ΚΥΡΙΑΚΗ Α΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ (ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ)

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΑΘΑΝΑΗΛ

«Τῇ ἐπαύ­ριον ἠθέλη­σεν ὁ Ἰησοῦς ἐξελ­θεῖν εἰς τὴν Γαλι­λαί­αν· καὶ εὑρίσκει Φίλιπ­πον καὶ λέγει αὐτῷ· ἀκολού­θει μοι. ἦν δὲ ὁ Φίλιπ­πος ἀπὸ Βηθ­σαϊ­δά, ἐκ τῆς πόλε­ως Ἀνδρέ­ου καὶ Πέτρου(:την άλλη μέρα απο­φά­σι­σε ο Ιησούς να ανα­χω­ρή­σει για τη Γαλι­λαία. Βρί­σκει τότε τον Φίλιπ­πο και του λέει: “Ακο­λού­θη­σέ με στο ταξί­δι που πρό­κει­ται να κάνω”. Ο Φίλιπ­πος μάλι­στα κατα­γό­ταν από τη Βηθ­σαϊ­δά, την πατρί­δα του Ανδρέα και του Πέτρου)»[Ιω.1,44–45].

«Εκεί­νος που φρον­τί­ζει επι­με­λώς για κάτι, το λαμ­βά­νει με περίσ­σεια», λέγει κάποια παροι­μία. Ο Χρι­στός υπαι­νί­χθη­κε ωστό­σο και κάτι επι­πλέ­ον, όταν είπε: «Ὁ ζητῶν εὑρίσκει(:όποιος ανα­ζη­τεί, βρί­σκει)»[Ματθ.7,8]. Από αυτό λοι­πόν γεν­νιέ­ται η απο­ρία μου από ποια αιτία παρα­κι­νού­με­νος ο Φίλιπ­πος ακο­λού­θη­σε τον Χρι­στό· διό­τι ο μεν Ανδρέ­ας ακο­λού­θη­σε τον Χρι­στό, αφού πλη­ρο­φο­ρή­θη­κε γι’ Αυτόν από τον Ιωάν­νη τον Βαπτι­στή και ο Πέτρος αφού παρα­κι­νή­θη­κε από τα λόγια του Ανδρέα, ενώ ο Φίλιπ­πος πεί­στη­κε αμέ­σως και Τον ακο­λού­θη­σε· και όχι μόνο δεν έφυ­γε, αλλά και κήρυ­ξε γι’ Αυτόν και σε άλλους, χωρίς να ακού­σει και να μάθει τίπο­τε από κανέ­να, παρά μόνο τον λόγο «Ακο­λού­θη­σέ με», που του είπε ο Χρι­στός· διό­τι έτρε­ξε αμέ­σως στον Ναθα­να­ήλ και του είπε: «ὃν ἔγρα­ψε Μωϋσῆς ἐν τῷ νόμῳ καὶ οἱ προφῆται, εὑρήκα­μεν(:εκεί­νον για τον Οποίο έγρα­ψε ο Μωυ­σής στο νόμο και προ­α­νήγ­γει­λαν οι προ­φή­τες, Τον βρή­κα­με. Είναι ο Ιησούς, ο γιος του Ιωσήφ, και κατά­γε­ται από τη Ναζα­ρέτ)»[Ιω.1,46]. Βλέ­πεις πόσο καλά πλη­ρο­φο­ρη­μέ­νος και κατα­το­πι­σμέ­νος ήταν και συνε­χώς μελε­τού­σε όσα έγρα­ψε ο Μωυ­σής και προσ­δο­κού­σε την έλευ­σή Του; Διό­τι το «εὑρήκα­μεν» φανε­ρώ­νει ότι πάν­το­τε Τον ανα­ζη­τού­σαν.

«Τῇ ἐπαύ­ριον ἠθέλη­σεν ὁ Ἰησοῦς ἐξελ­θεῖν εἰς τὴν Γαλι­λαί­αν(:την άλλη μέρα απο­φά­σι­σε ο Ιησούς να ανα­χω­ρή­σει από την Ιου­δαία για τη Γαλι­λαία)»[Ιω.1,44]· διό­τι δεν προ­σκα­λεί κανέ­ναν κον­τά Του, προ­τού ο ίδιος απο­φα­σί­σει αυτο­προ­αί­ρε­τα να Τον ακο­λου­θή­σει. Και ενερ­γεί κατ’ αυτόν τον τρό­πο πράγ­μα­τι όχι απλά και τυχαία, αλλά σύμ­φω­να με τη δική Του υπέρ­τα­τη σοφία και σύνε­ση· διό­τι, εάν ο Ίδιος τους είχε προ­σελ­κύ­σει κον­τά Του, χωρίς αυτοί μόνοι τους εξ ιδί­ας προ­αι­ρέ­σε­ως και τελεί­ως αυθόρ­μη­τα να Τον είχαν ακο­λου­θή­σει, υπήρ­χε η πιθα­νό­τη­τα να απο­μα­κρυν­θούν· τώρα όμως, επει­δή οι ίδιοι προ­τί­μη­σαν με δική τους από­φα­ση να Τον ακο­λου­θή­σουν, παρέ­με­ναν κον­τά Του στο εξής στα­θε­ροί και πιστοί μαθη­τές.

Τον Φίλιπ­πο όμως, ο οποί­ος ήταν περισ­σό­τε­ρο γνώ­ρι­μος σε Αυτόν, Τον προ­σκά­λε­σε· διό­τι τον γνώ­ρι­ζε καλύ­τε­ρα, επει­δή γεν­νή­θη­κε και ανα­τρά­φη­κε στη Γαλι­λαία. Αφού λοι­πόν παρέ­λα­βε μαζί Του τους μαθη­τές Του, πήγε έπει­τα για ανα­ζή­τη­ση των υπο­λοί­πων και να προ­σελ­κύ­σει κον­τά Του τον Φίλιπ­πο και τον Ναθα­να­ήλ. Και δεν πρέ­πει να απο­ρεί και τόσο κανείς με αυτό, διό­τι και η φήμη του Ιησού είχε εξα­πλω­θεί σε ολό­κλη­ρη τη Συρία. Το αξιο­θαύ­μα­στο, όμως, με όσους βρί­σκον­ταν κον­τά στον Πέτρο και τον Ιάκω­βο και τον Φίλιπ­πο ήταν αυτό, ότι όχι μόνο είχαν πει­στεί προ­τού λάβουν θαυ­μα­στά απο­δει­κτι­κά σημεία για το ποιος ήταν στ’ αλή­θεια ο Ιησούς, αλλά και ότι, παρά το ότι κατά­γον­ταν από τη Γαλι­λαία, περιο­χή δηλα­δή από την οποία ούτε προ­φή­της ούτε κάποιο καλό ήταν δυνα­τόν να προ­έλ­θει, εντού­τοις πίστε­ψαν και ακο­λού­θη­σαν τον Χρι­στό· διό­τι οι κάτοι­κοι αυτής της περιο­χής ήσαν κάπως περισ­σό­τε­ρο απαί­δευ­τοι και ατί­θα­σοι και τρα­χείς.

Ο Χρι­στός μάλι­στα ακρι­βώς από αυτό το γεγο­νός απέ­δει­ξε τη δύνα­μή Του, από το ότι δηλα­δή από αυτήν την περιο­χή, η οποία δεν παρή­γα­γε κανέ­να καρ­πό, διά­λε­ξε την πιο εκλε­κτή μερί­δα των μαθη­τών Του. Φυσι­κό, λοι­πόν, αφε­νός, ήταν, ο Φίλιπ­πος να Τον ακο­λου­θή­σει, τόσο επει­δή είδε παρά­δειγ­μα του Πέτρου και των άλλων, οι οποί­οι ακο­λού­θη­σαν τον Χρι­στό, όσο και επει­δή είχε ακού­σει από τον Ιωάν­νη τον Βαπτι­στή για το Ποιος ήταν ο Ιησούς, φυσι­κό όμως αφε­τέ­ρου ήταν επί­σης η φωνή του ίδιου του Χρι­στού να συν­τέ­λε­σε μέσα του στη δημιουρ­γία μιας τέτοιας εσω­τε­ρι­κής κατα­στά­σε­ως, προ­θυ­μί­ας και δεκτι­κό­τη­τας , ώστε να απο­φα­σί­σει χωρίς τον παρα­μι­κρό δισταγ­μό να Τον ακο­λου­θή­σει· διό­τι γνω­ρί­ζει ο Χρι­στός εκεί­νους οι οποί­οι επρό­κει­το να ανα­δει­χθούν ικα­νοί και κατάλ­λη­λοι για το έργο Του.

Ο ευαγ­γε­λι­στής όμως Ιωάν­νης όλα αυτά τα αφη­γεί­ται με συνο­πτι­κό τρό­πο. Ότι επρό­κει­το, λοι­πόν, ο Χρι­στός να έλθει το γνώ­ρι­ζε καλά ο Φίλιπ­πος, ότι όμως αυτός ήταν ο Χρι­στός που ανα­με­νό­ταν, το αγνο­ού­σε. Αυτό έχω τη γνώ­μη ότι το έμα­θε ή από τον Πέτρο ή από τον Ιωάν­νη τον Βαπτι­στή. Ο ευαγ­γε­λι­στής Ιωάν­νης ανα­φέ­ρει στη συνέ­χεια και τον τόπο της κατα­γω­γής του Φιλίπ­που, δηλα­δή τη Βηθ­σαϊ­δά, για να μάθεις ότι ο Θεός τους αδυ­νά­τους ως προς την κοσμι­κή δύνα­μη και σοφία, επέ­λε­ξε ως μαθη­τές Του, προ­κει­μέ­νου δι’ αυτών να πραγ­μα­το­ποι­η­θεί το προ­αιώ­νιο σχέ­διό Του για τη σωτη­ρία των ανθρώ­πων.

«Εὑρίσκει Φίλιπ­πος τὸν Ναθα­ναὴλ καὶ λέγει αὐτῷ· ὃν ἔγρα­ψε Μωϋσῆς ἐν τῷ νόμῳ καὶ οἱ προφῆται, εὑρήκα­μεν, Ἰησοῦν τὸν υἱὸν τοῦ Ἰωσὴφ τὸν ἀπὸ Ναζα­ρέτ(: βρίσκει στο μετα­ξύ ο Φίλιπ­πος τον Ναθα­να­ήλ και του λέει: “Εκεί­νον για τον Οποίο έγρα­ψε ο Μωυ­σής στον νόμο και προ­α­νήγ­γει­λαν οι προ­φή­τες, Τον βρή­κα­με. Είναι ο Ιησούς, ο γιος του Ιωσήφ, και κατά­γε­ται από τη Ναζα­ρέτ”)»[Ιω.1,46]. Και τα λέγει αυτά, για να κάνει με την ανα­φο­ρά του στον Μωυ­σή και τους προ­φή­τες, τη διή­γη­σή του αξιό­πι­στη και να προ­δια­θέ­σει με αυτόν τον τρό­πο ευνοϊ­κά τον ακρο­α­τή. Επει­δή δηλα­δή ο Ναθα­να­ήλ όλα όσα ανα­φέ­ρον­ταν στην έλευ­ση του Μεσ­σία τα είχε ερευ­νή­σει με ακρί­βεια και με κάθε ειλι­κρί­νεια και αντι­κει­με­νι­κό­τη­τα, όπως ο ίδιος ο Χρι­στός βεβαί­ω­σε και εμπρά­κτως το απέ­δει­ξε, εύλο­γα τον παρέ­πεμ­ψε ο Φίλιπ­πος στον Μωυ­σή και τους προ­φή­τες, για να τον κάνει με τον τρό­πο αυτό να απο­δε­χθεί και να ομο­λο­γή­σει τον Κηρυτ­τό­με­νο.

Και δεν πρέ­πει καθό­λου να θορυ­βη­θείς, επει­δή Τον απο­κά­λε­σε «υιό του Ιωσήφ», διό­τι μέχρι εκεί­νη τη στιγ­μή εθε­ω­ρεί­το ακό­μη παι­δί του. Και από πού, Φίλιπ­πε, γίνε­ται φανε­ρό ότι αυτός είναι ο Μεσ­σί­ας, ο ανα­με­νό­με­νος Χρι­στός; Ποια από­δει­ξη έχεις να μας παρου­σιά­σεις; Διό­τι δεν αρκεί μονά­χα να το δια­κη­ρύτ­τεις. Ποιο απο­δει­κτι­κό σημείο είδες και πίστε­ψες; Ποιο θαύ­μα; Δεν είναι χωρίς κίν­δυ­νο να δίνει κανείς πίστη σε τέτοια πράγ­μα­τα αφε­λώς. Ποια λοι­πόν από­δει­ξη, έχεις; «Αυτή που είχε και ο Ανδρέ­ας», λέγει. Διό­τι και εκεί­νος, μην μπο­ρών­τας να παρα­στή­σει με λόγια τον θησαυ­ρό που είχε ανα­κα­λύ­ψει, οδη­γεί τον αδελ­φό του στον ίδιο τον Θησαυ­ρό που ανα­κά­λυ­ψε. Έτσι και ο Φίλιπ­πος δεν εξή­γη­σε στον Ναθα­να­ήλ, για ποιο λόγο Αυτός που ανα­κά­λυ­ψε είναι Εκεί­νος, ο Χρι­στός και με ποιον τρό­πο οι προ­φή­τες Τον είχαν προ­α­ναγ­γεί­λει, αλλά οδή­γη­σε αυτόν στον ίδιο τον Ιησού, επει­δή ήταν απο­λύ­τως βέβαιος ότι δε θα απο­μα­κρυ­νό­ταν από κον­τά Του, αν είχε την τιμή να γευ­τεί τα λόγια Του και να ακού­σει τη διδα­σκα­λία Του.

Και τον ρώτη­σε ο Ναθα­να­ήλ: «ἐκ Ναζαρὲτ δύνα­ταί τι ἀγαθὸν εἶναι;(:’’Από τη Ναζα­ρέτ, το κακό και άση­μο αυτό χωριό, μπο­ρεί να προ­έλ­θει τίπο­τα καλό;”)»[Iω.1,47]. Και ο Φίλιπ­πος του απάν­τη­σε: «ἔρχου καὶ ἴδε(: “Έλα, κι όταν Τον δεις μόνος σου με τα ίδια σου τα μάτια, θα πει­στείς”). «εἶδεν ὁ Ἰησοῦς τὸν Ναθα­ναὴλ ἐρχό­με­νον πρὸς αὐτὸν καὶ λέγει περὶ αὐτοῦ· ἴδε ἀληθῶς Ἰσραη­λί­της ἐν ᾧ δόλος οὐκ ἔστι(:είδε ο Ιησούς τον Ναθα­να­ήλ να έρχε­ται κον­τά Του και λέει γι’ αυτόν: ‘’Να ένας γνή­σιος και πραγ­μα­τι­κός Ισραη­λί­της, που δεν έχει στην καρ­διά του καμία πονη­ριά και δόλο, αλλά ποθεί με ειλι­κρί­νεια να βρει την αλή­θεια”)»[Ιω. 1, 48].

Και επει­δή ο Ναθα­να­ήλ είχε ρωτή­σει αν ήταν δυνα­τόν να προ­έλ­θει κάποιο καλό από τη Ναζα­ρέτ, γι’ αυτό τον επαι­νεί και τον θαυ­μά­ζει. Μήπως όμως έπρε­πε ο Κύριος να του προ­σά­ψει κατη­γο­ρία που είπε κάτι τέτοιο; Δεν έκα­νε, όμως, καθό­λου αυτό, διό­τι τα λόγια του δεν ήταν απο­τέ­λε­σμα απι­στί­ας, ούτε άξια τιμω­ριών, αλλά επαί­νων. Πώς και για­τί; Διό­τι ο Ναθα­να­ήλ είχε ερευ­νή­σει και γνώ­ρι­ζε καλύ­τε­ρα από τον Φίλιπ­πο, τους προ­φή­τες. Και φυσι­κά είχε μάθει από τις Γρα­φές ότι ο Χρι­στός έπρε­πε να κατά­γε­ται από τη Βηθλε­έμ και από το χωριό στο οποίο γεν­νή­θη­κε και μεγά­λω­σε ο Δαβίδ [πρβ. Ιω.7,42: «Οὐχὶ ἡ γραφὴ εἶπεν ὅτι ἐκ τοῦ σπέρ­μα­τος Δαυ­ΐδ καὶ ἀπὸ Βηθλεὲμ τῆς κώμης, ὅπου ἦν Δαυ­ΐδ, ὁ Χριστὸς ἔρχε­ται;(:δεν είπε η Αγία Γρα­φή ότι ο Μεσ­σί­ας Χρι­στός θα προ­έρ­χε­ται από το γένος του Δαβίδ και από το χωριό της Βηθλε­έμ, όπου γεν­νή­θη­κε και μεγά­λω­σε ο Δαβίδ😉»].

Αυτή λοι­πόν η πεποί­θη­ση επι­κρα­τού­σε στους Ιου­δαί­ους και ο προ­φή­της Μιχαί­ας από πολύ παλιά την είχε προ­α­ναγ­γεί­λει με τα εξής λόγια: «Καὶ σύ, Βηθλε­έμ, οἶκος τοῦ Ἐφρα­θά, ὀλιγοστὸς εἶ τοῦ εἶναι ἐν χιλιά­σιν Ἰούδα· ἐκ σοῦ μοι ἐξελεύ­σε­ται τοῦ εἶναι εἰς ἄρχον­τα ἐν τῷ Ἰσρα­ήλ, καὶ αἱ ἔξοδοι αὐτοῦ ἀπ᾿ ἀρχῆς ἐξ ἡμερῶν αἰῶνος(:και εσύ Βηθλε­έμ, που αλλιώς ονο­μά­ζε­σαι και «οίκος του Εφρα­θά», μικρή είσαι μετα­ξύ των πόλε­ων του Ιού­δα. Δεν έχεις ούτε χιλί­ους κατοί­κους. Αλλά από εσέ­να θα προ­έλ­θει προς δόξα δική μου ένας άντρας ο οποί­ος θα γίνει άρχον­τας του ισραη­λι­τι­κού λαού. Η αρχή και η ενέρ­γεια Αυτού ξεπερ­νά την αρχή των ημε­ρών της δημιουρ­γί­ας. Είναι ο Μεσ­σί­ας)»[Μιχ.5,2] και «Καὶ σὺ Βηθλε­έμ, γῆ Ἰούδα, οὐδαμῶς ἐλαχί­στη εἶ ἐν τοῖς ἡγεμό­σιν Ἰούδα· ἐκ σοῦ γὰρ ἐξελεύ­σε­ται ἡγού­με­νος, ὅστις ποι­μα­νεῖ τὸν λαόν μου τὸν Ἰσρα­ήλ(:και εσύ, Βηθλε­έμ, που περι­λαμ­βά­νε­σαι στη χώρα της φυλής του Ιού­δα, αν και φαί­νε­σαι μικρό χωριό, δεν είσαι όμως καθό­λου η πιο ασή­μαν­τη πόλη από τις πρω­τεύ­ου­σες που ξεχω­ρί­ζουν στην περιο­χή της φυλής του Ιού­δα. Και δεν είσαι η πιο μικρή, διό­τι από σένα θα βγει άρχον­τας, ο οποί­ος θα ποι­μά­νει το λαό μου τον Ισρα­ήλ)»[Ματθ. 2,6].

Όταν λοι­πόν ο Ναθα­να­ήλ άκου­σε ότι ο Χρι­στός προ­ερ­χό­ταν από τη Ναζα­ρέτ, θορυ­βή­θη­κε και από­ρη­σε, διό­τι η ευχά­ρι­στη κατά πάν­τα ανα­κοί­νω­ση του Φιλίπ­που, απ’ ό,τι γνώ­ρι­ζε, δεν φαι­νό­ταν να συμ­φω­νεί με την προ­φη­τι­κή ρήση. Αλλά πρό­σε­ξε τη σύνε­ση και την επιεί­κεια του Ναθα­να­ήλ και στην έκφρα­ση ακό­μη της αμφι­βο­λί­ας του· διό­τι δεν είπε αμέ­σως: «Με εξα­πα­τάς, Φίλιπ­πε, και ψεύ­δε­σαι, δεν πιστεύω τα λόγια σου, ούτε έρχο­μαι για να δια­πι­στώ­σω την αλή­θειά τους. Έμα­θα από τους προ­φή­τες ότι ο Χρι­στός πρέ­πει να έλθει από τη Βηθλε­έμ, εσύ όμως μου λες ότι Τον βρή­κες και ότι προ­έρ­χε­ται από τη Ναζα­ρέτ. Λοι­πόν δεν είναι αυτός που βρή­κες ο ανα­με­νό­με­νος Μεσ­σί­ας». Αλλά δεν είπε τίπο­τε από αυτά, αλλά τι; Προ­σήλ­θε και αυτός, αφε­νός μεν για να δεί­ξει, βάσει των μαρ­τυ­ριών των Γρα­φών, τις οποί­ες γνώ­ρι­ζε με κάθε ακρί­βεια, ότι ο Χρι­στός δεν είναι δυνα­τόν να προ­έλ­θει από τη Ναζα­ρέτ και ότι είναι συνε­πώς αδύ­να­το ως προς το ζήτη­μα αυτό να αλλά­ξει τις πεποι­θή­σεις του, αφε­τέ­ρου δε επει­δή δε θέλη­σε να περι­φρο­νή­σει εκεί­νον που του ανα­κοί­νω­σε τον μεγά­λο πόθο, τον οποίο είχε για την έλευ­ση του Χρι­στού· διό­τι κατά­λα­βε ότι ήταν φυσι­κό ο Φίλιπ­πος να έκα­νε λάθος ως προς τον τόπο της κατα­γω­γής του Χρι­στού.

Πρό­σε­ξε όμως και τον τρό­πο με τον οποίο αρνεί­ται να δεχθεί την πλη­ρο­φο­ρία του Φιλίπ­που, πόσο ήπιος και επιει­κής είναι και πώς υπό τύπον ερω­τή­σε­ως δια­τύ­πω­σε την επι­φύ­λα­ξή του· διό­τι δεν είπε: « Η Γαλι­λαία κανέ­να καλό δεν φέρ­νει», αλλά τι; «Από τη Ναζα­ρέτ είναι δυνα­τόν να προ­έλ­θει κάποιο καλό;». Αλλά και ο Φίλιπ­πος ήταν εξαι­ρε­τι­κά συνε­τός· διό­τι δεν δυσα­ρε­στή­θη­κε, ούτε αγα­νά­κτη­σε για τον δισταγ­μό και την αμφι­βο­λία του Ναθα­να­ήλ, αλλά επέ­με­νε να τον οδη­γή­σει κον­τά στον Χρι­στό και φανέ­ρω­σε έτσι εξαρ­χής σε μας την αρμό­ζου­σα για έναν Από­στο­λο επι­μο­νή και καρ­τε­ρία. Για τους λόγους αυτούς ο Χρι­στός λέγει: «Ιδού ένας γνή­σιος και πραγ­μα­τι­κός Ισραη­λί­της, στον οποίο δόλος δεν υπάρ­χει». Ώστε υπάρ­χει και πονη­ρός και ανει­λι­κρι­νής Ισραη­λί­της. Αυτός όμως δεν ήταν τέτοιος, διό­τι λέγει η κρί­ση του παρέ­μει­νε στα­θε­ρή, αδέ­κα­στη και αμε­τα­κί­νη­τη. Τίπο­τε δεν είπε με διά­θε­ση να καλο­πιά­σει ούτε να δυσα­ρε­στή­σει.

Παρά το ότι οι Ιου­δαί­οι ήταν εκεί­νοι οι οποί­οι απάν­τη­σαν ορθά όταν τους ρώτη­σαν πού γεν­νιέ­ται ο Χρι­στός, ότι γεν­νιέ­ται στη Βηθλε­έμ και ανέ­φε­ραν μάλι­στα και τη μαρ­τυ­ρία την εξής: «Καὶ σὺ Βηθλε­έμ, γῆ Ἰούδα, οὐδαμῶς ἐλαχί­στη εἶ ἐν τοῖς ἡγεμό­σιν Ἰούδα· ἐκ σοῦ γὰρ ἐξελεύ­σε­ται ἡγού­με­νος, ὅστις ποι­μα­νεῖ τὸν λαόν μου τὸν Ἰσρα­ήλ»[Ματθ.2,6]. Ωστό­σο εκεί­νοι αφε­νός βεβαί­ω­ναν αυτά προ­τού να Τον δουν, αργό­τε­ρα, όμως, όταν Τον είδαν, απέ­κρυ­ψαν τη μαρ­τυ­ρία και Τον αρνή­θη­καν με τα ακό­λου­θα λόγια: «Ἡμεῖς οἴδαμεν ὅτι Μωϋ­σεῖ λελά­λη­κεν ὁ Θεός· τοῦτον δὲ οὐκ οἴδαμεν πόθεν ἐστί(:’’Εμείς, που είμα­στε σπου­δα­σμέ­νοι και ανα­γνω­ρι­σμέ­νοι άρχον­τες του έθνους, ξέρου­με ότι ο Θεός έχει μιλή­σει στο Μωυ­σή και σε κανέ­ναν άλλον. Αυτός μας είναι άγνω­στος και δεν ξέρου­με από πού είναι και από πού στάλ­θη­κε”)» [Ιω. 9,29], ενώ ο Ναθα­να­ήλ δεν συμ­πε­ρι­φέρ­θη­κε κατ’ αυτόν τον τρό­πο, αλλά τη γνώ­μη που είχε εξαρ­χής γι’ Αυτόν, αυτή και επέ­με­νε να δια­τη­ρεί στα­θε­ρά, ότι ο Χρι­στός δεν είναι από τη Ναζα­ρέτ.

Πώς λοι­πόν οι προ­φή­τες Τον ονο­μά­ζουν «Ναζω­ραίο»; Επει­δή εκεί διέ­με­νε και ανα­τρά­φη­κε. Ώστε παρά­λει­ψε μεν ο Κύριος να πει: «δεν είμαι από τη Ναζα­ρέτ, όπως σου ανήγ­γει­λε ο Φίλιπ­πος, αλλά από τη Βηθλε­έμ», για να κάνει αμέ­σως τον λόγο αντι­κεί­με­νο αμφι­σβη­τή­σε­ως και δια­φω­νί­ας. Αλλά εκτός από αυτά παρέ­λει­ψε και για έναν άλλο λόγο να πει αυτό, για τον λόγο, ότι αν και ήταν δυνα­τόν να γίνει πιστευ­τός, εντού­τοις τού­το δεν θα απο­τε­λού­σε αρκε­τή από­δει­ξη του ότι Αυτός είναι ο Χρι­στός. Διό­τι τι εμπό­δι­ζε και χωρίς να είναι Χρι­στός, να κατά­γε­ται από τη Βηθλε­έμ, όπως οι άλλοι που γεν­νή­θη­καν εκεί; Ώστε αυτό μεν το παρέ­λει­ψε, εκεί­νο όμως το οποίο μάλι­στα μπο­ρού­σε να προ­σθέ­σει, εκεί­νο και πρό­σθε­σε· διό­τι έδει­ξε ότι κατά τη στιγ­μή που αυτοί συνο­μι­λού­σαν, Εκεί­νος ήταν παρών. Μόλις λοι­πόν εκεί­νος Τον ρώτη­σε: «Πόθεν με γινώ­σκεις;(:από πού με ξέρεις; Και πώς γνω­ρί­ζεις την ειλι­κρί­νεια των μυστι­κών μου σκέ­ψε­ων και ελα­τη­ρί­ων;)», απάν­τη­σε: «Πρὸ τοῦ σε Φίλιπ­πον φωνῆσαι, ὄντα ὑπὸ τὴν συκῆν εἶδόν σε(:πριν ακό­μη σε φωνά­ξει ο Φίλιπ­πος, όταν ήσουν κάτω από τη συκιά και προ­σευ­χό­σουν μακριά από κάθε μάτι ανθρώ­που, εγώ με το υπερ­φυ­σι­κό και θείο μου βλέμ­μα σε είδα)»[Ιω. 1,49].

Κοί­τα­ξε άνθρω­πο στα­θε­ρό και σοβα­ρό. Διό­τι, μόλις είπε ο Χρι­στός: «ἴδε ἀληθῶς Ἰσραη­λί­της ἐν ᾧ δόλος οὐκ ἔστι (:Να ένας γνή­σιος και πραγ­μα­τι­κός Ισραη­λί­της, που δεν έχει στην καρ­διά του καμία πονη­ριά και δόλο, αλλά ποθεί με ειλι­κρί­νεια να βρει την αλή­θεια)», δεν απο­χαυ­νώ­θη­κε απ΄τους επαί­νους, δεν έτρε­ξε πίσω Του αμέ­σως και ανε­πι­φύ­λα­κτα παρα­συρ­μέ­νος από τον εγκω­μια­σμό, αλλά επέ­με­νε να ρωτά και να ερευ­νά ακρι­βέ­στε­ρα και ζητού­σε να μάθει κάτι απο­λύ­τως σαφές.

Ο Ναθα­να­ήλ λοι­πόν ως άνθρω­πος ρωτού­σε ακό­μη, ο Ιησούς, όμως, ως Θεός απάν­τη­σε, καθό­σον βεβαί­ω­σε ότι «ανέ­κα­θεν σε γνω­ρί­ζω»- και τη σοβα­ρό­τη­τα του χαρα­κτή­ρα του Ναθα­να­ήλ και την ειλι­κρί­νεια των δια­θέ­σε­ών του, τη γνώ­ρι­ζε πάν­το­τε ως Θεός και όχι ως άνθρω­πος ύστε­ρα από προ­σε­κτι­κή παρα­κο­λού­θη­ση- και «τώρα σε είδα κάτω από τη συκιά», όταν δεν ήταν κανέ­νας εκεί, αλλά μόνο ο Φίλιπ­πος και ο Ναθα­να­ήλ και όλα αυτά τα είπαν ιδιαι­τέ­ρως και χωρίς κανείς να τους ακού­σει. Για τον λόγο αυτό ειπώ­θη­κε, ότι «αφού είδε αυτόν από μακριά, είπε: ‘’Ιδού, ένας γνή­σιος και πραγ­μα­τι­κός Ισραη­λί­της’’», για να μάθει ο Ναθα­να­ήλ ότι προ­τού ακό­μη πλη­σιά­σει ο Φίλιπ­πος, έλε­γε ήδη αυτά ο Χρι­στός, ώστε να μην κατα­στεί ύπο­πτη η μαρ­τυ­ρία αυτή. Γι’ αυτό προσ­διό­ρι­σε επα­κρι­βώς και τη στιγ­μή και ανέ­φε­ρε και τον τόπο και το δέν­τρο. Διό­τι, αν έλε­γε μονά­χα: «Προ­τού να έλθει ο Φίλιπ­πος κον­τά σου, εγώ σε είδα», θα υπο­πτευό­ταν του­λά­χι­στον ότι Αυτός τον είχε στεί­λει και ότι τίπο­τε το σπου­δαίο δεν λέγει, τώρα όμως με το να ανα­φέ­ρει και τον τόπο, στον οποίο βρι­σκό­ταν, κατά τη στιγ­μή κατά την οποία τον φώνα­ζε ο Φίλιπ­πος και το όνο­μα του δέν­τρου, κάτω από το οποίο ήταν και με το να προσ­διο­ρί­σει επα­κρι­βώς τη στιγ­μή της συνο­μι­λί­ας τους, κατέ­στη­σε την πρό­γνω­ση απο­λύ­τως ακρι­βή και αναμ­φι­σβή­τη­τη.

Με αυτόν επί­σης τον τρό­πο δεν κατέ­στη­σε φανε­ρή μονά­χα την πρό­γνω­ση, αλλά και με άλλο τρό­πο τον δίδα­ξε, διό­τι τον έκα­νε να θυμη­θεί αυτά που ειπώ­θη­καν τότε, όπως το ότι «από τη Ναζα­ρέτ μπο­ρεί να προ­έλ­θει κάποιο καλό;»- εξαι­τί­ας του οποί­ου και πολύ πιο ευχά­ρι­στα τον δέχθη­κε- και ότι, παρό­λο που αυτός είπε αυτά, δεν τον κατέ­κρι­νε, αλλά μίλη­σε γι’ αυτόν επαι­νε­τι­κά και με θαυ­μα­σμό. Γι’ αυτό και κατά­λα­βε καλά κατό­πιν τού­του ότι Αυτός που είχε μπρο­στά του ήταν πράγ­μα­τι ο Χρι­στός και το κατά­λα­βε και από την πρό­γνω­ση και από το γεγο­νός ότι ερεύ­νη­σε τη σκέ­ψη του με κάθε ακρί­βεια· πράγ­μα το οποίο απο­δεί­κνυε ότι γνώ­ρι­ζε καλά και τις σκέ­ψεις του.

Αυτό, άλλω­στε, έγι­νε φανε­ρό και από το ότι ενώ εκεί­νος νόμι­σε ότι θα κατα­φερ­θεί εναν­τί­ον του, εντού­τοις ο Χρι­στός όχι μόνο δεν τον κατη­γό­ρη­σε, αλλά και τον επαί­νε­σε. Ότι λοι­πόν ο Φίλιπ­πος τον φώνα­ξε, μας το είπε, τι του είπε όμως και τι εκεί­νος του απάν­τη­σε, το παρέ­λει­ψε, το άφη­σε στη συνεί­δη­σή του και δεν θέλη­σε να ερευ­νή­σει αυτόν ακό­μη περισ­σό­τε­ρο.

Τι λοι­πόν; Προ­τού να τον φωνά­ξει ο Φίλιπ­πος τον είδε μόνο, δεν τον έβλε­πε και προ­η­γου­μέ­νως με τον ακοί­μη­το οφθαλ­μό Του; Τον έβλε­πε και κανείς δε θα μπο­ρού­σε να αντεί­πει τίπο­τε ως προς αυτό, αλλά προ­εί­χε να πει οπωσ­δή­πο­τε αυτό προ­η­γου­μέ­νως. Τι λοι­πόν έκα­νε εκεί­νος; Όταν έλα­βε αναμ­φι­σβή­τη­το τεκμή­ριο της προ­γνώ­σε­ως, τότε ομο­λό­γη­σε αμέ­σως τον Χρι­στό και με αυτόν τον τρό­πο φανέ­ρω­σε και την ακρί­βεια στην προ­η­γού­με­νη ανα­βο­λή του και την ευγνω­μο­σύ­νη με την συγ­κα­τά­θε­σή του μετά από αυτά. Διό­τι απο­κρί­θη­κε, λέγει, σε Αυτόν και είπε: «ῥαββί, σὺ εἶ ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, σὺ εἶ ὁ βασι­λεὺς τοῦ Ἰσρα­ήλ(:Διδά­σκα­λε, εσύ πράγ­μα­τι είσαι ο Υιός του Θεού, εσύ είσαι ο βασι­λεύς του Ισρα­ήλ που περι­μέ­να­με σύμ­φω­να με τις προ­φη­τεί­ες)»[Ιω. 1,50]. Είδες ψυχή, που κατα­χά­ρη­κε ολό­κλη­ρη και τρυ­φε­ρά αγκά­λια­σε με τα λόγια τον Ιησού; «Εσύ είσαι», λέγει, «Εκεί­νος που ανα­μέ­να­με, Εσύ είσαι Εκεί­νος που ανα­ζη­τού­σα­με». Είδες πόσο εξε­πλά­γη, θαύ­μα­σε, σκίρ­τη­σε από χαρά, πήδη­σε από ευχα­ρί­στη­ση;

Με τέτοιο τρό­πο πρέ­πει να χαι­ρό­μα­στε κι εμείς, οι οποί­οι αξιω­θή­κα­με να γνω­ρί­σου­με τον Υιό του Θεού. Να χαι­ρό­μα­στε μάλι­στα όχι μόνο εσω­τε­ρι­κά, με την καρ­διά μας, αλλά και στα έργα μας να το δεί­χνου­με αυτό. Ποιο όμως είναι το καθή­κον όσων χαί­ρον­ται; Να πιστεύ­ουν σε Εκεί­νον, που έγι­νε γνω­στός. Να πιστεύ­ει όμως κανείς σημαί­νει να πράτ­τει εκεί­να ακρι­βώς τα οποία Εκεί­νος θέλει. Επει­δή, εάν πρό­κει­ται να πράτ­του­με όσα Τον εξορ­γί­ζουν, πώς θα φανε­ρώ­σου­με ότι χαι­ρό­μα­στε; Δεν βλέ­πε­τε ότι και στα σπί­τια κάτι τέτοιο περί­που γίνε­ται, όταν δηλα­δή, κανείς υπο­δέ­χε­ται κάποιον από τους πολύ αγα­πη­τούς του φίλους, δεν βλέ­πε­τε ότι κάνει τα πάν­τα με μεγά­λη χαρά, τρέ­χει παν­τού και δεν λυπά­ται τίπο­τε, αλλά αν χρεια­στεί είναι έτοι­μος να προ­σφέ­ρει ό,τι έχει, προ­κει­μέ­νου να ευχα­ρι­στή­σει τον φιλο­ξε­νού­με­νό του; Και αν κανείς προ­σκα­λεί στο σπί­τι του κάποιον και δεν αντα­πο­κρί­νε­ται στις υπο­χρε­ώ­σεις της φιλο­ξε­νί­ας και δεν πράτ­τει αυτά που τον ευχα­ρι­στούν, δεν μπο­ρεί με κανέ­ναν τρό­πο να πεί­σει τον φιλο­ξε­νού­με­νό του ότι είναι χαρού­με­νος που τον έχει κον­τά του, έστω κι αν του επα­να­λαμ­βά­νει διαρ­κώς αυτό. Και πολύ δικαί­ως, διό­τι τη χαρά μας πρέ­πει να φανε­ρώ­νου­με με τις πρά­ξεις μας.

Λοι­πόν, επει­δή και ο Χρι­στός ήλθε κον­τά μας, ας δεί­ξου­με τη χαρά μας και ας μην πράτ­του­με οτι­δή­πο­τε Τον δυσα­ρε­στεί και Τον παρορ­γί­ζει. Ας καλ­λω­πί­σου­με το σπί­τι μας, στο οποίο ήλθε, διό­τι αυτό είναι το καθή­κον όσων χαί­ρον­ται, όταν πραγ­μα­τι­κά χαί­ρον­ται. Ας Του παρα­θέ­σου­με ό,τι εκλε­κτό­τα­το επι­θυ­μεί να φάγει, διό­τι έτσι θα δεί­ξου­με ότι πράγ­μα­τι χαι­ρό­μα­στε πολύ. Ποιο, όμως, είναι αυτό το εκλε­κτό­τα­το γεύμα,το οποίο Εκεί­νος επι­θυ­μεί να φάγει; Το λέγει ο ίδιος: «ἐμὸν βρῶμά ἐστιν ἵνα ποιῶ τὸ θέλη­μα τοῦ πέμ­ψαν­τός με(:δικό μου φαγη­τό, που με χορ­ταί­νει και με τρέ­φει, είναι να κάνω πάν­το­τε το θέλη­μα εκεί­νου που με απέ­στει­λε στον κόσμο)»[Ιω. 4,34]. Ας παρα­θέ­σου­με, λοι­πόν, γεύ­μα σε Αυτόν, εφό­σον πει­νά, ας Του δώσου­με νερό, εφό­σον διψά. Δέχε­ται ακό­μη και ένα ποτή­ρι δρο­σε­ρό νερό, διό­τι σε αγα­πά. Οτι­δή­πο­τε προ­σφέ­ρε­ται ως δώρο από αυτούς που αγα­πά­με, όσο μικρό κι αν είναι, φαί­νε­ται μεγά­λο σε Αυτόν που αγα­πά.

Πρό­σε­ξε, λοι­πόν, εσύ τού­το μόνο, να μην αδια­φο­ρή­σεις· διό­τι δεν αρνεί­ται και αν ακό­μη προ­σφέ­ρεις δύο οβο­λούς, θεω­ρεί μάλι­στα αυτούς μεγά­λο πλού­το και τον δέχε­ται ευχα­ρί­στως. Επει­δή δηλα­δή σε Αυτόν τίπο­τα δεν λεί­πει, αλλά είναι πλή­ρως και τελεί­ως αυτάρ­κης, κατά συνέ­πεια δέχε­ται αυτά όχι από ανάγ­κη, εύλο­γα υπο­λο­γί­ζει το παν όχι σύμ­φω­να με το προ­σφε­ρό­με­νο ποσό, αλλά από τη διά­θε­ση του προ­σφέ­ρον­τος και με το μέτρο αυτό της δια­θέ­σε­ως προσ­διο­ρί­ζει και κρί­νει κάθε πρά­ξη μας. Μόνο δεί­ξε σε Αυτόν που ήλθε την αγά­πη σου, δεί­ξε τον ζήλο σου και ότι κάνεις τα πάν­τα για να Τον ευχα­ρι­στή­σεις, δεί­ξε τη χαρά σου για τον ερχο­μό Του. Κοί­τα­ξε Αυτός πώς διά­κει­ται απέ­ναν­τί σου. Ήλθε προς χάριν σου, έδω­σε τη ζωή του χάριν της δικής σου σωτη­ρί­ας και παρ’ όλ’ αυτά και μετά από όλα αυτά δεν παύ­ει να σε παρα­κα­λεί: «Ὑπὲρ Χρι­στοῦ οὖν πρε­σβεύ­ο­μεν ὡς τοῦ Θεοῦ παρα­κα­λοῦντος δι᾿ ἡμῶν(:εμείς λοι­πόν αντι­προ­σω­πεύ­ον­τας τον Χρι­στό ενερ­γού­με ως απε­σταλ­μέ­νοι Του και πρε­σβευ­τές Του· διό­τι ο Θεός παρα­κα­λεί με το δικό μας στό­μα)»[Β΄Κορ. 5,20]. «Και ποιος είναι τόσο τρε­λός και ανόη­τος», λέγει, «ώστε να μην αγα­πά τον Κύριό του;». Αυτό λέγω και εγώ και γνω­ρί­ζω μεν ότι κανείς από μας δεν θα αρνη­θεί αυτό στα λόγια και στην καρ­διά του, αλλά ο αγα­πώ­με­νος θέλει να απο­δεί­ξου­με αυτό και με τις πρά­ξεις μας· διό­τι είναι ειρω­νεία και καθα­ρή υπο­κρι­σία να βεβαιώ­νου­με με λόγια μόνο ότι αγα­πά­με, χωρίς να πράτ­του­με συγ­χρό­νως,όπως αυτοί που πραγ­μα­τι­κά αγα­πούν και τού­το δεν συμ­βαί­νει μόνο με τον Θεό, αλλά και με τους ανθρώ­πους.

Επει­δή λοι­πόν το να ομο­λο­γού­με πίστη και αγά­πη με τα λόγια μόνο,ενώ με τα έργα μας να εναν­τιω­νό­μα­στε, είναι όχι μόνο ανω­φε­λές, αλλά και επι­βλα­βές σε μας, παρα­κα­λώ, ας προ­τι­μή­σου­με την δια των έργων ομο­λο­γία, για να επι­τύ­χου­με και την υπέρ ημών ομο­λο­γία Αυτού, κατά την ημέ­ρα εκεί­νη της Κρί­σε­ως, όταν ενώ­πιον του Πατρός θα ομο­λο­γεί τους αξί­ους στον Χρι­στό Ιησού τον Κύριό μας, δια του οποί­ου και μετά του οποί­ου στον Πατέ­ρα πρέ­πει η δόξα και στο Άγιο Πνεύ­μα, τώρα και πάν­το­τε και στους αιώ­νες των αιώ­νων. Αμήν.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ΟΜΙΛΙΑ ΚΑ΄(επι­λεγ­μέ­νο από­σπα­σμα)

«Ἀπεκρί­θη Ναθα­ναὴλ καὶ λέγει αὐτῷ· ῥαββί, σὺ εἶ ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, σὺ εἶ ὁ βασι­λεὺς τοῦ Ἰσρα­ήλ. ἀπεκρί­θη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῷ· ὅτι εἶπόν σοι, εἶδόν σε ὑποκά­τω τῆς συκῆς, πιστεύ­εις; μεί­ζω τού­των ὄψει(: τότε ο Ναθα­να­ήλ Τού απο­κρί­θη­κε: ‘’Διδά­σκα­λε, Εσύ πράγ­μα­τι είσαι ο Υιός του Θεού, εσύ είσαι ο βασι­λεύς του Ισρα­ήλ που περι­μέ­να­με σύμ­φω­να με τις προ­φη­τεί­ες’’. Και ο Ιησούς τού απάν­τη­σε: ‘’Επει­δή σου είπα ότι σε είδα κάτω από τη συκιά πιστεύ­εις; Θα δεις πιο μεγά­λα και πιο θαυ­μα­στά πράγ­μα­τα απ’ αυτά’’)»[Ιω.1,50–51].

Μας χρειά­ζε­ται, αγα­πη­τοί μου, επι­στα­μέ­νη μελέ­τη και κοπιώ­δης φρον­τί­δα, χρειά­ζε­ται συνε­χής εγρή­γορ­ση και μεγά­λη προ­σπά­θεια, για να κατορ­θώ­σου­με να ερευ­νή­σου­με προ­σε­κτι­κά το βάθος των θεί­ων Γρα­φών· διό­τι δεν είναι δυνα­τόν απλά και επι­πό­λαια, ούτε ολι­γω­ρών­τας και μη δίνον­τας την πρέ­που­σα σημα­σία, να εννο­ή­σου­με τη βαθύ­τε­ρη σημα­σία αυτών, αλλά χρειά­ζε­ται και ακρι­βής μελέ­τη όσων εκτί­θεν­ται σε αυτές και συνε­χής και θερ­μή προ­σευ­χή, για να κατορ­θώ­σου­με λίγο να δια­κρί­νου­με τα ιερά άδυ­τα των θεί­ων λόγων. Ιδού λοι­πόν, ότι και σήμε­ρα βρί­σκε­ται ενώ­πιόν μας προς εξέ­τα­ση ένα ζήτη­μα, όχι μικρό και ασή­μαν­το, αντι­θέ­τως μάλι­στα και πάρα πολύ σπου­δαίο και το οποίο έχει ανάγ­κη πολ­λής μελέ­της και προ­σε­κτι­κής έρευ­νας. Διό­τι μόλις ο Ναθα­να­ήλ είπε : «Σὺ εἶ ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ(:Εσύ είσαι ο Υιός του Θεού)», ο Χρι­στός αμέ­σως του απάν­τη­σε: «ὅτι εἶπόν σοι, εἶδόν σε ὑποκά­τω τῆς συκῆς, πιστεύ­εις; μεί­ζω τού­των ὄψει(:επει­δή σου είπα ότι σε είδα κάτω από την συκιά, πιστεύ­εις; Θα δεις ακό­μη μεγα­λύ­τε­ρα και πλέ­ον αξιο­θαύ­μα­στα από αυτά)»[Ιω.1,51].

Ποιο λοι­πόν είναι το ζήτη­μα που δημιουρ­γεί­ται από αυτά που ειπώ­θη­καν; Ότι ο μεν Πέτρος, όταν μετά από τόσα θαύ­μα­τα και μετά από τέτοια διδα­σκα­λία, ομο­λο­γεί ότι «σὺ εἶ ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος(:Εσύ είσαι ο Χρι­στός, ο φυσι­κός και μονο­γε­νής Υιός του Θεού, που δεν είναι νεκρός όπως τα είδω­λα, αλλά ζει παν­το­τι­νά)»[Ματθ.16,16], μακα­ρί­ζε­ται από τον Χρι­στό, επει­δή δέχθη­κε την απο­κά­λυ­ψη αυτή από τον Πατέ­ρα: «μακά­ριος εἶ, Σίμων Βαριωνᾶ, ὅτι σάρξ καὶ αἷμα οὐκ ἀπεκά­λυ­ψέ σοι, ἀλλ᾿ ὁ πατήρ μου ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς(:μακά­ριος και ευτυ­χι­σμέ­νος είσαι, Σίμων, γιε του Ιωνά, διό­τι την αλή­θεια αυτή της ορθής πίστε­ως δεν σου τη φανέ­ρω­σε κανείς άνθρω­πος, αλλά ο Πατέ­ρας μου που είναι στους ουρα­νούς)»[Ματθ.16,17]˙ο Ναθα­να­ήλ όμως παρά το ότι ομο­λο­γεί το ίδιο ακρι­βώς και μάλι­στα προ­τού δει τα θαύ­μα­τα του Χρι­στού και ακού­σει τη διδα­σκα­λία Του, εντού­τοις δεν ακού­ει τίπο­τε ανά­λο­γο προς αυτό που άκου­σε ο Πέτρος και όχι μόνο τίπο­τε ανά­λο­γο, αλλά και σαν να μην είπε τίπο­τε τόσο μεγά­λο όσο έπρε­πε να πει, τον βεβαιώ­νει ότι θα δει μεγα­λύ­τερα.

Ποια λοι­πόν είναι η αιτία αυτών; Η αιτία είναι ότι ναι μεν τα ίδια λόγια είπαν και ο Πέτρος και ο Ναθα­να­ήλ, ωστό­σο όμως όχι με το ίδιο πνεύ­μα και με το ίδιο νόη­μα και οι δύο, αλλά ο μεν Πέτρος ομο­λό­γη­σε ότι ο Χρι­στός είναι Υιός του Θεού, Θεός αλη­θι­νός, ο δε Ναθα­να­ήλ ότι είναι απλός άνθρω­πος. Και από πού το κατα­λα­βαί­νου­με αυτό; Από αυτά που ειπώ­θη­καν παρα­κά­τω. Διό­τι, αφού είπε: «σὺ εἶ ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ(: Εσύ είσαι ο Υιός του Θεού)», πρό­σθε­σε αμέ­σως: «σὺ εἶ ὁ βασι­λεὺς τοῦ Ἰσρα­ήλ(:εσύ είσαι ο βασι­λέ­ας του Ισρα­ήλ)». Ο Υιός όμως του Θεού δεν είναι βασι­λέ­ας του Ισρα­ήλ μόνο, αλλά και ολό­κλη­ρης της οικου­μέ­νης. Αλλά αυτό δεν το συμ­πε­ραί­νου­με από αυτό μόνο, αλλά και από τα εξής: στον μεν Πέτρο δηλα­δή, τίπο­τε περισ­σό­τε­ρο δεν πρό­σθε­σε ο Χρι­στός, αλλά είπε, αφού δια­πί­στω­σε ότι η πίστη του ήταν πλή­ρης και ολο­κλη­ρω­μέ­νη, ότι θα οικο­δο­μή­σει την Εκκλη­σία επά­νω στην ομο­λο­γία του αυτή, ενώ στον Ναθα­να­ήλ δεν έκα­νε καθό­λου κάτι τέτοιο, αλλά μάλι­στα και το αντί­θε­το· διό­τι σαν να έλει­πε μεγά­λο μέρος από την ομο­λο­γία του και μάλι­στα το σπου­δαιό­τε­ρο, πρό­σθε­σε τα υπό­λοι­πα.

Τι του είπε, λοι­πόν; «ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἀπ᾿ ἄρτι ὄψεσθε τὸν οὐρανὸν ἀνεῳγότα, καὶ τοὺς ἀγγέ­λους τοῦ Θεοῦ ἀναβαί­νον­τας καὶ κατα­βαί­νον­τας ἐπὶ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώ­που(:αλη­θι­νά σας δια­βε­βαιώ­νω ότι από τώρα που άνοι­ξε ο ουρα­νός κατά τη βάπτι­σή μου, θα δεί­τε κι εσείς τον ουρα­νό ανοιγ­μέ­νο, και τους αγγέ­λους του Θεού να ανε­βαί­νουν και να κατε­βαί­νουν στον Υιό του Θεού. Αυτός έγι­νε και τέλειος άνθρω­πος, και ως υιός του ανθρώ­που είναι μονα­δι­κός αντι­πρό­σω­πος του ανθρω­πί­νου γένους˙ και πρό­κει­ται να έλθει και πάλι ως Κρι­τής ένδο­ξος καθι­σμέ­νος πάνω σε νεφέ­λες. Θα ανε­βαί­νουν και θα κατε­βαί­νουν οι άγγε­λοι προ­κει­μέ­νου να υπη­ρε­τούν αυτόν και την Εκκλη­σία Του)»[Ιω. 1,51].

Βλέ­πεις πώς τον απο­σπά βαθ­μη­δόν από τη γη και ολί­γον κατ’ ολί­γον τον υψώ­νει και τον κάνει να μη Τον θεω­ρεί πλέ­ον απλώς έναν άνθρω­πο; Διό­τι Εκεί­νος, τον οποίο υπη­ρε­τούν συνε­χώς άγγε­λοι και επά­νω στον οποίο ανε­βαί­νουν και κατε­βαί­νουν άγγε­λοι, πώς θα μπο­ρού­σε να είναι απλός άνθρω­πος; Γι’ αυτό είπε: «Θα δεις μεγα­λύ­τε­ρα από αυτά» και το φανέ­ρω­σε αυτό με το να προ­σθέ­σει τα σχε­τι­κά με τη δια­κο­νία των αγγέ­λων. Αυτό επί­σης που είπε, σημαί­νει ανα­λυ­τι­κό­τε­ρα τα εξής: «Σου φάνη­κε μεγά­λο πράγ­μα», είπε, « αυτό, Ναθα­να­ήλ, και γι’ αυτό με απο­κά­λε­σες βασι­λέα του Ισρα­ήλ; Τι λοι­πόν θα πεις όταν θα δεις αγγέ­λους να ανε­βαί­νουν και να κατε­βαί­νουν επά­νω σε εμέ­να;». Και με αυτά τα λόγια τον έπει­θε να ομο­λο­γή­σει τον Χρι­στό ως Δεσπό­τη και των αγγέ­λων.

Διό­τι σαν σε γνή­σιο υιό βασι­λέ­ως, έτσι ακρι­βώς ανέ­βαι­ναν και κατέ­βαι­ναν οι βασι­λι­κοί διά­κο­νοι και κατά τη Σταύ­ρω­σή Του και κατά την Ανά­στα­ση και την Ανά­λη­ψή Του, αλλά και προ­η­γου­μέ­νως, όταν προ­σήλ­θαν και Τον υπη­ρε­τού­σαν, όταν δια­λα­λού­σαν το χαρ­μό­συ­νο γεγο­νός της Γεν­νή­σε­ώς Του, όταν δια­λα­λού­σαν παν­τού: «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώ­ποις εὐδοκία(:Δοξα­σμέ­νος ας είναι ο Θεός στα ύψι­στα μέρη του ουρα­νού απ’ τους αγγέ­λους που κατοι­κούν εκεί˙ και στη γη ολό­κλη­ρη, που είναι ταραγ­μέ­νη απ’ την αμαρ­τία και τα βίαια πάθη της, ας βασι­λεύ­σει η θεία ειρή­νη. Διό­τι ο Θεός εκδή­λω­σε τώρα εξαι­ρε­τι­κά την εύνοια και την ευα­ρέ­σκειά Του στους ανθρώ­πους με την εναν­θρώ­πη­ση του Υιού Του)»[Λουκ.2,14],όταν επι­σκέ­φθη­καν την Μαρία, όταν εμφα­νί­στη­καν στον Ιωσήφ.

Αυτό μάλι­στα ακρι­βώς, το οποίο έκα­νε σε πολ­λές άλλες περι­πτώ­σεις, αυτό έκα­νε και στην παρού­σα περί­πτω­ση. Δύο προρ­ρή­σεις έκα­νε, και της μεν πρώ­της απέ­δει­ξε ήδη την ορθό­τη­τα και αλή­θεια, της δε άλλης, που ανα­φε­ρό­ταν στο μέλ­λον, την αλή­θειά της τη βεβαί­ω­σε με την πραγ­μα­το­ποί­η­ση της παρού­σας, καθό­σον από όσα ειπώ­θη­καν, άλλα μεν απο­δεί­χθη­καν, όπως για παρά­δειγ­μα απο­δεί­χτη­κε το ότι γνώ­ρι­ζε όσα είχαν γίνει νωρί­τε­ρα, όταν είπε: «πρὸ τοῦ σε Φίλιπ­πον φωνῆσαι, ὄντα ὑπὸ τὴν συκῆν εἶδόν σε(:προ­τού σε φωνά­ξει ο Φίλιπ­πος, κάτω από τη συκιά σε είδα)», άλλα πάλι επρό­κει­το να πραγ­μα­το­ποι­η­θούν και εν μέρει πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν· πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν, δηλα­δή, η ανά­βα­ση και κατά­βα­ση των αγγέ­λων κατά τη Σταύ­ρω­ση, κατά την Ανά­στα­ση και την Ανά­λη­ψη˙ το οποίο και αυτό δια των λεχθέν­των το καθι­στά αξιό­πι­στο και πριν από την πραγ­μα­το­ποί­η­σή του.

Διό­τι αυτός ο οποί­ος γνώ­ρι­σε και αντι­λή­φθη­κε από όσα έγι­ναν στο παρελ­θόν την δύνα­μή Του, ήταν ευκο­λό­τε­ρο να απο­δε­χθεί και αυτή την πρόρ­ρη­ση, η οποία ανα­φε­ρό­ταν στο μέλ­λον. Τι απάν­τη­σε λοι­πόν ο Ναθα­να­ήλ; Τίπο­τε δεν απάν­τη­σε σε αυτό. Για τον λόγο αυτό και ο Χρι­στός στα­μά­τη­σε εδώ τη συνο­μι­λία Του με αυτόν και τον άφη­σε να σκε­φθεί μόνος του όσα του είπε, επει­δή άλλω­στε και δεν ήθε­λε να τα προ­σφέ­ρει όλα δια­μιάς, αλλά ήθε­λε, αφού έρι­ξε τα σπέρ­μα­τα στην εύφο­ρη γη, να την αφή­σει πλέ­ον με την ησυ­χία της σιγά σιγά με τον και­ρό και με δική της προ­σπά­θεια να βλα­στή­σει.

Τον τρό­πο αυτόν ακρι­βώς της διδα­σκα­λί­ας και αλλού μας φανέ­ρω­σε μέσω των εξής λόγων: «ὡμοιώ­θη ἡ βασι­λεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ σπεί­ραν­τι καλὸν σπέρ­μα ἐν τῷ ἀγρῷ αὐτοῦ. ἐν δὲ τῷ καθεύ­δειν τοὺς ἀνθρώ­πους ἦλθεν αὐτοῦ ὁ ἐχθρὸς καὶ ἔσπει­ρε ζιζά­νια ἀνὰ μέσον τοῦ σίτου καὶ ἀπῆλθεν(:ο Κύριος τούς δίδα­ξε και μια άλλη παρα­βο­λή: ‘’Η βασι­λεία των ουρα­νών, η Εκκλη­σία δηλα­δή που θα κατα­κτή­σει τον κόσμο ολό­κλη­ρο, και ο λόγος της αλή­θειας που κηρύτ­τει σ’ όλο τον κόσμο δια της Εκκλη­σί­ας, μοιά­ζει με άνθρω­πο που έσπει­ρε καλό σπό­ρο στο χωρά­φι του. Έτσι ο Κύριος σπέρ­νει πάν­το­τε τον καλό σπό­ρο της σωτή­ριας αλή­θειας στον κόσμο που κατα­κτά­ται από την Εκκλη­σία. Την ώρα όμως που κοι­μούν­ταν οι άνθρω­ποί του, ήλθε ο εχθρός του, ο διά­βο­λος δηλα­δή, κι έσπει­ρε ανά­με­σα στο σιτά­ρι ‘’ήρα’’, το ζιζά­νιο των σιτη­ρών, και έφυ­γε’’)»[Ματθ.13,24–25].

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επι­μέ­λεια κει­μέ­νου: Ελέ­νη Λιναρ­δά­κη, φιλό­λο­γος

ΠΗΓΕΣ:

• http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG_Migne/John%20Chrysostom_PG%2047–64/In%20Joannem.pdf

• Ιωάν­νου του Χρυ­σο­στό­μου Άπαν­τα τα έργα, Υπό­μνη­μα στο Κατά Ιωάν­νην Ευαγ­γέ­λιον, ομι­λί­ες Κ΄ και ΚΑ΄, πατε­ρι­κές εκδό­σεις «Γρη­γό­ριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάν­τιον», Θεσ­σα­λο­νί­κη 1978, τόμος 13, σελί­δες 292–315.

• Βιβλιο­θή­κη των Ελλή­νων, Άπαν­τα των αγί­ων Πατέ­ρων, Ιωάν­νου Χρυ­σο­στό­μου έργα, τόμος 72, σελ. 44–61.

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• Π. Τρεμ­πέ­λα, Η Και­νή Δια­θή­κη με σύν­το­μη ερμη­νεία (από­δο­ση στην κοι­νή νεο­ελ­λη­νι­κή), εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Ο Σωτήρ», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2014.

• Η Και­νή Δια­θή­κη, Κεί­με­νον και ερμη­νευ­τι­κή από­δο­σις υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τρια­κο­στή τρί­τη, Αθή­να 2009.

• Η Παλαιά Δια­θή­κη κατά τους εβδο­μή­κον­τα, Κεί­με­νον και σύν­το­μος από­δο­σις του νοή­μα­τος υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2005.

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

AΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ, ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΩΝ/ΛΕΩΣ, ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

«Πρός τε Ἰου­δαί­ους καὶ Ἓλλη­νας ἀπό­δει­ξις ὅτι ἐστὶ Θεὸς ὁ Χρι­στός ἐκ τῶν παρά τοῖς προ­φή­ταις πολ­λα­χοῦ περί αὐτοῦ εἰρημέ­νων»

(:κατά Ιου­δαί­ων και εθνι­κών, από­δει­ξη ότι ο Χρι­στός είναι Θεός, με βάση όσα είπαν οι προ­φή­τες γι’ Αυτόν σε πολ­λά σημεία των βιβλί­ων τους)

Επει­δή πολ­λοί από τους ανθρώ­πους δεν θα ανέ­χον­ταν να ακού­νε με ευκο­λία μακρο­σκε­λείς λόγους, για τον λόγο ότι άλλοι είναι εκ φύσε­ως ράθυ­μοι, άλλοι έχουν παρα­δο­θεί με πολ­λή αφο­σί­ω­ση στις βιο­τι­κές μέρι­μνες και άλλοι επει­δή κατέ­χον­ται από πολ­λή αμά­θεια, θεώ­ρη­σα αναγ­καίο να σας απαλ­λά­ξω από τον κόπο της μακρη­γο­ρί­ας, ώστε και την οκνη­ρία να αφαι­ρέ­σω από τους ράθυ­μους και να πεί­σω εκεί­νους που απο­φεύ­γουν να δια­βά­ζουν κάτι, να ακού­σουν με πολ­λή προ­θυ­μία την ανά­πτυ­ξη της πραγ­μα­τεί­ας αυτής. Γι’ αυτό λοι­πόν δεν θα στο­λί­σω την ομι­λία μου με λέξεις και ονό­μα­τα καλο­λο­γι­κά, αλλά θα θέσω τα ονό­μα­τα και τις λέξεις έτσι, ώστε να είναι ευκο­λο­νόη­τα και στον δού­λο κα στην υπη­ρέ­τρια και στη χήρα γυναί­κα και στον έμπο­ρο και στον ναύ­τη και στον αγρό­τη, και θα προ­σπα­θή­σω παν­τού να περιο­ρί­σω, όσο είναι δυνα­τό, το μήκος της ομι­λί­ας και να κάνω σύν­το­μη τη διδα­σκα­λία, για να διε­γεί­ρω και με τα δύο αυτά την όρε­ξη των αδιά­φο­ρων ακρο­α­τών να ακού­σουν με ευκο­λία και χωρίς κού­ρα­ση τα όσα πρό­κει­ται να λεχθούν, ώστε, συγ­κρα­τών­τας τα στη μνή­μη σας, να ωφε­λη­θεί­τε. Θα αρχί­σω τον αγώ­να μου πρώ­τα εναν­τί­ον των εθνι­κών.

Αν δηλα­δή λέγει ο ειδω­λο­λά­τρης: «Από πού γίνε­ται φανε­ρό ότι ο Χρι­στός είναι Θεός;»(για­τί πρέ­πει από την αρχή να λάβου­με αυτό σαν προ­ϋ­πό­θε­ση, αφού όλα τα άλλα είναι επα­κό­λου­θα αυτού), εμείς δεν θα αρχί­σου­με την από­δει­ξη ξεκι­νών­τας από τον ουρα­νό, ούτε και από άλλα παρό­μοια. Για­τί, αν του πω, ότι «ο Θεός δημιούρ­γη­σε τον ουρα­νό και τη γη και τη θάλασ­σα», δεν θα το ανε­χθεί· αν του πω «ότι ανέ­στη­σε νεκρούς, ότι θερά­πευ­σε τυφλούς, ότι εξε­δί­ω­ξε δαί­μο­νες», ούτε και αυτό θα το απο­δε­χθεί· αν του πω, ότι «υπο­σχέ­θη­κε τη βασι­λεία των ουρα­νών και τα άρρη­τα αγα­θά, αν του μιλή­σω για την ανά­στα­ση», όχι μόνο δεν θα τα δεχθεί, αλλά και θα γελά­σει.

Πώς λοι­πόν θα τον φέρου­με κον­τά μας, και μάλι­στα αν είναι ιδιώ­της; Από πού αλλού, παρά από αυτά, που και από μένα και απ’ αυτόν τον ίδιο είναι κοι­νώς παρα­δε­κτά και αναν­τίρ­ρη­τα και προς τα οποία δεν έχει καμία αμφι­βο­λία; Για­τί, αν του πω ότι δημιούρ­γη­σε τον ουρα­νό και τα άλλα που ανέ­φε­ρα προ­η­γου­μέ­νως, δεν θα δεχό­ταν να πει­σθεί εύκο­λα. Ποια είναι λοι­πόν εκεί­να, που κι αυτός δέχε­ται ότι τα έκα­με ο Θεός και δεν θα μπο­ρού­σε να προ­βάλ­λει καμία αντίρ­ρη­ση; Το ότι Αυτός φύτευ­σε το γένος των Χρι­στια­νών- για­τί δεν μπο­ρεί να αρνη­θεί ότι Αυτός ίδρυ­σε τις Εκκλη­σί­ες που υπάρ­χουν σε όλα τα μέρη της οικου­μέ­νης. Από αυτά θα απο­δεί­ξου­με τη δύνα­μή Του, και θα δεί­ξου­με ότι είναι Θεός, και θα του πού­με ότι δεν είναι έργο απλού ανθρώ­που η εξά­πλω­ση της διδα­σκα­λί­ας μέσα σε τόσο μικρό χρο­νι­κό διά­στη­μα σε όλη την οικου­μέ­νη, στη στε­ριά και στη θάλασ­σα, και μάλι­στα τη στιγ­μή που καλού­σε τους ανθρώ­πους προς τέτοια πράγ­μα­τα, και ανθρώ­πους τέτοιους που ήταν προ­κα­τει­λημ­μέ­νοι από τις κακές συνή­θειές τους, ή καλύ­τε­ρα που ήταν κυριευ­μέ­νοι από τόσο μεγά­λη κακία. Και όμως κατόρ­θω­σε να ελευ­θε­ρώ­σει από όλα αυτά το ανθρώ­πι­νο γένος και όχι μόνο τους Ρωμαί­ους, αλλά και τους Πέρ­σες, και γενι­κά όλα τα έθνη των βαρ­βά­ρων. Και όλα αυτά τα κατόρ­θω­σε όχι με τη χρή­ση όπλων, ούτε με δαπά­νες χρη­μά­των, ούτε κινών­τας εναν­τί­ον τους στρα­τεύ­μα­τα και υπο­κι­νών­τας πολέ­μους, αλλά έχον­τας στην αρχή ένδε­κα ανθρώ­πους, άση­μους, απλοϊ­κούς, αγράμ­μα­τους, ιδιώ­τες, φτω­χούς, κακον­τυ­μέ­νους, άοπλους, ανυ­πό­δη­τους, με έναν και μόνο χιτώ­να.

Για­τί όμως λέγω «κατόρ­θω­σε»; Μπό­ρε­σε να πεί­σει τόσες φυλές ανθρώ­πων να φιλο­σο­φούν όχι μόνο για τα παρόν­τα, αλλά και για τα μελ­λον­τι­κά αγα­θά, να καταρ­γή­σουν τους νόμους των πατέ­ρων τους, να ξερι­ζώ­σουν τις επί τόσα χρό­νια ριζω­μέ­νες παλιές συνή­θειες και να φυτεύ­σουν άλλες αντί αυτών, και παίρ­νον­τάς τους από τα εύκο­λα τούς οδή­γη­σε στα δικά Του τα δύσκο­λα, και όλα αυτά τα κατόρ­θω­σε ενώ πολε­μούν­ταν από όλους και αφού υπέ­μει­νε χλευα­ζό­με­νος τον σταυ­ρό και τον επο­νεί­δι­στο εκεί­νον θάνα­το. Δεν μπο­ρούν βέβαια να προ­βά­λουν αντιρ­ρή­σεις γι’ αυτά, ότι δηλα­δή δεν σταυ­ρώ­θη­κε από τους Ιου­δαί­ους και έπα­θε άπει­ρα κακά από αυτούς, και ότι το κήρυγ­μα καθη­με­ρι­νά σημειώ­νει πρό­ο­δο. Και το παρά­δο­ξο είναι ότι ανθεί όχι μόνο εδώ, αλλά και στους Πέρ­σες, αν και πολε­μεί­ται ακό­μη και τώρα από αυτούς. Και αν και υπάρ­χει σε αυτούς μέχρι τώρα ένα πλή­θος μαρ­τύ­ρων, κι όμως αυτοί που ήταν και από τους λύκους πιο άγριοι, αφού δέχθη­καν το κήρυγ­μα, έγι­ναν πιο ήμε­ροι και από τα πρό­βα­τα, και φιλο­σο­φούν για την αθα­να­σία και την ανά­στα­ση και τα απόρ­ρη­τα αγα­θά.

Και τα κατορ­θώ­μα­τα αυτά δεν επι­τεύ­χθη­καν μόνο στις πόλεις, αλλά και στην έρη­μο και στα χωριά και στα νησιά και στους όρμους και στα επί­νεια. Και δεν είναι μόνο ιδιώ­τες ούτε και άρχον­τες απλώς, αλλά και αυτοί που φορούν τα βασι­λι­κά στέμ­μα­τα με μεγά­λη πίστη έχουν υπο­τα­γή στον Εσταυ­ρω­μέ­νο. Και ότι όλα αυτά δεν έγι­ναν τυχαία, αλλά ύστε­ρα από πρόρ­ρη­ση που είχε γίνει πριν από πολύ χρό­νο, θα προ­σπα­θή­σω τώρα να το απο­δεί­ξω. Καλύ­τε­ρα όμως, για να μη θεω­ρη­θεί ύπο­πτος ο λόγος μου, είναι ανάγ­κη να παρα­θέ­σω μπρο­στά σας τα βιβλία των Ιου­δαί­ων που σταύ­ρω­σαν Αυτόν και να ανα­φέ­ρω, μπρο­στά στα μάτια αυτών που δεν πιστεύ­ουν, όλες τις μαρ­τυ­ρί­ες γι΄Αυτόν των Γρα­φών που ακό­μη και σήμε­ρα φυλάσ­σουν.

Το ότι λοι­πόν ο Θεός θα γινό­ταν άνθρω­πος, παρα­μέ­νον­τας Θεός, πρώ­τος το λέγει ο Βαρούχ: «Οὗτος ὁ Θεὸς ἡμῶν, οὐ λογι­σθή­σε­ται ἕτερος πρὸς αὐτόν. ἐξεῦρε πᾶσαν ὁδὸν ἐπιστή­μης καὶ ἔδωκεν αὐτὴν Ἰακὼβ τῷ παιδὶ αὐτοῦ καὶ Ἰσραὴλ τῷ ἠγαπη­μένῳ ὑπ᾿ αὐτοῦ· μετὰ τοῦτο ἐπὶ γῆς ὤφθη καὶ ἐν τοῖς ἀνθρώ­ποις συνα­νε­στρά­φη (: Αυτός είναι ο Θεός μας, ο δημιουρ­γός πάν­των, ο κυβερ­νή­της και ηγε­μό­νας τους· κανείς άλλος δεν μπο­ρεί να συγ­κρι­θεί και να αντι­με­τρη­θεί προς Αυτόν. Αυτός βρή­κε και έχει όλη την οδό της σοφί­ας και έδω­σε αυτήν στον Ιακώβ, τον δού­λο Του, και στον Ισρα­ήλ, τον αγα­πη­μέ­νο Του. Έπει­τα λοι­πόν από αυτό, φανε­ρώ­θη­κε στη γη και συνα­να­στρά­φη­κε με τους ανθρώ­πους)»[Βαρούχ, 3,36–38]. Είδες πώς τα δήλω­σε όλα μέσα σε λίγες λέξεις, και ότι, ενώ ήταν Θεός, έγι­νε άνθρω­πος και ότι συνα­να­στρά­φη­κε τους ανθρώ­πους και ότι Αυτός νομο­θέ­τη­σε και την Παλαιά Δια­θή­κη; Για­τί λέγει «Αυτός βρή­κε όλη την οδό της σοφί­ας και την έδω­σε στον Ιακώβ τον δού­λο Του, τον Ισρα­ήλ τον αγα­πη­μέ­νο Του». Δεί­χνει δηλα­δή εδώ, ότι και πριν από την παρου­σία Του ως άνθρω­πος, Αυτός τα κυβερ­νού­σε όλα και Αυτός τα έκα­νε όλα, δίνον­τας τη νομο­θε­σία, και προ­νο­ών­τας, κηδε­μο­νεύ­ον­τας και ευερ­γε­τών­τας τα πάν­τα.

Άκου­σε πάλι τι λέγει άλλος προ­φή­της θέλον­τας να δεί­ξει ότι δεν θα είναι μόνο άνθρω­πος, αλλά ότι θα γεν­νη­θεί από Παρ­θέ­νο: «Διὰ τοῦτο δώσει Κύριος αὐτὸς ὑμῖν σημεῖον(:γι’ αυτό θα δώσει ο ίδιος ο Κύριος σε σας σημείο, θαύ­μα μέγα και κατα­πλη­κτι­κό): Ἰδοὺ ἡ παρ­θέ­νος ἐν γαστρὶ ἕξει καὶ τέξε­ται υἱόν, καὶ καλέ­σου­σι τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμα­νου­ήλ(:Να, η παρ­θέ­νος, που δεν γνώ­ρι­σε άνδρα, θα συλ­λά­βει και θα γεν­νή­σει υιό, και όσοι θα πιστεύ­ουν σε Αυτόν, θα Τον ονο­μά­σουν Εμμα­νου­ήλ’’)»[Ησ.7,14]· το όνο­μα αυτό ερμη­νευό­με­νο σημαί­νει «ο Θεός μαζί μας».

Έπει­τα, για να δεί­ξει ότι αυτό που φαι­νό­ταν δεν ήταν φαν­τα­στι­κό, αλλά ότι ήταν πράγ­μα­τι άνθρω­πος, πρό­σθε­σε λέγον­τας: «διό­τι πρὶν ἢ γνῶναι τὸ παι­δί­ον ἀγαθὸν ἢ κακόν, ἀπει­θεῖ πονη­ρίᾳ τοῦ ἐκλέ­ξα­σθαι τὸ ἀγαθόν, καὶ κατα­λει­φθή­σε­ται ἡ γῆ, ἣν σὺ φοβῇ, ἀπὸ προ­σώ­που τῶν δύο βασι­λέ­ων(:διό­τι, πριν ακό­μη το παι­δί κατα­νο­ή­σει και είναι σε θέση να δια­κρί­νει μετα­ξύ αγα­θού και κακού, θα απει­θεί σε κάθε πονη­ρία, για να εκλέ­γει και να προ­τι­μά πάν­το­τε το αγα­θό. Η υπερ­φυ­σι­κή γέν­νη­ση και αρε­τή του παι­διού θα είναι το σημείο που θα εγγυ­η­θεί ότι θα μεί­νει ανέ­πα­φη η χώρα, για την οποία εσύ ο βασι­λιάς Άχαζ φοβά­σαι εξαι­τί­ας των δύο βασι­λέ­ων που επέ­δρα­μαν εναν­τί­ον σου)»[Ησ. 7,16].

Το ότι Αυτός δεν θα γινό­ταν μόνο άνθρω­πος και δεν θα γεν­νιό­ταν από παρ­θέ­νο μόνο, αλλά και θα κατα­γό­ταν από το γένος του Δαβίδ, άκου­σε ότι και αυτό το προ­λέ­γει πολύ πιο μπρο­στά ο Ησα­ΐ­ας, χρη­σι­μο­ποιών­τας αλλη­γο­ρι­κά και μετα­φο­ρι­κά τις λέξεις, πλην όμως το προ­λέ­γει: «Καὶ ἐξελεύ­σε­ται ῥάβδος ἐκ τῆς ῥίζης Ἰεσσαί, καὶ ἄνθος ἐκ τῆς ῥίζης ἀναβή­σε­ται. καὶ ἀναπαύ­σε­ται ἐπ᾿ αὐτὸν πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, πνεῦμα σοφί­ας καὶ συνέ­σε­ως, πνεῦμα βουλῆς καὶ ἰσχύ­ος, πνεῦμα γνώ­σε­ως καὶ εὐσεβεί­ας·ἐμπλή­σει αὐτὸν πνεῦμα φόβου Θεοῦ(:και από τη γενε­α­λο­γι­κή ρίζα του Ιεσ­σαί θα φυτρώ­σει κλω­νά­ρι και άνθος από τη ρίζα αυτήν θα ανα­βλα­στή­σει. Στον ευλο­γη­μέ­νο αυτόν από­γο­νο του Ιεσ­σαί θα επα­να­παυ­τεί το Πνεύ­μα του Θεού, Πνεύ­μα σοφί­ας και συνέ­σε­ως, Πνεύ­μα υγιούς θελή­σε­ως και ισχύ­ος, Πνεύ­μα γνώ­σε­ως και ευσε­βεί­ας· θα γεμί­σει Αυτόν ο Θεός με Πνεύ­μα φόβου Θεού)»[Ησ. 11, 1–3]· για­τί αυτός ο Ιεσ­σαί ήταν πατέ­ρας του Δαβίδ. Είναι φανε­ρό από αυτό, ότι και από τη φυλή εκεί­νη κατα­γό­ταν. Και όχι μόνο το ότι θα κατά­γε­ται από τη φυλή εκεί­νη, αλλά και το ότι θα προ­έλ­θει από τον οίκο του Ιεσ­σαί, και αυτό το προ­εί­πε, λέγον­τας «θα φυτρώ­σει», λέγει, «ράβδος από τη ρίζα του Ιεσ­σαί», μιλών­τας όχι απλώς για ράβδο, αλλά γι΄Αυτόν τον ίδιο και τη βασι­λεία Του. Και ότι δεν το είπε αυτό εννο­ών­τας απλώς τη ράβδο, το δήλω­σε με τα επό­με­να. Για­τί, αφού είπε, «θα φυτρώ­σει ράβδος», πρό­σθε­σε: «και θα ανα­παυ­θεί σε Αυτόν πνεύ­μα σοφί­ας και συνέ­σε­ως». Κανείς βέβαια, και αν ακό­μη είναι πάρα πολύ ανόη­τος, δεν θα πει αυτό, ότι η χάρη του Πνεύ­μα­τος θα ερχό­ταν στο ξύλο, αλλά είναι φανε­ρό, ότι θα ερχό­ταν στον Ναό εκεί­νο τον άμω­μο. Γι’ αυτό δεν είπε «θα έλθει», αλλά «θα ανα­παυ­θεί», επει­δή αφού ήλθε το Πνεύ­μα, παρέ­μει­νε και δεν έφυ­γε. Και αυτό ακρι­βώς για να δηλώ­σει και ο Ευαγ­γε­λι­στής Ιωάν­νης, έλε­γε: «Καὶ ἐμαρ­τύ­ρη­σεν Ἰωάν­νης λέγων ὅτι τεθέ­α­μαι τὸ Πνεῦμα κατα­βαῖνον ὡς περι­στερὰν ἐξ οὐρανοῦ, καὶ ἔμει­νεν ἐπ᾿ αὐτόν(:ο Ιωάν­νης ο Βαπτι­στής μάλι­στα έδω­σε και την εξής μαρ­τυ­ρία: “Έχω δει το Άγιο Πνεύ­μα να κατε­βαί­νει σαν περι­στέ­ρι απ’ τον ουρα­νό και να μένει πάνω Του μόνι­μα και διαρ­κώς, και όχι όπως στους προ­φή­τες, οι οποί­οι δέχον­ταν εκτά­κτως τη χάρη του Πνεύ­μα­τος και για ειδι­κό σκο­πό”)»[Ιω. 1,32].

Δεν παρα­σιώ­πη­σαν επί­σης ούτε την ιου­δαϊ­κή γνώ­μη, που εξέ­φρα­σαν μόλις γεν­νή­θη­κε. Καθό­σον ο Ματ­θαί­ος λέγει: «Ἀκού­σας δὲ Ἡρῴδης ὁ βασι­λεὺς ἐταρά­χθη καὶ πᾶσα Ἱερο­σό­λυ­μα μετ᾿ αὐτοῦ(:όταν όμως ο βασι­λιάς Ηρώ­δης άκου­σε τα λόγια αυτά που είπαν οι μάγοι, ταρά­χθη­κε, επει­δή φοβή­θη­κε μήπως ο νέος βασι­λιάς γίνει αντί­ζη­λός του. Συγ­χρό­νως όμως ταρά­χθη­καν μαζί με αυτόν και οι κάτοι­κοι όλης της πόλε­ως της Ιερου­σα­λήμ, επει­δή φοβή­θη­καν μήπως η ταρα­χή του σκλη­ρού Ηρώ­δη ξεσπά­σει πάνω τους)»[Ματθ. 2,3], ενώ ο Ησα­ΐ­ας άκου­σε πως και αυτό το προ­έ­λε­γε πριν από χρό­νια λέγον­τας: «ὅτι πᾶσαν στολὴν ἐπισυ­νηγ­μέ­νην δόλῳ καὶ ἱμάτιον μετὰ καταλ­λαγῆς ἀποτί­σου­σι καὶ θελή­σου­σιν εἰ ἐγενή­θη­σαν πυρί­καυ­στοι. ὅτι παι­δί­ον ἐγενή­θη ἡμῖν, υἱὸς καὶ ἐδόθη ἡμῖν, οὗ ἡ ἀρχὴ ἐγενή­θη ἐπὶ τοῦ ὤμου αὐτοῦ, καὶ καλεῖται τὸ ὄνομα αὐτοῦ μεγά­λης βουλῆς ἄγγε­λος, θαυ­μαστὸς σύμ­βου­λος, Θεὸς ἰσχυ­ρός, ἐξου­σια­στής, ἄρχων εἰρήνης, πατὴρ τοῦ μέλ­λον­τος αἰῶνος· ἐγὼ γὰρ ἄξω εἰρήνην ἐπὶ τοὺς ἄρχον­τας, εἰρήνην καὶ ὑγίειαν αὐτῷ(:διό­τι τις στο­λές και τα ιμά­τια, τα οποία όσοι κατα­δυ­νά­στευαν τον λαό μάζε­ψαν με δόλο και απά­τη και κατα­πί­ε­ση, θα τα απο­δώ­σουν πίσω και με το παρα­πά­νω. Και οι λυτρω­μέ­νοι άνθρω­ποι θα θελή­σουν όλα αυτά να παρα­δο­θούν στη φωτιά. Αυτά λοι­πόν θα πραγ­μα­το­ποι­η­θούν, διό­τι θα γεν­νη­θεί για εμάς παι­δί, θα δοθεί σε εμάς ο υιός αυτός, του Οποί­ου η αρχή και εξου­σία υπάρ­χει απ’ αρχής επά­νω στους ώμους Του και θα καλεί­ται το όνο­μα Αυτού αγγε­λια­φό­ρος της μεγά­λης βου­λής του Θεού, θαυ­μα­στός σύμ­βου­λος, Θεός ισχυ­ρός, εξου­σια­στής, αρχη­γός της ειρή­νης, πατήρ του μέλ­λον­τος αιώ­νος)» [Ησ. 9,5–6].

Το ότι αυτό δεν θα μπο­ρού­σε κανείς να το πει για άνθρω­πο απλό, είναι ολο­φά­νε­ρο και για εκεί­νους που θέλουν επί­μο­να να φιλο­νι­κούν. Για­τί κανείς από τους ανθρώ­πους δεν ονο­μά­στη­κε από την αρχή των αιώ­νων Θεός ισχυ­ρός, ούτε άρχον­τας μιας τέτοιας ειρή­νης· για­τί λέγει: «τῆς εἰρήνης αὐτοῦ οὐκ ἔστιν ὅριον(:της ειρη­νι­κής Του βασι­λεί­ας δεν υπάρ­χει τέλος)» [Ησ. 9,7]. Και το επι­βε­βαιώ­νει η φύση των πραγ­μά­των, ότι η ειρή­νη αυτή, από την ημέ­ρα εκεί­νη που είπε ο Χρι­στός λίγο πριν ανα­λη­φθεί στους ουρα­νούς: «Εἰρήνην ἀφίη­μι ὑμῖν, εἰρήνην τὴν ἐμὴν δίδω­μι ὑμῖν· οὐ καθὼς ὁ κόσμος δίδω­σιν, ἐγὼ δίδω­μι ὑμῖν. μὴ ταρασ­σέ­σθω ὑμῶν ἡ καρ­δία μηδὲ δει­λιά­τω(:φεύ­γω και σας αφή­νω την ειρή­νη. Σας δίνω τη δική μου αλη­θι­νή και βαθιά ειρή­νη, την οποία ήλθα να φέρω στον κόσμο που συν­τα­ρά­ζε­ται από την αμαρ­τία. Δεν σας δίνω εγώ μια ειρή­νη υπο­κρι­τι­κή, απα­τη­λή και αστα­θή, σαν αυτή που δίνει ο κόσμος. Ας μην ταρά­ζε­ται η καρ­διά σας από εσω­τε­ρι­κούς φόβους κι ας μη δει­λιά­ζει από εξω­τε­ρι­κά φόβη­τρα και απει­λές)»[Ιω. 14,27], κατέ­λα­βε ολό­κλη­ρη τη γη, ολό­κλη­ρη τη θάλασ­σα, ολό­κλη­ρη την οικου­μέ­νη, ολό­κλη­ρη την έρη­μο, καθώς και τα όρη και τα λαγ­κά­δια και τα βου­νά. Για­τί άρα­γε μίλη­σε έτσι ο Χρι­στός για την ειρή­νη; Επει­δή η ειρή­νη των ανθρώ­πων εύκο­λα κατα­λύ­ε­ται και έχει πολ­λές μετα­βο­λές, ενώ η ειρή­νη που δίνει Αυτός είναι στα­θε­ρή, αμε­τά­βλη­τη, πάγια, μόνι­μη, αθά­να­τη, χωρίς να έχει τέλος, και όλα αυτά ενώ εγεί­ρον­ται εναν­τί­ον της από παν­τού μύριοι πόλε­μοι, και καθη­με­ρι­νά γίνον­ται αμέ­τρη­τες επι­βου­λές. Αλλά ο λόγος Αυτού, που κατορ­θώ­νει τα πάν­τα, και αυτό το κατόρ­θω­σε μαζί με τα άλλα.

Και δεν προ­φή­τευ­σαν μόνο το ότι θα γίνει άνθρω­πος, αλλά και τον τρό­πο της παρου­σί­ας Του στη γη. Επει­δή δηλα­δή επρό­κει­το να έλθει χωρίς να αφή­σει να πέσουν αστρα­πές και κεραυ­νοί από τον ουρα­νό, χωρίς να σεί­σει τη γη, χωρίς να συγ­κλο­νί­σει τον ουρα­νό, χωρίς να κάνει κάποια εκπλη­κτι­κά έργα, αλλά αντί­θε­τα γεν­νή­θη­κε αθό­ρυ­βα και χωρίς να το γνω­ρί­ζει κανείς στην οικία ενός ξυλουρ­γού, σε μία άση­μη και ταπει­νή οικία, άκου­σε πώς δεν το παρα­σιώ­πη­σε αυτό ο Δαβίδ, λέγον­τας: «κατα­βή­σε­ται ὡς ὑετὸς ἐπὶ πόκον καὶ ὡσεὶ σταγὼν ἡ στά­ζου­σα ἐπὶ τὴν γῆν(:ο Μεσ­σί­ας θα κατέ­βει από τον ουρα­νό αθό­ρυ­βα, όπως η βρο­χή, η οποία πέφτει πάνω στο ποκά­ρι των μαλ­λιών, ευερ­γε­τι­κός όπως η ποτι­στι­κή βρο­χή που ποτί­ζει τη γη)» [Ψαλμ.71,6],θέλοντας να δηλώ­σει με αυτό την ατά­ρα­χη, την ήσυ­χη παρου­σία Του.

Και όχι μόνο αυτό, αλλά και ένας άλλος προ­φή­της, θέλον­τας να δεί­ξει την ήσυ­χη και γεμά­τη επιεί­κεια συνα­να­στρο­φή Του με τους ανθρώ­πους, πρό­σε­χε τι λέγει. Επει­δή δηλα­δή, ενώ υβρι­ζό­ταν, φτυ­νό­ταν, κακο­λο­γούν­ταν, ατι­μα­ζό­ταν, μαστι­γω­νό­ταν και τέλος αφού οδη­γή­θη­κε στον σταυ­ρό, δεν πρό­βα­λε άμυ­να εναν­τί­ον κανε­νός που Του έκα­ναν αυτά, αλλά τα υπέ­μει­νε όλα με μακρο­θυ­μία και πρα­ό­τη­τα, τις ατι­μί­ες δηλα­δή, τις επι­βου­λές, τη μανία, τον αδι­καιο­λό­γη­το θυμό εκεί­νου του λαού, τις επι­θέ­σεις, όλα αυτά θέλον­τας να τα δηλώ­σει, έλε­γε: «κάλα­μον τεθλα­σμέ­νον οὐ συν­τρί­ψει καὶ λίνον καπνι­ζό­με­νον οὐ σβέ­σει, ἀλλὰ εἰς ἀλήθειαν ἐξοί­σει κρί­σιν(:καλά­μι σπα­σμέ­νο δεν θα συν­τρί­ψει και λινά­ρι, που καπνί­ζει έτοι­μο να σβή­σει, δεν θα το σβή­σει, αλλά θα φέρει στο φως και θα κηρύ­ξει την αλή­θεια)»[Ησ. 42,3].

Άλλος πάλι προ­φή­της, ο Μιχαί­ας, προ­λέ­γει και τον τόπο, όπου επρό­κει­το να γεν­νη­θεί λέγον­τας: «Καὶ σύ, Βηθλε­έμ, οἶκος τοῦ Ἐφρα­θά, ὀλιγοστὸς εἶ τοῦ εἶναι ἐν χιλιά­σιν Ἰούδα· ἐκ σοῦ μοι ἐξελεύ­σε­ται τοῦ εἶναι εἰς ἄρχον­τα ἐν τῷ Ἰσρα­ήλ, καὶ αἱ ἔξοδοι αὐτοῦ ἀπ᾿ ἀρχῆς ἐξ ἡμερῶν αἰῶνος(:και Εσύ Βηθλε­έμ, που αλλιώς ονο­μά­ζε­σαι και οίκος Εφρα­θά, μικρή είσαι μετα­ξύ των πόλε­ων του Ιού­δα. Δεν έχεις ούτε χιλί­ους κατοί­κους. Αλλά από εσέ­να θα προ­έλ­θει προς δόξα δική μου ένας άντρας ο οποί­ος θα γίνει άρχον­τας του ισραη­λι­τι­κού λαού. Η αρχή και η ενέρ­γεια Αυτού ξεπερ­νά την αρχή των ημε­ρών της δημιουρ­γί­ας)» [Μιχ.5,1]. Αυτός δεί­χνει και τη θεό­τη­τα και την ανθρω­πό­τη­τα του Χρι­στού. Για­τί με το να πει: «αἱ ἔξοδοι αὐτοῦ ἀπ᾿ ἀρχῆς ἐξ ἡμερῶν αἰῶνος(:η αρχή του ένδο­ξου αυτού άρχον­τα, η γέν­νη­σή Του από τον Θεό Πατέ­ρα, είναι από αρχής προ πάν­των των αιώ­νων· είναι προ­αιώ­νια και υπερ­βαί­νει τον χρό­νο· ο άρχον­τας Αυτός υπάρ­χει αϊδί­ως, από την άναρ­χη και άχρο­νη αιω­νιό­τη­τα. Πρό­κει­ται για τον Μεσ­σία)»[ερμην. από­δο­ση Παν. Τρεμ­πέ­λα], φανέ­ρω­σε την προ­αιώ­νια ύπαρ­ξή Του, ενώ λέγον­τας: «ἐκ σοῦ γὰρ ἐξελεύ­σε­ται ἡγού­με­νος, ὅστις ποι­μα­νεῖ τὸν λαόν μου τὸν Ἰσρα­ήλ (:δεν είσαι η πιο μικρή, διό­τι από σένα θα βγει άρχον­τας, ο οποί­ος θα ποι­μά­νει τον λαό μου τον Ισρα­ήλ)», δήλω­σε την κατά σάρ­κα γέν­νη­ση.

Και πρό­σε­χε πάλι να δια­λάμ­πει εδώ και άλλη προ­φη­τεία. Για­τί δεν είπε μόνο ότι θα γεν­νη­θεί, αλλά ότι και το χωριό, στο οποίο θα γεν­νη­θεί, θα κατα­στεί λαμ­πρό, αν και ήταν ασή­μαν­το και μικρό. Διό­τι λέγει: «δεν είσαι καθό­λου κατώ­τε­ρη ως προς τους ηγε­μό­νες του Ιού­δα». Όλη τώρα η οικου­μέ­νη τρέ­χει να δει τη Βηθλε­έμ, όπου τοπο­θε­τή­θη­κε όταν γεν­νή­θη­κε, για κανέ­να άλλο λόγο, παρά μόνο γι’ αυτόν.

Άλλος πάλι προ­φή­της[:ο γενάρ­χης Ιακώβ], δήλω­σε και τον χρό­νο, κατά τον οποίο επρό­κει­το να έλθει, λέγον­τας τα εξής: «Οὐκ ἐκλείψει ἄρχων ἐξ Ἰούδα, οὐδὲ ἡγούμενος ἐκ τῶν μηρῶν αὐτοῦ,ἕως ἂν ἔλθῃ ᾧ ἀπόκει­ται· καὶ αὐτὸς προσ­δοκία ἐθνῶν. δεσμεύ­ων πρὸς ἄμπε­λον τὸν πῶλον αὐτοῦ καὶ τῇ ἕλικι τὸν πῶλον τῆς ὄνου αὐτοῦ· πλυ­νεῖ ἐν οἴνῳ τὴν στολὴν αὐτοῦ καὶ ἐν αἵματι στα­φυλῆς τὴν περι­βολὴν αὐτοῦ· χαρο­ποιοὶ οἱ ὀφθαλ­μοὶ αὐτοῦ ἀπὸ οἴνου, καὶ λευ­κοὶ οἱ ὀδόν­τες αὐτοῦ ἢ γάλα (: δεν θα εκλεί­ψει άρχον­τας από τη φυλή του Ιού­δα και αρχη­γός από τη γενιά του, μέχρις ότου έλθει Εκεί­νος, στα χέρια του Οποί­ου από­κειν­ται οι εξου­σί­ες· και Αυτός θα είναι η ελπί­δα και η προ­σμο­νή των λαών, ο Μεσ­σί­ας.Τόση τότε θα είναι η ευη­με­ρία, ώστε θα δένει αυτός τον όνο του στην άμπε­λο και το που­λά­ρι της όνου του στην ψαλί­δα της αμπέ­λου. Θα πλέ­νει όχι με νερό αλλά με κρα­σί τη στο­λή του και με το κόκ­κι­νο, σαν αίμα, κρα­σί του στα­φυ­λιού θα καθα­ρί­ζει την ενδυ­μα­σία του. Οι οφθαλ­μοί του θα ακτι­νο­βο­λούν χαρά· θα σπιν­θη­ρο­βο­λούν σαν εκεί­νου που πίνει οίνο. Η καθα­ρό­τη­τά του θα είναι άψο­γη, και τα δόν­τια του θα είναι λευ­κό­τε­ρα από το γάλα)»[Γέν. 49, 10–12].

Πρό­σε­χε και αυτήν την προ­φη­τεία που δια­λάμ­πει. Για­τί ήλθε τότε, όταν είχαν εκλεί­ψει οι άρχον­τες των Ιου­δαί­ων και βρί­σκον­ταν κάτω από την κυριαρ­χία των Ρωμαί­ων, και έτσι εκπλη­ρω­νό­ταν και η προ­φη­τεία εκεί­νη που λέγει: «δεν θα εκλεί­ψει άρχον­τας από τη φυλή του Ιού­δα, ούτε αρχη­γός από τους απο­γό­νους Αυτού, μέχρι να έλθει Εκεί­νος στον οποίο ανή­κει η εξου­σία», εννο­ών­τας τον Χρι­στό· για­τί όταν γεν­νή­θη­κε, ταυ­τό­χρο­να γινό­ταν και η πρώ­τη απο­γρα­φή, μετά την επι­κρά­τη­ση των Ρωμαί­ων επί του ιου­δαϊ­κού έθνους και την υπο­τα­γή αυτών κάτω από τον ζυγό της βασι­λεί­ας αυτών. Έπει­τα υπο­δη­λώ­νει και κάτι άλλο, λέγον­τας: «καὶ αὐτὸς προσ­δοκία ἐθνῶν (:και Αυτός είναι η προσ­δο­κία των εθνών)»·για­τί ερχό­με­νος στον κόσμο προ­σέλ­κυ­σε όλα τα έθνη.

Επρό­κει­το ο Ηρώ­δης, ζητών­τας να μάθει πού γεν­νή­θη­κε, να φονεύ­σει τα παι­διά της περιο­χής εκεί­νης. Ούτε και αυτό το απο­σιώ­πη­σαν οι προ­φή­τες, αλλά το προ­εί­παν πριν από πολ­λά χρό­νια, λέγον­τας: «Φωνὴ ἐν Ῥαμᾷ ἠκού­σθη, θρῆνος καὶ κλαυθμὸς καὶ ὀδυρμὸς πολύς· Ῥαχὴλ κλαί­ου­σα τὰ τέκνα αὐτῆς, καὶ οὐκ ἤθελε παρα­κληθῆναι, ὅτι οὐκ εἰσίν(:Φωνή σπα­ρα­κτι­κή ακού­στη­κε στο χωριό Ραμά της φυλής Βενια­μίν, θρή­νος και κλά­μα­τα και οδυρ­μός πολύ. Η σύζυ­γος του Ιακώβ Ραχήλ, που ήταν εκεί θαμ­μέ­νη, κλαί­ει τα παι­διά της(με το στό­μα των απο­γό­νων της μητέ­ρων που στε­ρή­θη­καν τα μικρά του) και δεν θέλει με κανέ­να τρό­πο να παρη­γο­ρη­θεί, διό­τι τα αθώα αυτά παι­διά δεν υπάρ­χουν πλέ­ον στη ζωή)» [Ιερ.31,15].

Επρό­κει­το να επα­νέλ­θει από την Αίγυ­πτο· και αυτό το προ­εί­παν, λέγον­τας: «Ὄρθρου ἀπεῤῥίφη­σαν, ἀπεῤῥίφη βασι­λεὺς Ἰσρα­ήλ· ὅτι νήπιος Ἰσρα­ήλ, καὶ ἐγὼ ἠγάπη­σα αὐτὸν καὶ ἐξ Αἰγύπτου μετε­κά­λε­σα τὰ τέκνα αὐτοῦ (:όπως στον όρθρο, όταν ακό­μη κοι­μόν­του­σαν, απερ­ρί­φθη­σαν αιφ­νι­δί­ως οι Ισραη­λί­τες. Απερ­ρί­φθη ο βασι­λεύς του Ισρα­ήλ· όταν ο ισραη­λι­τι­κός λαός διερ­χό­ταν ακό­μα την πνευ­μα­τι­κά νηπια­κή του ηλι­κία, εγώ τον αγά­πη­σα και τον κάλε­σα από την Αίγυ­πτο και τον ελευ­θέ­ρω­σα από τη δου­λεία, αυτόν και τους απο­γό­νους Του)»[Ωσ. 11,1].

Αλλά και μετα­βαί­νον­τας σε ορι­σμέ­να μέρη, επρό­κει­το να διδά­ξει δημό­σια και να επι­τε­λέ­σει αμέ­σως θαύ­μα­τα· και αυτό προ­λέ­χθη­κε. Άκου­σε λοι­πόν τι λέγει ο Ησα­ΐ­ας: «Τοῦτο πρῶτον πίε, ταχὺ ποί­ει, χώρα Ζαβου­λών, ἡ γῆ Νεφθαλὶμ ὁδὸν θαλάσ­σης καὶ οἱ λοι­ποὶ οἱ τὴν παρα­λί­αν κατοι­κοῦντες καὶ πέραν τοῦ Ἰορδά­νου, Γαλι­λαία τῶν ἐθνῶν, τὰ μέρη τῆς Ἰουδαί­ας. ὁ λαὸς ὁ πορευό­με­νος ἐν σκό­τει, ἴδετε φῶς μέγα· οἱ κατοι­κοῦντες ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανά­του, φῶς λάμ­ψει ἐφ᾿ ὑμᾶς(: πιες πρώ­τα το πικρό αυτό ποτή­ρι, σύν­το­μα κάνε το. Πιες το ποτή­ρι εσύ, η χώρα της Ζαβου­λών και της Νεφθα­λίμ. Εσείς που κατοι­κεί­τε την οδό, η οποία οδη­γεί προς τη Μεσό­γειο Θάλασ­σα, και οι άλλοι, που κατοι­κεί­τε στην παρα­λία της λίμνης Γενη­σα­ρέτ· οι κάτοι­κοι ανα­το­λι­κά του Ιορ­δά­νη, η Γαλι­λαία αυτή των εθνών και ολό­κλη­ρη η Ιου­δαία. Ο λαός των χωρών αυτών, που βρί­σκε­ται και ζει στο πνευ­μα­τι­κό σκο­τά­δι, θα δουν πρώ­τοι το μεγά­λο φως του Μεσ­σία. Σε σας, που κατοι­κεί­τε στη χώρα, όπου επι­κρα­τεί η σκιά του θανά­του, θα λάμ­ψει το σωτή­ριο και χαρ­μό­συ­νο φως)»[Ησ. 9,1–2]. Με τα λόγια αυτά φανε­ρώ­νει την εκεί παρου­σία του Χρι­στού, τη διδα­σκα­λία Του και την επί­γνω­σή Του από τα θαύ­μα­τά Του.

Έπει­τα, διη­γού­με­νος άλλα θαύ­μα­τα και δεί­χνον­τας πως θερά­πευ­σε χωλούς, πως χάρι­σε το φως σε τυφλούς, πως έδω­σε τη λαλιά σε άλα­λους, λέγει: «Τότε ἀνοι­χθή­σον­ται ὀφθαλ­μοὶ τυφλῶν, καὶ ὦτα κωφῶν ἀκού­σον­ται(:τότε θα ανοί­ξουν οφθαλ­μοί τυφλών και θα ακού­σουν αυτιά κωφών)». Και αμέ­σως μετά από αυτά: «τότε ἁλεῖται ὡς ἔλαφος ὁ χωλός, τρανὴ δὲ ἔσται γλῶσσα μογι­λά­λων, ὅτι ἐῤῥάγη ἐν τῇ ἐρήμῳ ὕδωρ καὶ φάραγξ ἐν γῇ διψώσῃ(:τότε ο χωλός, αφού θερα­πευ­τεί, θα πηδά σαν το ελά­φι, και μεγα­λό­φω­να θα ακού­γε­ται να ομι­λεί η γλώσ­σα των βου­βών, διό­τι ξέσπα­σε και ανα­πή­δη­σε άφθο­νο νερό στην έρη­μο, και φαράγ­γι γεμά­το νερό στην έως τώρα ξηρή και διψα­σμέ­νη γη)» [Ησ.35,5–6], πράγ­μα που ποτέ άλλο­τε δεν συνέ­βη­κε, παρά μόνο κατά την παρου­σία Αυτού.

Μερι­κά θαύ­μα­τά Του τα μνη­μό­νευ­σαν οι προ­φή­τες κατά εντε­λώς ειδι­κό τρό­πο. Εισήλ­θε λοι­πόν κάπο­τε στον ναό και τα παι­διά που ακό­μη θήλα­ζαν και δεν μπο­ρού­σαν να αρθρώ­σουν λέξεις, έψαλ­λαν γι’ Αυτόν ύμνους ιερούς, λέγον­τας τα εξής: «ὡσαννὰ τῷ υἱῷ Δαυ­ΐδ· εὐλογη­μέ­νος ὁ ἐρχό­με­νος ἐν ὀνόμα­τι Κυρί­ου· ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις(:Δόξα στον από­γο­νο του Δαβίδ, που περι­μέ­να­με έως τώρα. Δοξα­σμέ­νος να είναι αυτός που έρχε­ται σταλ­μέ­νος από τον Κύριο. Δόξα στον Θεό ας κρά­ζουν και οι άγγε­λοι που βρί­σκον­ται στα υψη­λό­τε­ρα μέρη του ουρα­νού)»[Ματθ.21,9]. Αυτό το είπε από πριν ο προ­φή­της με αυτά τα λόγια: «ἐκ στό­μα­τος νηπί­ων καὶ θηλα­ζόν­των κατηρ­τί­σω αἶνον ἕνεκα τῶν ἐχθρῶν σου τοῦ καταλῦσαι ἐχθρὸν καὶ ἐκδι­κη­τήν(:από τα στό­μα­τα και αυτών ακό­μη των νηπί­ων και θηλα­ζόν­των παι­διών άκου­σες και ακούς τέλειο ύμνο πίστε­ως και δοξο­λο­γί­ας προς Εσέ­να, εις πεί­σμα των μεγά­λων απί­στων εχθρών Σου και κατε­ξευ­τε­λι­σμό και εξου­δέ­νω­ση εκεί­νου, ο οποί­ος τολ­μά να παρου­σια­στεί εχθρός και αντί­δι­κός Σου)» [Ψαλμ.8,3]. Βλέ­πεις πως η φύση αυτή καθ’ εαυ­τήν αγω­νί­ζε­ται να δια­κη­ρύ­ξει τον Δημιουρ­γό της, και τα άκα­κα βρέ­φη, τα ανί­κα­να να αρθρώ­σουν ακό­μη λέξη, ανέ­λα­βαν έργο απο­στο­λι­κό;

Μιλών­τας αλλού προς τους Ιου­δαί­ους, επει­δή εξαι­τί­ας της αγνω­μο­σύ­νης τους έλε­γε τα περισ­σό­τε­ρα συγ­κα­λυμ­μέ­να, υπό μορ­φή αινιγ­μά­των και παρα­βο­λών, προ­φη­τεύ­τη­κε και αυτό από πριν: «ἀνοί­ξω ἐν παρα­βο­λαῖς τὸ στό­μα μου, φθέγ­ξο­μαι προ­βλή­μα­τα ἀπ᾿ ἀρχῆς(: θα αρχί­σω με διδα­κτι­κές παρα­βο­λι­κές ιστο­ρί­ες, γεμά­τες με ιερά διδάγ­μα­τα. Θα σας διη­γη­θώ αρχαία γεγο­νό­τα με βαθύ­τα­τα νοή­μα­τα)» [Ψαλμ.77,2]. Αλλά και τη σοφία του κηρύγ­μα­τός Του προ­φη­τεύ­ον­τας από πριν ο προ­φή­της λέγει: «ὡραῖος κάλ­λει παρὰ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώ­πων, ἐξεχύ­θη χάρις ἐν χεί­λε­σί σου· διὰ τοῦτο εὐλόγη­σέ σε ὁ Θεὸς εἰς τὸν αἰῶνα(:είσαι Εσύ, ω Χρι­στέ και Μεσ­σία, ωραιό­τα­τος. Η ωραιό­τη­τά Σου υπερ­βαί­νει όλες τις καλ­λο­νές των ανθρώ­πων. Ιδιαί­τε­ρη χάρη έχει χυθεί στους λόγους των χει­λέ­ων Σου. Για τον λόγο αυτόν ο Θεός σε ευλό­γη­σε, σου έδω­σε χάρι­τες και δωρε­ές σε όλους τους αιώ­νες)» [Ψαλμ.44,3].

Άλλος πάλι προ­φή­της λέγει: «Ἰδοὺ συνή­σει ὁ παῖς μου καὶ ὑψωθή­σε­ται καὶ δοξα­σθή­σε­ται καὶ μετε­ω­ρι­σθή­σε­ται σφό­δρα(:ιδού το παι­δί μου, ο Μεσ­σί­ας, θα γεμί­σει από σοφία και σύνε­ση, για να εννο­ή­σει πλή­ρως και να εκπλη­ρώ­σει την απο­στο­λή Του. Θα υψω­θεί, θα δοξα­στεί, θα μεγα­λυν­θεί στον υπέρ­τα­το βαθ­μό)» [Ησ. 52,13]. Διη­γού­με­νος επί­σης πάλι αυτός ο ίδιος προ­φή­της με συν­το­μία τα κατορ­θώ­μα­τα της παρου­σί­ας Του στη γη τα συνο­δευό­με­να από θαύ­μα­τα, λέγει τα εξής: «Πνεῦμα Κυρί­ου ἐπ᾿ ἐμέ, οὗ εἵνεκεν ἔχρι­σέ με· εὐαγγε­λί­σα­σθαι πτω­χοῖς ἀπέσταλ­κέ με, ἰάσα­σθαι τοὺς συν­τε­τρι­μέ­νους τὴν καρ­δί­αν, κηρύ­ξαι αἰχμα­λώ­τοις ἄφεσιν καὶ τυφλοῖς ἀνάβλε­ψιν(: ο παις Κυρί­ου λέγει: Πνεύ­μα Κυρί­ου είναι και μένει σε Εμέ­να, διό­τι με αυτό με έχρι­σε ο Κύριος ως άνθρω­πο και με έστει­λε να κηρύ­ξω στους φτω­χούς και γυμνούς από πίστη ανθρώ­πους το χαρ­μό­συ­νο μήνυ­μα της σωτη­ρί­ας· να θερα­πεύ­σω αυτούς, των οποί­ων η καρ­διά έχει συν­τρι­βεί από το βάρος της αμαρ­τί­ας· να κηρύ­ξω στους δού­λους της αμαρ­τί­ας την άφε­ση και την απε­λευ­θέ­ρω­ση· να χαρί­σω ανά­βλε­ψη σε εκεί­νους που έχουν σκο­τι­σμέ­νο και τυφλω­μέ­νο τον νου από τα πάθη της αμαρ­τί­ας)»[Ησ. 61,1].

Επί­σης, επει­δή επρό­κει­το να απο­στρα­φούν αδι­καιο­λό­γη­τα και χωρίς να έχουν καμία κατη­γο­ρία μικρή ή μεγά­λη εναν­τί­ον Του, Εκεί­νον που τόσο πολύ τους ευερ­γέ­τη­σε, και αυτό προ­λέ­χθη­κε. Άκου­σε λοι­πόν τον Δαβίδ που προ­λέ­γει ακρι­βώς, λέγον­τας τα εξής: «Μετὰ τῶν μισούν­των τὴν εἰρήνην ἤμην εἰρηνι­κός· ὅταν ἐλάλουν αὐτοῖς, ἐπολέ­μουν με δωρε­άν(:με τους ανθρώ­πους οι οποί­οι μισού­σαν την ειρή­νη, εγώ ήμου­να πάν­το­τε ειρη­νι­κός. Όταν συνο­μι­λού­σα με αυτούς, εκεί­νοι με πολε­μού­σαν χωρίς λόγο και αφορ­μή)» [Ψαλμ. 119,7].

Επρό­κει­το να εισέλ­θει στην πόλη καθι­σμέ­νος επά­νω σε όνο· και αυτό προ­λέ­χθη­κε από πριν από τον Ζαχα­ρία, λέγον­τας τα εξής: «Χαῖρε σφό­δρα, θύγα­τερ Σιών· κήρυσ­σε, θύγα­τερ Ἱερου­σα­λήμ· ἰδοὺ ὁ βασι­λεὺς σου ἔρχε­ταί σοι, δίκαιος καὶ σῴζων αὐτός, πρα­ΰς καὶ ἐπιβε­βηκὼς ἐπὶ ὑποζύ­γιον καὶ πῶλον νέον(:χαί­ρε λοι­πόν πάρα πολύ, κόρη μου Σιών, δια­λά­λη­σε Ιερου­σα­λήμ, ιδού ο βασι­λιάς σου έρχε­ται σε εσέ­να δίκαιος, λυτρω­τής και σωτή­ρας, πρά­ος, καθι­σμέ­νος επά­νω σε ένα υπο­ζύ­γιο, σε ένα νεα­ρό που­λά­ρι)» [Ζαχ. 9,9]. Εκδί­ω­ξε από τον ναό εκεί­νους που πωλού­σαν περι­στέ­ρια καθώς και τους κολ­λυ­βι­στές. Το έκα­νε αυτό από ζήλο προς τον ναό, και συγ­χρό­νως για να δεί­ξει ότι δεν είναι κάποιος αντί­θε­τος του Θεού, αλλά και σύμ­φω­νος προς τον Πατέ­ρα. Γι’ αυτό και υπε­ρά­σπι­σε τον ναό από τις αγο­ρα­πω­λη­σί­ες που γίνον­ταν εκεί. Ούτε αυτό αφέ­θη­κε αδή­λω­το, αλλά προ­λέ­γον­τάς το και αυτό ο προ­φή­της Δαβίδ και προ­ερ­μη­νεύ­ον­τας τη διά­θε­ση με την οποία θα το έκα­νε, λέγει: «ὅτι ὁ ζῆλος τοῦ οἴκου σου κατέ­φα­γέ με, καὶ οἱ ὀνει­δι­σμοὶ τῶν ὀνει­δι­ζόν­των σε ἐπέπε­σον ἐπ᾿ ἐμέ(:πάσχω από όλα αυτά διό­τι ο φλο­γε­ρός ζήλος υπέρ του ναού σου ως πυρ με έχει κατα­φλέ­ξει· οι αναί­σχυν­τες ύβρεις, οι οποί­ες εκτο­ξεύ­ον­ται εναν­τί­ον σου από τους ασε­βείς ανθρώ­πους, πέφτουν όλες βαριές επά­νω μου)» [Ψαλμ. 68,10]. Τι θα μπο­ρού­σε να υπάρ­ξει πιο καθα­ρό από αυτό;

Επρό­κει­το να παρα­δο­θεί και την προ­δο­σία να την κάνει εκεί­νος που καθό­ταν μαζί Του στο τρα­πέ­ζι. Πρό­σε­χε πώς και αυτό το προ­εί­πε αυτός ο ίδιος προ­φή­της, λέγον­τας: « καὶ γὰρ ὁ ἄνθρω­πος τῆς εἰρήνης μου, ἐφ᾿ ὃν ἤλπι­σα, ὁ ἐσθί­ων ἄρτους μου, ἐμεγά­λυ­νεν ἐπ᾿ ἐμὲ πτερ­νι­σμόν(:όχι μόνο οι εχθροί μου, αλλά και ο επι­στή­θιος φίλος μου, στον οποίο είχα στη­ρί­ξει τις ελπί­δες μου, αυτόν τον οποίο είχα ομο­τρά­πε­ζό μου και έτρω­γε από τους άρτους μου, ύψω­σε όσο του ήταν δυνα­τό υψη­λό­τε­ρα τη φτέρ­να του και κατά­φε­ρε εναν­τί­ον μου λάκτι­σμα βίαιο και κτη­νώ­δες)» [Ψαλμ. 40,10]. Πρό­σε­χε όμως και του ευαγ­γε­λι­στού τη συμ­φω­νία. Για­τί λέγει: «ὁ δὲ ἀποκρι­θεὶς εἶπεν· ὁ ἐμβά­ψας μετ᾿ ἐμοῦ ἐν τῷ τρυ­βλίῳ τὴν χεῖρα, οὗτός με παρα­δώ­σει(:ο Κύριος τους απο­κρί­θη­κε: “Εκεί­νος που βού­τη­ξε μαζί μου το χέρι στο ζωμό της πια­τέ­λας, αυτός θα με παρα­δώ­σει να θανα­τω­θώ”)»[Ματθ.26,23].