ΚΥΡΙΑΚΗ της Αποκρεώ

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

«Όταν λοι­πόν έλθει ο Υιός του ανθρώ­που με όλη τη δόξα του Πατρός Του και όλοι οι άγγε­λοι μαζί Του, τότε θα καθί­σει στον θρό­νο της δόξας Του και θα χωρί­σει τα πρό­βα­τα από τα ερί­φια και τους μεν πρώ­τους θα τους επι­δο­κι­μά­σει, διό­τι όταν πει­νού­σε τον έθρε­ψαν, όταν διψού­σε τον πότι­σαν, όταν ήταν ξένος τον περι­μά­ζε­ψαν, όταν ήταν γυμνός τον έντυ­σαν, όταν ήταν ασθε­νής τον επι­σκέ­φτη­καν και όταν βρι­σκό­ταν στη φυλα­κή πήγαν και τον είδαν, και θα δώσει τη βασι­λεία Του σε αυτούς. Τους άλλους δε οι οποί­οι έκα­ναν τα αντί­θε­τα, θα τους απο­δο­κι­μά­σει και θα τους στεί­λει στο αιώ­νιο πυρ, που είναι ετοι­μα­σμέ­νο για τον διά­βο­λο και τους αγγέ­λους του».

Την περι­κο­πή αυτή τη γλυ­κύ­τα­τη, στην οποία δεν παρα­λεί­που­με διαρ­κώς να επα­νερ­χό­μα­στε, και με την οποία, ως τελευ­ταία, πολύ ορθώς ολο­κλη­ρώ­νε­ται ο λόγος, ας την ακού­σου­με τώρα με κάθε προ­σο­χή και κατά­νυ­ξη μεγά­λη· διό­τι σ’ αυτήν γίνε­ται πολύς λόγος για τη φιλαν­θρω­πία και την ελεη­μο­σύ­νη. Για το θέμα αυτό και προ­η­γου­μέ­νως μίλη­σε γι’ αυτή με διά­φο­ρους τρό­πους, ενώ εδώ ομι­λεί σαφέ­στε­ρα και εμφαν­τι­κό­τε­ρα, καθώς δεν παρου­σιά­ζει εδώ δύο ή τρία ή πέν­τε πρό­σω­πα, αλλά ολό­κλη­ρη την οικου­μέ­νη. Μολο­νό­τι στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, και οι προ­η­γού­με­νες περι­κο­πές, οι οποί­ες ανέ­φε­ραν δύο πρό­σω­πα, δεν εννο­ού­σαν ακρι­βώς δύο μόνο, αλλά δύο κατη­γο­ρί­ες ανθρώ­πων, όσους παρα­κού­ουν στις θεί­ες εντο­λές και όσους υπα­κού­ουν.

Αλλά εδώ χρη­σι­μο­ποιεί τον λόγο πιο φρι­κώ­δη και διαυ­γή. Γι’ αυτό και δεν λέγει τη συνή­θη φρά­ση: «η Βασι­λεία ομοιά­ζει», αλλά ολο­φά­νε­ρα πλέ­ον παρου­σιά­ζει τον εαυ­τό Του, λέγον­τας «Ὃταν δὲ ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώ­που ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ (:Όταν έρθει ο Υιός του ανθρώ­που με όλη τη δόξα Του)»[Ματθ.25,31]· διό­τι τώρα ήρθε περι­φρο­νη­μέ­νος, ήλθε μέσα σε ύβρεις και προ­σβο­λές. Τότε όμως θα κάθε­ται στον θρό­νο της δόξας Του. Και μάλι­στα μνη­μο­νεύ­ει αδιά­κο­πα τη δόξα Του. Επει­δή πλη­σί­α­ζε ο και­ρός της Σταύ­ρω­σης, η οποία εθε­ω­ρεί­το ατι­μω­τι­κή, γι’ αυτό ενι­σχύ­ει τον ακρο­α­τή και φέρ­νει μπρο­στά στα μάτια του το δικα­στή­ριο και στή­νει γύρω από αυτό ολό­κλη­ρη την οικου­μέ­νη. Και δεν κάνει τον λόγο τρο­με­ρό μόνο με τον τρό­πο αυτό, αλλά και με το να παρου­σιά­ζει τους ουρα­νούς να αδειά­ζουν· για­τί θα είναι μαζί Του όλοι οι άγγε­λοι, λέγει, για να μαρ­τυ­ρούν πόσες υπη­ρε­σί­ες πρό­σφε­ραν σαν απε­σταλ­μέ­νοι του Δεσπό­του για τη σωτη­ρία των ανθρώ­πων. Αλλά και από κάθε άπο­ψη θα προ­κα­λεί τρό­μο η ημέ­ρα τότε εκεί­νη.

Έπει­τα λέγει: «Συνα­χθή­σε­ται ἔμπρο­σθεν αὐτοῦ πάν­τα τὰ ἔθνη (:Θα συνα­χθούν μπρο­στά Του όλα τα έθνη)», δηλα­δή ολό­κλη­ρο το ανθρώ­πι­νο γένος· «καὶ ἀφοριεῖ αὐτοὺς ἀπ᾿ ἀλλή­λων ὥσπερ ὁ ποιμὴν ἀφορί­ζει τὰ πρό­βα­τα ἀπὸ τῶν ἐρίφων(:και θα τους χωρί­σει τον ένα από τον άλλο, όπως ο βοσκός χωρί­ζει τα πρό­βα­τα από τα ερί­φια)»[Ματθ.25,32]· διό­τι τώρα δεν είναι χωρι­σμέ­νοι, αλλά όλοι μαζί ανα­κα­τε­μέ­νοι, ενώ τότε θα γίνει ο χωρι­σμός με κάθε ακρί­βεια. Στην αρχή λοι­πόν τους τοπο­θε­τεί χωρι­στά και τους απο­κα­λύ­πτει από τον τόπο στον οποίο τους τοπο­θε­τεί, τους δικαί­ους δηλα­δή στα δεξιά Του και τους ασε­βείς στα αρι­στε­ρά Του. Έπει­τα όμως δεί­χνει τον χαρα­κτή­ρα και τη δια­γω­γή του καθε­νός με το όνο­μα που τους δίνει: τη μια κατη­γο­ρία την ονο­μά­ζει «ερί­φια», την άλλη «πρό­βα­τα», για να δεί­ξει πόσο άκαρ­ποι είναι οι πρώ­τοι –για­τί κανέ­να όφε­λος δεν μπο­ρεί να προ­έλ­θει από τα ερί­φια- και πόσο μεγά­λη καρ­πο­φο­ρία επέ­φε­ραν κατά τη διάρ­κεια της επί­γειας ζωής τους οι άλλοι- για­τί είναι μεγά­λο το εισό­δη­μα των προ­βά­των, μαλ­λί και γάλα και μικρά, που δεν μπο­ρεί το ερί­φι να δώσει. Τα ζώα όμως, τα οποία δεν έχουν λογι­κό, είναι από τη φύση τους απο­δο­τι­κά ή μη, ενώ οι άνθρω­ποι από την ελεύ­θε­ρη προ­αί­ρε­σή τους και γι’ αυτό άλλοι τιμω­ρούν­ται κι άλλοι στε­φα­νώ­νον­ται.

Και δεν τους επι­βάλ­λει τιμω­ρία νωρί­τε­ρα, παρά μέχρις ότου τους κρί­νει ως δικα­στής. Και αφού τους στή­σει απέ­ναν­τί Του, απα­ριθ­μεί τις αξιό­ποι­νες πρά­ξεις τους. Αυτοί βέβαια μιλούν με ήπιο τόνο στη φωνή τους, αλλά κανέ­να όφε­λος δεν τους απο­μέ­νει πια. Πολύ εύλο­γα, για­τί περι­φρό­νη­σαν ένα τόσο αξιο­πρό­σε­κτο πράγ­μα, για το οποίο έπρε­πε με κάθε τρό­πο να φρον­τί­ζουν. Για­τί και οι προ­φή­τες παν­τού και πάν­το­τε έλε­γαν: «Ἒλεος θέλω καὶ οὐ θυσί­αν (:Ευσπλα­χνία απέ­ναν­τι στους συναν­θρώ­πους σας θέλω και όχι τυπι­κές θυσί­ες)»[Ωσηέ, 6,6]. Και ο νομο­θέ­της σ’ αυτό [δηλα­δή στην ελεη­μο­σύ­νη] τους παρα­κι­νού­σε με κάθε τρό­πο, και με λόγια και με έργα. Και η ίδια η φύση αυτό μας υπε­δεί­κνυε.

Πρό­σε­ξε επί­σης ότι αυτοί δεν έχουν να παρου­σιά­σουν μόνο ένα και δύο καλά έργα, αλλά κανέ­να καλό έργο· διό­τι όχι μόνο δεν Του έδω­σαν τρο­φή όταν πει­νού­σε, αλλά ούτε και Τον έντυ­σαν όταν ήταν γυμνός· δεν έκα­ναν όμως ούτε το ελα­φρό­τε­ρο, μια επί­σκε­ψη δηλα­δή όταν ήταν άρρω­στος. Πρό­σε­ξε πόσο ελα­φρά καθή­κον­τα εντέλ­λε­ται. Δεν είπε: «Ήμουν στη φυλα­κή και με απο­φυ­λα­κί­σα­τε, άρρω­στος και με κάνα­τε υγιή», αλλά «με επι­σκε­φτή­κα­τε και ήρθα­τε σε μένα». Αλλά ούτε και ως προς την πεί­να ήταν βαρύ και δύσκο­λο αυτό που παράγ­γελ­νε. Δεν ζητού­σε πλού­σιο τρα­πέ­ζι, αλλά μόνο την αναγ­καία τρο­φή και μάλι­στα με τη μορ­φή ενός αξιο­λύ­πη­του ικέ­τη.

Ώστε όλα ήσαν αρκε­τά για να τους κατα­δι­κά­σουν: το εύκο­λο πράγ­μα που ζητού­σε: λίγο ψωμί· η αξιο­λύ­πη­τη όψη εκεί­νου που το ζητού­σε: ήταν φτω­χός· η συμ­πά­θεια της κοι­νής φύσης Του με αυτούς, αφού ήταν άνθρω­πος· η περι­πό­θη­τη υπό­σχε­ση : υπο­σχέ­θη­κε τη Βασι­λεία· η φοβε­ρή τιμω­ρία: απει­λού­σε με τη γέεν­να του πυρός· το αξί­ω­μα Εκεί­νου που τα δεχό­ταν: ήταν Θεός αυτός που λάμ­βα­νε την ελεη­μο­σύ­νη, μέσω των φτω­χών· η υπερ­βο­λι­κή τιμή: έκρι­νε ότι άξι­ζε να ταπει­νω­θεί τόσο· το δίκαιο της χορη­γή­σε­ως: έπαιρ­νε από τα δικά Του.

Απέ­ναν­τι σε όλα αυτά, η φιλαρ­γυ­ρία έκα­με τυφλά καθ’ ολο­κλη­ρί­αν τα θύμα­τά της και αυτό ενώ επι­κρε­μό­ταν τόσο μεγά­λη απει­λή. Για­τί και πιο πάνω λέγει ότι αυτοί που δε δέχον­ται να βοη­θή­σουν όσους έχουν ανάγ­κη, θα πάθουν χει­ρό­τε­ρα από τους κατοί­κους των Σοδό­μων[βλ.Ματθ.10,15: «Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἀνεκτό­τε­ρον ἔσται γῇ Σοδό­μων καὶ Γομόῤῥας ἐν ἡμέρᾳ κρί­σε­ως ἢ τῇ πόλει ἐκείνῃ(:Σας δια­βε­βαιώ­νω ότι περισ­σό­τε­ρο επιει­κής θα είναι η τιμω­ρία, κατά τη μεγά­λη εκεί­νη ημέ­ρα της κρί­σε­ως, για τους κατοί­κους της χώρας των Σοδό­μων και Γομόρ­ρας, παρά για τους κατοί­κους της πόλε­ως εκεί­νης, που αρνή­θη­κε να σας δεχθεί)»].

Και εδώ επα­να­λαμ­βά­νει: «Ἐφ᾿ ὅσον οὐκ ἐποι­ή­σα­τε ἑνὶ τού­των τῶν ἐλαχί­στων, οὐδὲ ἐμοὶ ἐποι­ή­σα­τε(:Αλη­θι­νά σας λέω, καθε­τί που δεν κάνα­τε σ’ έναν απ’ αυτούς που ο κόσμος θεω­ρού­σε πολύ μικρούς, ούτε σε μένα το κάνα­τε)». Τους ονο­μά­ζει «αδελ­φούς Του»; Και πώς τους απο­κα­λεί «ἐλαχί­στους»; Γι’ αυτό ακρι­βώς είναι αδελ­φοί του Κυρί­ου Ιησού Χρι­στού, επει­δή είναι ταπει­νοί, επει­δή είναι φτω­χοί, επει­δή είναι περι­φρο­νη­μέ­νοι. Διό­τι αυτούς κατε­ξο­χήν τους ανθρώ­πους καλεί να τους κάμει αδελ­φούς Του, τους αφα­νείς, τους ευκο­λο­κα­τα­φρό­νη­τους· δεν εννο­εί εδώ μόνο τους μονα­χούς και όσους έχουν κατα­φύ­γει στα βου­νά ως ασκη­τές, αλλά κάθε πιστό. Έστω κι αν είναι κοσμι­κός· εφό­σον όμως είναι πει­να­σμέ­νος και νηστι­κός και γυμνός και ξένος, ο Κύριος επι­θυ­μεί να απο­λαύ­σει ένας τέτοιος στε­ρη­μέ­νος άνθρω­πος όλη τη φρον­τί­δα μας· διό­τι αδελ­φό μας τον κάνει το βάπτι­σμα και η κοι­νω­νία των θεί­ων μυστη­ρί­ων.

Έπει­τα, για να δεις και από άλλη πλευ­ρά το δίκαιον της απο­φά­σε­ως, προ­η­γου­μέ­νως εκεί­νους επαι­νεί, αυτούς που έχουν κατορ­θώ­σει τα αγα­θά έργα και λέει: «∆εῦτε, οἱ εὐλο­γη­μέ­νοι τοῦ Πατρός μου, κλη­ρο­νο­μή­σα­τε τὴν ἡτοι­μα­σμέ­νην ὑμῖν βασι­λεί­αν πρὸ κατα­βο­λῆς κόσμου. Ἐπεί­να­σα γὰρ, καὶ ἐδώ­κα­τέ μοι φαγεῖν(:Ελά­τε σεις οι ευλο­γη­μέ­νοι του Πατρός μου και κλη­ρο­νο­μεί­στε την βασι­λεία των ουρα­νών, η οποία έχει ετοι­μα­στεί για σας από τότε που θεμε­λιω­νό­ταν ο κόσμος. Διό­τι πεί­να­σα και μου δώσα­τε να φάω…)», και όλα τα παρα­κά­τω.

Για να μην ισχυ­ρί­ζον­ται ότι τάχα «δεν είχα­με για να ελε­ή­σου­με», τους κατα­δι­κά­ζει μετά από σύγ­κρι­ση με τους συναν­θρώ­πους τους· όπως ακρι­βώς κατα­δί­κα­σε τις μωρές και αμε­λείς παρ­θέ­νες κατό­πιν συγ­κρί­σε­ως με τις άλλες, τις φρό­νι­μες και συνε­τές παρθένες(Ματθ.25,1–13),και τον δού­λο που μεθού­σε και έτρω­γε σε υπερ­βο­λι­κό βαθ­μό εν συγ­κρί­σει με τον πιστό δούλο(Ματθ.24,45–51), και αυτόν που έκρυ­ψε το τάλαν­το, εν αντι­θέ­σει με εκεί­νον που πρό­σφε­ρε δύο τάλαν­τα (Ματθ. 25,14–30) και τον καθέ­να που αμαρ­τά­νει συγ­κρι­τι­κά προς όσους έχουν επι­τύ­χει να κάνουν θεά­ρε­στα έργα.

Και άλλο­τε η σύγ­κρι­ση αυτή γίνε­ται μετα­ξύ ίσων, όπως στην περί­πτω­ση αυτή και των παρ­θέ­νων, άλλο­τε πάλι είναι γίνε­ται από το περίσ­σευ­μα, όπως όταν λέει: «Ἄνδρες Νινευῖται ἀναστή­σον­ται ἐν τῇ κρί­σει μετὰ τῆς γενεᾶς ταύ­της καὶ κατα­κρι­νοῦσιν αὐτήν, ὅτι μετε­νόη­σαν εἰς τὸ κήρυγ­μα Ἰωνᾶ, καὶ ἰδοὺ πλεῖον Ἰωνᾶ ὧδε. βασί­λισ­σα νότου ἐγερ­θή­σε­ται ἐν τῇ κρί­σει μετὰ τῆς γενεᾶς ταύ­της καὶ κατα­κρι­νεῖ αὐτήν, ὅτι ἦλθεν ἐκ τῶν περά­των τῆς γῆς ἀκοῦσαι τὴν σοφί­αν Σολομῶνος, καὶ ἰδοὺ πλεῖον Σολομῶνος ὧδε(:Οι Νινευί­τες θα ανα­στη­θούν στην τελι­κή κρί­ση μαζί με τη γενιά αυτή και θα την κατα­κρί­νουν· διό­τι εκεί­νοι, αν και ήταν αλλο­ε­θνείς και ειδω­λο­λά­τρες, μετα­νόη­σαν στο κήρυγ­μα του Ιωνά, ο οποί­ος ήταν ξένος και δεν έκα­νε κανέ­να θαύ­μα σε αυτούς. Και να, εδώ πολύ περισ­σό­τε­ρα συν­τε­λούν στο να γίνει δεκτό το δικό Μου κήρυγ­μα από όσα συν­τε­λούν στο κήρυγ­μα του Ιωνά· διό­τι πριν από Εμέ­να οι προ­φή­τες σάς γνω­στο­ποί­η­σαν τον αλη­θι­νό Θεό και σας προ­α­νήγ­γει­λαν την έλευ­σή μου˙ κι εγώ τόσο και­ρό σας κηρύτ­τω και σας απο­δει­κνύω με θαύ­μα­τα κατα­πλη­κτι­κά ότι δεν είμαι απλός προ­φή­της. Η βασί­λισ­σα της νοτιο­δυ­τι­κής Αρα­βί­ας, της χώρας Σαβά, θα ανα­στη­θεί την ώρα της τελι­κής κρί­σε­ως μαζί με τη γενιά αυτή και θα την κατα­κρί­νει. Διό­τι η βασί­λισ­σα αυτή ήλθε από την άκρη του κόσμου για να ακού­σει τη σοφία του Σολο­μών­τος, ενώ ήταν γυναί­κα και δεν γνώ­ρι­ζε τον αλη­θι­νό Θεό. Και να, εδώ πρό­κει­ται για κάτι ανώ­τε­ρο από τον Σολο­μών­τα, αφού εγώ δεν είμαι απλώς σοφός, όπως ήταν εκεί­νος, αλλά είμαι η ίδια η ενσάρ­κω­ση της Θεί­ας Σοφί­ας)» [Ματθ. 12,41–42].

Και πάλι για τη σύγ­κρι­ση μετα­ξύ ίσων, λέγει: «Διὰ τοῦτο αὐτοὶ κρι­ταὶ ἔσον­ται ὑμῶν(:Γι’ αυτό εκεί­νοι τους οποί­ους δεν κατη­γο­ρεί­τε, αλλά αφή­νε­τε ελεύ­θε­ρα να εξορ­κί­ζουν, θα είναι δικα­στές, οι οποί­οι θα κατα­δι­κά­σουν την υπο­κρι­σία και το φθό­νο σας)»[Ματθ.12,27]· ενώ για τη σύγ­κρι­ση από το ανώ­τε­ρο, λέγει: «Οὐκ οἴδατε ὅτι ἀγγέ­λους κρι­νοῦμεν; μήτι­γε βιω­τι­κά;(:Δεν γνω­ρί­ζε­τε, ότι εμείς οι πιστοί θα δικά­σου­με και αυτούς ακό­μα τους πονη­ρούς αγγέ­λους που έπε­σαν, τον διά­βο­λο και τα πονη­ρά πνεύ­μα­τα; Και δεν είμα­στε, λοι­πόν, ικα­νοί να δια­κρί­νου­με και να απο­δώ­σου­με το δίκαιο σε υπο­θέ­σεις που σχε­τί­ζον­ται με την επί­γειο ζωή μας;)»[Α΄Κορ.6,3].

Και σε αυτήν την περι­κο­πή βέβαια η σύγ­κρι­ση γίνε­ται μετα­ξύ ίσων, διό­τι συγ­κρί­νει πλού­σιους με πλού­σιους, και φτω­χούς με φτω­χούς. Απο­δει­κνύ­ει επί­σης ότι η κατα­δι­κα­στι­κή από­φα­ση εκδί­δε­ται δικαί­ως όχι μόνο από αυτό, από το ότι δηλα­δή οι συνάν­θρω­ποί τους το έχουν κατορ­θώ­σει αυτό, αν και ήσαν στην ίδια κατά­στα­ση, αλλά και από το ότι δεν υπά­κου­σαν ούτε σε αυτά, στα οποία η φτώ­χεια δεν ήταν καθό­λου εμπό­διο· όπως, για παρά­δειγ­μα, το να δώσουν νερό στον διψα­σμέ­νο, να δουν τον φυλα­κι­σμέ­νο, να επι­σκε­φθούν τον άρρω­στο.

Αφού λοι­πόν έπλε­ξε το εγκώ­μιο των δικαί­ων, δεί­χνει πόσο η αγά­πη και η στορ­γή Του γι’ αυτούς προ­ερ­χό­ταν από ψηλά. «Ελά­τε», τους λέει, «οι ευλο­γη­μέ­νοι από τον Πατέ­ρα μου, κλη­ρο­νο­μή­σε­τε την βασι­λεία που είναι ετοι­μα­σμέ­νη για σας από τον και­ρό της δημιουρ­γί­ας του κόσμου». Με πόσα αγα­θά είναι ισά­ξιος ο χαρα­κτη­ρι­σμός αυτός, ότι είναι ευλο­γη­μέ­νοι και μάλι­στα ευλο­γη­μέ­νοι από τον Πατέ­ρα! Και από πού αξιώ­θη­καν τόσο μεγά­λη τιμή; «Πεί­να­σα και μου δώσα­τε φαγη­τό, δίψα­σα και μου δώσα­τε νερό» και τα εξής. Πόση τιμή και πόση μακα­ριό­τη­τα δεν αξί­ζουν αυτά τα λόγια; Και δεν τους είπε: «πάρε­τε», αλλά «κλη­ρο­νο­μή­στε», ως οικεία, ως πατρι­κά, ως δικά σας, ως οφει­λό­με­να σε σας από τον ουρα­νό. «Προ­τού γεν­νη­θεί­τε εσείς», λέγει, «αυτά είχαν ετοι­μα­στεί και ευπρε­πι­στεί για χάρη σας, επει­δή γνώ­ρι­ζα ότι θα είστε τέτοιοι δίκαιοι και αγα­θοί άνθρω­ποι». Και σαν αμοι­βή ποιων πρά­ξε­ων λαμ­βά­νουν τόσα αγα­θά; Είναι αμοι­βή παρο­χής φιλο­ξε­νί­ας, ενδύ­μα­τος, ψωμιού, νερού δρο­σε­ρού, επι­σκέ­ψε­ως, εισό­δου στη φυλα­κή. Ό,τι δηλα­δή ήταν αναγ­καίο σε κάθε περί­στα­ση. Υπάρ­χουν επί­σης και περι­πτώ­σεις, κατά τις οποί­ες ούτε ανάγ­κη δεν υπήρ­χε· διό­τι βέβαια, όπως είπα, ο φυλα­κι­σμέ­νος και ο ταλαι­πω­ρη­μέ­νος από την αρρώ­στιά του και δεν επι­ζη­τεί αυτό μονά­χα, αλλά ο ένας να απο­φυ­λα­κι­σθεί και ο άλλος να απαλ­λα­γεί από την ασθέ­νειά του. Αλλά Εκεί­νος, επει­δή είναι πρά­ος και συγ­κα­τα­βα­τι­κός, ζητεί μόνο όσα έχου­με τη δυνα­τό­τη­τα να πρά­ξου­με· ή μάλ­λον και λιγό­τε­ρα από όσα μπο­ρού­με να υλο­ποι­ή­σου­με, αφή­νον­τας σε εμάς να φιλο­τι­μη­θού­με για περισ­σό­τε­ρα.

Στους άλλους, όμως, λέγει: «Πορεύ­ε­σθε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ κατη­ρα­μέ­νοι(:Φύγε­τε μακριά από εμέ­να εσείς που από τα έργα σας γίνα­τε κατα­ρα­μέ­νοι)»- όχι βέβαια από τον Πατέ­ρα· διό­τι δεν τους κατα­ρά­στη­κε Εκεί­νος, αλλά τα ίδια τους τα έργα- «εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοι­μα­σμέ­νον τῷ δια­βόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέ­λοις αὐτοῦ(:στο πυρ το αιώ­νιο, που έχει ετοι­μα­σθεί για το διά­βο­λο και τους αγγέ­λους του)»· καθώς όταν μιλού­σε για τη Βασι­λεία, λέγον­τας: «Δεῦτε οἱ εὐλογη­μέ­νοι τοῦ πατρός μου, κλη­ρο­νο­μή­σα­τε την βασι­λεί­αν»(: Ελά­τε εσείς που είστε ευλο­γη­μέ­νοι από τον Πατέ­ρα μου, κλη­ρο­νο­μή­στε τη βασι­λεία)», πρό­σθε­σε: «τὴν ἡτοι­μα­σμέ­νην ὑμῖν ἀπὸ κατα­βολῆς κόσμου (:που έχει ετοι­μα­στεί για σας από τότε που θεμε­λιω­νό­ταν ο κόσμος)». Όταν όμως ομι­λεί περί του πυρός δεν λέγει το ίδιο, αλλά «τὸ ἡτοι­μα­σμέ­νον τῷ δια­βόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέ­λοις αὐτοῦ(:που έχει ετοι­μα­στεί για τον διά­βο­λο και τους πονη­ρούς αγγέ­λους του)». «Επει­δή όμως εσείς οι ίδιοι περιε­λά­βα­τε μέσα σ’ αυτό το αιώ­νιο πυρ και τους εαυ­τούς σας με τις επι­λο­γές που κάνα­τε κατά τη διάρ­κεια της ζωής σας, εσείς φέρε­τε όλη την ευθύ­νη που θα βρε­θεί­τε εκεί και τον εαυ­τό σας να κατη­γο­ρεί­τε».

Όχι μόνο μάλι­στα με αυτά, αλλά και με όσα λέγει παρα­κά­τω, σαν να απο­λο­γεί­ται τρό­πον τινά σε αυτούς, εκθέ­τει και τις αιτί­ες, «διό­τι πεί­να­σα και δεν μου δώσα­τε να φάω» και τα εξής· διό­τι έστω και αν ήταν εχθρός που προ­σήλ­θε και ζητού­σε βοή­θεια, δεν θα ήταν αρκε­τά τα παθή­μα­τά του, η πεί­να, το ψύχος, τα δεσμά, η γύμνια, η αρρώ­στια, το γεγο­νός ότι περι­πλα­νιέ­ται άστε­γος παν­τού, να κινή­σουν σε οίκτο και να λυγί­σουν αυτόν τον άσπλα­χνο άνθρω­πο; Διό­τι αυτά είναι σε θέση και την έχθρα να στα­μα­τή­σουν. «Αλλ’ όμως εσείς ούτε στον φίλο δεν κάνα­τε αυτά, ο οποί­ος και φίλος ήταν, αλλά και ευερ­γέ­της και Κύριος». Και σκύ­λο εάν δού­με να πει­νά­ει, πολ­λές φορές λυγί­ζου­με και τον ταΐ­ζου­με· και άγριο ζώο ακό­μα εάν δού­με, πάλι καμ­πτό­μα­στε· εσύ λοι­πόν βλέ­πον­τας τον Δεσπό­τη δεν κάμ­πτε­σαι; Και πώς να θεω­ρούν­ται αυτά άξια για απο­λο­γία;

Διό­τι, εάν ήταν μόνο του αυτό το καλό που θα έκα­νες, δεν θα ήταν αρκε­τό για ανά­λο­γη αντα­μοι­βή; Και δεν ανα­φέ­ρω και το να ακού­σεις μια τέτοια φωνή μπρο­στά σε ολό­κλη­ρη την οικου­μέ­νη από Εκεί­νον που κάθε­ται στον θρό­νο του Πατρός Του και να κερ­δί­σεις την Βασι­λεία· αυτό όμως το ίδιο το γεγο­νός ότι εργά­στη­κες τόσες καλές πρά­ξεις δεν είναι αρκε­τό για αντα­μοι­βή; Τώρα λοι­πόν και ενώ είναι παρού­σα όλη η οικού­με­νη και ενώ απο­κα­λύ­πτε­ται η απόρ­ρη­τη εκεί­νη Δόξα, σε ανα­κη­ρύσ­σει και σε στε­φα­νώ­νει και σε ανα­γνω­ρί­ζει ως τον κατε­ξο­χήν τρο­φέα και ξενο­δό­χο· και δεν ντρέ­πε­ται όταν τα λέγει αυτά, για να σου κάνει λαμ­πρό­τε­ρο το στε­φά­νι σου. Για τον λόγο λοι­πόν αυτόν και από τη μία πλευ­ρά, οι σκλη­ρό­καρ­δοι και ανε­λε­ή­μο­νες δικαί­ως τιμω­ρούν­ται και, από την άλλη, οι φιλάν­θρω­ποι και ελε­ή­μο­νες στε­φα­νώ­νον­ται κατά χάριν· διό­τι και αν ακό­μη έχουν δια­πρά­ξει ανα­ρίθ­μη­τα καλά, πάλι κατά χάριν γίνε­ται η τιμη­τι­κή διά­κρι­ση, αφού αντί τόσο μικρών και ευτε­λών πραγ­μά­των, τους παρέ­χε­ται τόσος ουρα­νός και βασι­λεία και τέτοια μεγά­λη τιμή.

Τα αιώ­νια λοι­πόν αγα­θά είθε να απο­κτή­σου­με με αυτόν τον τρό­πο και εμείς, με τη χάρη και τη φιλαν­θρω­πία του Κυρί­ου μας Ιησού Χρι­στού, στον οποίο ανή­κει η δοξο­λο­γία και η δύνα­μη στους αιώ­νες. Αμήν.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επι­μέ­λεια κει­μέ­νου: Ελέ­νη Λιναρ­δά­κη, φιλό­λο­γος

ΠΗΓΕΣ:

• http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG_Migne/John%20Chrysostom_PG%2047–64/In%20Matthaeum.pdf, σελ. 481–486

• Ιωάν­νου του Χρυ­σο­στό­μου Άπαν­τα τα έργα, Υπό­μνη­μα στο Κατά Ματ­θαί­ον Ευαγ­γέ­λιον, ομι­λία ΟΘ΄(επιλεγμένα απο­σπά­σμα­τα), πατε­ρι­κές εκδό­σεις «Γρη­γό­ριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάν­τιον», Θεσ­σα­λο­νί­κη 1979, τόμος 12, σελί­δες 104–117.

• Βιβλιο­θή­κη των Ελλή­νων, Άπαν­τα των αγί­ων Πατέ­ρων, Ιωάν­νου Χρυ­σο­στό­μου έργα, τόμος 69, σελ. 28–35.

• Π. Τρεμ­πέ­λα, Η Και­νή Δια­θή­κη με σύν­το­μη ερμη­νεία (από­δο­ση στην κοι­νή νεο­ελ­λη­νι­κή), εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Ο Σωτήρ», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2014.

• Η Και­νή Δια­θή­κη, Κεί­με­νον και ερμη­νευ­τι­κή από­δο­σις υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τρια­κο­στή τρί­τη, Αθή­να 2009.

• Η Παλαιά Δια­θή­κη κατά τους εβδο­μή­κον­τα, Κεί­με­νον και σύν­το­μος από­δο­σις του νοή­μα­τος υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2005.

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

Απο­μα­γνη­το­φω­νη­μέ­νη ομι­λία μακα­ρι­στού γέρον­τος Αθα­να­σί­ου Μυτι­λη­ναί­ου με θέμα:

«Οἱ ἐλάχι­στοι ἀδελ­φοί»

[εκφω­νή­θη­κε στην Ιερά Μονή Κομνη­νεί­ου Λαρί­σης στις 18–2‑1996]

(Β 330)

Το βιβλί­ον της Παλαιάς Δια­θή­κης, αγα­πη­τοί μου, που λέγε­ται «Ἑκκλη­σια­στής», τελειώ­νει με τη φρά­ση: «ὅτι σύμ­παν τὸ ποί­η­μα ὁ Θεὸς ἄξει ἐν κρί­σει, ἐν παντὶ παρε­ω­ρα­μένῳ, ἐὰν ἀγαθὸν καὶ ἐὰν πονη­ρόν». Δηλα­δή: «Ο Θεός, ολό­κλη­ρον τον άνθρω­πο, τον όλον άνθρω­πον, ‘’σύμ­παν τό ποί­η­μα’’, δηλα­δή τόσο με την ψυχή του, όσο και με το σώμα του, θα οδη­γή­σει εις την κρί­σιν και οτι­δή­πο­τε είναι, αγα­θόν ή πονη­ρόν, όσο και αν είναι κρυμ­μέ­νο και παρε­ω­ρα­μέ­νο», όπως λέγει εδώ, δηλα­δή κάπου κρυμ­μέ­νο, «κάπου σε ένα περι­θώ­ριο, θα το βγά­λει στο φανε­ρόν». «Σύμ­παν τό ποί­η­μα». Ολό­κλη­ρο τον άνθρω­πο. Τόσο με την ψυχή του, όσο και με το σώμα του. Και επι­μέ­νω εις αυτό. Ο όλος λοι­πόν άνθρω­πος θα οδη­γη­θεί εις την κρί­σιν. Εξάλ­λου, αφού θα γίνει ανά­στα­σις νεκρών, θα κρι­θού­με μετά την ανά­στα­ση των νεκρών, αφού φυσι­κά θα έχο­με πάρει τα και­νού­ρια μας σώμα­τα· εννο­εί­ται τα παλαιά μας σώμα­τα ανα­και­νι­σμέ­να. Ό,τι και αν διέ­πρα­ξε ο άνθρω­πος, ξεχα­σμέ­νο, μικρό, παρα­θε­ω­ρη­μέ­νο, είτε αυτό είναι αγα­θόν, είτε αυτό είναι κακόν. Λέγει ο άγιος Κύριλ­λος Ιερο­σο­λύ­μων ότι: «Ενή­στευ­σες; Θα σου λογα­ρια­στεί. Δεν ενή­στευ­σες; Θα σου λογα­ρια­στεί». Οτι­δή­πο­τε. Ο πιο μικρός λόγος. Ο ίδιος ο Κύριος δεν μας είπε: «Σας βεβαιώ­νω ότι θα δώσε­τε λόγον δια πάν­τα αργόν λόγον». Και «αργός λόγος» είναι επι­τρέ­ψα­τέ μου, οι σαχλα­μά­ρες. Καθό­μα­στε και λέμε σαχλα­μά­ρες και περ­νά­ει η ώρα κ.λπ. Αυτά λέγον­ται «αργός λόγος». Και λέει ο Κύριος: «… και γι’ αυτά θα δώσου­με λόγο».

Και πράγ­μα­τι· ότι θα κρι­θεί ο όλος άνθρω­πος, μας το πλη­ρο­φο­ρεί και ο Παύ­λος. Λέει στη Β΄προς Κοριν­θί­ους επι­στο­λή του: «Τούς γάρ πάν­τας ἡμᾶς φανε­ρωθῆναι δεῖ (: Όλοι πρέ­πει να φανε­ρω­θού­με, να στα­θού­με) ἔμπρο­σθεν τοῦ βήμα­τος τοῦ Χρι­στοῦ, ἵνα κομί­ση­ται ἕκαστος τά διά τοῦ σώμα­τος πρός ἅ ἔπρα­ξεν, εἴτε ἀγαθόν, εἴτε κακόν». «Για να πάρει ο καθέ­νας την αμοι­βή του. Ό, τι διέ­πρα­ξεν με το σώμα του». Το προ­σέ­ξα­τε; Με το σώμα του. Βέβαια πολύ παρα­πά­νω με το πνεύ­μα του. Είτε αγα­θόν αυτό είναι, είτε κακόν.

Και η κρί­σις ανή­κει εις τον Χρι­στόν. Για­τί Αυτός μας εδη­μιούρ­γη­σε, ως Θεός Λόγος. Αυτός έκα­νε τον Αδάμ και την Εύα. Αυτός και τώρα μας ανα­δη­μιουρ­γεί ως Θεάν­θρω­πος. Έρχε­ται για να μας ανα­πλά­σει. Λέγει ο Ίδιος: «Οὐδέ γάρ ὁ Πατήρ κρί­νει οὐδένα, ἀλλά τήν κρί­σιν πᾶσαν δέδω­κε τῷ Υἱῷ». «Ο Πατήρ δεν κρί­νει κανέ­ναν. Όλη την κρί­σιν την έχει δώσει εις τα χέρια του Υιού». Για­τί; Εκεί­νος μας εδη­μιούρ­γη­σε, Εκεί­νος μας ανα­δη­μιουρ­γεί. Τρό­πον τινά, σαν να είναι, όπως λέγει ο άγιος Κύριλ­λος Ιερο­σο­λύ­μων, σαν να είναι ο υπεύ­θυ­νος απέ­ναν­τι στον Πατέ­ρα, δια την πορεία του πλά­σμα­τός Του, που λέγε­ται άνθρω­πος. Και επι­πλέ­ον, ο Ίδιος ο Κύριος είπε: «Ἐδόθη μοι πᾶσα ἐξου­σία ἐν οὐρανῷ καί ἐπί γῆς». Και συνε­πώς και η εξου­σία της Κρί­σε­ως.

Και πράγ­μα­τι, ακού­σα­με στη σημε­ρι­νή ευαγ­γε­λι­κή περι­κο­πή να λέγει ο Κύριος ότι θα επα­νέλ­θει «ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώ­που», λέει, «ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ, καί πάν­τες οἱ ἅγιοι ἄγγε­λοι μετ΄αυτοῦ, τότε καθί­σει ἐπί θρό­νου δόξης αὐτοῦ, καί συνα­χθή­σε­ται ἔμπρο­σθεν αὐτοῦ πάν­τα τά ἔθνη». Όλοι οι άνθρω­ποι. Μηδε­νός εξαι­ρου­μέ­νου. Και ο Αδάμ. Και η Εύα. Άπαν­τες.

Αυτήν την εικό­να που μας δεί­χνει ο Κύριος, την είπε ήδη από τον 6^ο αιώ­να ο προ­φή­της Δανι­ήλ, ευρι­σκό­με­νος αιχ­μά­λω­τος εις την Βαβυ­λώ­να. Είπε τα εξής κατα­πλη­κτι­κά, που είναι όλα κατα­πλη­κτι­κά βεβαί­ως είναι του Δανι­ήλ, αλλά εκεί στο 7^ο κεφά­λαιο, είναι κάτι το…, κάτι το άλλο. Λέγει: «Ἐθεώ­ρουν (:Έβλε­πα· λέει ο Δανι­ήλ) καί παλαιός ἡμερῶν ἐκάθη­το — Και παλαιός ἡμερῶν θα πει… είναι ο γέρων κατά λέξη· αλλά είναι ο μεγά­λης ηλι­κί­ας ή ακρι­βέ­στε­ρα αυτός που δεν έχει αρχήν, ο άναρ­χος-. Ὁ θρό­νος αὐτοῦ φλόξ πυρός (:ο θρό­νος Του ήταν πύρι­νος). Ποτα­μός πυρός εἷλκεν ἔμπρο­σθεν αὐτοῦ(:ποτά­μι πύρι­νο εξε­χύ­νε­το από τον θρό­νον Του). Χίλιαι χιλιά­δες ἐλει­τούρ­γουν αὐτῷ (:Τον υπη­ρέ­τουν χίλιαι χιλιά­δες άγγε­λοι) καί μύριαι μυριά­δες παρει­στή­κε­σαν αὐτῷ (:και παρε­στέ­κον­το. ‑Αυτό που είπε ο Χρι­στός: «Θα έλθω με όλη τη δύνα­μη του ουρα­νού· δηλα­δή με όλους τους αγί­ους αγγέ­λους»). Κρι­τή­ριον, ἐκάθι­σε καί βίβλοι ἠνεώ­χθη­σαν (:Στή­θη­κε δικα­στή­ριον και ανοί­χτη­καν οι φάκε­λοι, βιβλία, λέει, ἠνεώ­χθη­σαν, ανοί­χτη­καν οι ποι­νι­κοί φάκε­λοι)».

Αυτά μας λέγει ο Δανι­ήλ. Εξάλ­λου, πολ­λά σημεία της διδα­σκα­λί­ας του Κυρί­ου μας ανα­φέ­ρον­ται εις την Δευ­τέ­ρα Του Παρου­σία. Όπως και στην Κρί­σιν. Βέβαια ευγνω­μο­νού­με τον Ματ­θαί­ον ‑κατά θεί­αν πρό­νοιαν κατε­γρά­φη­σαν αυτά. Αλλά εάν δεν κατε­γρά­φον­το αυτά, έχο­με πλεί­στα πλεί­στα όσα σημεία μέσα εις την αυτήν την Και­νή Δια­θή­κη αν θέλε­τε, εκτός από την Παλαιά Δια­θή­κη, που μας ανα­φέ­ρουν την Κρί­σιν που θα κάνει ο Θεός. Επί παρα­δείγ­μα­τι, λέγει εις τον Ματ­θαί­ον, το κατα­γρά­φει ο Ματ­θαί­ος: «Περί δέ τῆς ἡμέρας ἐκεί­νης καί τῆς ὥρας» κ.τ.λ. προ­ϋ­πο­θέ­τει τον ερχο­μό του Χρι­στού. Ακό­μη είπε την παρα­βο­λή των δέκα παρ­θέ­νων. Και συμ­πε­ραί­νει: «Γρη­γο­ρεῖτε οὖν (:Μένε­τε λοι­πόν ξύπνιοι, πνευ­μα­τι­κά ξύπνιοι) ὅτι οὐκ οἴδατε τήν ἡμέραν (:δεν γνω­ρί­ζε­τε την ημέ­ραν) οὐδέ τήν ὥραν ἐν ἡ ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώ­που ἔρχε­ται(:Κατά την οποία ο υιός του ανθρώ­που έρχε­ται)». Λέγε­ται «Υἱός τοῦ ἀνθρώ­που» είναι εβραϊ­σμός, σημαί­νει άνθρω­πος. Και σημαί­νει ότι πήρε την ανθρω­πί­νη φύση εκα­τό τοις εκα­τό. Είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρω­πος.

Αν θέλε­τε ακό­μα, εις την παρα­βο­λή των ταλάν­των. «Μετά δέ πολύν χρό­νον -αφού μοί­ρα­σε τα τάλαν­τα- ἔρχε­ται ὁ κύριος τῶν δού­λων ἐκεί­νων (:έρχε­ται) καί συναί­ρει μετ’ αὐτῶν λόγον(:και λογα­ριά­ζε­ται μαζί τους)». Όλα δεί­χνουν την κρί­σιν. Όλη λοι­πόν η Και­νή Δια­θή­κη κινεί­ται στον άξο­να της πρώ­της και της δευ­τέ­ρας παρου­σί­ας του Χρι­στού. Ο Χρι­στός θα ξανάρ­θει. Και θα κρί­νει τον κόσμον. Απο­τε­λεί δε αυτό, δόγ­μα πίστε­ως, θεμε­λιώ­δες δόγ­μα πίστε­ως. «Καί πάλι ἐρχό­με­νον μετά δόξης ‑λέμε στο Πιστεύω- κρῖναι ζῶντας καί νεκρούς». «Να κρί­νει και ζων­τα­νούς, δηλα­δή τους υπάρ­χον­τας τότε, και τους κεκοι­μη­μέ­νους που θα ανα­στη­θούν».

Ας δού­με όμως κάτι από το περιε­χό­με­νον του Κρι­τη­ρί­ου. Λέγει εις τους «δικαί­ους», εις τους ευσε­βείς. «Δίκαιος» είναι μία ονο­μα­σία του αγί­ου, που ανα­φέ­ρε­ται κυριό­τα­τα εις την Παλαιά Δια­θή­κη: «Ἐπεί­να­σα γάρ καί ἐδώκα­τέ μοΙ φαγεῖν, ἐδίψη­σα καί ἐποτί­σα­τέ μοί, ξένος ἤμην καί συνη­γά­γε­τέ με» κ.λπ. «Ήμου­να πει­να­σμέ­νος, μου δώσα­τε να φάω, ήμουν διψα­σμέ­νος, μου δώσα­τε να πιω, ήμου­να ξένος και με μαζέ­ψα­τε, κ.ο.κ. Ήμουν ασθε­νής, ήμουν ἐν φυλακῇ» κ.λπ. Ανα­φέ­ρε­ται δηλα­δή εδώ, βλέ­πο­με, εις την αντί­λη­ψιν του πλη­σί­ον. Κατά πόσο έχε­τε γίνει αντι­λή­πτο­ρες του πλη­σί­ον. Κατά πόσο τον αντι­λη­φθή­κα­τε τον πλαϊ­νό σας. Και του συμ­πα­ρα­στα­θή­κα­τε. Και μάλι­στα ανα­φέ­ρε­ται ο Κύριος σε κατώ­τε­ρα ή, καλύ­τε­ρα, σε απλοϊ­κό­τε­ρα επί­πε­δα ελεη­μο­σύ­νης. Τι απλού­στε­ρον; Πει­νά­ει κάποιος και του δίνο­με ένα κομ­μά­τι ψωμί. Ή, διψά­ει και του δίνο­με ένα ποτή­ρι νερό. Θυμη­θεί­τε εκεί­νο που είπε ο Κύριος ότι: «Σας βεβαιώ­νω, ένα ποτή­ρι νερό που θα δώσε­τε εις το όνο­μά μου ‑το υπο­γραμ­μί­ζω· κάτι θα πού­με παρα­κά­τω- θα έχε­τε τον μισθό σας». Άλλος Ευαγ­γε­λι­στής: «Ποτή­ριον νεα­ροῦ ‑δηλα­δή φρέ­σκο νερό- ὕδατος». «Νεαροῦ ὕδατος» … Έφυ­γε το «ὕδωρ», έμει­νε το «νεα­ρόν», συγ­κό­πη­κε αυτό και έγι­νε «νερό». Δηλα­δή το νερό δεν είναι ουσια­στι­κό· είναι επί­θε­το. Είναι ουσια­στι­κο­ποι­η­μέ­νο επί­θε­το. Λοι­πόν. Για­τί λέει «φρέ­σκο νερό»; Μη βαρε­θείς να πας στο πηγά­δι να αντλή­σεις, δρο­σε­ρό νερό να δώσεις στον άλλον. Όχι από τη βρύ­ση της κου­ζί­νας που είναι ζεστό, άμα είναι καλο­καί­ρι. Δηλα­δή να το δώσεις με την καρ­διά σου. «Βεβαιώ­νω», λέει ο Κύριος, «θα έχεις τον μισθό σου». Και τού­το για­τί ο Κύριος ξεκι­νά σαν εύκο­λη δυνα­τό­τη­τα για όλους να προ­σφέ­ρουν την ελεη­μο­σύ­νη τους. Εύκο­λη δυνα­τό­τη­τα. Δεν μπο­ρείς να δώσεις ένα ποτή­ρι νερό; Μπο­ρείς να πεις ότι ο Κύριος σου είπε να δώσεις στους φτω­χούς, στον κάθε φτω­χό από ένα εκα­τομ­μύ­ριο δραχ­μές; «Κύριε, δεν έχω». Θα σου ζητή­σει ο Κύριος να θερα­πεύ­σεις τους ασθε­νείς; «Κύριε, δεν έχω το χάρι­σμα αυτό». Αλλά τι σου λέει; «Με επι­σκε­φθή­κα­τε». Δεν έχεις τίπο­τα να ξοδέ­ψεις, όταν επι­σκε­φθείς τον ασθε­νή· κ.ο.κ. Δηλα­δή παίρ­νει την πιο απλή μορ­φή ελεη­μο­σύ­νης που θα εκδη­λώ­σεις την αγά­πη σου εις τον συνάν­θρω­πο.

Ψάχνο­με να βρού­με την πίστη σε αυτά τα λόγια που είπε ο Χρι­στός. Ψάχνο­με. Δεν μίλη­σε τίπο­τα για την πίστη. Αλλά μίλη­σε για την αγά­πη στη μορ­φή της ελεη­μο­σύ­νης και αυτή, όπως σας είπα και το ξανα­εί­πα, σε μία κατώ­τε­ρη μορ­φή. Στοι­χειώ­δη δηλα­δή μορ­φή. Απλοϊ­κή μορ­φή. Ψάχνο­με λοι­πόν να βρού­με την πίστη αλλά δεν τη βρί­σκο­με. Δεν γίνε­ται λόγος γι’ αυτήν. Δηλα­δή η πίστις δεν θα είναι στοι­χεί­ον που θα κρι­θεί; Η πίστις είναι σπου­δαιο­τά­τη. Αφού ο ληστής με την πίστη… ‑για­τί τι είπε ο ληστής; «Μνή­σθη­τί μου, Κύριε, ἐν τῇ βασι­λείᾳ Σου». «Είσαι ο Υιός του Θεού. Θυμή­σου με»- αυθη­με­ρόν εκέρ­δι­σε τον Παρά­δει­σον. Ο ληστής δεν έκα­νε κανέ­να έργον επί του σταυ­ρού. Έδει­ξε μόνον πίστη. Δεν ανα­φέ­ρε­ται η πίστις, για­τί προ­ϋ­πο­τί­θε­ται. Γι΄αυτό όταν ο Από­στο­λος λέει: «Πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη». Η ελπί­δα προ­ϋ­πο­θέ­τει την πίστιν. Για­τί τι είναι η ελπί­δα; Είναι τονι­σμέ­νη πίστις. Και η αγά­πη προ­ϋ­πο­θέ­τει και την ελπί­δα και την πίστη. Έτσι, στην έκπλη­ξη των ακουόν­των αυτά που ο Κύριος είπε: «Δεῦτε οἱ εὐλογη­μέ­νοι τοῦ Πατρός μου, διό­τι … έτσι κι έτσι, ήμουν πει­να­σμέ­νος, διψα­σμέ­νος» κ.τ.λ. στην έκπλη­ξή τους, ο Κύριος προ­σθέ­τει: «Ἀμήν λέγω ὑμῖν (:Σας βεβαιώ­νω) ἐφόσον ἐποι­ή­σα­τε ἑνί τού­των τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχί­στων, ἐμοί ἐποί­η­σα­τε». «Εφό­σον», λέει, «προ­σφέ­ρα­τε αυτά στ’ αδέλ­φια μου τα ελά­χι­στα, σε μένα τα προ­σφέ­ρα­τε». Αυτή είναι η έκπλη­ξις. Τι; Ταυ­τί­ζει ο Κύριος τον εαυ­τόν Του με τον κάθε άνθρω­πον. Δεν είναι απλώς η αγά­πη προς τον πλη­σί­ον. Αλλά είναι η αγά­πη εν ονό­μα­τι του Χρι­στού προς τον πλη­σί­ον. Να το ξανα­πώ: Εν ονό­μα­τι του Χρι­στού προς τον πλη­σί­ον. Για­τί αυτό απο­κα­λύ­πτει την πίστη στον Χρι­στό. Να πού είναι κρυμ­μέ­νη η πίστις. Εκεί είναι κρυμ­μέ­νη η πίστις.

Αντί­θε­τα, ένας φιλο­σο­φι­κός ανθρω­πι­σμός, ένας αλτρουι­σμός, ένα απ’ όλα εκεί­να τα οποία λέμε, και δικαιώ­μα­τα ανθρώ­πων, δεν ξέρω τι και δεν ξέρω τι, αυτά ποτέ δεν δικαιώ­νον­ται, όταν απου­σιά­ζει ο Χρι­στός. Ένας που τρέ­χει, μέρα- νύχτα, οργώ­νει τους δρό­μους, να μαζέ­ψει χρή­μα­τα για κεί­νους, για κεί­νους κ.λπ. εάν αυτό δεν το κάνει εν ονό­μα­τι του Χρι­στού, ματαιο­πο­νεί. Για­τί η πρά­ξη του αυτή είναι μία πρά­ξη που δεν έχει τη σφρα­γί­δα της πίστε­ως. Και είναι γνω­στό ότι λέει ο Από­στο­λος Παύ­λος ότι: «Πᾶν ὃ οὐκ ἐκ πίστε­ως ἁμαρ­τία ἐστίν». Όχι μόνο πέφτει στο κενό και δεν θα λογα­ρια­στεί εν ημέ­ρα κρί­σε­ως, αλλά είναι και αμαρ­τία· διό­τι εκεί­νο το οποί­ον ο Θεός θέλει να προ­σφέ­ρεις εν ονό­μα­τι του Χρι­στού δεν το κάνεις, αυτό είναι αμαρ­τία. Είδα­τε; Πᾶν, οτι­δή­πο­τε, που γίνε­ται, ὃ οὐκ ἐκ πίστε­ως, που δεν γίνε­ται εν ονό­μα­τι της πίστε­ως, είναι αμαρ­τία. Και ακό­μη θα πει στην προς Εβραί­ους ο Από­στο­λος: «Χωρίς δέ πίστε­ως, ἀδύνα­τον εὐαρεστῆσαι (: Είναι αδύ­να­τον να ευα­ρε­στή­σεις εις τον Θεόν, χωρίς την πίστιν) πιστεῦσαι γάρ δεῖ τόν προ­σερ­χό­με­νον τῷ Θεῷ ὅτι ἔστι (: πρώ­τα πρώ­τα πρέ­πει να πιστεύ­εις στην ύπαρ­ξη του Θεού, ότι υπάρ­χει, ὅτι ἔστι) καί τοῖς ἐκζη­τού­σιν αὐτόν μισθα­πο­δό­της γίνε­ται». «Κι εκεί­νοι οι οποί­οι Τον εκζη­τούν», δηλα­δή ψάχνουν να μάθουν, να ζήσουν κάτι βαθύ­τε­ρο και βαθύ­τε­ρο από τον Θεό. Να θεώ­νον­ται διαρ­κώς. «Γίνε­ται εις αυτούς μισθα­πο­δό­της». Εις αυτούς θα πει: «Δεῦτε οἱ εὐλογη­μέ­νοι τοῦ Πατρός μου» κ.λπ. Ώστε η αγά­πη από φιλάν­θρω­πα αισθή­μα­τα ή φιλο­σο­φι­κή διά­θε­ση- προ­σέ­ξα­τε, μη χάσο­με τον μισθό μας- πέφτει στο κενό. Δεν έχει αξία. Δεν αντέ­χει στην αιω­νιό­τη­τα. Είναι εκεί­νο που λένε…: «Κάνε μια καλή πρά­ξη κάθε μέρα». Το λένε και οι Πρό­σκο­ποι και δεν ξέρω ποιοι άλλοι. Εν ονό­μα­τι τίνος; «Εν ονό­μα­τι του εαυ­τού μου», θα σου απαν­τή­σουν. «Για να νιώ­σω καλύ­τε­ρα. Να νιώ­σω καλύ­τε­ρα. Να νιώ­σω εσω­τε­ρι­κά ότι είμαι άνθρω­πος». Δεν έχει αξία. Σαφώς δεν έχει αξία.

Αλλά και η γενι­κο­τέ­ρα ηθι­κή μοιά­ζει να λεί­πει από το Κρι­τή­ριον που στή­νε­ται, από το περιε­χό­με­νον του Κρι­τη­ρί­ου που στή­νε­ται στα έσχα­τα, την ημέ­ρα τη μεγά­λη εκεί­νη. Δεν λεί­πει. Διό­τι αυτός που αγα­πά, ούτε θα κλέ­ψει, ούτε θα φονεύ­σει, ούτε θα αδι­κή­σει, ούτε θα πορ­νεύ­σει, ούτε θα μοι­χεύ­σει. Παίρ­νω τις εντο­λές: «Οὐ κλέ­ψεις, οὐ ψευ­δο­μαρ­τύ­ρη­σεις, οὐ μοι­χεύ­σεις». Διό­τι αν αγα­πάς, θα τα κάνεις αυτά; Προ­φα­νώς όχι. Συνε­πώς περιτ­τό να τα ανα­φέ­ρει ο Κύριος. Περιέ­χον­ται μέσα εις το περιε­χό­με­νον του Κρι­τη­ρί­ου. Και όλα αυτά για­τί; Για­τί η αγά­πη είναι το πλή­ρω­μα, το γέμι­σμα του Νόμου. Γι΄αυτό και οι δύο εντο­λές της αγά­πης στον Θεό και της αγά­πης στον πλη­σί­ον, περιέ­χουν τα πάν­τα. Είπα: της αγά­πης στον Θεό και της αγά­πης στον πλη­σί­ον. Ναι. Για­τί η δευ­τέ­ρα, η αγά­πη προς τον πλη­σί­ον, έχει κρι­τή­ριο την αγά­πη την πρώ­τη, προς τον Θεό. Απλού­στα­τα, μόνη η πρώ­τη αγά­πη, εάν δεν έχεις αγά­πη στον πλη­σί­ον, μένει άκαρ­πη· αλλά και μόνη η δευ­τέ­ρα αγά­πη προς τον πλη­σί­ον, εάν δεν ξεκι­νά­ει από τον Θεό, από την αγά­πη προς τον Θεό, ξεκι­νά­ει από τον Ουμα­νι­σμόν. Και ο Ουμα­νι­σμός, ο Ανθρω­πι­σμός δεν σώζει.

Για­τί ο Κύριος, αγα­πη­τοί μου, απε­κά­λε­σε τους ευερ­γε­τη­θέν­τας, αυτούς που θα δώσου­με εμείς κάτι, τους απε­κά­λε­σε «ἀδελ­φούς»; Για­τί κι Εκεί­νος έχει τον Θεόν βέβαια φύσει Πατέ­ρα, κι εμείς έχο­με τον Θεόν Πατέ­ρα κατά χάριν. Κατά το ανθρώ­πι­νον εις τον Ιησούν Χρι­στόν. Αλλά και κατά το θεί­ον, είναι Υιός του Θεού, αλλά είναι όμως ομο­ού­σιος με τον Πατέ­ρα. Κλη­ρο­νό­μος Εκεί­νος; Για­τί τα παι­διά κλη­ρο­νο­μούν τον Πατέ­ρα. Κλη­ρο­νό­μος Εκεί­νος; Κατά το ανθρώ­πι­νον, κλη­ρο­νό­μοι κι εμείς. Θέλε­τε; Όπως λέει ο Από­στο­λος Παύ­λος, «συγ­κλη­ρο­νό­μοι κι εμείς, μαζί με Εκεί­νον». Για­τί ακό­μη είναι αδελ­φός μας, επει­δή έλα­βε την ανθρώ­πι­νη φύση. Για­τί «Αὐτός πρῶτος ἀνεστή­θη καί γίνε­ται πρω­τό­το­κος ἐκ τῶν νεκρῶν, ἐν πολ­λοῖς ἀδελ­φοῖς».

Αλλά για­τί και τους αδελ­φούς τους απε­κά­λε­σε «ἐλαχί­στους»; «Ἐλάχι­στος» θα πει «ο τιπο­τέ­νιος». Είναι οι κατά κόσμον άση­μοι άνθρω­ποι. Είναι οι περι­φρο­νη­μέ­νοι. Είναι οι περι­θω­ρια­κοί. Όχι για­τί άλλο, για­τί αυτοί οι ίδιοι αμαρ­τά­νον­τες γίνον­ται περι­θω­ρια­κοί αλλά γιατί…έντιμοι άνθρω­ποι είναι, καλοί άνθρω­ποι είναι, αλλά οι άνθρω­ποι οι υψη­λά ιστά­με­νοι, δεν τους δίνουν σημα­σία. Αυτοί που στε­ρούν­ται την κοσμι­κήν επι­φά­νειαν, την δόξα, τον πλού­το, τις κοσμι­κές προ­βο­λές και τα αξιώ­μα­τα. Αυτοί, ως περι­φρο­νη­μέ­νοι, λέγον­ται «ἐλάχι­στοι». Δεν είναι «ἐλάχι­στοι». Όλοι οι άνθρω­ποι είναι ίσοι. Επει­δή όλοι έχο­με το κατ’ εικό­να. Και είμε­θα όλοι άνθρω­ποι. Δεν υπάρ­χει δια­φο­ρά. Οι άνθρω­ποι δίνουν δια­βαθ­μί­σεις και δια­φο­ρές. Ο Κύριος όμως κατά τα ανθρώ­πι­να κρι­τή­ρια τοπο­θε­τεί και λέγει: «Οἱ ἀδελ­φοί μου οἱ ἐλάχι­στοι».

Δεν πρέ­πει ακό­μα να μας δια­φεύ­γει ότι καθε­τί που πράτ­το­με εις τον άλλον άνθρω­πον, είτε αυτό είναι καλό, είτε αυτό είναι κακό, στον Θεό απο­τεί­νε­ται. Για­τί απο­τε­λεί το πρω­τό­τυ­πό μας ο Χρι­στός. Προ­σέ­ξα­τέ το: Ο Θεός. Επί παρά­δειγ­μα­τι, βρί­ζεις τον συνάν­θρω­πό σου; «Εάν προ­σκυ­νώ την εικό­να της Πανα­γί­ας, του Χρι­στού», λέγει, δογ­μα­τι­κή θέση, «ότι η τιμή δια­βαί­νει επί το πρω­τό­τυ­πον». Προ­σκυ­νώ το ξύλον με τις μπο­γιές. Έχει το σχή­μα του προ­σώ­που του Χρι­στού. Μάλι­στα. Δια­βαί­νει, περ­νά­ει επί το πρω­τό­τυ­πον. Αλλά ζώσα εικό­να είναι ο πιστός. Γι’αυ­τό και τους θυμιά­ζο­με τους πιστούς. Είναι εικό­νες του Θεού. Θυμιά­ζο­με τις εικό­νες και μετά τις ζώσες εικό­νες που είναι οι πιστοί. Τον Επί­σκο­πο, τον ιερέα. Βγαί­νει ο διά­κο­νος, ο ιερεύς, να θυμιά­σει τον επί­σκο­πον τους πιστούς όλους. Τι σημαί­νει αυτό; Θυμιά­ζει την εικό­να του Χρι­στού. Και η τιμή δια­βαί­νει επί το πρω­τό­τυ­πον. Έτσι εδώ, ό,τι κάνεις, αν φερει­πείν του Προ­έ­δρου της Δημο­κρα­τί­ας κατε­βά­σεις την εικό­να και την ποδο­πα­τή­σεις, το πρό­σω­πό του δεν έπα­θε τίπο­τα. Είναι εκεί που είναι ο άνθρω­πος. Όμως θεω­ρεί­ται προ­σβο­λή. Κι έχεις κυρώ­σεις. Έτσι κι εδώ, εάν προ­σβά­λεις τον συνάν­θρω­πό σου, είναι προ­σβο­λή κατά του Θεού. Κι έχει κυρώ­σεις. Εάν περι­ποι­η­θείς τον συνάν­θρω­πό σου, κι αυτό έχει τις επι­πτώ­σεις του. Φθά­νει στον Θεό η τιμή αυτή.

Λοι­πόν· κάτι περισ­σό­τε­ρο: Εάν είναι ο άλλος βαπτι­σμέ­νος, δεν με συν­δέ­ει μόνο το κατ’ εικό­να, αλλά και η οντο­λο­γι­κή μου ένω­ση, ως μέλη Χρι­στού που είμε­θα όλοι. Κάτι πολύ περισ­σό­τε­ρο από το κατ’ εικό­να.

Έτσι ο Θεός, καθ’ όλο το μήκος της Αγί­ας Γρα­φής, αγα­πη­τοί, βρί­σκε­ται πίσω από τον κάθε άνθρω­πο. Λέγει η Γρα­φή ότι «εκεί­νος που ελε­εί τον φτω­χόν — είναι στην Παλαιά Δια­θή­κη- δανεί­ζει τον Θεόν». Μα πώς; Για­τί πίσω από τον φτω­χόν είναι ο Θεός. «Αυτός που παίρ­νει δια­ζύ­γιο ή πέφτει στη μοι­χεία, προ­σβάλ­λει το μεγά­λο μυστή­ριο της ενώ­σε­ως Χρι­στού και Εκκλη­σί­ας». Ή: «Αυτός που αμαρ­τά­νει με σαρ­κι­κά αμαρ­τή­μα­τα, πορ­νεία, μοι­χεία κ.τ.λ. προ­σβάλ­λει το σώμα του Χρι­στού. Προ­σβάλ­λει και τον ναόν του Αγί­ου Πνεύ­μα­τος. Για­τί το σώμα μας είναι ναός του Αγί­ου Πνεύ­μα­τος. Με τον Θεό δηλα­δή έχο­με μία οντο­λο­γι­κή σχέ­ση και διά­στα­ση. Οντο­λο­γι­κή. Όχι ηθι­κή. Οντο­λο­γι­κή. Όχι καθ’ ομοιό­τη­τα. Οντο­λο­γι­κή. Πραγ­μα­τι­κή. Κι αυτό φαί­νε­ται ακό­μη στη συσταύ­ρω­σή μας με τον Χρι­στόν, που θα μας δώσει και τη συνα­νά­στα­σή μας.

Αγα­πη­τοί, η Κρί­σις είναι γεγο­νός. Εξάλ­λου, καθη­με­ρι­νά κρι­νό­με­θα. Και ο απερ­χό­με­νος από τον κόσμον αυτόν, κρί­νε­ται. Με μία διά­κρι­ση. Το είπε ο Κύριος: «Ο ευσε­βής», λέει, «δεν έρχε­ται σε κρί­ση, δεν κρί­νε­ται». «Εἰς κρί­σιν», λέγει, «οὐκ ἔρχε­ται ἀλλά μετα­βέ­βη­κεν ἐκ τοῦ θανά­του εἰς τήν ζωήν». Ο ευσε­βής. Και προ­σθέ­τει ο Κύριος μετά την Κρί­ση: «Καί ἀπελεύ­σον­ται οὗτοι εἰς κόλα­σιν αἰώνιον, οἱ δέ δίκαιοι εἰς ζωήν αἰώνιον». Πρέ­πει να συλ­λά­βο­με, αγα­πη­τοί, και να συνει­δη­το­ποι­ή­σου­με αυτό το «αἰώνιον». Είναι…, είναι, είναι συγ­κλο­νι­στι­κό. Αν προ­σπα­θή­σου­με να το κατα­λά­βου­με, αυτό που δεν έχει τέλος, θα κατα­λη­φθού­με από έναν ίλιγ­γο. Όπως δεν μπο­ρού­με να συλ­λά­βου­με την έννοια του μηδε­νός. Και την έννοια του απεί­ρου. Έτσι δεν μπο­ρού­με να συλ­λά­βου­με και την έννοια του αιω­νί­ου. Μας απο­κα­λύ­πτε­ται. Και το πιστεύ­ου­με. Δεν το συλ­λαμ­βά­νο­με. Δεν μπο­ρού­με. Και είναι πραγ­μα­τι­κό­της.

Λοι­πόν, αγα­πη­τοί, ας αρχί­σο­με να ζού­με όπως ο Κύριος θέλει. Για­τί ο Κύριος «ἔρχε­ται κρῖναι ζῶντας καί νεκρούς». Και ακο­λου­θεί η αιω­νιό­της· είτε της Βασι­λεί­ας του Θεού, είτε της κολά­σε­ως. Ο Κύριος μάς θέλει να Του ανή­κο­με. Από μας εξαρ­τά­ται. Εμείς τι θα κάνο­με;

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

και με απρο­σμέ­τρη­τη ευγνω­μο­σύ­νη στον πνευ­μα­τι­κό μας καθο­δη­γη­τή  μακα­ρι­στό γέρον­τα Αθα­νά­σιο Μυτι­λη­ναίο,

ψηφιο­ποί­η­ση και επι­μέ­λεια κει­μέ­νου: Ελέ­νη Λιναρ­δά­κη, φιλό­λο­γος

ΠΗΓΕΣ:

• Απο­μα­γνη­το­φώ­νη­ση ομι­λί­ας δια χει­ρός του αξιο­τί­μου κ. Αθα­να­σί­ου Κ.

• http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/omiliai_kyriakvn/omiliai_kyriakvn_665.mp3

Ο ΑΓΙΟΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΕΩΣ

Υπο­μνη­μα­τι­σμός στο εδά­φιο Ματθ.25,31

«Ὅταν δὲ ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώ­που ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ πάν­τες οἱ ἅγιοι ἄγγε­λοι μετ᾿ αὐτοῦ, τότε καθί­σει ἐπὶ θρό­νου δόξης αὐτοῦ(:Όταν λοι­πόν έλθει ο Υιός του ανθρώ­που με τη δόξα Του και μαζί Του όλοι οι άγιοι άγγε­λοι, τότε θα καθί­σει σε θρό­νο ένδο­ξο και λαμ­πρό)» [Ματθ.25,31].

Πώς όμως θα έρθει, πώς θα εμφα­νι­στεί; Όπως δήλω­σε ο ίδιος αλλού, λέγον­τας: «Καὶ τότε ὄψον­ται τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώ­που ἐρχό­με­νον ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ μετὰ δυνά­με­ως καὶ δόξης πολλῆς(:Και θα δουν τον υιό του ανθρώ­που να έρχε­ται καθι­σμέ­νος στα σύν­νε­φα του ουρα­νού με δύνα­μη και συνο­δεία αγγέ­λων και με δόξα πολ­λή)»[Ματθ.24,30]. Θα έρθει δηλα­δή, όχι πια με ταπει­νή όψη, ούτε με τη μικρο­πρέ­πεια τη δική μας, αλλά με δόξα και δύνα­μη θεϊ­κή. Θα ακού­σεις και στα δύο ουσια­στι­κά το επί­θε­το «πολ­λή»· διό­τι με δύνα­μη πολ­λή και με δόξα πολ­λή θα κάνει τη δεύ­τε­ρη θεϊ­κή παρου­σία Του, για­τί την προ­η­γού­με­νη την έκα­νε με αδύ­να­μη και περι­φρο­νη­μέ­νη όψη, όση δηλα­δή ήταν σε θέση να δουν οι πολ­λοί. Για­τί όμως επά­νω σε σύν­νε­φο; Επει­δή έτσι εμφα­νί­ζε­ται πάν­το­τε ο Θεός: «Νέφη καὶ γνό­φος κύκλῳ αὐτοῦ(:Απρό­σι­τη και ακα­τά­λη­πτη είναι η τελειό­τη­τά Του, σαν μια νεφέ­λη και γνό­φος να απλώ­νε­ται γύρω Του)»[Ψαλμ.96,2] και «Ἰδοὺ Κύριος κάθη­ται ἐπὶ νεφέ­λης κού­φης(:Ιδού,ο Κύριος κάθε­ται επά­νω σε ελα­φριά ταχυ­κί­νη­τη νεφέ­λη)»[Ησ.19,1].

Και πάλι: «Ὁ τιθεὶς νέφη τὴν ἐπίβα­σιν αὐτοῦ(:Αυτός που επι­βαί­νει επά­νω στα νέφη σαν σε πολυ­τε­λή ταχέα άρμα­τα)»[Ψαλμ.103,3] και «καὶ ταῦτα εἰπὼν βλε­πόν­των αὐτῶν ἐπήρ­θη, καὶ νεφέ­λη ὑπέλα­βεν αὐτὸν ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν(:και αφού τα είπε αυτά, ενώ εκεί­νοι Τον έβλε­παν, ανυ­ψώ­θη­κε προς τον ουρα­νό, και ένα σύν­νε­φο ολό­φω­το παρου­σιά­στη­κε σαν όχη­μα κάτω απ’ Αυτόν, Τον παρέ­λα­βε και Τον απέ­κρυ­ψε από τα μάτια τους)»[Πράξ.1,9]. Έτσι βέβαια Τον βλέ­πει και ο Δανι­ήλ [Δαν.7,13:«Ἐθεώ­ρουν ἐν ὁράμα­τι τῆς νυκτὸς καὶ ἰδοὺ μετὰ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ ὡς υἱὸς ἀνθρώ­που ἐρχό­με­νος ἦν καὶ ἕως τοῦ παλαιοῦ τῶν ἡμερῶν ἔφθα­σε καὶ ἐνώπιον αὐτοῦ προ­ση­νέ­χθη(:Έβλε­πα με προ­σο­χή σε όρα­μα της νυκτός και ιδού κάποιος, ως Υιός ανθρώ­που, ερχό­ταν επί των νεφε­λών του ουρα­νού και έφθα­σε μπρο­στά στον Παλαιό των ημε­ρών και οδη­γή­θη­κε προς Αυτόν από τους αγγέ­λους με δόξα)», έτσι λοι­πόν θα έρθει και τότε, όχι κρυ­φά, αλλά ως Θεός και Κύριος με δόξα τέτοια που ται­ριά­ζει σε Θεό, και όλα θα τα μετα­βά­λει προς το καλύ­τε­ρο. Για­τί θα ανα­στη­θούν οι νεκροί και θα απαλ­λα­γεί από τη φθο­ρά αυτό το ευά­λω­το στα πάθη σώμα και θα φορέ­σει την αθα­να­σία, την οποία θα του δώσει ο Χρι­στός, και θα κάνει όμοιας μορ­φής με το δοξα­σμέ­νο σώμα Του εκεί­νους που πιστεύ­ουν σε Αυτόν.

Γι’ αυτό και ο Ίδιος το γεγο­νός αυτό το ονο­μά­ζει απο­λύ­τρω­ση, λέγον­τας: «Ἀρχο­μέ­νων δὲ τού­των γίνε­σθαι ἀνακύ­ψα­τε καὶ ἐπάρα­τε τὰς κεφαλὰς ὑμῶν, διό­τι ἐγγί­ζει ἡ ἀπολύ­τρω­σις ὑμῶν(:Όταν αρχί­σουν να γίνον­ται αυτά, εσείς, τα μέλη της Εκκλη­σί­ας μου, μη φοβη­θεί­τε, αλλά πετα­χτεί­τε επά­νω γεμά­τοι ελπί­δα˙ σηκώ­στε τα κεφά­λια σας ψηλά, που έως τότε θα είναι σκυμ­μέ­να εξαι­τί­ας των θλί­ψε­ων που θα σας έχουν βρει. Ανα­θαρ­ρή­στε, διό­τι πλη­σιά­ζει η απο­λύ­τρω­σή σας και η τέλεια απαλ­λα­γή σας από τα δει­νά της ζωής αυτής)»[Λουκ.21,28].

Για­τί, όπως αν πει κάποιος για έναν άνθρω­πο, ότι από τον πατέ­ρα του πήρε το να είναι λογι­κός, δηλώ­νει ότι από λογι­κό γεν­νή­θη­κε και αυτός λογι­κός, έτσι και ο Μονο­γε­νής προ­ήλ­θε από Θεό Θεός, και Κρι­τής από Εκεί­νον που κρί­νει όλη τη γη, χωρίς να απο­στε­ρη­θεί ο Πατέ­ρας την εξου­σία, επει­δή έδω­σε όλη την κρί­ση στον Υιό· για­τί ο Μονο­γε­νής είναι αχώ­ρι­στος από τον Θεό, όπως το φως από τον ήλιο. Για­τί υπάρ­χει σε Αυτόν από τη φύση Του, και όλα όσα έχει ο Πατέ­ρας είναι του Υιού, και αντι­στρό­φως.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επι­μέ­λεια κει­μέ­νου: Ελέ­νη Λιναρ­δά­κη, φιλό­λο­γος

ΠΗΓΕΣ:

• Αγί­ου Κυρίλ­λου Αλε­ξαν­δρεί­ας, Ἐξή­γη­σις ὑπομνη­μα­τι­κή εἰς τό κατά Ματ­θαῖ­ον Εὐαγγέ­λιον, Πανε­πι­στή­μιο Αιγαί­ου, ερευ­νη­τι­κό έργο «Οι δρό­μοι της πίστης: Ψηφια­κή Πατρο­λο­γία».

• Αγί­ου Κυρίλ­λου Αλε­ξαν­δρεί­ας, Ἐξή­γη­σις ὑπομνη­μα­τι­κή εἰς τό κατά Ματ­θαῖον Εὐαγγέ­λιον, πατε­ρι­κές εκδό­σεις «Γρη­γό­ριος Παλαμάς»,εκδ. οίκος «Το Βυζάν­τιον», Θεσ­σα­λο­νί­κη 2005, τόμος 25,σελ.127–129.

• Π. Τρεμ­πέ­λα, Η Και­νή Δια­θή­κη με σύν­το­μη ερμη­νεία (από­δο­ση στην κοι­νή νεο­ελ­λη­νι­κή), εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Ο Σωτήρ», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2014.

• Η Και­νή Δια­θή­κη, Κεί­με­νον και ερμη­νευ­τι­κή από­δο­σις υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τρια­κο­στή τρί­τη, Αθή­να 2009.

• Η Παλαιά Δια­θή­κη κατά τους εβδο­μή­κον­τα, Κεί­με­νον και σύν­το­μος από­δο­σις του νοή­μα­τος υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2005.

• Παν. Τρεμπέλα,Το Ψαλ­τή­ριον με σύν­το­μη ερμη­νεία(από­δο­ση στην κοι­νή νεο­ελ­λη­νι­κή), εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Ο Σωτήρ», Αθή­να 2016

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

Ο ΑΓΙΟΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ

Ρίζα κάθε καλού έργου είναι η ελπί­δα της ανα­στά­σε­ως. Η προσ­δο­κία της αντα­πο­δό­σε­ως παρα­κι­νεί την ψυχή στην αγα­θο­ερ­γία. Ο εργά­της που ελπί­ζει στον μισθό των κόπων του, είναι πρό­θυ­μος να υπο­μεί­νει κάθε δυσκο­λία, ενώ όσοι κοπιά­ζουν χωρίς την ελπί­δα της αμοι­βής, γρή­γο­ρα εγκα­τα­λεί­πουν το έργο τους. Ο στρα­τιώ­της που προσ­δο­κά να βρα­βευ­θεί, είναι ετοι­μο­πό­λε­μος. Κανείς όμως δεν προ­θυ­μο­ποιεί­ται να δια­κιν­δυ­νεύ­σει για χάρη ασύ­νε­του βασι­λιά, που δεν επι­βρα­βεύ­ει τα κατορ­θώ­μα­τα των στρα­τιω­τών του.

Με παρό­μοιο τρό­πο και κάθε ψυχή, όταν πιστεύ­ει στην ανά­στα­ση και στη μέλ­λου­σα αντα­πό­δο­ση, φρον­τί­ζει για τον εαυ­τό της. Ενώ όταν δεν πιστεύ­ει στην ανά­στα­ση και στη μέλ­λου­σα κρί­ση, παρα­δί­νε­ται στην αμαρ­τία και στην κατα­στρο­φή. Όποιος πιστεύ­ει ότι το σώμα του θα ανα­στη­θεί, δεν το μολύ­νει με ασέλ­γειες. Ενώ οποί­ος δεν πιστεύ­ει στην ανά­στα­ση, παρα­δί­νε­ται στην αμαρ­τία και κακο­με­τα­χει­ρί­ζε­ται σαν ξένο το σώμα του. Είναι λοι­πόν πολύ σπου­δαίο παράγ­γελ­μα και τρι­σμέ­γι­στη διδα­σκα­λία και δόγ­μα της Αγί­ας Εκκλη­σί­ας μας, η πίστη στην ανά­στα­ση των νεκρών. Είναι βασι­κή διδα­σκα­λία της Ορθο­δο­ξί­ας μας. Και ενώ από πολ­λούς αμφι­σβη­τεί­ται, από την αλή­θεια επι­βε­βαιώ­νε­ται. Οι ειδω­λο­λά­τρες αμφι­σβη­τούν, οι Σαμα­ρεί­τες απι­στούν, οι αιρε­τι­κοί δια­στρε­βλώ­νουν το δόγ­μα αυτό. Πολ­λές οι αντιρ­ρή­σεις. Μία όμως είναι η αλή­θεια.

Μας λένε οι αρνη­τές: «Πέθα­νε ο άνθρω­πος και τάφη­κε. Σάπι­σε στο χώμα και δια­λύ­θη­κε σε σκου­λή­κια. Τα σκου­λή­κια ψόφη­σαν κι αυτά. Το σώμα λοι­πόν κατα­στρά­φη­κε και αφα­νί­στη­κε. Πώς θα ανα­στη­θεί;». Μας λένε ακό­μα: «Όσοι ναυά­γη­σαν, κατα­φα­γώ­θη­καν από τα ψάρια, που κι αυτά κατα­φα­γώ­θη­καν από άλλα. Όσοι πάλε­ψαν με θηρία, έγι­ναν τρο­φές σε αρκού­δες και σε λιον­τά­ρια, που έφα­γαν ακό­μα και τα κόκα­λά τους. Οι γύπες και οι κόρα­κες, αφού έφα­γαν τις σάρ­κες των εγκα­τα­λειμ­μέ­νων στο χώμα νεκρών, πέτα­ξαν και σκορ­πί­στη­καν μακριά. Πώς λοι­πόν θα συγ­κεν­τρω­θούν πάλι τα μέλη του σώμα­τος; Συμ­βαί­νει μάλι­στα τα αρπα­κτι­κά που­λιά, που τα έφα­γαν, να θανα­τω­θούν μακριά, άλλο στις Ινδί­ες, άλλο στην Περ­σία κι άλλο στην Ευρώ­πη. Πώς, τέλος, θα συναρ­μο­λο­γη­θούν τα σώμα­τα εκεί­νων που κάη­καν και που ο άνε­μος ή η βρο­χή δια­σκόρ­πι­σε ακό­μα και τη στά­χτη τους;». Σε όλα αυτά θα απαν­τή­σου­με: Για σένα, τον μικρό και αδύ­να­μο άνθρω­πο, απέ­χουν βέβαια πολύ οι Ινδί­ες από τη Γερ­μα­νία και η Ισπα­νία από την Περ­σία. Για τον Θεό όμως, που κρα­τά­ει στο χέρι Του ολό­κλη­ρη τη γη, όλα είναι κον­τι­νά. Μην κατη­γο­ρείς λοι­πόν τον Θεό, ξεκι­νών­τας από τη δική σου αδυ­να­μία, αλλά να συλ­λο­γί­ζε­σαι τη δική Του παν­το­δυ­να­μία.

Ο ήλιος, ένα μικρό κτί­σμα μέσα στην απέ­ραν­τη δημιουρ­γία, θερ­μαί­νει με τις ακτί­νες του όλη τη γη·και ο αέρας, κτί­σμα και αυτό του Θεού, την περι­βάλ­λει. Ο Θεός λοι­πόν, που δημιούρ­γη­σε και τον ήλιο και τον αέρα, βρί­σκε­ται μακριά από μας;

Υπό­θε­σε ότι ανα­κα­τεύ­εις δια­φο­ρε­τι­κούς σπό­ρους και τους παίρ­νεις στη χού­φτα σου. Είναι δύσκο­λο σ’ εσέ­να, τον άνθρω­πο, να δια­κρί­νεις τα διά­φο­ρα είδη και να τα χωρί­σεις σε ομά­δες; Όχι, βέβαια. Αν λοι­πόν εσύ μπο­ρείς να ξεχω­ρί­σεις όσα βρί­σκον­ται στο χέρι σου, ο Θεός άρα­γε δεν μπο­ρεί να δια­κρί­νει και να ξεχω­ρί­σει όσα βρί­σκον­ται στο δικό Του χέρι;

Πρό­σε­ξε και ένα επι­χεί­ρη­μα, που ανα­φέ­ρε­ται στη δικαιο­σύ­νη και μάλι­στα σκέ­ψου καλά τι συμ­βαί­νει σε σένα τον ίδιο σχε­τι­κά με αυτό το ζήτη­μα. Ας υπο­θέ­σου­με ότι έχεις διά­φο­ρους υπη­ρέ­τες. Απ’ αυτούς άλλοι είναι καλοί και άλλοι κακοί. Είναι επό­με­νο να τιμάς εσύ τους καλούς και να τιμω­ρείς τους κακούς. Και στην περί­πτω­ση που είσαι δικα­στής, επαι­νείς τους αγα­θούς και τιμω­ρείς τους παρά­νο­μους. Αν λοι­πόν εσύ, που είσαι θνη­τός άνθρω­πος, απο­νέ­μεις δικαιο­σύ­νη, ο Θεός, που είναι αιώ­νιος και Μόνος Βασι­λιάς ολό­κλη­ρου του κόσμου, δεν θα κρί­νει δίκαια και δεν θα αντα­πο­δώ­σει κατά τα έργα του καθε­νός με δικαιο­σύ­νη; Αν όμως δεν υπάρ­χει μέλ­λου­σα κρί­ση, σε ρωτάω: Πολ­λοί φονιά­δες πέθα­ναν από φυσι­κό θάνα­το στο κρε­βά­τι τους, χωρίς να τιμω­ρη­θούν για τα εγκλή­μα­τά τους. Πού λοι­πόν βρί­σκε­ται εδώ η δικαιο­σύ­νη του Θεού; Πολ­λές φορές μάλι­στα κάποιος που έκα­νε πενήν­τα φόνους, τιμω­ρεί­ται για τον ένα. Πού λοι­πόν θα τιμω­ρη­θεί για τους υπό­λοι­πους σαράν­τα εννέα; Βλέ­πεις ότι, αν δεν υπάρ­χει μέλ­λου­σα κρί­ση και αντα­πό­δο­ση στην άλλη ζωή, κατη­γο­ρείς για άδι­κο τον Θεό.

Και μην παρα­ξε­νεύ­ε­σαι για την ανα­βο­λή της μελ­λον­τι­κής κρί­σε­ως. Να σκέ­φτε­σαι, ότι κάθε αγω­νι­στής ή στε­φα­νώ­νε­ται ή καταν­τρο­πιά­ζε­ται μετά τον αγώ­να. Ποτέ ο αγω­νο­θέ­της δεν βρα­βεύ­ει τους αγω­νι­στές, όσο αγω­νί­ζον­ται ακό­μα. Αλλά περι­μέ­νει το τέλος του αγώ­να και, μετά από εξέ­τα­ση, προ­σφέ­ρει στους νικη­τές τα βρα­βεία και τα στε­φά­νια. Έτσι και ο Θεός, όσο διαρ­κεί ο αγώ­νας στη ζωή αυτή, πάν­τα προ­σφέ­ρει μια μερι­κή βοή­θεια στους δικαί­ους· μετά τον θάνα­το όμως, τους δίνει ακέ­ραιο το μισθό.

Αν δεν πιστεύ­εις στην ανά­στα­ση των νεκρών, για­τί κατα­δι­κά­ζεις αυτούς που ανοί­γουν και κλέ­βουν τους τάφους; Αν έλιω­σε το σώμα και δεν υπάρ­χει ελπί­δα ανα­στά­σε­ως, τότε για­τί τιμω­ρεί­ται ο τυμ­βω­ρύ­χος; Βλέ­πεις ότι κι αν αρνεί­σαι με τα χεί­λη, μέσα σου μένει ακέ­ραιη η πεποί­θη­ση στην ανά­στα­ση.

Θα μπο­ρού­σα­με εξάλ­λου να σκε­φθού­με και κάπως έτσι: Όταν ένα δέν­τρο κόβε­ται —ακό­μα και σύγ­κορ­μα— βγά­ζει νέους βλα­στούς, φύλ­λα και άνθη. Και ο άνθρω­πος του οποί­ου η ζωή ανα­κό­πτε­ται με το θάνα­το δεν μπο­ρεί να ξανα­ζή­σει; Κι ακό­μα, τα σπαρ­τά όταν θερί­ζον­ται μένουν στ᾿ αλώ­νι. Και ο άνθρω­πος που θερί­στη­κε απ᾿ αυτή τη ζωή, δεν θα μεί­νει στ᾿ αλώ­νι; Οι αμπε­λό­βερ­γες και άλλων ακό­μα δέν­τρων τα κλα­διά, όταν κοπούν εντε­λώς από τον κορ­μό του δέν­τρου και μετα­φυ­τευ­θούν παίρ­νουν ζωή, μεγα­λώ­νουν και κάνουν καρ­πούς. Και ο άνθρω­πος, για τον οποίο όλα αυτά δημιουρ­γή­θη­καν, αν θαφτεί στη γη, δεν θα ανα­στη­θεί; Από πλευ­ράς κόπου και δου­λειάς, τι είναι δυσχε­ρέ­στε­ρο; Να φτιά­ξει κανείς έναν ανδριάν­τα εξαρ­χής ή να ξανα­χύ­σει και να ανα­πλά­σει στο ίδιο σχή­μα κάποιον που έπε­σε; Ο Θεός που μας δημιούρ­γη­σε από το μηδέν, δεν μπο­ρεί άρα­γε να ανα­πλά­σει αυτούς που κάπο­τε υπήρ­ξαν στη ζωή και έπε­σαν στη φθο­ρά του θανά­του;

Εξα­κο­λου­θείς ν’ απι­στείς σε όσα έχουν γρα­φτεί για την ανά­στα­ση των νεκρών; Κοί­τα­ξε τη φυσι­κή δημιουρ­γία και παρα­τή­ρη­σε τα φαι­νό­με­να που μέχρι σήμε­ρα συμ­βαί­νουν: Σπέρ­νε­ται, για παρά­δειγ­μα, σιτά­ρι ή οποιο­δή­πο­τε άλλο σπαρ­τό. Ο σπό­ρος πέφτει στη γη και μοιά­ζει να πεθαί­νει. Σαπί­ζει και αχρη­στεύ­ε­ται σαν τρο­φή. Όμως ο σαπι­σμέ­νος σπό­ρος ανα­σταί­νε­ται χλο­ε­ρός, ανα­σταί­νε­ται ωραιό­τα­τος. Το σιτά­ρι αυτό, καθώς και τ’ άλλα σπαρ­τά, έγι­νε για μας. Δεν έγι­νε για τον εαυ­τό του. Εφό­σον λοι­πόν εκεί­να, που δημιουρ­γή­θη­καν για μας, ζωο­ποιούν­ται πάλι, αφού νεκρω­θούν, εμείς οι ίδιοι, για τους οποί­ους εκεί­να πλά­στη­καν, δεν είναι δυνα­τό ν’ ανα­στη­θού­με μετά τον θάνα­τό μας; Τον χει­μώ­να τα δέν­τρα εμφα­νί­ζον­ται σαν νεκρά. Πού είναι τα φύλ­λα της συκιάς; Πού είναι τα στα­φύ­λια στο αμπέ­λι; Τον χει­μώ­να φαί­νον­ται όλα νεκρά. Την άνοι­ξη όμως όλα εμφα­νί­ζον­ται χλο­ε­ρά. Και όταν φτά­σει ο κατάλ­λη­λος και­ρός, τότε από τον θάνα­το γεν­νιέ­ται η ζωή. Γνω­ρί­ζον­τας ο Θεός την απι­στία σου, σου εμφα­νί­ζει κάθε χρό­νο την ανά­στα­ση με τα φαι­νό­με­να αυτά. Έτσι, βλέ­πον­τας όσα συμ­βαί­νουν στα άψυ­χα, να πει­στείς για όσα συμ­βαί­νουν στα έμψυ­χα και λογι­κά δημιουρ­γή­μα­τά Του.

Κι ακό­μα, οι μύγες και οι μέλισ­σες πέφτουν πολ­λές φορές στο νερό και πνί­γον­ται και μετά από λίγο ξανα­ζων­τα­νεύ­ουν. Υπάρ­χουν και μερι­κά είδη μικρών ζώων, τρωκτι­κών, που λέγον­ται Μυο­ξοί και πέφτουν σε χει­με­ρία νάρ­κη όλο τον χει­μώ­να και μόλις έρθει το καλο­καί­ρι ξανα­κι­νούν­ται και ξανα­ζούν —βλέ­πεις αναγ­κά­ζο­μαι να σου φέρ­νω παρα­δείγ­μα­τα ανά­λο­γα με τα δικά σου μέτρα, για να σε βοη­θή­σω να σκε­φθείς. Εκεί­νος που δίνει τη ζωή στα άλο­γα και σχε­δόν νεκρά ζώα, Αυτός δεν έχει τη δύνα­μη να χαρί­σει τη ζωή, κάνον­τας υπέρ­βα­ση στους νόμους της φύσε­ως, για χάρη μας, αφού για μας τα δημιούρ­γη­σε όλα αυτά;

Αλλά οι Έλλη­νες και οι ελλη­νί­ζον­τες στη νοο­τρο­πία, ζητούν να τους φέρουμε παρα­δείγ­μα­τα με τα οποία η ανά­στα­ση να γίνε­ται αναμ­φι­σβή­τη­τα φανε­ρή. Και ισχυ­ρί­ζον­ται ότι αυτά που μέχρι τώρα ανέ­φε­ρα, και αν ακό­μα φαί­νε­ται ότι ανα­ζω­ο­γο­νούν­ται, δεν έχουν όμως παν­τε­λώς σαπί­σει και ζητούν να δουν ένα ζων­τα­νό πλά­σμα που σάπι­σε εντε­λώς κι έπει­τα ανα­στή­θη­κε. Γνώ­ρι­ζε ο Θεός την απι­στία των ανθρώ­πων και γι᾿ αυτό έπλα­σε ένα που­λί που ονο­μά­ζε­ται Φοί­νι­κας. Αυτό, όπως γρά­φει ο άγιος Κλή­μης και όπως και άλλοι πολ­λοί ιστο­ρι­κοί μας μαρ­τυ­ρούν, στο είδος του δεν έχει άτο­μα θηλυ­κού και αρσε­νι­κού γένους και κατά συνέ­πεια δεν μπο­ρεί να πολ­λα­πλα­σια­σθεί όπως όλα τα άλλα πτη­νά. Βρί­σκε­ται στη χώρα των Αιγυ­πτί­ων και κάθε πεν­τα­κό­σια χρό­νια έρχε­ται να φανε­ρώ­σει την ανά­στα­ση από την πλή­ρη φθο­ρά. Και μάλι­στα αυτό δεν το κάνει στην έρη­μο, αλλά έρχε­ται σε χώρα εμφα­νή, μέσα στην πόλη, ώστε να μη χάσουν οι άνθρω­ποι τη δυνα­τό­τη­τα να παρα­κο­λου­θή­σουν το μυστή­ριο της ανά­στα­σής του, αλλά να γίνει γι᾿ αυτούς χει­ρο­πια­στό εκεί­νο που αμφι­σβη­τούν.

Αυτό λοι­πόν το που­λί φτιά­χνει μονά­χο του μια φωλιά που είναι και ο τάφος του, χρη­σι­μο­ποιών­τας σαν δομι­κά υλι­κά, το λιβά­νι, τη σμύρ­να κι άλλα αρώ­μα­τα. Και όταν συμ­πλη­ρώ­σει τα χρό­νια του, μπαί­νει μέσα στον τάφο και πεθαί­νει αλη­θι­νά και σαπί­ζει. Στη συνέ­χεια, μέσα από τις σαπι­σμέ­νες σάρ­κες του νεκρού που­λιού γεν­νιέ­ται ένα σκου­λή­κι και αυτό μεγα­λώ­νον­τας εξε­λίσ­σε­ται σε που­λί. Μη σου φανεί αυτό απί­στευ­το, διό­τι, όπως βλέ­πεις, έτσι από σκου­λή­κια και τα μικρά μελισ­σά­κια έγι­ναν έντο­μα. Και από τα αυγά των που­λιών, τα οποία δεν περιέ­χουν παρά μόνο ρευ­στή ουσία, βλέ­πεις να βγαί­νουν τα φτε­ρά, τα οστά και τα νεύ­ρα των που­λιών. Μετά, αφού βγά­λει φτε­ρά ο Φοί­νι­κας που ανα­φέ­ρα­με παρα­πά­νω και γίνει τέλειο που­λί, όπως το προ­η­γού­με­νο, πετά­ει ψηλά στον αιθέ­ρα ολόι­διος μ᾿ εκεί­νον που είχε πεθά­νει, δεί­χνον­τας έτσι στους ανθρώ­πους, πολύ ξεκά­θα­ρα, την ανά­στα­ση των νεκρών.

Είναι αξιο­θαύ­μα­στο που­λί ο Φοί­νι­κας. Αλλά είναι που­λί, χωρίς λογι­κό και ουδέ­πο­τε ύμνη­σε τον Θεό. Πετά­ει στους αιθέ­ρες, αλλά δεν γνω­ρί­ζει τον Μονο­γε­νή Υιό του Θεού. Γνω­ρί­ζον­τας λοι­πόν το παρά­δειγ­μα αυτό, μπο­ρείς να ισχυρισθείς ότι ο Θεός έχει δωρί­σει την ανά­στα­ση σ᾿ ένα άλο­γο ζώο που δεν έχει την δυνα­τό­τη­τα να γνω­ρί­ζει το δημιουρ­γό του, και δεν δίνει σε μας την ανά­στα­ση, που και τον Θεό δοξο­λο­γού­με και τις εντο­λές Του εφαρ­μό­ζου­με;

Αλλά επει­δή ο Φοί­νι­κας είναι μακριά μας και ακό­μα είναι σπά­νιο τού­το το απο­δει­κτι­κό σημά­δι της ανά­στα­σης και μερι­κοί δεν πεί­στη­καν, πάρε, σε παρα­κα­λώ και μια άλλη από­δει­ξη απ᾿ όσα συμ­βαί­νουν καθη­με­ρι­νά. Πριν από εκα­τό ή δια­κό­σια χρό­νια, όλοι εμείς πού ήμα­σταν; Δεν γνω­ρί­ζου­με τον τρό­πο δημιουρ­γί­ας του ανθρώ­πι­νου σώμα­τος; Δεν γνω­ρί­ζεις ότι από απλή και ασθε­νι­κή και ασχη­μά­τι­στη ύλη[:το ανδρι­κό σπέρ­μα που γονι­μο­ποιεί­ται] γεν­νιό­μα­στε; Και απ’ αυτή την απλή και ασθε­νι­κή ύλη σχη­μα­τί­ζε­ται και το ανθρώ­πι­νο σώμα και απο­κτά δύνα­μη στα νεύ­ρα, λάμ­ψη στα μάτια, όσφρη­ση στη μύτη, ακοή στ’ αυτιά, ομι­λία στη γλώσ­σα, παλ­μούς στην καρ­διά, εργα­σία στα χέρια, οδοι­πο­ρία στα πόδια και κάθε άλλο χαρα­κτη­ρι­στι­κό των μελών. Η ασθε­νι­κή εκεί­νη ύλη μετα­βάλ­λε­ται σε ναυ­πη­γό ή οικο­δό­μο ή αρχι­τέ­κτο­να ή εργά­τη ή στρα­τιώ­τη ή άρχον­τα ή νομο­θέ­τη ή βασι­λιά. Αφού λοι­πόν με ευτε­λή υλι­κά μας έπλα­σε ο Θεός, δεν θα μπο­ρεί να μας ανα­στή­σει, όταν πεθά­νου­με;

Αυτός που την τόσο τιπο­τέ­νια ύλη μετέ­βα­λε σε ανθρώ­πι­νο σώμα, δεν θα μπο­ρέ­σει πάλι να το ανα­στή­σει, όταν νεκρω­θεί; Αυτός που από την ανυ­παρ­ξία έφε­ρε την ύπαρ­ξη, δεν θα μπο­ρέ­σει να ανα­στή­σει το δημιούρ­γη­μά Του; Πάρε κι από τον ένα­στρο ουρα­νό μιαν ολο­φά­νε­ρη από­δει­ξη, ότι είναι δυνα­τή η ανά­στα­ση των νεκρών. Ένα ουρά­νιο φαι­νό­με­νο που επα­να­λαμ­βά­νε­ται κάθε μήνα: Η σελή­νη φαί­νε­ται να λιγο­στεύ­ει, να μικραί­νει τόσο πολύ, που να μην τη βλέ­που­με καθό­λου. Πάλι όμως εμφα­νί­ζε­ται, μεγα­λώ­νει και παίρ­νει το προ­η­γού­με­νό της μέγε­θος. Και μάλι­στα, για να είναι πλη­ρέ­στε­ρο το παρά­δειγ­μα, κατά και­ρούς έχου­με εκλεί­ψεις σελή­νης και εναλ­λα­γές στη φωτει­νό­τη­τά της, μέχρι που γίνε­ται κατα­κόκ­κι­νη σαν αίμα, για να μην απι­στείς στην ανά­στα­ση των νεκρών, εσύ, που κατα­σκευά­στη­κες από αίμα, αλλά, βλέ­πον­τας στη σελή­νη την εναλ­λα­γή, να πιστέ­ψεις ότι το ίδιο μπο­ρεί να γίνει και σ’ εσέ­να.

Αυτές τις απο­δεί­ξεις μπο­ρεί κανείς να χρη­σι­μο­ποι­ή­σει, όταν συζη­τά­ει με άπι­στους ειδω­λο­λά­τρες. Αφού αυτοί δεν παρα­δέ­χον­ται την Αγία Γρα­φή, πολέ­μη­σέ τους με όπλα άγρα­φα, δηλα­δή με συλ­λο­γι­σμούς και παρα­δείγ­μα­τα από τη φύση. Οι άθε­οι αυτοί δεν έχουν ιδέα για τον νόμο του Μωυ­σή, για τις προ­φη­τεί­ες του Ησα­ΐα, για τα ευαγ­γέ­λια, για τις επι­στο­λές του Παύ­λου.

Ας δού­με τώρα πώς θ’ αντι­με­τω­πί­σου­με τους Σαμα­ρεί­τες. Αυτοί δέχον­ται τον νόμο του Μωυ­σή, δεν ανα­γνω­ρί­ζουν όμως τους Προ­φή­τες. Πώς λοι­πόν θα τους πεί­σου­με για την ανά­στα­ση των νεκρών; Ας χρη­σι­μο­ποι­ή­σου­με τα κεί­με­να που παρα­δέ­χον­ται. Λέει ο Θεός στον Μωυ­σή: «Ἐγώ εἰμι ὁ Θεὸς τοῦ πατρός σου, Θεὸς Ἁβραὰμ καὶ Θεὸς Ἰσαὰκ καὶ Θεὸς Ἰακώβ(:Εγώ είμαι ο Θεός του πατέ­ρα σου, ο Θεός του Αβρα­άμ και ο Θεός του Ισα­άκ και ο Θεός του Ιακώβ)»[Έξοδος3,6]. Οπωσ­δή­πο­τε με τα λόγια αυτά ανα­γνω­ρί­ζει ότι ο Αβρα­άμ, ο Ισα­άκ και ο Ιακώβ δεν εξα­φα­νί­στη­καν, αλλά υπάρ­χουν. Για­τί αν δεν υπήρ­χαν, ο Θεός θα ήταν Θεός όντων ανύ­παρ­κτων. Ποιος όμως βασι­λιάς είπε ότι είναι βασι­λιάς στρα­τιω­τών ανύ­παρ­κτων; Ποιος ακό­μα πλού­σιος δηλώ­νει πλού­τη που δεν έχει; Πρέ­πει επο­μέ­νως να υπάρ­χουν και ο Αβρα­άμ και ο Ισα­άκ και ο Ιακώβ. Έτσι μόνο ο Θεός θα είναι Θεός ζων­τα­νών. Για­τί δεν είπε «ήμουν κάπο­τε Θεός τους», αλλά «είμαι Θεός τους».

Αλλά έχουν αντιρ­ρή­σεις και σε αυτό το σημείο οι Σαμα­ρεί­τες. Ισχυ­ρί­ζον­ται ότι μπο­ρεί να ζουν οι ψυχές του Αβρα­άμ, του Ισα­άκ και του Ιακώβ, τα σώμα­τά τους όμως δεν είναι δυνα­τό ν’ ανα­στη­θούν. Θα τους πού­με: Το ραβδί του δικαί­ου Μωυ­σή ήταν δυνα­τό να μετα­βλη­θεί σε φίδι [Έξο­δος 4,2–3: «Εἶπε δὲ αὐτῷ Κύριος· τί τοῦτό ἐστι τὸ ἐν τῇ χει­ρί σου; ὁ δὲ εἶπε· ῥάβδος καὶ εἶπε· ῥίψον αὐτὴν ἐπὶ τὴν γῆν. καὶ ἔῤῥιψεν αὐτὴν ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ ἐγένε­το ὄφις(:Του είπε λοι­πόν ο Κύριος: ’’Τι είναι αυτό που κρα­τάς στο χέρι σου;’’. Εκεί­νος είπε: ‘’Ένα ραβδί’’. Και είπε ο Θεός στον Μωυ­σή: ”Ρίξε το ραβδί αυτό στη γη’’. Και το έρι­ξε στη γη και έγι­νε φίδι)»].

Τα σώμα­τα των δικαί­ων δεν μπο­ρούν να ζήσουν και ν’ ανα­στη­θούν; Η πρώ­τη μετα­βο­λή, που είναι αφύ­σι­κη, πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε. Η δεύ­τε­ρη, που είναι σύμ­φω­νη με τη φύση, δεν μπο­ρεί να πραγ­μα­το­ποι­η­θεί; Το ραβδί επί­σης του Ααρών, αφού κόπη­κε και νεκρώ­θη­κε, χωρίς ίχνος νερού βλά­στη­σε [Αρ. 17, 23: «Καὶ ἐγένε­το τῇ ἐπαύ­ριον καὶ εἰσῆλθε Μωυσῆς καὶ Ἀαρὼν ἐν τῇ σκηνῇ τοῦ μαρ­τυ­ρί­ου, καὶ ἰδοὺ ἐβλά­στη­σεν ἡ ῥάβδος Ἀαρὼν εἰς οἶκον Λευὶ καὶ ἐξήνεγ­κε βλαστὸν καὶ ἐξήν­θη­σεν ἄνθη καὶ ἐβλά­στη­σε κάρυα(:Την επό­με­νη ημέ­ρα εισήλ­θαν στη Σκη­νή του Μαρ­τυ­ρί­ου ο Μωυ­σής και ο Ααρών και ιδού, είχε βλα­στή­σει το ραβδί του Ααρών εκ της φυλής του Λευί. Έβγα­λε βλα­στό, άνθη και καρύ­δια)»]. Και τού­το, ενώ ήταν μέσα σε σπί­τι. Μολα­ταύ­τα, βλά­στη­σε σαν να ήταν σε αγρό. Και ενώ βρι­σκό­ταν σε ξερό περι­βάλ­λον, μέσα σε μια νύχτα καρ­πο­φό­ρη­σε σαν τα δέν­δρα που για πολ­λά χρό­νια ποτί­ζον­ται. Το ραβδί λοι­πόν του Ααρών ανα­στή­θη­κε. Ο ίδιος ο Ααρών δεν θ’ ανα­στη­θεί; Και ο Θεός που θαυ­μα­τούρ­γη­σε σε ένα ξύλο, για να του χαρί­σει την αρχιε­ρο­σύ­νη, δεν θα θαυ­μα­τουρ­γή­σει στον ίδιο τον Ααρών, για να του χαρί­σει την ανά­στα­ση;

Η γυναί­κα του Λωτ έγι­νε στή­λη από αλά­τι [Γέν. 19,26: «Καὶ ἐπέβλε­ψεν ἡ γυνὴ αὐτοῦ εἰς τὰ ὀπίσω καὶ ἐγένε­το στή­λη ἁλός(:Η σύζυ­γος του Λωτ, περί­ερ­γη καθώς ήταν και παρά την εντο­λή του αγγέ­λου, έστρε­ψε το κεφά­λι στα πίσω, για να δει την κατα­στρο­φή· και αμέ­σως έγι­νε στή­λη άλα­τος)»]. Η ζων­τα­νή λοι­πόν εδώ σάρ­κα μετα­βλή­θη­κε σε αλά­τι· νεκρή σάρ­κα δεν μπο­ρεί να ξανα­γί­νει σάρ­κα ζων­τα­νή; Και αν η γυναί­κα του Λωτ μετα­βλή­θη­κε σε στή­λη από αλά­τι, η γυναί­κα του Αβρα­άμ δεν είναι δυνα­τό να ανα­στη­θεί; Με ποια δύνα­μη έγι­νε η μετα­βο­λή του χρώ­μα­τος στο χέρι του Μωυ­σή, που άσπρι­σε σαν το χιό­νι κι έπει­τα πάλι άλλα­ξε; Οπωσ­δή­πο­τε με θείο πρό­σταγ­μα [Έξο­δος 4,6–7: «Εἶπε δὲ αὐτῷ Κύριος πάλιν· εἰσένεγ­κον τὴν χεῖρά σου εἰς τὸν κόλ­πον σου. καὶ εἰσήνεγ­κε τὴν χεῖρα αὐτοῦ εἰς τὸν κόλπον αὐτοῦ· καὶ ἐξήνεγ­κε τὴν χεῖρα αὐτοῦ ἐκ τοῦ κόλ­που αὐτοῦ, καὶ ἐγενή­θη ἡ χεὶρ αὐτοῦ ὡσεὶ χιών. καὶ εἶπε πάλιν· εἰσένεγ­κον τὴν χεῖρά σου εἰς τὸν κόλ­πον σου. καὶ εἰσήνεγ­κε τὴν χεῖρα εἰς τὸν κόλ­πον αὐτοῦ· καὶ ἐξήνεγ­κεν αὐτὴν ἐκ τοῦ κόλ­που αὐτοῦ, καὶ πάλιν ἀποκα­τέ­στη εἰς τὴν χρό­αν τῆς σαρκὸς αὐτῆς(: Και είπε πάλι ο Κύριος προς αυτόν:’’ Βάλε το χέρι σου στον κόρ­φο σου’’. Ο Μωυ­σής εισή­γα­γε το χέρι του στον κόρ­φο του, το έβγα­λε από τον κόρ­φο του και έγι­νε το χέρι του λευ­κό, σαν το χιό­νι. Του είπε πάλι ο Θεός:’’ Βάλε το χέρι σου μέσα στον κόρ­φο σου’’. Έβα­λε το χέρι του στον κόρ­φο του, το έβγα­λε από εκεί, και το χέρι του απο­κα­τα­στά­θη­κε και πάλι στη φυσι­κή του προ­η­γού­με­νη υγιή χροιά)»]. Αν λοι­πόν τότε το πρό­σταγ­μα είχε δύνα­μη για τέτοιες μετα­βο­λές, τώρα δεν έχει;

Πώς δημιουρ­γή­θη­κε ο άνθρω­πος; Το γρά­φει το πρώ­το βιβλίο της Παλαιάς Δια­θή­κης, η Γένε­ση: «Καὶ ἔπλα­σεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρω­πον, χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς(:Και έπλα­σε ο Θεός τον άνθρω­πο από το χώμα της γης)»[Γέν. 2,7]. Αν λοι­πόν το χώμα έγι­νε σάρ­κα, η νεκρω­μέ­νη σάρ­κα δεν μπο­ρεί να ξανα­γί­νει ζων­τα­νή;

Ας ρωτή­σου­με, από τι πλά­στη­καν οι ουρα­νοί και η στε­ριά και οι θάλασ­σες; Από τι έγι­ναν ο ήλιος και η σελή­νη και τα άστρα; Πώς δημιουρ­γή­θη­καν τα που­λιά και τα ψάρια και όλα γενι­κά τα ζώα; Ενώ ανα­ρίθ­μη­τα δια­φο­ρε­τι­κά όντα δημιουρ­γή­θη­καν από το τίπο­τα, εμείς οι άνθρω­ποι, που είμα­στε εικό­νες του Θεού, δεν είναι δυνα­τό ν’ ανα­στη­θού­με; Όπως λέει και ο δίκαιος Ιώβ, για το δέν­τρο υπάρ­χει ελπί­δα ανα­βλα­στή­σε­ως. Για­τί, αν κοπεί, μπο­ρεί να ξαναν­θί­σει, και ο βλα­στός του δεν θα χαθεί. Κι αν ακό­μα γερά­σει η ρίζα του και ξερα­θεί ο κορ­μός του, θα ανθί­σει πάλι με το πότι­σμα και θα καρ­πο­φο­ρή­σει σαν νεο­φυ­τε­μέ­νο [Ιώβ 14,7–9: «Ἒστι γὰρ δέν­δρῳ ἐλπίς· ἐὰν γὰρ ἐκκοπῇ, ἔτι ἐπαν­θή­σει, καὶ ὁ ῥάδα­μνος αὐτοῦ οὐ μὴ ἐκλίπῃ· ἐὰν γὰρ γηράσῃ ἐν γῇ ἡ ῥίζα αὐτοῦ, ἐν δὲ πέτρᾳ τελευ­τήσῃ τὸ στέ­λε­χος αὐτοῦ, ἀπὸ ὀσμῆς ὕδατος ἀνθή­σει, ποι­ή­σει δὲ θερι­σμὸν ὥσπερ νεό­φυ­τον(: Σε κάθε δέν­τρο υπάρ­χει η ελπί­δα και η δυνα­τό­τη­τα να ανα­βλα­στή­σει, διό­τι εάν κοπεί, μπο­ρεί και πάλι να βλα­στή­σει και ο βλα­στός του να μη λεί­ψει εντε­λώς. Διό­τι, εάν γερά­σει η ρίζα του μέσα στη γη, και φανεί ξηρός ο κορ­μός του στο βρα­χώ­δες έδα­φός του,πάλι στο κάτω μέρος του γηρα­σμέ­νου στε­λέ­χους του λίγη υγρα­σία μπο­ρεί να το κάνει να ανα­βλα­στή­σει και πάλι, να ανθί­σει, να δώσει καρ­πό προς συγ­κο­μι­δή σαν ένα νεα­ρό φυτό)»]. Αν λοι­πόν συμ­βαί­νει αυτό στο δέν­τρο, δεν μπο­ρεί να συμ­βεί στον άνθρω­πο; Χάνε­ται και εξα­φα­νί­ζε­ται ο πεθα­μέ­νος;

Ο προ­φή­της Ησα­ΐ­ας λέει: «Ἀναστή­σον­ται οἱ νεκροί, καὶ ἐγερ­θή­σον­ται οἱ ἐν τοῖς μνη­μεί­οις(:Θα ανα­στη­θούν οι νεκροί, και θα σηκω­θούν όσοι βρί­σκον­ται στα μνή­μα­τα)» [Ησ. 26,19]. Ο προ­φή­της Ιεζε­κι­ήλ δια­λα­λεί: «Τάδε λέγει Κύριος· ἰδοὺ ἐγὼ ἀνοί­γω τὰ μνή­μα­τα ὑμῶν καὶ ἀνάξω ὑμᾶς ἐκ τῶν μνη­μά­των ὑμῶν(:Να τι λέει ο Κύριος: ‘’Θα ανοί­ξω τα μνή­μα­τά σας και θα σάς ανα­στή­σω από τους τάφους σας’’)» [Ιεζ. 37,12]. Και ο προ­φή­της Δανι­ήλ λέει: «Καὶ πολ­λοὶ τῶν καθευ­δόν­των ἐν γῆς χώματι ἐξεγερ­θή­σον­ται, οὗτοι εἰς ζωὴν αἰώνιον καὶ οὗτοι εἰς ὀνει­δι­σμὸν καὶ εἰς αἰσχύ­νην αἰώνιον(:Και πολ­λοί νεκροί, που βρί­σκον­ται θαμ­μέ­νοι στο χώμα, θα ανα­στη­θούν, άλλοι για να ζήσουν αιώ­νια και άλλοι για να αντι­με­τω­πί­σουν αιώ­νια ντρο­πή και περι­φρό­νη­ση)»[Δαν. 12,2].

Πολ­λά απο­σπά­σμα­τα της Αγί­ας Γρα­φής ανα­φέ­ρον­ται στην ανά­στα­ση των νεκρών. Σαν μια απλή υπεν­θύ­μι­ση ανα­φέ­ρου­με την τετρα­ή­με­ρη ανά­στα­ση του Λαζά­ρου [Ιω. 11,1–44], την ανά­στα­ση του γιου της χήρας της Ναΐν [Λουκ.7,11–17] και της κόρης του αρχι­συ­νά­γω­γου Ιαεί­ρου [Ματθ. 9,18–26]. Ας ανα­φέ­ρου­με επί­σης, ότι την ώρα της Σταυ­ρώ­σε­ως του Κυρί­ου σκί­στη­καν πέτρες, άνοι­ξαν μνη­μεία και ανα­στή­θη­καν σώμα­τα πολ­λών νεκρών [Ματθ. 27,51–53]. Προ­πάν­των όμως να θυμη­θού­με, ότι και ο ίδιος ο Χρι­στός ανα­στή­θη­κε από τους νεκρούς [Ματθ. 28,1–8].

Εκτός απ’ αυτές τις περι­πτώ­σεις της Και­νής Δια­θή­κης, μπο­ρού­με να θυμη­θού­με από την Παλαιά τον Προ­φή­τη Ηλία και τον γιο της χήρας που ανέ­στη­σε [Γ’ Βασ. 17,17–24]. Επί­σης τον Προ­φή­τη Ελισ­σαίο, που έκα­νε δύο ανα­στά­σεις, μία όταν ζού­σε και μία μετά το θάνα­τό του. Όταν ζού­σε, ανέ­στη­σε ένα παι­δί με την πνοή του [Α’ Βασ. 4,32–37]. Για να φανε­ρω­θεί όμως ότι δεν είναι τιμη­μέ­νες μόνο οι ψυχές των αγί­ων, αλλά ότι και στα σώμα­τά τους υπάρ­χει θεία χάρη, ο νεκρός, που κατέ­βα­σαν στο μνη­μείο του Ελι­σαί­ου, ζων­τά­νε­ψε μόλις ακούμ­πη­σε το νεκρό σώμα του Προ­φή­τη [Δ’ Βασ. 13,20–21: «Καὶ ἀπέθα­νεν Ἑλισαιέ, καὶ ἔθαψαν αὐτόν. καὶ μονό­ζω­νοι Μωὰβ ἦλθον ἐν τῇ γῇ ἐλθόν­τος τοῦ ἐνιαυ­τοῦ·καὶ ἐγένε­το αὐτῶν θαπτόν­των τὸν ἄνδρα, καὶ ἰδοὺ εἶδον τὸν μονό­ζω­νον καὶ ἔῤῥιψαν τὸν ἄνδρα ἐν τῷ τάφῳ Ἑλισαιέ, καὶ ἐπορεύ­θη καὶ ἥψατο τῶν ὀστέ­ων Ἑλισαιὲ καὶ ἔζησε καὶ ἀνέστη ἐπὶ τοὺς πόδας αὐτοῦ(:Ο Ελι­σαί­ος πέθα­νε και τον έθα­ψαν. Κατά το επό­με­νο λοι­πόν έτος εισέ­βα­λαν στη χώρα των Ισραη­λι­τών επι­δρο­μείς Μωα­βί­τες. Ενώ λοι­πόν οι Ισραη­λί­τες είχαν πορευ­τεί να θάψουν έναν νεκρό, φάνη­καν από μακριά ερχό­με­νοι οι επι­δρο­μείς Μωα­βί­τες. Κατα­λή­φτη­καν από τρό­μο οι Ισραη­λί­τες και έρι­ξαν τον νεκρό άντρα στον ανοι­κτό τάφο του Ελι­σαί­ου και τρά­πη­καν σε φυγή. Ο νεκρός μόλις άγγι­ξε τα οστά του Ελι­σαί­ου, ανέ­ζη­σε και σηκώ­θη­κε όρθιος στα πόδια του)»]. Το νεκρό σώμα μπό­ρε­σε και ανέ­στη­σε άλλο νεκρό σώμα. Αυτό που ήδη βρι­σκό­ταν στον τάφο, έδω­σε ζωή στον πεθα­μέ­νο. Και ενώ έδω­σε ζωή, το ίδιο παρέ­μει­νε στον τάφο, όπως και πρώ­τα. Για­τί; Για να μην απο­δο­θεί το θαύ­μα μόνο στην ψυχή του Ελι­σαί­ου και για να απο­δει­χθεί ότι, κι αν απου­σιά­ζει η ψυχή, βρί­σκε­ται θεία χάρη στα σώμα­τα των αγί­ων, αφού τόσα χρό­νια κατοί­κη­σαν μέσα τους άγιες ψυχές. Τα σώμα­τα αυτά υπη­ρέ­τη­σαν τις άγιες ψυχές και γι’ αυτό χαρι­τώ­θη­καν. Ας μην απι­στή­σου­με σαν άμυα­λοι στο γεγο­νός αυτό. Για­τί αν ρού­χα και μαν­τή­λια αγί­ων, που βρί­σκον­ται έξω από το σώμα, ακουμ­πούν αρρώ­στους και τους θερα­πεύ­ουν, πόσο μάλ­λον το ίδιο το προ­φη­τι­κό σώμα θα έχει τη χάρη ν’ ανα­στή­σει νεκρό.

Ας θυμη­θού­με ότι και οι Από­στο­λοι ανέ­στη­σαν νεκρούς: Ο Πέτρος ανέ­στη­σε την Ταβι­θά στην Ιόπ­πη [Πράξ. 9,36–42], ο Παύ­λος τον Εύτυ­χο στην Τρω­ά­δα [Πράξ. 20,7–12] και οι υπό­λοι­ποι Από­στο­λοι διά­φο­ρους άλλους, μολο­νό­τι δεν ανα­φέ­ρον­ται στην Αγία Γρα­φή όλα τα θαύ­μα­τα του καθε­νός.

Ας θυμη­θού­με επί­σης όσα έγρα­ψε ο Παύ­λος στους Κοριν­θί­ους γι’ αυτούς που λένε: « Πῶς ἐγεί­ρον­ται οἱ νεκροί; ποίῳ δὲ σώμα­τι ἔρχον­ται;(:Με ποια δύνα­μη και με ποιον τρό­πο ανα­σταί­νον­ται οι νεκροί; Και με ποιο σώμα επα­νέρ­χον­ται στη ζωή;)» [Α’ Κορ. 15,35]. Γρά­φει λοι­πόν: «Εἰ γὰρ νεκροὶ οὐκ ἐγεί­ρον­ται, οὐδὲ Χριστὸς ἐγήγερ­ται(: διό­τι αν οι νεκροί δεν ανα­σταί­νον­ται, τότε ούτε ο Χρι­στός ανα­στή­θη­κε)» [Α’ Κορ. 15,16]. Ονό­μα­σε ανόη­τους αυτούς που δεν πιστεύ­ουν στην ανά­στα­ση των νεκρών. Έγρα­ψε επί­σης στους Θεσ­σα­λο­νι­κείς: «Οὐ θέλο­μεν δὲ ὑμᾶς ἀγνοεῖν, ἀδελ­φοί, περὶ τῶν κεκοιμημέ­νων, ἵνα μὴ λυπῆσθε καθὼς καὶ οἱ λοι­ποὶ οἱ μὴ ἔχον­τες ἐλπί­δα. εἰ γὰρ πιστεύ­ο­μεν ὅτι Ἰησοῦς ἀπέθα­νε καὶ ἀνέστη, οὕτω καὶ ὁ Θεὸς τοὺς κοι­μη­θέντας διὰ τοῦ Ἰησοῦ ἄξει σὺν αὐτῷ(:Ας έλθου­με τώρα και σε ένα άλλο σοβα­ρό ζήτη­μα. Δεν θέλου­με, αδελ­φοί μου, να έχε­τε άγνοια σχε­τι­κά με αυτούς που έχουν πεθά­νει, για να μη λυπά­στε όπως λυπούν­ται και οι υπό­λοι­ποι που δεν έχουν ελπί­δα ανα­στά­σε­ως. Δεν πρέ­πει να λυπά­στε σαν κι αυτούς· διό­τι εφό­σον εμείς έχου­με ακρά­δαν­τη πεποί­θη­ση ότι ο Ιησούς πέθα­νε και ανα­στή­θη­κε, έτσι πρέ­πει να πιστεύ­ου­με ότι ο Θεός κι εκεί­νους που έχουν πεθά­νει με πίστη στον Ιησού ενω­μέ­νοι μαζί Του, θα τους ανα­στή­σει και θα τους οδη­γή­σει ένδο­ξα στην αιώ­νια ζωή, για να ζήσουν μαζί Του)» [Α’ Θεσ. 4,13–14].