προ­σέ­χεις πάν­το­τε στους ψαλ­μούς και στους ύμνους. Εσύ συμ­προ­σεύ­χε­σαι πάν­το­τε μαζί με τους Αγγέ­λους. Εσύ στο Θυσια­στή­ριο παρι­στά­με­νος με παρ­ρη­σία βοάς: “Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἁγια­σθήτω τὸ ὄνομά Σου”. Αυτός όμως προ­σήλ­θε σε εμέ­να κατά­κρι­τος, κατη­σχυ­μέ­νος, στρέ­φον­τας το πρό­σω­πό του στη γη και με συν­τε­τριμ­μέ­νη και μελαγ­χο­λι­κή φωνή, φώνα­ξε: “Πατέ­ρα μου, αμάρ­τη­σα στον ουρα­νό και ενώ­πιόν Σου και δεν είμαι άξιος να λέγο­μαι υιός Σου. Πάρε με ως ένα μισθω­τό δού­λο Σου”.

Εγώ, παι­δί μου, τι έπρε­πε να κάμω ακού­γον­τας αυτά τα συγ­κλο­νι­στι­κά λόγια; Μπο­ρού­σα να μην ελε­ή­σω τον δικό μου υιό, που επέ­στρε­ψε σε εμέ­να; Εσύ που θυμώ­νεις, δίκα­σε. Αλλά εγώ ως φιλάν­θρω­πος που είμαι εκ φύσε­ως, δεν μπο­ρού­σα να κάνω κάτι απάν­θρω­πο. Δεν μπο­ρώ να μην ελε­ή­σω αυτόν, που εγώ δημιούρ­γη­σα. Δεν δύνα­μαι να μη λυπη­θώ αυτόν που γέν­νη­σα από τα σπλάγ­χνα μου. Παι­δί μου, εσύ είσαι πάν­το­τε μαζί μου και όσα έχω, όλα δικά σου είναι. Ο ουρα­νός δικός σου, το στε­ρέ­ω­μα δικό σου, ο ήλιος δικός σου φωστή­ρας, η σελή­νη δική σου υπη­ρέ­τρια, τα αστέ­ρια δικά σου πολύ­φω­τα, ο αέρας δικός σου τρο­φέ­ας και όλα τα ενα­έ­ρια δικά σου. Η γη και όσα εκεί φυτρώ­νουν, δικά σου, η θάλασ­σα και όσα είναι σε αυτή, δικά σου. Ο κόσμος όλος, δικός σου. Η Εκκλη­σία, δική σου. Το Θυσια­στή­ριο, δικό σου. Ο μόσχος ο σιτευ­τός, δικός σου. Η θυσία, δική σου. Οι Άγγε­λοι, δικοί σου. Οι Από­στο­λοι, δικοί σου. Οι Μάρ­τυ­ρες, δικοί σου. Τα παρόν­τα, δικά σου. Τα μέλ­λον­τα, δικά σου. Η Ανά­στα­ση, δική σου. Η αθα­να­σία, δική σου. Η αφθαρ­σία, δική σου. Η βασι­λεία των ουρα­νών, δική σου. Όλα τα φαι­νό­με­να και νοού­με­να, δικά σου.

Μήπως πήρα όσα έχεις και τα έδω­σα σε εκεί­νον; Μήπως γύμνω­σα εσέ­να και εκεί­νον έντυ­σα; Μήπως από τα δικά μου πράγ­μα­τα δεν χάρι­σα το έλε­ος; Μήπως εξί­σου δεν είμαι Πατέ­ρας δικός σου και εκεί­νου; Και εσέ­να τιμώ για την αρε­τή σου και εκεί­νον ελεώ για την πολύ καλή επι­στρο­φή του. Και εσέ­να ποθώ για τον ενά­ρε­το βίο σου, και εκεί­νον ποθώ για την μετά­νοιά του. Και εσέ­να αγα­πώ για την μακρο­θυ­μία σου, και εκεί­νον αγα­πώ, που επέ­στρε­ψε σ’ εμέ­να. Και εσέ­να αγα­πώ για την αρε­τή σου, και εκεί­νον αγα­πώ για τη μετά­νοιά του.

Έπρε­πε να ευφραν­θείς και να χαρείς, που ο αδελ­φός σου αυτός ήταν νεκρός και ζων­τά­νε­ψε, ήταν χαμέ­νος και βρέ­θη­κε. Ποιος βλέ­πον­τας νεκρό να ανα­σταί­νε­ται, δεν ευφραί­νε­ται; Και ποιος βρί­σκει εκεί­να που έχα­σε και δεν αγάλ­λε­ται; Έλα και εσύ, υιέ μου, να συνευ­φραν­θείς μαζί μας και σκίρ­τη­σε μαζί με τους Αγγέ­λους και αγκά­λια­σε τον αδελ­φό σου με μας και ψάλ­λε με τον Δαυίδ εκεί­νο το πνευ­μα­τι­κό μέλος, που ται­ριά­ζει στο τωρι­νό πανη­γύ­ρι μας. «Μακάριοι ὧν ἀφέθησαν αἱ ἀνομίαι, καὶ ὧν ἐπεκαλύφθη­σαν αἱ ἁμαρτίαι· μακάριος ἀνὴρ, ᾧ οὐ μὴ λογίσηται Κύριος ἁμαρτίαν (:Τρι­σευ­τυ­χι­σμέ­νοι είναι εκεί­νοι, των οποί­ων έχουν συγ­χω­ρη­θεί από τον Θεό οι ανο­μί­ες και του έχουν σκε­πα­σθεί, ώστε να μη φαί­νον­ται καθό­λου, οι αμαρ­τί­ες. Τρι­σευ­τυ­χι­σμέ­νος είναι ο άνθρω­πος που ο Κύριος δε θα του λογα­ριά­σει και δε θα του ζητή­σει ευθύ­νη για κάποια αμαρ­τία, ούτε υπάρ­χει στο στό­μα του δόλος και υπο­κρι­σία, αλλά οι δεή­σεις του προς τον Θεό για την άφε­ση των αμαρ­τιών του είναι ειλι­κρι­νείς και άδο­λες)»[Ψαλμ.31,1–2].

Ακού­σα­τε την θεία παρα­βο­λή και μάθα­τε το περιε­χό­με­νό της και τη σημα­σία της εννο­ή­σα­τε. Μάθα­τε ότι έχου­με Κύριο φιλάν­θρω­πο και ανε­ξί­κα­κο. Προς Αυτόν λοι­πόν ας κατα­φύ­γου­με με καθα­ρή καρ­διά. Ελά­τε να βοή­σου­με όλοι προς Αυτόν: «Δέσπο­τα, Κύριε, φιλάν­θρω­πε, μονο­γε­νή Υιέ του Θεού, αμαρ­τή­σα­με στον ουρα­νό και ενώ­πιόν Σου και δεν είμα­στε άξιοι να απο­κα­λού­μα­στε υιοί Σου· έχου­με, ωστό­σο, το θάρ­ρος στους δικούς Σου οικτιρ­μούς. Έχου­με ενέ­χυ­ρο της δικής Σου φιλαν­θρω­πί­ας τον Τίμιο Σταυ­ρό, που υπέ­μει­νες για μας. Έχου­με εγγυ­η­τές της δικής Σου ευσπλα­χνί­ας την άλλο­τε πόρ­νη και τον άλλο­τε ληστή. Εξ αφορ­μής αυτών, όλοι εμείς οι αμαρ­τω­λοί, προ­τρε­πό­μα­στε να κατα­φεύ­γου­με στη δική Σου φιλαν­θρω­πία. Όπως εκεί­νους τους μετέ­βα­λες σε αξιο­σέ­βα­στους και μακα­ρί­ους, Κύριε, και εμάς, που προ­σπί­πτου­με σε Σένα, ελέη­σέ μας. Και όπως ανέ­στη­σες νεκρούς με την Σταύ­ρω­σή σου και εμάς, που νεκρω­θή­κα­με από τις αμαρ­τί­ες, από την πολ­λή Σου φιλαν­θρω­πία ανά­στη­σέ μας, για να απο­λαύ­σου­με την δική Σου Ανά­στα­ση μαζί με όσους απο­λυ­τρώ­θη­καν» Και με αυτά τα λόγια, να επι­μεί­νου­με στη δέη­ση αυτή, για να ειπεί και σε μας ο Δεσπό­της μας Χρι­στός: «Κατὰ τὴν πίστιν ὑμῶν γενηθήτω ὑμῖν»

Και εσείς που πρό­κει­ται να λάβε­τε τη δωρεά του Βαπτί­σμα­τος, αφού απορ­ρί­ψε­τε κάθε αλλό­τριο λογι­σμό και κατευ­θύ­νε­τε τις ψυχές σας στον ουρά­νιο Νυμ­φίο, θα δεχτεί­τε την Χάρη του Αγί­ου Πνεύ­μα­τος. «Ὁ Κύριος ἐγγὺς, μηδὲν μερι­μνᾶτε(:Ο Κύριος πλη­σιά­ζει να έλθει και Αυτός θα απο­δώ­σει στον καθέ­να ό,τι του ανή­κει. Μην κυριεύ­ε­στε από αγω­νιώ­δη φρον­τί­δα για τίπο­τε)»[Φιλιπ.4,5–6]. Ο Λυτρω­τής στέ­κε­ται στην θύρα, ο ιατρός είναι εδώ, το ιατρείο άνοι­ξε, τα φάρ­μα­κα υπάρ­χουν, η κολυμ­βή­θρα όλους τους δέχε­ται, η Χάρις έχει απλω­θεί, η στο­λή υφαί­νε­ται από τον Πατέ­ρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύ­μα. Μακά­ριοι αυτοί που αξιώ­νον­ται να φορέ­σουν την στο­λή. Μόνον εσείς ανάψ­τε τις λαμ­πά­δες της πίστε­ως, έχον­τας και άφθο­νο λάδι, ώστε, όταν ακου­σθεί η φωνή τη νύκτα να λέει: «Ἰδοὺ ὁ νυμφίος ἔρχε­ται», να εξέλ­θε­τε σε απάν­τη­σή Του με φαι­δρές τις λαμ­πά­δες, χορεύ­ον­τας και σκιρ­τών­τας και βοών­τας: «Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου». Σε Αυτόν να είναι η δόξα και η δύνα­μη, τώρα και πάν­το­τε και στους αιώ­νες. Αμήν.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επι­μέ­λεια κειμένου(ερμηνευτική εξο­μά­λυν­ση της υπάρ­χου­σας μετα­φρά­σε­ως σε ορι­σμέ­να σημεία-προ­σθή­κες αγιο­γρα­φι­κών παρα­πομ­πών): Ελέ­νη Λιναρ­δά­κη, φιλό­λο­γος.

ΠΗΓΕΣ:

• http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG_Migne/John%20Chrysostom_PG%2047–64/In%20parabolam%20de%20filio%20prodigo.pdf

• Αγί­ου Ιωάν­νου του Χρυ­σο­στό­μου, «Εἰς τὴν παρα­βολὴν περὶ τοῦ ἀσώτου», από­δο­ση στη νέα ελλη­νι­κή: Μονα­χός Θεό­κλη­τος Διο­νυ­σιά­της, Εκδό­σεις «Ορθό­δο­ξος Κυψέ­λη»

• Παν. Τρεμ­πέ­λα, Η Και­νή Δια­θή­κη μετά συν­τό­μου ερμη­νεί­ας, εκδ. Ο Σωτήρ, Αθή­να 1997

• Η Και­νή Δια­θή­κη, Κεί­με­νον και ερμη­νευ­τι­κή από­δο­σις υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τρια­κο­στή τρί­τη, Αθή­να 2009.

• Η Παλαιά Δια­θή­κη κατά τους εβδο­μή­κον­τα, Κεί­με­νον και σύν­το­μος από­δο­σις του νοή­μα­τος υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2005.

• Παν. Τρεμ­πέ­λα,Το Ψαλ­τή­ριον με σύν­το­μη ερμη­νεία(από­δο­ση στην κοι­νή νεο­ελ­λη­νι­κή), εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Ο Σωτήρ», Αθή­να 2016

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

Από­σπα­σμα από την πρώ­τη ομι­λία «ΠΕΡΙ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ»
σχε­τι­κά με την παρα­βο­λή του ασώ­του υιού

Ήταν δύο αδέλ­φια, τα οποία, αφού μοι­ρά­στη­καν ανα­με­τα­ξύ τους την πατρι­κή περιου­σία, ο ένας έμει­νε στο σπί­τι, ενώ ο άλλος έφυ­γε σε μακρι­νή χώρα. Εκεί, αφού κατέ­φα­γε όλα όσα του δόθη­καν, δυστύ­χη­σε και υπέ­φε­ρε μη υπο­μέ­νον­τας την ντρο­πή από τη φτώ­χεια. [Λου­κά 15, 11 κ.ε.]. Αυτή την παρα­βο­λή θέλη­σα να σας την πω, για να μάθε­τε, ότι υπάρ­χει άφε­ση αμαρ­τη­μά­των και μετά το Βάπτι­σμα, εάν είμα­στε προ­σε­κτι­κοί. Και το λέγω αυτό όχι για να σάς κάνω αδιά­φο­ρους, αλλά για να σας απο­μα­κρύ­νω από την από­γνω­ση. Για­τί η από­γνω­ση μάς προ­ξε­νεί χει­ρό­τε­ρα κακά και από τη ραθυ­μία.

Αυτός λοι­πόν ο υιός απο­τε­λεί την εικό­να εκεί­νων που αμάρ­τη­σαν μετά το Βάπτι­σμα. Και ότι φανε­ρώ­νει εκεί­νους που αμάρ­τη­σαν μετά το Βάπτι­σμα, απο­δει­κνύ­ε­ται από το ότι ονο­μά­ζε­ται «υιός». Για­τί κανέ­νας δεν μπο­ρεί να ονο­μα­σθεί υιός χωρίς το Βάπτι­σμα. Επί­σης διέ­με­νε στην πατρι­κή οικία και μοι­ρά­στη­κε όλα τα πατρι­κά αγα­θά, ενώ πριν από το Βάπτι­σμα δεν μπο­ρεί κανείς να λάβει την πατρι­κή περιου­σία, ούτε να δεχθεί κλη­ρο­νο­μία. Ώστε με όλα αυτά μας υπαι­νίσ­σε­ται το σύνο­λο των πιστών.

Επί­σης ήταν αδελ­φός εκεί­νου που είχε προ­κό­ψει. Αδελ­φός όμως δεν θα μπο­ρού­σε να γίνει χωρίς την πνευ­μα­τι­κή ανα­γέν­νη­ση. Αυτός λοι­πόν, αφού έπε­σε στη χει­ρό­τε­ρη μορ­φή κακί­ας, τι λέγει; «Ἄναστὰς πορεύ­σο­μαι πρὸς τὸν πατέ­ρα μου(:Θα σηκω­θώ και θα πάω στον πατέ­ρα μου)» [Λου­κά 15,18]. Γι’ αυτό ο πατέ­ρας του τον άφη­σε και δεν τον εμπό­δι­σε να φύγει στην ξένη χώρα, για να μάθει καλά με την πεί­ρα, πόση ευερ­γε­σία απο­λάμ­βα­νε όταν βρι­σκό­ταν στο σπί­τι. Για­τί πολ­λές φορές ο Θεός, όταν δεν πεί­θει με το λόγο Του, αφή­νει να διδα­χθού­με από την πεί­ρα των πραγ­μά­των, πράγ­μα βέβαια που έλε­γε και στους Ιου­δαί­ους.

Επει­δή δηλα­δή δεν τους έπει­σε, ούτε τους προ­σέλ­κυ­σε, απευ­θύ­νον­τας σε αυτούς αμέ­τρη­τους λόγους με τους προ­φή­τες, τους άφη­σε να διδα­χθούν με την τιμω­ρία, λέγον­τάς τους: «Παι­δεύ­σει σε ἡ ἀποστα­σία σου, καὶ ἡ κακία σου ἐλέγ­ξει σε(:Θα σε διδά­ξει η απο­στα­σία σου και θα σε ελέγ­ξει η κακία σου)» [Ιερ. 2, 19]· για­τί έπρε­πε να Του είχαν εμπι­στο­σύ­νη από πριν. Επει­δή όμως ήταν τόσο πολύ αναί­σθη­τοι, ώστε να μην πιστεύ­ουν στις παραι­νέ­σεις και τις συμ­βου­λές Του, θέλον­τας να προ­λά­βει την υπο­δού­λω­σή τους στην κακία, επι­τρέ­πει να διδα­χθούν από τα ίδια τα πράγ­μα­τα, ώστε έτσι να τους κερ­δί­σει και πάλι.

Αφού λοι­πόν ο άσω­τος έφυ­γε στην ξένη χώρα και από τα ίδια τα πράγ­μα­τα έμα­θε πόσο μεγά­λο κακό είναι να χάσει κανείς το πατρι­κό του σπί­τι, επέ­στρε­ψε, και ο πατέ­ρας του τότε δεν του κρά­τη­σε κακία, αλλά τον δέχτη­κε με ανοι­χτή αγκα­λιά. Για­τί άρα­γε; Επει­δή ήταν πατέ­ρας και όχι δικα­στής. Και στή­θη­καν τότε χοροί και συμ­πό­σια και πανη­γύ­ρια και όλο το σπί­τι ήταν φαι­δρό και χαρού­με­νο. Τι μου λες τώρα, άνθρω­πέ μου; Αυτές είναι οι αμοι­βές της κακί­ας; Όχι της κακί­ας οι αμοι­βές, άνθρω­πε, αλλά της επι­στρο­φής. Όχι της πονη­ρί­ας, αλλά της μετα­βο­λής προς το καλύ­τε­ρο.

Και ακού­στε και το σπου­δαιό­τε­ρο: Αγα­νά­κτη­σε γι’ αυτά ο μεγα­λύ­τε­ρος υιός. Ο πατέ­ρας όμως τον προ­σέγ­γι­σε κι αυτόν μιλών­τας του με πρα­ό­τη­τα, του είπε: «Τέκνον, σὺ πάν­το­τε μετ᾿ ἐμοῦ εἶ, καὶ πάν­τα τὰ ἐμὰ σά ἐστιν· εὐφρανθῆναι δὲ καὶ χαρῆναι ἔδει, ὅτι ὁ ἀδελ­φός σου οὗτος νεκρὸς ἦν καὶ ἀνέζη­σε, καὶ ἀπολωλὼς ἦν καὶ εὑρέθη (:Παι­δί μου, εσύ είσαι πάν­το­τε μαζί μου. κι όλα όσα έχω, δικά σου είναι. Έπρε­πε λοι­πόν κι εσύ να ευφραν­θείς και να χαρείς, διό­τι ο αδελ­φός σου αυτός, για τον οποίο με τόση περι­φρό­νη­ση μιλάς, ήταν νεκρός, και ανα­στή­θη­κε. Ήταν χαμέ­νος, και βρέ­θη­κε)» [Λου­κά 15,31–32]. Όταν πρέ­πει να δια­σώ­σει τον χαμέ­νο, λέγει: «Δεν είναι ώρα τώρα για δικα­στή­ρια, ούτε για λεπτο­με­ρή εξέ­τα­ση, αλλά είναι ώρα μόνο φιλαν­θρω­πί­ας και συγνώ­μης». Κανέ­νας ιατρός, που έχει αμε­λή­σει ο ίδιος να δώσει φάρ­μα­κο στον ασθε­νή, δεν ζητεί ευθύ­νες απ’ αυτόν για την ατα­ξία του και ούτε τον τιμω­ρεί. Και αν ακό­μα χρεια­ζό­ταν να τιμω­ρη­θεί ο άσω­τος, τιμω­ρή­θη­κε αρκε­τά ζών­τας στην ξένη χώρα.

«Τόσο λοι­πόν χρό­νο στε­ρή­θη­κε τη συν­τρο­φιά μας και έζη­σε παλεύ­ον­τας με την πεί­να, την ατί­μω­ση και τα χει­ρό­τε­ρα κακά». Γι’ αυτό λέγει ο πατέ­ρας: «ήταν χαμέ­νος και βρέ­θη­κε, ήταν νεκρός και ξανα­βρή­κε τη ζωή του». «Μη βλέ­πεις», λέγει, «τα παρόν­τα, αλλά σκέ­ψου το μέγε­θος της προ­η­γού­με­νης συμ­φο­ράς. Αδελ­φό βλέ­πεις, όχι ξένο. Στον πατέ­ρα του επέ­στρε­ψε, που ξεχνά­ει τα περα­σμέ­να ή καλύ­τε­ρα που θυμά­ται εκεί­να μόνο τα οποία μπο­ρούν να τον οδη­γή­σουν σε συμ­πά­θεια και έλε­ος, σε στορ­γή και ευσπλα­χνία τέτοια που ται­ριά­ζει στους γονείς». Γι’ αυτό δεν είπε εκεί­να που έπρα­ξε ο άσω­τος, αλλά εκεί­να που έπα­θε. Δεν λυπή­θη­κε ότι κατέ­φα­γε την περιου­σία του, αλλά ότι περιέ­πε­σε σε αμέ­τρη­τα κακά.

Έτσι έψα­χνε με τόση προ­θυ­μία και με ακό­μα μεγα­λύ­τε­ρη να βρει το χαμέ­νο πρό­βα­το. Και εδώ βέβαια γύρι­σε πίσω ο ίδιος ο υιός, ενώ στην παρα­βο­λή του καλού Ποι­μέ­να έφυ­γε ο ίδιος ο ποι­μέ­νας. Και αφού βρή­κε το χαμέ­νο πρό­βα­το το έφε­ρε πίσω, και χαι­ρό­ταν πολύ περισ­σό­τε­ρο γι’ αυτό, παρά για όλα τα άλλα τα σωσμέ­να. Και πρό­σε­χε πώς έφε­ρε πίσω το χαμέ­νο πρό­βα­το: Δεν το μαστί­γω­σε, αλλά μετα­φέ­ρον­τάς το και βαστά­ζον­τάς το στους ώμους του, το παρέ­δω­σε πάλι στο κοπά­δι.

Γνω­ρί­ζον­τας λοι­πόν αυτά, ότι όχι μόνο δεν μας απο­στρέ­φε­ται όταν επι­στρέ­φου­με κον­τά Του, αλλά μας δέχε­ται με την ίδια αγά­πη με τους άλλους που έχουν προ­κό­ψει στην αρε­τή. Και ότι όχι μόνο δεν μας τιμω­ρεί, αλλά και έρχε­ται να ανα­ζη­τή­σει τους πλα­νη­μέ­νους. Και όταν τους βρει, χαί­ρε­ται περισ­σό­τε­ρο απ όσο χαί­ρε­ται για εκεί­νους που έχουν σωθεί. Ούτε πρέ­πει να απελ­πι­ζό­μα­στε όταν είμα­στε στην κατη­γο­ρία των κακών, αλλά ούτε όταν είμα­στε καλοί να έχου­με θάρ­ρος.

Ασκών­τας την αρε­τή να φοβό­μα­στε μήπως πέσου­με, στη­ρι­ζό­με­νοι στο θάρ­ρος μας. Και όταν αμαρ­τά­νου­με να μετα­νο­ού­με. Και εκεί­νο που είπα αρχί­ζον­τας την ομι­λία, αυτό λέγω και τώρα: Είναι προ­δο­σία της σωτη­ρί­ας μας αυτά τα δύο, δηλα­δή και το να έχου­με θάρ­ρος όταν είμα­στε ενά­ρε­τοι, και το να απελ­πι­ζό­μα­στε όταν είμα­στε πεσμέ­νοι στην κακία.

Γι΄ αυτό ο Παύ­λος, για να ασφα­λί­σει εκεί­νους που ασκούν την αρε­τή, έλε­γε: «Ὁ δοκῶν ἑστά­ναι βλε­πέ­τω μὴ πέσῃ(:Από τα διδα­κτι­κά λοι­πόν αυτά παρα­δείγ­μα­τα της ιστο­ρί­ας του Ισρα­ήλ, βγαί­νει το συμ­πέ­ρα­σμα ότι όποιος έχει την ιδέα ότι στέ­κε­ται καλά στα πόδια του, ας προ­σέ­χει μην πέσει όπως έπε­σαν και οι Ισραη­λί­τες που ανέ­φε­ρα)» [Α’ Κορ. 10, 12]. Και πάλι: «Ἀλλ᾿ ὑποπιά­ζω μου τὸ σῶμα καὶ δου­λα­γωγῶ, μήπως ἄλλοις κηρύ­ξας αὐτὸς ἀδόκι­μος γένω­μαι(:Αλλά ταλαι­πω­ρώ το σώμα μου και το μετα­χει­ρί­ζο­μαι ως δού­λο, για να μην απο­δο­κι­μα­στώ και απο­δει­χτώ ανά­ξιος του βρα­βεί­ου εγώ ο ίδιος που κήρυ­ξα σε άλλους και με τη δική μου προ­τρο­πή και διδα­σκα­λία αυτοί πήραν το βρα­βείο)» [Α’ Κορ. 9, 27]. Ανορ­θώ­νον­τας πάλι τους πεσμέ­νους και διε­γεί­ρον­τάς τους σε μεγα­λύ­τε­ρη προ­θυ­μία δια­κή­ρυτ­τε έντο­να στους Κοριν­θί­ους γρά­φον­τας τα εξής: «Μὴ πάλιν ἐλθόν­τα με ταπει­νώσῃ ὁ Θεός μου πρὸς ὑμᾶς καὶ πεν­θή­σω πολ­λοὺς τῶν προ­η­μαρ­τη­κό­των καὶ μὴ μετα­νο­η­σάν­των ἐπὶ τῇ ἀκαθαρ­σίᾳ καὶ πορ­νείᾳ καὶ ἀσελ­γείᾳ ᾗ ἔπρα­ξαν(: Φοβά­μαι μήπως, όταν έλθω σε σας, με ταπει­νώ­σει πάλι ο Θεός, όπως με ταπεί­νω­σε και στο προ­η­γού­με­νο ταξί­δι μου, και πεν­θή­σω πολ­λούς από εκεί­νους που έχουν τυχόν αμαρ­τή­σει πριν από το νέο μου αυτό ταξί­δι και δεν μετα­νόη­σαν για την ακα­θαρ­σία και πορ­νεία και ασέλ­γεια που διέ­πρα­ξαν)» [Β’ Κορ. 12, 21]. Για να δεί­ξει ότι είναι άξιοι θρή­νων όχι τόσο εκεί­νοι που αμαρ­τά­νουν, όσο εκεί­νοι που δεν μετα­νο­ούν για τα αμαρ­τή­μα­τά τους.

Και ο προ­φή­της πάλι λέγει: «Μὴ ὁ πίπτων οὐκ ἀνίστα­ται; ἢ ὁ ἀποστρέ­φων οὐκ ἀναστρέ­φει;(:Μήπως εκεί­νος που πέφτει δεν σηκώ­νε­ται, η εκεί­νος που παίρ­νει στρα­βό δρό­μο δεν επι­στρέ­φει😉» [Ιερ. 8, 4]. Γι΄αυτό και ο Δαυίδ παρα­κα­λεί αυτούς ακρι­βώς, λέγον­τας: «Σήμε­ρον, ἐὰν τῆς φωνῆς αὐτοῦ ἀκού­ση­τε, μὴ σκλη­ρύ­νη­τε τὰς καρ­δί­ας ὑμῶν, ὡς ἐν τῷ παρα­πι­κρα­σμῷ κατὰ τὴν ἡμέραν τοῦ πει­ρα­σμοῦ ἐν τῇ ἐρήμῳ(:Σήμε­ρα που ο Θεός μιλά στον καθέ­να μας, μακά­ρι να ακού­σε­τε τη φωνή Του η οποία μας προ­σκα­λεί και μας λέει: ’’Μην κάνε­τε με την ανυ­πα­κοή σκλη­ρές τις καρ­διές σας, όπως έγι­νε στη Ραφι­δείν και στην έρη­μο Κάδης, τον και­ρό που με πίκρα­ναν οι πρό­γο­νοί σας, την ημέ­ρα που δοκί­μα­ζαν και προ­κα­λού­σαν την δύνα­μή μου και την δικαιο­σύ­νη μου στην έρη­μο”)»[ Ψαλμ. 94, 8].

Όσο, λοι­πόν, θα υπάρ­χει το σήμε­ρα, ας μην απελ­πι­ζό­μα­στε, αλλά έχον­τας ελπί­δα προς τον Κύριο και έχον­τας κατά νου το πέλα­γος της φιλαν­θρω­πί­ας Του, αφού απο­τι­νά­ξου­με καθε­τί το πονη­ρό από τη σκέ­ψη μας, ας ασκού­με με πολ­λή προ­θυ­μία και ελπί­δα την αρε­τή, και ας επι­δεί­ξου­με μετά­νοια με όλη τη δύνα­μή μας.

Έτσι αφού απαλ­λα­χθού­με απ’ όλα τα αμαρ­τή­μα­τά μας εδώ στη γη, να μπο­ρέ­σου­με με θάρ­ρος να στα­θού­με μπρο­στά στο βήμα του Χρι­στού, και να επι­τύ­χου­με τη βασι­λεία των ουρα­νών, την οποία εύχο­μαι να επι­τύ­χου­με όλοι μας με τη χάρη και φιλαν­θρω­πία του Κυρί­ου μας Ιησού Χρι­στού, μαζί με τον Οποίο στον Πατέ­ρα και συγ­χρό­νως στο Άγιο Πνεύ­μα ανή­κει η δόξα, η δύνα­μη και η τιμή, τώρα και πάν­το­τε και στους αιώ­νες των αιώ­νων. Αμήν.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επι­μέ­λεια κει­μέ­νου: Ελέ­νη Λιναρ­δά­κη, φιλό­λο­γος.

ΠΗΓΕΣ:

• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/de-paenitentia-sermo‑1.pdf

• Αγ. Ιωάν­νου Χρυ­σο­στό­μου Άπαν­τα τα έργα, πατε­ρι­κές εκδό­σεις «Γρη­γό­ριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάν­τιον», Θεσ­σα­λο­νί­κη 1987, τόμος 30, σελί­δες 104–111.

• Βιβλιο­θή­κη των Ελλή­νων, Άπαν­τα των αγί­ων Πατέ­ρων, Ιωάν­νου Χρυ­σο­στό­μου έργα, τόμος 9, σελ. 22–24.

• Παν. Τρεμ­πέ­λα, Η Και­νή Δια­θή­κη μετά συν­τό­μου ερμη­νεί­ας, εκδ. Ο Σωτήρ, Αθή­να 1997

• Η Και­νή Δια­θή­κη, Κεί­με­νον και ερμη­νευ­τι­κή από­δο­σις υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τρια­κο­στή τρί­τη, Αθή­να 2009.

• Η Παλαιά Δια­θή­κη κατά τους εβδο­μή­κον­τα, Κεί­με­νον και σύν­το­μος από­δο­σις του νοή­μα­τος υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2005.

• Παν. Τρεμ­πέ­λα,Το Ψαλ­τή­ριον με σύν­το­μη ερμη­νεία(από­δο­ση στην κοι­νή νεο­ελ­λη­νι­κή), εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Ο Σωτήρ», Αθή­να 2016

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

Απο­μα­γνη­το­φω­νη­μέ­νη ομι­λία μακα­ρι­στού γέρον­τος Αθα­να­σί­ου Μυτι­λη­ναί­ου με θέμα:

«ΑΠΟΔΗΜΟΙ ΤΗΣ ΧΑΡΙΤΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ»

[εκφω­νή­θη­κε στην Ιερά Μονή Κομνη­νεί­ου Λαρί­σης στις 15-02-1998]

[Β 370]

«Εὐαγγέ­λιον ἐν Εὐαγγε­λίῳ» εχα­ρα­κτη­ρί­σθη, αγα­πη­τοί μου, η παρα­βο­λή του Ασώ­του Υιού, που ακού­σα­με σήμε­ρα. Και τού­το για­τί δεί­χνει την πτώ­ση του ανθρώ­που και την απο­στα­σία του από τον Θεό, αλλά και την αγά­πη του Θεού για την επι­στρο­φή και σωτη­ρία του ανθρώ­που.

Και η αγά­πη του Πατρός εξε­δη­λώ­θη σε όλο της το μεγα­λείο. Δηλα­δή με την προ­σφο­ρά του Υιού Του, χάριν των ανθρώ­πων. Και η αγά­πη και προ­σφο­ρά εκφρά­ζε­ται με τού­τα τα λόγια, όπως μας δια­σώ­ζει ο Ευαγ­γε­λι­στής Ιωάν­νης: «Οὕτω γὰρ ἠγάπη­σεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονο­γενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύ­ων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόλη­ται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον». Και η όλη η δια­δι­κα­σία της σωτη­ρί­ας είναι η πίστις εις το θεαν­θρώ­πι­νον πρό­σω­πον του Ιησού Χρι­στού. Είδα­τε; «Πᾶς ὁ πιστεύ­ων εἰς αὐτὸν» θα σωθεί. Δεν θα χαθεί. Δηλα­δή ο Θεός οικο­νο­μεί την Εναν­θρώ­πη­ση, που είναι το μέγι­στον και ζητά από τον άνθρω­πον την πίστιν, που είναι το ελά­χι­στον. Πρέ­πει πάν­τως να υπάρ­χει αυτή η αμοι­βαία προ­σφο­ρά.

Ένα μικρό παρά­δειγ­μα που πολ­λά­κις το έχο­με πει. Θέλεις να κοι­νω­νή­σεις; Τι θα πάρεις; Το Σώμα και το Αίμα του Χρι­στού. Είναι μέγι­στον; Σίγου­ρα. Θα πας όμως το πρό­σφο­ρό σου το πρωί. Κι ένα πρό­σφο­ρο τι τιμή έχει; Ελα­χί­στη. Έτσι, θα δώσεις και θα πάρεις. Όχι μόνον απλώς θα πάρεις. Θα δώσεις και θα πάρεις. Θέλεις τη σωτη­ρία σου; Μάλι­στα. Δώσε την πίστη σου. Αμοι­βαία, βλέ­πε­τε, η προ­σφο­ρά. Ο Θεός δίδει τη χάρη Του κι εμείς δίδο­με την πίστη μας. Μάλι­στα, αν έχε­τε προ­σέ­ξει, ο Κύριος, από εκεί­νους που ηδύ­ναν­το να ομο­λο­γή­σουν την πίστη των, τους ερω­τού­σε: «Εάν πιστεύ­εις, πάν­τα δυνα­τά τῷ πιστεύ­ον­τι». Βλέ­πε­τε, πρέ­πει να προ­σφέ­ρο­με. Θα μου πεί­τε, είναι τόσο απλό; Θα έλε­γα πάρα πολύ απλό. Βέβαια, πρέ­πει να είναι εκ βαθέ­ων αυτό το πιστεύω. Είναι πολύ απλό, είναι δυσκο­λό­τα­τον.

Ένα μικρό παρά­δειγ­μα. Λέγει ότι εκεί­νος που έχει το Πνεύ­μα του Θεού, λέγει: «Ἀββᾶ, ὁ Πατήρ». «Ἀββᾶ» θα πει «πατήρ». Αλλά εις την συρια­κήν γλώσ­σα. Το ίδιο πράγ­μα σε δύο γλώσ­σες. Πεί­τε σε κάποιον άνθρω­πο να πει: «Ἀββᾶ, ὁ Πατήρ». Να πει τον Θεό: «Πατέ­ρα». Δεν μπο­ρεί να το πει εάν δεν έχει το Πνεύ­μα το Άγιον. Σαφώς το λέγει αυτό ο λόγος του Θεού. Κανείς δεν μπο­ρεί να πει τον Θεόν Πατέ­ρα, εάν δεν έχει το Πνεύ­μα το Άγιον. Είναι λοι­πόν εύκο­λο; «Κανείς», λέγει ο Από­στο­λος Παύ­λος, «δεν μπο­ρεί να πει τον Χρι­στόν ‘’Κύριον’’», δηλα­δή «Θεόν», «εἰ μή ἐν Πνεύ­μα­τι Ἁγίῳ». Είναι δύσκο­λο; Φοβε­ρά δύσκο­λο. Έτσι, φοβε­ρά απλό, φοβε­ρά δύσκο­λο. Ανα­λό­γως ρυθ­μί­ζε­ται το πράγ­μα από την προ­αί­ρε­ση του ανθρώ­που. Έτσι ο άνθρω­πος γίνε­ται από­δη­μος της Χάρι­τος του Θεού. Από­δη­μος. Απο­δη­μεί. Και, αν θέλει να σωθεί, πρέ­πει να επι­στρέ­ψει. Και η επι­στρο­φή πραγ­μα­το­ποιεί­ται με την πίστη και τη μετά­νοια.

Όλα αυτά, κατά θαυ­μά­σιον φιλο­λο­γι­κόν τρό­πον, εικο­νί­ζον­ται με την παρα­βο­λή του ασώ­του υιού. Αυτή μας δια­γρά­φει την πτώ­ση, την απο­στα­σία, την απο­δη­μία του ανθρώ­που από τον Θεό και την επι­στρο­φή του. Η παρα­βο­λή του ασώ­του υιού. Γι΄αυτό σας είπα ότι είναι «Εὐαγγέ­λιον ἐν Εὐαγγε­λίῳ» η παρα­βο­λή του Ασώ­του Υιού.

Ο δε συμ­βο­λι­σμός αυτής της παρα­βο­λής είναι άφθα­στος. Άφθα­στος. Και η κάθε λέξις έχει πολ­λά να πει μέσα εις την απλό­τη­τά της η παρα­βο­λή και μέσα εις την λιτό­τη­τά της. Ο άνθρω­πος, ζητών­τας την κατά­χρη­ση της ελευ­θε­ρί­ας του, απο­δη­μεί από τον Θεόν. Αισθά­νε­ται τον εαυ­τόν του δέσμιον κον­τά στον Θεό. Όπως και το παι­δί αισθά­νε­ται ότι είναι δέσμιο της οικο­γε­νεί­ας του. Ενώ αν ζυγί­σει καλά ο άνθρω­πος, θα δει ότι μόνο δέσμευ­σις δεν είναι αυτό. Είναι ελευ­θε­ρία. Έτσι λοι­πόν ο άνθρω­πος, δεν μπο­ρεί να αισθά­νε­ται κον­τά στον Θεό ελεύ­θε­ρος. Όπως του­λά­χι­στον κατα­λα­βαί­νει και κατα­νο­εί την έννοια της ελευ­θε­ρί­ας. Και τι κάνει; Απο­δη­μεί. Φεύ­γει. Και όπως περι­γρά­φει ο Ψαλ­μω­δός, είναι στον 2^ον Ψαλ­μόν: «Καὶ οἱ ἄρχον­τες συνή­χθη­σαν ἐπὶ τὸ αὐτὸ κατὰ τοῦ Κυρί­ου καὶ κατὰ τοῦ χρι­στοῦ αὐτοῦ». «Οι άρχον­τες, αλλά και πας άνθρω­πος, στρέ­φε­ται κατά του Κυρί­ου», εννο­εί τον Πατέ­ρα, «και κατά του Χρι­στού», εννο­εί του κεχρι­σμέ­νου, δηλα­δή του Υιού. «Διαῤῥήξω­μεν τοὺς δεσμοὺς αὐτῶν καὶ ἀποῤῥίψω­μεν ἀφ᾿ ἡμῶν τὸν ζυγὸν αὐτῶν». «Τοὺς δεσμοὺς αὐτῶν». Μας δεσμεύ­ουν ο Πατήρ και ο Υιός. «Και ελά­τε λοι­πόν να διαρ­ρή­ξο­με, να κάνο­με διάρ­ρη­ξη αυτής της δεσμεύ­σε­ως. Και να απορ­ρί­ψο­με από πάνω μας τον ζυγόν των». Τι ταλαί­πω­ρος που είναι ο άνθρω­πος! Τι φτω­χός που είναι ο άνθρω­πος! Είναι η χει­ρα­φέ­τη­σις του ανθρώ­που από τον Θεό και την απο­στα­σία Του. Δηλα­δή η απο­μά­κρυν­σή του. Ενώ υπάρ­χει τόση ασφά­λεια, υπάρ­χει τόση σιγου­ριά εις την πίστη και εις τη σκέ­πη του Αγί­ου Τρια­δι­κού Θεού.

Και γίνε­ται ο άνθρω­πος…, τι γίνε­ται; Ο άσω­τος υιός· που ζητά την «οὐσίαν» του Πατρός, δηλα­δή την περιου­σία. Λέει: «Δός μοι τό ἐπιβάλ­λον …». Ποιο «ἐπιβάλ­λον»; «Δηλα­δή είμαι υπο­χρε­ω­μέ­νος, παι­δί μου, να σου δώσω περιου­σία;». Το «ἐπιβάλ­λον»! «Αυτό που μου ανή­κει! Δώσε μου το». Και εν προ­κει­μέ­νω τι είναι η περιου­σία αυτή; Είναι, αγα­πη­τοί μου, το κατ΄εικόνα. Αυτό που πήρα­με από τον Θεόν. Το κατ’ εικό­να. Αυτή είναι η «οὐσία» που έρχε­ται να μας δώσει ο Θεός. Παίρ­νει λοι­πόν ο άνθρω­πος το κατ’ εικό­να και απο­μα­κρύ­νε­ται διαρ­κώς και διαρ­κώς από τον Θεό.

Και αυτό το κατ’ εικό­να ζητά τώρα να το σπα­τα­λή­σει στην ασω­τία του νου. Μάλι­στα με το να σκέ­φτε­ται και να γρά­φει, αν είναι συγ­γρα­φεύς κ.τ.λ., τα πιο φοβε­ρά πράγ­μα­τα εναν­τί­ον του Θεού. Έτσι λοι­πόν θέλει να σπα­τα­λή­σει ‑και σπα­τα­λά- την «οὐσίαν» του Θεού, δηλα­δή το κατ’ εικό­να που έχει ο άνθρω­πος στον νου, στην καρ­διά, στη βού­λη­ση. Σκέ­πτε­ται, σχε­διά­ζει, ιδί­ως ο σύγ­χρο­νος άνθρω­πος, ερή­μην τα πάν­τα του Θεού. Στή­νον­τας το είδω­λον της επι­στή­μης και της τεχνο­λο­γί­ας. «Δεν έχω ανάγ­κη, δεν σε έχω ανάγ­κη», έλε­γε ένας Γερ­μα­νός ποι­η­τής, άπι­στος, παρελ­θόν­των χρό­νων, «δεν σε έχω ανάγ­κη, Θεέ μου! Δεν σε έχω ανάγ­κη, δεν σε θέλω. Είμαι αυτάρ­κης». Και προ­σκυ­νών­τας αυτό το είδω­λον ο άνθρω­πος, ενθου­σιά­ζε­ται και αυτο­θαυ­μά­ζε­ται. «Είδες τι επέ­τυ­χα; Είδες;». Επε­νέ­βη ακό­μη και εις την γενε­τι­κήν του ανθρώ­που. «Είδες τι επέ­τυ­χα;».

Σύν­το­μα όμως θα αντι­λη­φθεί ο ταλαί­πω­ρος άνθρω­πος ότι ο δρό­μος που επέ­λε­ξε, θα τον οδη­γή­σει στον «λιμό»-με γιώ­τα. Και βάζω τη λέξη μέσα σε εισα­γω­γι­κά. Στον λιμό τον πνευ­μα­τι­κό. Όσο ο άνθρω­πος αλα­ζο­νεύ­ε­ται, τόσο πιο πολύ φτω­χαί­νει. Και αν θέλε­τε, σαν απο­τέ­λε­σμα αυτού του πνευ­μα­τι­κού λιμού, είναι και ο σωμα­τι­κός λιμός. Όταν γίνον­ται πόλε­μοι και ακα­τα­στα­σί­ες, θα έχο­με άφθο­νο το ψωμί να το φάμε; Θα αρχί­σει ο άνθρω­πος, σε αυτήν του την πεί­να, θα αρχί­σει να τρώ­ει τα ξυλο­κέ­ρα­τα. Έτσι μας λέει η παρα­βο­λή. «Και ήθε­λε να χορ­τά­σει», λέει, «με τα ξυλο­κέ­ρα­τα». Ποια είναι αυτά τα «ξυλο­κέ­ρα­τα»; Είναι τα χαρού­πια, τα κοι­νώς χαρού­πια. Τα ξυλο­κέ­ρα­τα της απι­στί­ας και της φθο­ράς του ήθους. Εκεί προ­σπα­θεί να βρει μια ικα­νο­ποί­η­ση, αλλά, δυστυ­χώς, είναι γνω­στόν, το χαρού­πι είναι γλυ­κό, αλλά μετά είναι στυ­φό… Έτσι ο άνθρω­πος ζει την παρα­κμή του.

Eίναι η χώρα όπου «λιμός ἰσχυ­ρός» λέγει, ανα­μέ­νε­ται στη χώρα που λέγε­ται- μη σας σοκά­ρει- «δυτι­κός πολι­τι­σμός». Αυτή είναι η χώρα του λιμού. Σε εκεί­νη, λέγει, τη χώρα, «ἐνέσκη­ψεν λιμός». Δεν ήταν μόνον ένα φαι­νό­με­νο προ­σω­πι­κό, ατο­μι­κό του ασώ­του υιού, που κατε­δα­πά­νη­σε την περιου­σία την πατρι­κή και τώρα πέφτει στον λιμόν, στην πεί­να. Αλλά είναι και ένα εξω­τε­ρι­κόν από τον άσω­τον υιόν, φαι­νό­με­νον.

«Σε εκεί­νη τη χώρα», λέγει, «ἐνέσκη­ψεν λιμός». Και σας ξανα­λέ­γω, δεν διστά­ζω να το πω και θα είχα πολ­λά να σας πω και να σας το δεί­ξω ότι αυτή η χώρα του λιμού του πνευ­μα­τι­κού είναι η Δύσις. Η Δύσις όχι γεω­γρα­φι­κώς μόνον. Αλλά η Δύσις σαν τρό­πος του σκέ­πτε­σθαι, σαν τρό­πος του ζην, σαν πολι­τι­σμός. Ο άνθρω­πος της Δύσε­ως είναι χρε­ω­κο­πη­μέ­νος, βαθιά χρε­ω­κο­πη­μέ­νος. Αλλά ας είναι.

Έτσι, ο από­δη­μος της χάρι­τος του Θεού, ο από­δη­μος άνθρω­πος, βρί­σκε­ται στο σταυ­ρο­δρό­μι της ιστο­ρι­κής του πορεί­ας. Τι πρέ­πει να κάνει; Ο άσω­τος υιός της παρα­βο­λής μάς λέγει ότι «εἰς ἑαυτὸν δὲ ἐλθὼν εἶπε· πόσοι μίσθιοι τοῦ πατρός μου περισ­σεύ­ου­σιν ἄρτων, ἐγὼ δὲ λιμῷ ἀπόλ­λυ­μαι;». «Πόσοι», λέγει, «από τους δού­λους, τους μισθω­τούς του πατέ­ρα μου χορ­ταί­νουν ψωμί, εγώ όμως που είμαι ο γιος, λιμῷ ἀπόλ­λυ­μαι , χάνο­μαι από πεί­να!». Αλή­θεια, κοι­τάξ­τε εδώ τι λέγει: ότι «εἰς ἑαυτὸν ἐλθὼν». Ήλθε στον εαυ­τό του. Μπα! Δεν ήταν στον εαυ­τόν του; Ο κάθε άνθρω­πος δεν είναι στον εαυ­τόν του; Αλλά όταν λέγει εδώ η παρα­βο­λή «εἰς ἑαυτὸν ἐλθὼν». Ήλθε στον εαυ­τόν του. Μπα! Δεν ήταν στον εαυ­τόν του; Ο κάθε άνθρω­πος δεν είναι στον εαυ­τόν του; Αλλά όταν λέγει εδώ η παρα­βο­λή «εἰς ἑαυτὸν ἐλθὼν», πού ευρί­σκε­το; Προ­φα­νώς εκτός εαυ­τού. Όταν ο άνθρω­πος σκέ­πτε­ται, λογί­ζε­ται, πρά­μα­τα που δεν ανή­κουν στην ίδια του τη φύση, είναι εκτός εαυ­τού. Ο απο­δη­μών από τον Θεόν, πρώ­τι­στα απο­δη­μεί από τον εαυ­τόν του. Από­δη­μος του εαυ­τού του. Για­τί τι άλλο είναι; Το «Γνῶθι σαὐτόν» είναι. Δεν ξέρεις, άνθρω­πε, ποιος είσαι; Για­τί αλα­ζο­νεύ­ε­σαι; «Είμαι Θεός!», λέει ο άνθρω­πος. Αλα­ζο­νεύ­ε­σαι. Και όπως λέγει ο Δίδυ­μος ο Αλε­ξαν­δρεύς: «Ὁ γινώ­σκων ἑαυτόν εἰς ἑαυτόν ἐστίν». «Αυτός ο οποί­ος γνω­ρί­ζει τον εαυ­τόν του, ποιος είναι, οι δυνα­τό­τη­τές του και τα όριά του, είναι στον εαυ­τόν του. Όταν όμως ξεπε­ρά­σει τα όριά του, τότε είναι εκτός εαυ­τού». Βέβαια λέμε σε μία κοι­νή έκφρα­ση τον τρε­λόν άνθρω­πον ότι είναι εκτός εαυ­τού. Ή τον θυμώ­δη άνθρω­πο λέμε: «Κοί­τα­ξε, έγι­νε αυτός ο άνθρω­πος εκτός εαυ­τού». Κι αυτός που γνω­ρί­ζει λοι­πόν τον εαυ­τό του, τι κάνει; Γνω­ρί­ζει τον Θεό. Και έτσι ποτέ, μα ποτέ δεν απο­δη­μεί.

Αλλά ο άσω­τος της παρα­βο­λής παίρ­νει τη μεγά­λη από­φα­ση. Και μετά την αυτο­γνω­σία του -«ἐλθὼν εἰς ἑαυτὸν»- θέλει να γυρί­σει πίσω. Είναι η επά­νο­δος στον Θεό. Είναι η μετά­νοια. «Καί ἀναστὰς- λέγει η παρα­βο­λή- πορεύσομαι πρὸς τὸν πατέρα μου-αυτά τα σκέ­πτε­ται. Τώρα όμως τα σκέ­πτε­ται. Και μάλι­στα εμπει­ρι­κά- καὶ ἐρῶ αὐτῷ(:και θα του πω)· πάτερ, ἥμαρ­τον(:έχω αμαρ­τή­σει) εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου. Οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου». «Καὶ ἀναστὰς ἦλθε πρὸς τὸν πατέρα αὐτοῦ». «Και αφού σηκώ­θη­κε κι έφυ­γε από την χώρα αυτή, ήρθε στον πατέ­ρα του».

Παρα­τη­ρού­με ότι η μετά­νοια στον άσω­το υιό είχε- προ­σέξ­τε- συμ­φε­ρον­το­λο­γι­κόν χαρα­κτή­ρα. Για­τί; Τι είπε; «Λιμῷ ἀπόλ­λυ­μαι». «Πεθαί­νω από την πεί­να. Θα γυρί­σω πίσω εις τον πατέ­ρα μου». Ώστε λοι­πόν επει­δή πει­νού­σε, γι΄αυτό γυρί­ζει πίσω; Δεν είχε δηλα­δή αυτό το «θα επι­στρέ­ψω εις τον πατέ­ρα μου», δεν είχε πνευ­μα­τι­κό βάθος. Ότι ελύ­πη­σε τον πατέ­ρα του ή ότι ανα­στά­τω­σε με τη φυγή του το πατρι­κό σπί­τι. Τίπο­τε από αυτά. «Ἐγώ λιμῷ ἀπόλ­λυ­μαι». «Εγώ πεθαί­νω από την πεί­να. Θα γυρί­σω να πάγω να φάω». Εσκέ­φτη­κε δηλα­δή μόνον τον εαυ­τόν του. Τίπο­τε άλλο. Εντού­τοις, εδώ είναι το κατα­πλη­κτι­κό, γίνε­ται δεκτή η επι­στρο­φή του. Και πώς γίνε­ται, δηλα­δή; Πανη­γυ­ρι­κά! Και όμως εσκέ­φθη συμ­φε­ρον­το­λο­γι­κά. Όμως είναι ο πρώ­τος βαθ­μός μετα­νοί­ας. Από καθα­ρώς συμ­φε­ρον­το­λο­γι­κής μορ­φής διά­στα­ση. Μια μετά­νοια που χαρα­κτη­ρί­ζει μόνον τον σαρ­κι­κόν άνθρω­πο. Κατά τον Από­στο­λο Παύ­λο έχο­με — προ­σέξ­τε- έχο­με τον ψυχι­κό, τον σαρ­κι­κό και τον πνευ­μα­τι­κό άνθρω­πο.

Άλλος λόγος μετα­νοί­ας είναι και ο φόβος της τιμω­ρί­ας. «Μη με τιμω­ρή­σει ο Θεός. Πρέ­πει λοι­πόν εγώ να γυρί­σω πίσω. Μην πετα­χτώ στην κόλα­ση». Ο φόβος είναι εκεί­νος που πιέ­ζει τον άνθρω­πο, πιέ­ζει για να μετα­νο­ή­σει. Κι αυτό, αυτός ο φόβος, δεν είναι βέβαια γνή­σιο στοι­χείο. Παρά ταύ­τα, είναι ανώ­τε­ρο του «λιμῷ ἀπόλ­λυ­μαι» και ακό­μη, φυσι­κά, πολύ περισ­σό­τε­ρο από την πρώ­τη περί­πτω­ση, γίνε­ται δεκτή η μετά­νοια ενός τέτοιου ανθρώ­που.

Και τέλος είναι η μετά­νοια για­τί ελύ­πη­σε τον Θεό. Αυτό είναι το υπέ­ρο­χον. «Προ­σέ­βα­λα την αγά­πη του Θεού. Εκεί­νος που τόσο με αγα­πά, εγώ Τον προ­σέ­βα­λα.» Αυτή η λύπη. Ούτε η πεί­να, ούτε η κόλα­σις, τίπο­τα. Θα μπο­ρού­σε να πει ο άνθρω­πος που αγα­πά­ει τον Χρι­στόν, να πει: «Χρι­στέ μου, με έβα­λες στην κόλα­ση, για­τί είσαι δίκαιος. Το απο­δέ­χο­μαι. Αλλά σε αγα­πώ». Μπο­ρείς να το πεις αυτό αν είσαι στην κόλα­ση; «Χρι­στέ μου, σε αγα­πώ»; Αυτό είναι το γνή­σιο, αγα­πη­τοί. Βέβαια, εάν φθά­σεις εκεί, δεν θα πας ποτέ εις την κόλα­ση. Αναμ­φι­σβή­τη­τα. Για­τί έχεις την υψί­στη ποιό­τη­τα μετα­νοί­ας. Και μια τέτοια μετά­νοια, είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κό, ότι δεν ξανα­γυ­ρί­ζει πίσω εις το ίδιον «ἐξέρα­μα». «Ἐξέρα­μα» θα πει «ξερα­τί, ξερα­τιά». Η φρά­σις δεν είναι δική μου. Είναι της Και­νής Δια­θή­κης. «Εκεί­νος», λέει, «ο οποί­ος επα­νέρ­χε­ται εις την αμαρ­τί­αν, μοιά­ζει με το σκυ­λί, λέει η Και­νή Δια­θή­κη, που γυρί­ζει πίσω στα ξερα­τιά του». Είναι γνω­στό ότι το σκυ­λί τρώ­ει, τρώ­ει λαί­μαρ­γα, σαν ζώο που είναι, και η γάτα, τρώ­ει, τρώ­ει λαί­μαρ­γα και τότε κάπου ξερ­νά. Και όταν ξανα­πει­νά­σει, γυρί­ζει πίσω, με συμ­πα­θά­τε για την εικό­να, αλλά είναι αγιο­γρα­φι­κή, για να φάει τα ξερα­τιά του. Πότε γυρί­ζει πίσω να φάει εκεί­να που ξέρα­σε; Όταν επα­νέλ­θει εις την αμαρ­τί­αν.

Έτσι λοι­πόν, μια τέτοια μετά­νοια που είναι γεμά­τη από λύπη για­τί προ­σέ­βα­λε τον Θεό, δεν ξανα­γυ­ρί­ζει στα ξερα­τιά της. Δηλα­δή δεν ξανα­α­μαρ­τά­νει κανείς. Πάν­τως και οι τρεις αυτές μορ­φές γίνον­ται δεκτές. Για­τί; Για­τί ο Θεός είναι φιλάν­θρω­πος. Είναι φιλάν­θρω­πος, όπως λέει εκεί η ωραία ευχή, ο Κατη­χη­τι­κός λόγος το Πάσχα, του Ιερού Χρυ­σο­στό­μου, «δέχε­ται» λέει, «και τον πρώ­τον, δέχε­ται και τον έσχα­τον». Δέχε­ται δηλα­δή της καλής ποιό­τη­τος την μετά­νοιαν, δέχε­ται και της πολύ χαμη­λής ποιό­τη­τος την μετά­νοιαν.

Πάν­τως, αγα­πη­τοί μου, να θέλο­με να επα­νερ­χό­με­θα εις τον Θεόν με ανι­διο­τέ­λεια. Αυτή είναι ωραία αγά­πη. «Όχι, Κύριε, για­τί σε φοβά­μαι ή δεν σε φοβά­μαι. Για­τί σε λύπη­σα».

Και ο Πατέ­ρας μεγα­λό­καρ­δα, δεν εξε­τά­ζει, όπως είπα­με, την ποιό­τη­τα της μετα­νοί­ας, απο­δέ­χε­ται, για­τί το παι­δί του, ο άνθρω­πος, επέ­στρε­ψε στο πατρι­κό σπί­τι. Και ο πατέ­ρας, λέγει η παρα­βο­λή, «εὐσπλα­χνί­σθη, καί δρα­μών ἐπέπε­σεν ἐπί τόν τρά­χη­λον αὐτοῦ καί κατε­φί­λη­σεν αὐτόν». Κοι­τάξ­τε: «Δρα­μών». Όχι δρα­μών ο άσω­τος. Δρα­μών ο πατήρ. Πιο πάνω μας είπε η παρα­βο­λή ότι διαρ­κώς παρα­τη­ρού­σε πότε θα γυρί­σει το παι­δί του. Δεν έχα­σε ποτέ την ελπί­δα της επι­στρο­φής του ανθρώ­που. Ποτέ. Και εδώ, αυτό το «εὐσπλα­χνί­σθη», στη συνέ­χεια, ποιος μπο­ρεί να το προ­σμε­τρή­σει; «Εὐσπλα­χνί­σθη». Πώς; Πόσο; Εδώ φαί­νε­ται όλη η μεγα­λο­σύ­νη του Θεού και όλο το έλε­ός Του.

«Καί δρα­μών…». Είναι πόδες οικτιρ­μών του Θεού. Τα πόδια του Θεού. Προ­σέξ­τε, ανθρω­πο­μορ­φι­κά. Είναι τα πόδια του Θεού που δρά­μουν και είναι πόδια ευσπλα­χνί­ας, πόδια οικτιρ­μών.

Και μετά, «ἐπέπε­σεν», λέει, ««ἐπί τόν τρά­χη­λον αὐτοῦ». «Ἐπέπε­σεν». Ξέρε­τε, άλλο το «πίπτω» και άλλο το «ἐπιπί­πτω. Ἐπιπί­πτω θα πει «με ορμή πέφτω». Έπε­σεν εις τον τρά­χη­λον του παι­διού. Για­τί στον τρά­χη­λον και όχι στο πρό­σω­πον; Για­τί ο υιός δεν είχε κου­ρά­γιο να σηκώ­σει το κεφά­λι του. Ήταν σκυμ­μέ­νο το κεφά­λι. Συνε­πώς εκρύ­πτε­το το πρό­σω­πον, προ­ε­βάλ­λε­το ο τρά­χη­λος. «Καί κατε­φί­λη­σεν», λέει, «τόν τρά­χη­λον αὐτοῦ». Αγκά­λες και χέρια οικτιρ­μών του Θεού. «Καί κατε­φί­λη­σεν αὐτόν». Προ­σέξ­τε, εδώ έχο­με χεί­λη ελέ­ους και οικτιρ­μών. Δεν λέει «ἐφίλη­σεν», λέει «κατε­φί­λη­σεν». Τον γέμι­σε με φιλιά. «Κατα­φιλῶ» θα πει «κατά κρά­τος, φιλώ». Είναι το φίλη­μα του Πατρός. Ότι… «Πάρε παι­δί μου, τη βεβαί­ω­ση ότι είσαι, ό,τι και να’ κανες, ότι είσαι απο­δε­κτός».

Αλλά δεν στα­μα­τά­ει εδώ ο Πατήρ Θεός. Επι­λέ­γει η παρα­βο­λή: «Εἶπε δέ ὁ Πατήρ πρός τούς δού­λους αὐτοῦ· ἐξενέγ­κα­τε τήν στο­λήν τήν πρώ­την καί ἐνδύ­σα­τε αὐτόν». «Ἐκφέ­ρω», «ἐξενέγ­κα­τε», δηλα­δή «βγάλ­τε από το ντου­λά­πι», να το πού­με έτσι απλά, «βγάλ­τε από την ιμα­τιο­θή­κη την πρώ­τη στο­λή και ντύ­σα­τέ τον». Είναι η στο­λή του Βαπτί­σμα­τος, που αντι­κα­τέ­στη­σε την δερ­μα­τί­νη στο­λή, που ήταν στο­λή ντρο­πής, που είχε ντύ­σει ο Θεός τους πρω­το­πλά­στους. Και έκτο­τε ο άνθρω­πος φορά την δερ­μα­τί­νη στο­λή. Είναι μεγά­λος ο πλού­τος της ερμη­νεί­ας του θέμα­τος. Η στο­λή η πρώ­τη όμως ποια είναι; Η στο­λή η πρώ­τη είναι η στο­λή του Βαπτί­σμα­τος. Αυτή που είχε ο Αδάμ πριν πέσει. Και την οποία επα­να­πο­κτού­με με το Άγιον Βάπτι­σμα. Τώρα αυτή η στο­λή είναι και στο­λή χάρι­τος. Προ­σπο­ρί­ζε­ται ο άνθρω­πος τη χάρη του Θεού. Είναι το καταλ­λη­λό­τα­τον ιμά­τιον των βασι­λι­κών γάμων που θα φορέ­σο­με, της ομω­νύ­μου παρα­βο­λής. Ποιοι είναι οι γάμοι του υιού του βασι­λέ­ως; Είναι η Βασι­λεία του Θεού. «Ἑταῖρε», λέει εκεί στην παρα­βο­λή «φίλε, πώς μπή­κες εδώ; Μή ἔχων ἔνδυ­μα γάμου;». Αυτή είναι η πρώ­τη στο­λή. Είναι η στο­λή της μετα­νοί­ας, είναι η στο­λή της χάρι­τος. Είναι το ένδυ­μα για τη Βασι­λεία του Θεού.

Και στη συνέ­χεια μας ανα­φέ­ρει ο ιερός Ευαγ­γε­λι­στής, λέγει ο Πατήρ εις τους δού­λους: «Καί δότε δακτύ­λιον εἰς τήν χεί­ραν αὐτοῦ». «Δώσα­τέ του», λέγει, «δακτυ­λί­δι». Δείγ­μα εξου­σί­ας. Για­τί; Για­τί επί του δακτυ­λί­ου στον αρχαίο κόσμο, ιδί­ως στην Ανα­το­λή, Παλαι­στί­νη, Βαβυ­λώ­να, στην Ασσυ­ρία, υπήρ­χε εκεί μια εγχά­ρα­κτη σφρα­γί­δα. Κρα­τού­σες τη σφρα­γί­δα, να το πω έτσι, τη μεγά­λη σφρα­γί­δα του κρά­τους. Την κρα­τάς στα χέρια σου. Το δακτυ­λί­δι. Με το οποίο δακτυ­λί­δι εσφρά­γι­ζες ένα έγγρα­φο. Συνε­πώς τι σημαί­νει; Εξου­σία. Τι είπε ο Χρι­στός εις τους μαθη­τάς Του; «Θα καθί­σε­τε επά­νω δώδε­κα θρό­νων». Δηλα­δή εξου­σία. «Κρί­νον­τες τις δώδε­κα φυλές του Ισρα­ήλ».

«Καί ὑποδή­μα­τα εἰς τούς πόδας». «Δώσα­τέ του και παπού­τσια στα πόδια του». Για­τί; Σημεί­ον αλη­θούς ελευ­θε­ρί­ας· διό­τι τον και­ρόν εκεί­νον οι δού­λοι δεν φορού­σαν υπο­δή­μα­τα. Παρά μόνον οι ελεύ­θε­ροι· που σημαί­νει ότι «πια είσαι ελεύ­θε­ρος». Να η αλη­θι­νή ελευ­θε­ρία. Κον­τά στον Χρι­στόν. Και τέλος η θυσία του μόσχου του σιτευ­τού· που είναι η θυσία του Χρι­στού επί του Σταυ­ρού, για τη σωτη­ρία του κόσμου· που είπε: «Να θυσιά­σε­τε τον μόσχον τον σιτευ­τόν» κλπ.

Αγα­πη­τοί, μεγά­λη υπό­θε­σις η μετά­νοια. Και όπως στο Βάπτι­σμά μας «Χρι­στόν ἐνεδύ­θη­μεν», όπως λέγει ο Από­στο­λος Παύ­λος, τώρα με τη μετά­νοια, που είναι το δεύ­τε­ρον βάπτι­σμα, πάλι τον Χρι­στό ενδυό­με­θα. Όταν αμαρ­τά­νο­με, θα έλε­γα, να μελε­τού­με την παρα­βο­λή του ασώ­του υιού, για να μην απελ­πι­ζό­με­θα. Καλόν θα είναι να δια­τη­ρού­με βεβαί­ως τη λαμ­πρό­τη­τα της πρώ­της στο­λής, του Βαπτί­σμα­τός μας. Αλλά, αν απρο­σε­κτή­σο­με, τότε να τρέ­ξο­με στη μετά­νοια, που είναι η απο­κα­τά­στα­σις της πρώ­της στο­λής. Οι ημέ­ρες που ακο­λου­θούν, αυτές οι ημέ­ρες, ανοί­γουν δύο δρό­μους. Τον δρό­μον της επι­τά­σε­ως της αμαρ­τί­ας με τις ποι­κί­λες ασω­τί­ες που ξεχυ­λάν στους δρό­μους. Τώρα, τις λεγό­με­νες «Από­κριες».

Αλλά έχο­με και τον άλλον τον δρό­μον, τον δρό­μον της μετα­νοί­ας. Όσοι αλη­θι­νά ποθού­με την επι­στρο­φή μας, ας αρχί­σο­με την κάθαρ­ση νου και καρ­διάς, δια της μετα­νοί­ας και εξο­μο­λο­γή­σε­ως. Και ας επα­να­λά­βο­με το κον­τά­κιον της ημέ­ρας: «Τῆς πατρῴας, δόξης σου, ἀποσκιρτήσας ἀφρόνως, ἐν κακοῖς ἐσκόρπι­σα, ὅν μοι παρέδωκας πλοῦτον· ὅθεν σοι τὴν τοῦ Ἀσώτου, φωνὴν κραυγάζω· Ἥμαρ­τον ἐνώπιόν σου Πάτερ οἰκτίρμον, δέξαι με μετα­νοοῦντα, καὶ ποίησόν με, ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου». Αμήν.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

και με απρο­σμέ­τρη­τη ευγνω­μο­σύ­νη στον πνευ­μα­τι­κό μας καθο­δη­γη­τή μακα­ρι­στό γέρον­τα Αθα­νά­σιο Μυτι­λη­ναίο,

ψηφιο­ποί­η­ση της απο­μα­γνη­το­φω­νη­μέ­νης ομι­λί­ας και επι­μέ­λεια: Ελέ­νη Λιναρ­δά­κη, φιλό­λο­γος

ΠΗΓΕΣ:

• Απο­μα­γνη­το­φώ­νη­ση ομι­λί­ας δια χει­ρός του αξιο­τί­μου κ. Αθα­να­σί­ου Κ.

• http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/omiliai_kyriakvn/omiliai_kyriakvn_745.mp3

Ο ΑΓΙΟΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ

«Ἄνθρω­πός τις εἶχε δύο υἱούς καὶ εἶπεν ὁ νεώ­τε­ρος αὐτῶν τῷ πατρί· πάτερ, δός μοι τὸ ἐπιβάλ­λον μέρος τῆς οὐσίας. καὶ διεῖλεν αὐτοῖς τὸν βίον. καὶ μετ᾿ οὐ πολλὰς ἡμέρας συνα­γαγὼν ἅπαν­τα ὁ νεώ­τε­ρος υἱὸς ἀπεδή­μη­σεν εἰς χώραν μακράν, καὶ ἐκεῖ διε­σκόρ­πι­σε τὴν οὐσίαν αὐτοῦ ζῶν ἀσώτως. δαπα­νή­σαν­τος δὲ αὐτοῦ πάν­τα ἐγένε­το λιμὸς ἰσχυρὸς κατὰ τὴν χώραν ἐκεί­νην, καὶ αὐτὸς ἤρξα­το ὑστε­ρεῖσθαι καὶ πορευ­θεὶς ἐκολ­λή­θη ἑνὶ τῶν πολιτῶν τῆς χώρας ἐκεί­νης, καὶ ἔπεμ­ψεν αὐτὸν εἰς τοὺς ἀγροὺς αὐτοῦ βόσκειν χοί­ρους(:Ένας άνθρω­πος είχε δύο γιους. Είπε λοι­πόν ο μικρό­τε­ρος γιος στον πατέ­ρα του: “Πατέ­ρα δώσε μου το μερί­διο της περιου­σί­ας που μου ανή­κει”. Και ο πατέ­ρας μοί­ρα­σε και στους δύο γιους την περιου­σία. Ύστε­ρα από λίγες μέρες ο νεό­τε­ρος γιος μάζε­ψε όλα όσα του έδω­σε ο πατέ­ρας του και ταξί­δε­ψε σε χώρα μακρι­νή. Εκεί δια­σκόρ­πι­σε την περιου­σία του κάνον­τας μια ζωή άσω­τη και ακό­λα­στη. Όταν ο νεό­τε­ρος γιος ξόδε­ψε όλα όσα είχε, έπε­σε μεγά­λη πεί­να στη χώρα εκεί­νη, κι αυτός άρχι­σε να στε­ρεί­ται. Και ο άσω­τος γιος εξαι­τί­ας των στε­ρή­σε­ων και της πεί­νας του πήγε σ’ έναν από τους πολί­τες εκεί­νης της χώρας, ο οποί­ος τον προ­σέ­λα­βε ως δού­λο. Και τον έστει­λε στα χωρά­φια του να βόσκει χοί­ρους)»[Λουκ.15,11–15].

Ο άσω­τος υιός ζήτη­σε το μερί­διο της περιου­σί­ας που του ανα­λο­γού­σε, το πήρε, έφυ­γε στην ξενι­τειά και το δαπά­νη­σε. Έπει­τα βρέ­θη­κε σε από­λυ­τη στέ­ρη­ση κάθε αγα­θού, αλλά και σε έλλει­ψη των χαρι­σμά­των που του έδω­σε ο Θεός, και κατά κάποιο τρό­πο σαν να πέθαι­νε από πνευ­μα­τι­κή πεί­να, μην έχον­τας τον ουρά­νιο άρτο· για­τί λέγει ο Κύριος: «Οὐκ ἐπ᾿ ἄρτῳ μόνῳ ζήσε­ται ἄνθρω­πος, ἀλλ᾿ ἐπὶ παντὶ ῥήμα­τι ἐκπο­ρευο­μένῳ διὰ στό­μα­τος Θεοῦ(:Είναι γραμ­μέ­νο στο Δευ­τε­ρο­νό­μιο ότι ο άνθρω­πος δεν θα δια­τη­ρη­θεί στη ζωή μόνο με τον άρτο, αλλά με κάθε προ­στα­γή που θα εξέλ­θει από το στό­μα του Θεού. Όταν το πει ο Θεός, και χωρίς τρο­φή ακό­μη θα ζήσει ο άνθρω­πος)»[Ματθ.4,4].

Θα μπο­ρού­σε όμως κανείς να εφαρ­μό­σει την παρα­βο­λή και στους προ­ερ­χό­με­νους από τον πρώ­ην ειδω­λο­λα­τρι­κό κόσμο πιστούς. Για­τί είπε: «Κάποιος άνθρω­πος απέ­κτη­σε δύο υιούς, από τους οποί­ους ο ένας ήταν ενά­ρε­τος και συνε­τός, ενώ ο άλλος άσω­τος· ο ασύ­νε­τος και άσω­τος λοι­πόν γιος κατα­σπα­τά­λη­σε το μερί­διο της περιου­σί­ας που του ανα­λο­γού­σε και του παρα­χω­ρή­θη­κε από τον πατέ­ρα του, και έπει­τα πιε­ζό­με­νος από την πεί­να, κατέ­φυ­γε στα ξυλο­κέ­ρα­τα που έτρω­γαν οι χοί­ροι». Κάτι τέτοιο θα βρού­με να έχουν πάθει και εκεί­νοι που πλα­νή­θη­καν. Για­τί ο Δημιουρ­γός έδω­σε εξί­σου σε όλους, σαν κάποιο κλή­ρο, τη φυσι­κή ικα­νό­τη­τα και ροπή προς το αγα­θό· όμως άλλοι δια­τή­ρη­σαν αυτό που τους δόθη­κε, ακο­λου­θών­τας τους θεί­ους νόμους και οδη­γού­με­νοι από λογι­κούς στο­χα­σμούς που εκ φυσι­κής κατα­βο­λής μπο­ρού­σαν να κάνουν, σε καθε­τί από όσα έπρε­πε να ενερ­γούν και που δεν τους εκτό­πι­ζαν από την ορθή πορεία· αντί­θε­τα κάποιοι άλλοι, αφού στε­ρή­θη­καν τελεί­ως την ουρά­νια πρα­ό­τη­τα και φρον­τί­δα και αγά­πη, κατέ­λη­ξαν σε έλλει­ψη των καυ­χη­μά­των της άρι­στης ζωής, και έλα­βαν ως τρο­φή τις ψευ­δο­λο­γί­ες των ειδω­λο­λα­τρών Ελλή­νων, νοού­με­νες εδώ ως ξυλο­κέ­ρα­τα, στα οποία υπάρ­χει βέβαια ελά­χι­στη γλυ­κύ­τη­τα, αλλά πολ­λή ατρο­φία και ξηρό­τη­τα, και φυσι­κά τους έβο­σκε ο Σατα­νάς με τις ψευ­δο­λο­γί­ες των Ελλή­νων και τις ανόη­τες ευγλωτ­τί­ες των λογά­δων εκεί­νων. Για­τί είναι μύθοι και τίπο­τε άλλο και κελαη­δί­σμα­τα που ται­ριά­ζουν σε γριές τα εντάλ­μα­τα εκεί­νων. Και η σοφία του κόσμου, έχον­τας ήχο δυνα­τό και ωραίο, είναι «χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμ­βα­λον ἀλαλά­ζον(:άψυ­χος χαλ­κός που βουί­ζει όταν τον χτυ­πούν ή κύμ­βα­λο που βγά­ζει μεγά­λο θόρυ­βο χωρίς κάποια σημα­σία)»[Α΄Κορ.13,1].

Λοι­πόν τρέ­φον­ταν βέβαια παλιά με τα ελλη­νι­κά συγ­γράμ­μα­τα, δεν μπο­ρού­σαν όμως να έχουν καμία ωφέ­λεια ώστε να επι­τύ­χουν την αρε­τή. Όταν όμως ανα­ζή­τη­σαν τον Θεό και επέ­στρε­ψαν από τη μακρά πλά­νη, ως νεκροί βέβαια που ήταν ανα­στή­θη­καν, και ως χαμέ­νοι βρέ­θη­καν. Για­τί εκεί­νοι που βρί­σκον­ται ακό­μη στην πλά­νη και δεν γνώ­ρι­σαν τον από τη φύση Του Θεό, ο νους αυτών είναι νεκρός και κατά κάποιο τρό­πο κατα­ψυγ­μέ­νος, φρον­τί­ζον­τας για τα νεκρά έργα· και αυτά είναι τα θελή­μα­τα της σάρ­κας. Ενώ ο νους εκεί­νων που επέ­στρε­ψαν στον Θεό και γνώ­ρι­σαν την αλή­θεια, δεν είναι νεκρός, έχον­τας εμπλου­τι­στεί με ανα­γέν­νη­ση και ανα­ζω­ο­δό­τη­ση από τον Χρι­στό, ζει μάλ­λον και φρον­τί­ζει για τα αγω­νί­σμα­τα εκεί­να που οδη­γούν στην αιώ­νια ζωή και μακα­ριό­τη­τα. Και απο­μα­κρύ­νε­ται βέβαια από τα νεκρά έργα, επι­θυ­μεί όμως και τα έργα της αιώ­νιας ζωής, που θα δοθεί, εννοώ, στον μελ­λον­τι­κό αιώ­να από τον Χρι­στό σε εκεί­νους που πίστε­ψαν σε Αυτόν.

Κάποιοι όμως ερμη­νευ­τές της παρα­βο­λής θεω­ρούν ότι με τους δύο υιούς δηλώ­νον­ται οι άγιοι άγγε­λοι και εμείς οι άνθρω­ποι που βρι­σκό­μα­στε στη γη. Και το πρό­σω­πο βέβαια του μεγα­λυ­τέ­ρου, ο οποί­ος και ζει ενά­ρε­τα, συμ­βο­λί­ζει, κατά τη γνώ­μη τους, το τάγ­μα των αγί­ων αγγέ­λων, ενώ το πρό­σω­πο του νεό­τε­ρου γιου, που είναι και άσω­τος, συμ­βο­λί­ζει το ανθρώ­πι­νο γένος. Υπάρ­χουν επί­σης κάποιοι από εμάς, οι οποί­οι βαδί­ζουν άλλο δρό­μο ερμη­νεί­ας και λένε ότι με τον μεγα­λύ­τε­ρο υιό και που έζη­σε ορθά, συμ­βο­λί­ζε­ται ο κατά σάρ­κα Ισρα­ήλ, ενώ με τον άλλον, ο οποί­ος προ­τί­μη­σε να ζει φιλή­δο­να και απο­μα­κρύν­θη­κε από τον πατέ­ρα του, συμ­βο­λί­ζε­ται το πλή­θος των εθνι­κών.

Εγώ όμως απορ­ρί­πτω τις αντι­λή­ψεις αυτές, και ο φιλο­μα­θής ας ψάξει να βρει την αλή­θεια. Για­τί, όταν θεω­ρή­σου­με ότι ο πρώ­τος, ο υπά­κουος υιός, εικο­νί­ζει τους αγγέ­λους, τότε πώς είπε, μετά την επι­στρο­φή του ασώ­του αδελ­φού του, πικρό­χο­λα και οργι­σμέ­να λόγια που δεν ται­ριά­ζουν στους αγί­ους αγγέ­λους, ή πώς δεν είχε τέτοια ψυχι­κή διά­θε­ση όπως εκεί­νοι προς αυτούς που επι­στρέ­φουν από τις αμαρ­τί­ες σε μετά­νοια; Για­τί ο Σωτή­ρας και Κύριος των όλων λέγει ότι «χαρὰ γίνεται ἐνώπιον τῶν ἀγγέλων τοῦ Θεοῦ ἐπὶ ἑνὶ ἁμαρ­τωλῷ μετα­νοοῦντι(:γίνε­ται χαρά στους ουρα­νούς μπρο­στά στους αγγέ­λους του Θεού, οι οποί­οι συμ­με­τέ­χουν στη χαρά αυτή, για έναν αμαρ­τω­λό που μετα­νο­εί)»[Λουκ.15,10]· αντί­θε­τα, ο ανα­φε­ρό­με­νος στην εξε­τα­ζό­με­νη παρα­βο­λή υιός ως ευπρόσ­δε­κτος από τον πατέ­ρα του καθώς είχε άμεμ­πτη ζωή, λέγε­ται ότι οργί­στη­κε, και έφτα­σε σε τέτοιο βαθ­μό έλλει­ψης φιλαλ­λη­λί­ας, ώστε να κατη­γο­ρή­σει και τον πατέ­ρα του για τη στορ­γι­κή αγά­πη του προς εκεί­νον που σώθη­κε. Για­τί «δεν θέλη­σε καν», λέγει, «να μπει στο σπί­τι, αγα­να­κτι­σμέ­νος επει­δή έγι­νε δεκτός μετα­νο­η­μέ­νος εκεί­νος που μόλις ανέ­νη­ψε, και σφά­χτη­κε και το μοσχά­ρι γι΄αυτόν, και επει­δή ο πατέ­ρας οργά­νω­σε πανη­γύ­ρι γι΄αυτόν». Αυτό όμως έρχε­ται σε αντί­θε­ση, όπως είπα, προς τον σκο­πό των αγί­ων αγγέ­λων. Για­τί χαί­ρον­ται και δοξο­λο­γούν τον Θεό βλέ­πον­τας να σώζον­ται οι άνθρω­ποι.

Και πράγ­μα­τι, όταν ο Υιός υπέ­μει­νε στη Βηθλε­έμ την κατά σάρ­κα γέν­νη­σή Του από γυναί­κα, στους ποι­μέ­νες οι άγγε­λοι δια­λα­λού­σαν το ευχά­ρι­στο μήνυ­μα λέγον­τας: «Μὴ φοβεῖσθε· ἰδοὺ γὰρ εὐγγε­λί­ζο­μαι ὑμῖν χαρὰν μεγά­λην, ἥτις ἔσται παντὶ τῷ λαῷ, ὅτι ἐτέχθη ὑμῖν σήμε­ρον σωτήρ, ὅς ἐστι Χριστὸς Κύριος, ἐν πόλει Δαυ­ΐδ(:Μη φοβά­στε˙ χαρεί­τε· διό­τι, να, σας αναγ­γέλ­λω μια χαρ­μό­συ­νη είδη­ση που θα φέρει μεγά­λη χαρά και σε σας και σε όλο το λαό του Θεού. Και θα είναι χαρά όλου του λαού, διό­τι γεν­νή­θη­κε σήμε­ρα για σας Σωτή­ρας, ο οποί­ος ως άνθρω­πος βέβαια είναι όμοιος με σας, αλλά είναι και χρι­σμέ­νος με το πλή­ρω­μα της θεό­τη­τος˙ ως Θεός όμως είναι και Κύριός σας. Και γεν­νή­θη­κε στην πόλη του Δαβίδ, προς τον οποίο δόθη­καν οι υπο­σχέ­σεις ότι από το γένος του θα προ­έλ­θει ο Χρι­στός)»[Λου­κά 2,10–11]. Και στε­φα­νώ­νον­τας με υμνω­δί­ες και δοξο­λο­γί­ες Εκεί­νον που γεν­νή­θη­κε, έλε­γαν: «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώ­ποις εὐδοκία(:Δοξα­σμέ­νος ας είναι ο Θεός στα ύψι­στα μέρη του ουρα­νού απ’ τους αγγέ­λους που κατοι­κούν εκεί· και στη γη ολό­κλη­ρη, που είναι ταραγ­μέ­νη απ’ την αμαρ­τία και τα βίαια πάθη της, ας βασι­λεύ­σει η θεία ειρή­νη· διό­τι ο Θεός εκδή­λω­σε τώρα εξαι­ρε­τι­κά την εύνοια και την ευα­ρέ­σκειά Του στους ανθρώ­πους με την εναν­θρώ­πη­ση του Υιού Του)»[Λουκ.2,14].

Εάν πάλι κάποιος ερμη­νευ­τής λέγει ότι με τον γνή­σιο και ενά­ρε­το υιό συμ­βο­λί­ζε­ται ο κατά σάρ­κα Ισρα­ήλ, μας απο­μα­κρύ­νει πάλι από το να συμ­φω­νή­σου­με με τη γνώ­μη αυτή, το ότι με κανέ­να τρό­πο δεν ται­ριά­ζει στον Ισρα­ήλ η προ­τί­μη­ση να ζει άμεμ­πτα και ενά­ρε­τα, χωρίς να κατη­γο­ρεί­ται. Για­τί σε ολό­κλη­ρη, που λέγει ο λόγος, τη θεό­πνευ­στη Γρα­φή μπο­ρού­με να δού­με να κατη­γο­ρούν­ται οι Ιου­δαί­οι για την απο­μά­κρυν­σή τους από το θέλη­μα του Θεού.

Για­τί ως απο­στά­τες και απεί­θαρ­χους έχει λεχθεί γι΄αυτούς με τη φωνή του Ιερε­μία: «Τί εὕροσαν οἱ πατέ­ρες ὑμῶν ἐν ἐμοὶ πλημ­μέ­λη­μα, ὅτι ἀπέστη­σαν μακρὰν ἀπ᾿ ἐμοῦ καὶ ἐπορεύ­θη­σαν ὀπίσω τῶν ματαί­ων καὶ ἐματαιώ­θη­σαν;(:Ποιο σφάλ­μα βρή­καν οι πατέ­ρες σας σε εμέ­να και έφυ­γαν μακριά από εμέ­να και πορεύ­θη­καν πίσω από τα μάταια είδω­λα και κατάν­τη­σαν ανόη­τοι😉»[Ιερ.2,5]. Σύμ­φω­να επί­σης με αυτά είπε κάπου γι΄αυτούς ο Θεός και με τη φωνή του Ησα­ΐα : «Ἐγγί­ζει μοι ὁ λαὸς οὗτος ἐν τῷ στό­μα­τι αὐτοῦ καὶ ἐν τοῖς χεί­λε­σιν αὐτῶν τιμῶσί με, ἡ δὲ καρ­δία αὐτῶν πόῤῥω ἀπέχει ἀπ᾿ ἐμοῦ· μάτην δὲ σέβον­ταί με διδά­σκον­τες ἐντάλ­μα­τα ἀνθρώ­πων καὶ διδα­σκα­λί­ας(:Ο λαός αυτός με πλη­σιά­ζει με τα λόγια του στό­μα­τός του, με τιμούν με τα λόγια των χει­λιών τους μονά­χα. Η ευσέ­βειά τους περιο­ρί­ζε­ται σε υπο­κρι­τι­κά λόγια, η καρ­διά τους όμως απέ­χει πολύ από Εμέ­να. Και με σέβον­ται ανώ­φε­λα, για­τί εγκα­τα­λεί­πουν τη δική μου Αλή­θεια και διδά­σκουν διδα­σκα­λί­ες και εντο­λές ανθρώ­πων)»[Ησ.29,13]. Πώς λοι­πόν μπο­ρεί κανείς σε αυτούς που είναι τόσο πολύ ένο­χοι να απο­δώ­σει τα λόγια της παρα­βο­λής, σαν να έχουν ειπω­θεί από τον γνή­σιο και ενά­ρε­το υιό; Για­τί εκεί­νος είπε: «Ἰδοὺ τοσαῦτα ἔτη δου­λεύω σοι καὶ οὐδέπο­τε ἐντο­λήν σου παρῆλθον(:Να, τόσα πολ­λά χρό­νια είμαι στη δού­λε­ψή σου και ποτέ δεν παρά­κου­σα κάποια προ­στα­γή σου)». Αλλά δεν θα είχαν αξιο­κα­τά­κρι­τη ζωή, εάν δεν παρέ­βλε­παν τις θεί­ες εντο­λές και δεν στρέ­φον­ταν στη διε­φθαρ­μέ­νη ζωή.