ΚΥΡΙΑΚΗ Α΄ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ — ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

«Καὶ τί ἔτι λέγω; ἐπιλεί­ψει γάρ με διη­γού­με­νον ὁ χρό­νος περὶ Γεδε­ών, Βαράκ τε καὶ Σαμψὼν καὶ Ἰεφθάε, Δαυ­ΐδ τε καὶ Σαμουὴλ καὶ τῶν προ­φητῶν (:και τι ακό­μη να λέω και να διη­γού­μαι; Πρέ­πει να στα­μα­τή­σω, διό­τι δεν θα μου φτά­σει ο χρό­νος να διη­γού­μαι για τον Γεδε­ών και τον Βαράκ, τον Σαμ­ψών και τον Ιεφθάε, για τον Δαβίδ και τον Σαμου­ήλ και τους προ­φή­τες)»[Εβρ.11,32].

Κατη­γο­ρούν μερι­κοί τον Παύ­λο, για­τί ανα­φέ­ρει σε αυτό το σημείο τον Βαράκ και τον Σαμ­ψών και τον Ιεφθάε. Τι λες; Αυτός που ανέ­φε­ρε την πόρ­νη Ραάβ, δεν θα ανα­φέ­ρει αυτούς; Μη μου ανα­φέ­ρεις την άλλη ζωή τους, παρά μόνο το αν πίστε­ψαν ή έλαμ­ψαν ως προς την πίστη.

«τῶν προ­φητῶν, οἳ διὰ πίστε­ως κατη­γω­νί­σαν­το βασι­λεί­ας(:και τους προ­φή­τες οι οποί­οι, επει­δή είχαν πίστη, κατα­πο­λέ­μη­σαν και υπέ­τα­ξαν βασί­λεια)». Βλέ­πεις ότι εδώ δεν παρου­σιά­ζει τη λαμ­πρή ζωή τους· διό­τι δεν ήταν αυτό προ­η­γου­μέ­νως το ζητού­με­νο· αλλά η εξέ­τα­ση προ­η­γου­μέ­νως ήταν για την πίστη. Διό­τι, πες μου, δεν τα κατόρ­θω­σαν όλα με την πίστη; Πώς; «Με την πίστη», λέγει, «κατα­πο­λέ­μη­σαν βασί­λεια οι όμοιοι με τον Γεδε­ών. Άσκη­σαν δικαιο­σύ­νη». Ποιοι; Αυτοί οι ίδιοι οι παρα­πά­νω. Τη φιλαν­θρω­πία εδώ την ονό­μα­σε ‘’δικαιο­σύ­νη’’.

«ἐπέτυ­χον ἐπαγ­γε­λιῶν(:πέτυ­χαν την πραγ­μα­το­ποί­η­ση των υπο­σχέ­σε­ων που τους έδω­σε ο Θεός». Νομί­ζω ότι αυτό το λέγει για τον Δαβίδ. Και ποιες από αυτές τις υπο­σχέ­σεις πέτυ­χε; Αυτές που του είπε, ότι το σπέρ­μα του, ο Μεσ­σί­ας, θα καθί­σει στον θρό­νο του.

«ἔφρα­ξαν στό­μα­τα λεόν­των, ἔσβε­σαν δύνα­μιν πυρός, ἔφυγον στό­μα­τα μαχαί­ρας(:έφρα­ξαν στό­μα­τα λιον­τα­ριών, όπως ο Δανι­ήλ, έσβη­σαν την κατα­στρε­πτι­κή δύνα­μη της φωτιάς, διέ­φυ­γαν τον κίν­δυ­νο της σφα­γής». Πρό­σε­χε πως ήταν μέσα στον ίδιο τον θάνα­το, ο Δανι­ήλ περι­κυ­κλω­μέ­νος από τα λιον­τά­ρια, οι τρεις παί­δες μέσα στο καμί­νι του πυρός, ο Αβρα­άμ, ο Ισα­άκ, ο Ιακώβ, περι­βαλ­λό­με­νοι από διά­φο­ρους πει­ρα­σμούς, και όμως δεν απο­γο­η­τεύ­τη­καν. Πράγ­μα­τι αυτό είναι πίστη· όταν τα γεγο­νό­τα εκπλη­ρώ­νον­ται αντί­θε­τα από ό,τι προσ­δο­κού­με, τότε πρέ­πει να πιστεύ­ου­με ότι τίπο­τε το αντί­θε­το δεν έγι­νε, αλλά όλα ήταν επα­κό­λου­θα. «Διέ­φυ­γαν τον κίν­δυ­νο της σφα­γής». Αυτό νομί­ζω πάλι ότι το λέγει για τους τρεις Παί­δες.

«ἐνεδυ­να­μώ­θη­σαν ἀπὸ ἀσθε­νεί­ας, ἐγενή­θη­σαν ἰσχυ­ροὶ ἐν πολέμῳ, παρεμ­βολὰς ἔκλι­ναν ἀλλο­τρί­ων(:πήραν δύνα­μη, και έγι­ναν καλά από αρρώ­στιες, ανα­δεί­χθη­καν ισχυ­ροί και ανί­κη­τοι στον πόλε­μο· έτρε­ψαν σε φυγή τις εχθρι­κές παρα­τά­ξεις και τα πολυ­πλη­θή στρα­τεύ­μα­τά τους)»[Εβρ.11,34]. Εδώ υπαι­νίσ­σε­ται εκεί­να που συνέ­βη­σαν κατά την επά­νο­δό τους από τη Βαβυ­λώ­να. «Από ασθέ­νειες», λέγει· δηλα­δή, από την αιχ­μα­λω­σία. Όταν πια είχαν εγκα­τα­λεί­ψει τα ιου­δαϊ­κά, όταν δεν διέ­φε­ραν σε τίπο­τε από τα οστά των νεκρών, τότε έγι­νε η επά­νο­δός τους. Πράγ­μα­τι, ποιος θα έλπι­ζε να επα­νέλ­θουν από τη Βαβυ­λώ­να, και όχι μόνο να επα­νέλ­θουν, αλλά και να γίνουν ισχυ­ροί και να τρέ­ψουν σε φυγή τα στρα­τεύ­μα­τα των εχθρών; «Σε μας όμως δεν συνέ­βη κάτι τέτοιο», λέγει. Αλλά αυτά είναι τύποι των μελ­λον­τι­κών.

«ἔλαβον γυναῖκες ἐξ ἀναστά­σε­ως τούς νεκροὺς αὐτῶν(:με την πίστη που είχαν στην υπερ­φυ­σι­κή δύνα­μη των προ­φη­τών οι γυναί­κες που ανα­φέ­ρει η Παλαιά Δια­θή­κη ξανα­πή­ραν πίσω ζων­τα­νά τα νεκρά παι­διά τους, που ανέ­στη­σαν οι προ­φή­τες)». Εδώ ανα­φέ­ρει εκεί­να που έγι­ναν από τους προ­φή­τες, τον Ελι­σαίο, τον Ηλία· διό­τι αυτοί ανέ­στη­σαν νεκρούς.

«ἄλλοι δὲ ἐτυμ­πα­νί­σθη­σαν, οὐ προσ­δε­ξά­με­νοι τὴν ἀπολύ­τρω­σιν, ἵνα κρείτ­το­νος ἀναστά­σε­ως τύχω­σιν(:άλλοι πάλι δέθη­καν στο βασα­νι­στι­κό όργα­νο που λεγό­ταν τύμ­πα­νο και δάρ­θη­καν σκλη­ρά μέχρι θανά­του, επει­δή δεν δέχθη­καν να αρνη­θούν την πίστη τους και να ελευ­θε­ρω­θούν έτσι από το μαρ­τύ­ριο. Προ­τί­μη­σαν το σκλη­ρό αυτό μαρ­τύ­ριο, για να ανα­στη­θούν σε μία καλύ­τε­ρη ζωή, παρά να έχουν μία πρό­σκαι­ρη απο­κα­τά­στα­ση στη ζωή αυτή)»[Εβρ.11,37]· ενώ εμείς δεν πετύ­χα­με την ανά­στα­ση. Αλλά «έχω να σας παρου­σιά­σω», λέγει, «και εκεί­νους που απο­κε­φα­λί­στη­καν και δεν δέχθη­καν τη σωτη­ρία, για να πετύ­χουν καλύ­τε­ρη ανά­στα­ση». Διό­τι, πες μου, για­τί, ενώ μπο­ρού­σαν, δε θέλη­σαν να ζήσουν; Δεν το έκα­ναν επει­δή περί­με­ναν καλύ­τε­ρη ζωή; Και αυτοί που ανέ­στη­σαν τους άλλους, προ­τί­μη­σαν οι ίδιοι να πεθά­νουν, για να επι­τύ­χουν καλύ­τε­ρη ανά­στα­ση, όχι σαν εκεί­νη που πέτυ­χαν τα παι­διά των γυναι­κών. Εδώ μου φαί­νε­ται ότι υπο­νο­εί και τον Ιωάν­νη και τον Ιάκω­βο· καθό­σον ‘’απο­τυμ­πα­νι­σμός’’ λέγε­ται ο απο­κε­φα­λι­σμός. Μπο­ρού­σαν να βλέ­πουν τον ήλιο, μπο­ρού­σαν να μην ελέγ­χουν, και όμως προ­τί­μη­σαν να πεθά­νουν· και αυτοί που άλλους ανέ­στη­σαν, προ­τί­μη­σαν να πεθά­νουν οι ίδιοι για να επι­τύ­χουν καλύ­τε­ρη ανά­στα­ση.

«ἕτεροι δὲ ἐμπαιγμῶν καὶ μαστί­γων πεῖραν ἔλαβον, ἔτι δὲ δεσμῶν καὶ φυλακῆς·ἐλιθά­σθη­σαν, ἐπρί­σθη­σαν, ἐπει­ρά­σθη­σαν (:κι άλλοι πάλι δοκί­μα­σαν εμπαιγ­μούς και μαστι­γώ­σεις, ακό­μη μάλι­στα και δεσμά και φυλα­κί­σεις. Λιθο­βο­λή­θη­καν, πριο­νί­σθη­καν, δοκί­μα­σαν πολ­λούς πει­ρα­σμούς)»[Εβρ.11,37].Σταματά σε αυτούς που τους ήταν πιο γνω­στοί. Καθό­σον μεγα­λύ­τε­ρη παρη­γο­ριά φέρ­νουν αυτά, όταν η αιτία της λύπης τους είναι κοι­νή, διό­τι και αν πεις κάτι μεγα­λύ­τε­ρο, που δεν προ­ήλ­θε όμως από την ίδια αιτία, δεν έκα­νες τίπο­τε. Γι’ αυτό στα­μά­τη­σε σε αυτόν τον λόγο του, μιλών­τας για δεσμά, φυλα­κές, μαστι­γώ­σεις, λιθο­βο­λι­σμούς, θυμί­ζον­τάς τους όσα έχουν σχέ­ση με τον Στέ­φα­νο και τον προ­φή­τη Ζαχα­ρία, τον πατέ­ρα του Ιωάν­νη του Βαπτι­στή· γι’ αυτό και συμ­πλή­ρω­σε: «ἐν φόνῳ μαχαί­ρας ἀπέθα­νον (:θανα­τώ­θη­καν με σφα­γή από μαχαί­ρι)».

Τι λες; Άλλοι διέ­φυ­γαν τη σφα­γή, και άλλοι πέθα­ναν δια σφα­γής; Τι σημαί­νει αυτό; Ποιον επαι­νείς, ποιον θαυ­μά­ζεις; Αυτό ή εκεί­νο; «Ναι», λέγει, «και αυτό και εκεί­νο· αυτό, διό­τι σας είναι πιο οικείο, και εκεί­νο, διό­τι η πίστη νίκη­σε και τον ίδιο τον θάνα­το και η νίκη αυτή είναι τύπος των μελ­λον­τι­κών»· διό­τι δύο είναι τα θαύ­μα­τα της πίστε­ως, και κατορ­θώ­νει μεγά­λα πράγ­μα­τα, και πάσχει μεγά­λα, χωρίς να υπο­λο­γί­ζει τα παθή­μα­τα. «Και δεν μπο­ρείς να πεις», λέγει, «ότι ήταν κάποιοι αμαρ­τω­λοί και μηδα­μι­νοί· διό­τι και αν ακό­μη όλον τον κόσμο παρα­βά­λεις μαζί τους, θα δεις ότι προς αυτούς θα κλεί­νει η ζυγα­ριά και ότι αυτοί είναι τιμιό­τε­ροι». Γι’ αυτό και έτσι μίλη­σε: «ὧν οὐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος (:ολό­κλη­ρος ο κόσμος δεν άξι­ζε όσο οι άγιοι αυτοί άνδρες, και ούτε μπο­ρού­σε να συγ­κρι­θεί με αυτούς)». Τι λοι­πόν επρό­κει­το εδώ να απο­λαύ­σουν, εφό­σον τίπο­τε από τα του κόσμου δεν ήταν άξιο γι΄αυτούς; Εδώ διε­γεί­ρει τη διά­νοιά τους, για να τους διδά­ξει ότι δεν πρέ­πει να προ­ση­λώ­νον­ται στα παρόν­τα, αλλά να έχουν τη σκέ­ψη τους πάνω από όλα τα αγα­θά αυτής της ζωής, εφό­σον όλος ο κόσμος δεν μπο­ρεί να συγ­κρι­θεί μαζί τους. Για­τί λοι­πόν θέλεις να λάβεις εδώ μισθό; Διό­τι είναι ατι­μία για σένα, εάν λάβεις εδώ τον μισθό.

Ας μη σκε­πτό­μα­στε λοι­πόν κοσμι­κά, ας μην περι­μέ­νου­με εδώ την αντα­πό­δο­ση, και ας μην είμα­στε τόσο φτω­χοί· εφό­σον όλος ο κόσμος δεν μπο­ρεί να συγ­κρι­θεί μαζί τους, για­τί θέλεις να συγ­κρί­νεις ένα μέρος αυτού; Και σωστά· διό­τι αυτοί είναι φίλοι του Θεού. «Κόσμο» εδώ λέγει το πλή­θος των ανθρώ­πων ή την ίδια την κτί­ση· καθό­σον και τα δύο συνη­θί­ζει η Γρα­φή να τα ονο­μά­ζει έτσι. «Εάν όλη η κτί­ση μαζί με τους ανθρώ­πους της», λέγει, «στα­θεί δίπλα τους, δεν θα μπο­ρέ­σουν να φανούν αντά­ξιοι αυτών»· και σωστά. Διό­τι, όπως ακρι­βώς μύριες ζυγα­ριές άχυ­ρου και χόρ­του δεν θα ήταν αντά­ξιες δέκα μαρ­γα­ρι­τα­ριών, έτσι ούτε και εκεί­νοι· διό­τι «είναι ανώ­τε­ρος ένας που πράτ­τει το θέλη­μα του Κυρί­ου, παρά μύριοι παρά­νο­μοι»· «μυρί­ους» δεν λέγει τους πολ­λούς, αλλά το πλή­θος το άπει­ρο.

Σκέ­ψου πόσο ανώ­τε­ρος είναι ο δίκαιος. Είπε ο Ιησούς του Ναυή: «στή­τω ὁ ἥλιος κατὰ Γαβαὼν καὶ ἡ σελή­νη κατὰ φάραγ­γα Αἰλών (:ας στα­θεί ο ήλιος πάνω από την πόλη Γαβα­ών και η σελή­νη πάνω από τη κοι­λά­δα Αιλών)»[Ιησ. Ναυή 10,12.]. Ας έλθει λοι­πόν όλη η οικου­μέ­νη, ή μάλ­λον δύο και τρεις και τέσ­σε­ρις και δέκα και είκο­σι οικου­μέ­νες, και ας πουν και ας το κάνουν αυτό· όμως δεν θα μπο­ρέ­σουν. Ενώ ο φίλος του Θεού διέ­τασ­σε τα κτί­σμα­τα του Φίλου του ή καλύ­τε­ρα παρα­κα­λού­σε τον Φίλο του και υπο­χω­ρού­σαν τα στοι­χεία της φύσε­ως, οι υπη­ρέ­τες του Θεού, και ο άνθρω­πος που ήταν στη γη διέ­τασ­σε αυτά που ήταν στον ουρα­νό. Βλέ­πεις ότι αυτά έχουν γίνει για να υπη­ρε­τούν και να εκπλη­ρώ­νουν τον δρό­μο τον δια­τε­ταγ­μέ­νο;

Αυτό είναι μεγα­λύ­τε­ρο από τα έργα του Μωυ­σή. Για­τί άρα­γε; Διό­τι δεν είναι το ίδιο να δια­τάσ­σεις τη θάλασ­σα και αυτά που βρί­σκον­ται στον ουρα­νό· πράγ­μα­τι είναι μεγά­λο και εκεί­νο και πολύ μεγά­λο μάλι­στα, αλλά όμως δεν μπο­ρεί να θεω­ρη­θεί ίσο με αυτό.

Άκου­σε και πώς έγι­νε τόσο μεγά­λος. Για­τί δηλα­δή; Το όνο­μα του Ιησού του Ναυή ήταν τύπος του Χρι­στού. Γι’ αυτό λοι­πόν, εξαι­τί­ας αυτής της προ­σω­πο­ποι­η­μέ­νης προ­σφω­νή­σε­ως, την οποία είχε ο Ιησούς, η κτί­ση υπο­τά­χθη­κε με σεβα­σμό. Τι λοι­πόν; Άλλος δεν ονο­μά­στη­κε Ιησούς; Αλλά αυτός για αυτόν τον σκο­πό ονο­μά­στη­κε, για να είναι τύπος· διό­τι ονο­μα­ζό­ταν και Αυσής· γι’ αυτό αλλά­χθη­κε το όνο­μα· διό­τι ήταν πρόρ­ρη­ση και προ­φη­τεία. Αυτός εισή­γα­γε στη γη της επαγ­γε­λί­ας τον λαό, όπως ο Ιησούς στον ουρα­νό· δεν τον εισή­γα­γε ο νόμος, όπως ούτε ο Μωυ­σής, αλλά έμε­νε έξω· δεν έχει τη δύνα­μη ο νόμος να εισα­γά­γει, αλλά η χάρη. Βλέ­πεις ότι οι τύποι από παλιά έχουν προ­κα­θο­ρι­στεί; Διέ­τα­ξε την κτί­ση, ή καλύ­τε­ρα το κύριο μέρος της κτί­σε­ως, που βρι­σκό­ταν πάνω από το κεφά­λι του, για να μην τρο­μά­ξεις ούτε να παρα­ξε­νευ­τείς, όταν δεις τον Ιησού με την ανθρώ­πι­νη μορ­φή να λέγει τα ίδια. Ο Ιησούς του Ναυή και ενώ ζού­σε ο Μωυ­σής, κατα­τρό­πω­σε τους εχθρούς, ο Ιησούς Χρι­στός, αν και υπάρ­χει ο νόμος, διοι­κεί τα πάν­τα, αλλά όχι φανε­ρά.

Ας δού­με όμως πόσο μεγά­λη είναι η αρε­τή των αγί­ων. Εάν εδώ τόσο μεγά­λα εργά­ζον­ται, εάν εδώ τόσο μεγά­λα κάνουν, όσα οι άγγε­λοι, τι άρα­γε θα κάνουν εκεί; Πόση λαμ­πρό­τη­τα θα έχουν; Ίσως καθέ­νας από εσάς θα ήθε­λε να είναι τέτοιος, ώστε να μπο­ρεί να δια­τάσ­σει τον ήλιο και τη σελή­νη. Ως προς αυτό, τι θα μπο­ρού­σαν να πουν αυτοί, που ισχυ­ρί­ζον­ται ότι ο ουρα­νός είναι σφαι­ρι­κός; Για­τί λοι­πόν δεν είπε «ας στα­θεί ο ήλιος», αλλά πρό­σθε­σε «ας στα­θεί ο ήλιος πάνω από την πόλη Γαβα­ών και η σελή­νη πάνω από τη φάραγ­γα Αιλών»[Ιησού Ναυή, 10,12].Δηλαδή, να κάνει την ημέ­ρα μεγα­λύ­τε­ρη. Αυτό έγι­νε και επί του Εζε­κία· διό­τι οπι­σθο­δρό­μη­σε ο ήλιος. Αλλά αυτό είναι περισ­σό­τε­ρο θαυ­μα­στό από εκεί­νο, το να έλθει πάλι πίσω στον ίδιο δρό­μο, χωρίς να περιέλ­θει τον δρό­μο. Αλλά εμείς, εάν θέλου­με, μεγα­λύ­τε­ρα από αυτά θα κατορ­θώ­σου­με. Πράγ­μα­τι τι μας υπο­σχέ­θη­κε ο Χρι­στός; Δεν μας είπε ότι θα στα­μα­τή­σου­με τον ήλιο, αλλά τι; «Ἐάν τις ἀγαπᾷ με, τὸν λόγον μου τηρή­σει, καὶ ὁ πατήρ μου ἀγαπή­σει αὐτόν (:εάν κανείς με αγα­πά, θα τηρή­σει στη ζωή του τις εντο­λές μου, και ο Πατέ­ρας μου θα τον αγα­πή­σει)», λέγει, «καὶ πρὸς αὐτὸν ἐλευ­σό­με­θα καὶ μονὴν παρ᾿ αὐτῷ ποι­ή­σο­μεν (:και θα έλθου­με σε αυτόν και θα μετα­βά­λου­με την καρ­διά του σε μόνι­μη κατοι­κία μας, ώστε αυτός να είναι ο έμψυ­χος ναός του ζών­τος Θεού)»[Ιω.14,23].

Τι μου χρειά­ζε­ται ο ήλιος και η σελή­νη και τα θαυ­μα­στά τους,όταν ο ίδιος ο Δεσπό­της πάν­των κατέρ­χε­ται και εγκα­θί­στα­ται σε εμέ­να; Δεν μου χρειά­ζον­ται αυτά. Διό­τι σε τι θα μου χρεια­στεί κάτι από αυτά; Αυτός θα μου είναι ήλιος και σελή­νη και φως. Διό­τι πες μου, τι θα ήθε­λες, εάν εισερ­χό­σουν στα ανά­κτο­ρα, να μπο­ρού­σες να μεταρ­ρυθ­μί­σεις κάτι από αυτά που είναι στε­ρε­ω­μέ­να, ή να επι­τύ­χεις τη φιλία του βασι­λιά, ώστε να τον πεί­σεις να κατέλ­θει προς εσέ­να; Δεν θα προ­τι­μού­σες πολύ περισ­σό­τε­ρο αυτό παρά εκεί­νο; Τι όμως; Δεν είναι θαυ­μα­στό πράγ­μα­τι ότι άνθρω­πος προ­στάσ­σει αυτά που προ­στάσ­σει και ο Χρι­στός; «Αλλά ο Χρι­στός», θα μπο­ρού­σε να έλε­γε κάποιος, «δε χρειά­ζε­ται τον Πατέ­ρα, αλλά με από­λυ­τη εξου­σία ενερ­γεί». Καλώς· λοι­πόν ομο­λό­γη­σε πρώ­τα και πες ότι δεν έχει ανάγ­κη του Πατρός και ότι με από­λυ­τη εξου­σία ενερ­γεί, και τότε θα σου πω πάλι, ή καλύ­τε­ρα θα σε διδά­ξω για την προ­σευ­χή που κάνει, ότι γινό­ταν από συγ­κα­τά­βα­ση και θεία οικο­νο­μία (διό­τι δεν ήταν κατώ­τε­ρος από τον Ιησού του Ναυή ο Χρι­στός) και ότι μπο­ρού­σε να μας διδά­σκει χωρίς προ­σευ­χή.

Όπως ακρι­βώς δηλα­δή όταν ακούς τον διδά­σκα­λο να ομι­λεί σαν παι­δί και να διη­γεί­ται τα στοι­χειώ­δη δεν λες ότι είναι αμα­θής, και όταν ερω­τά «πού είναι αυτό το στοι­χείο», γνω­ρί­ζεις ότι δεν το ερω­τά από άγνοια, αλλά επει­δή θέλει να διδά­ξει τον μαθη­τή· έτσι και ο Χρι­στός προ­σευ­χή­θη­κε όχι επει­δή είχε ανάγ­κη προ­σευ­χής, αλλά επει­δή θέλει να διδά­ξει εσέ­να, να προ­σεύ­χε­σαι συνε­χώς, αδια­λεί­πτως, με νηφα­λιό­τη­τα, και να κάνεις αυτήν με πολ­λή αγρυ­πνία. Και όταν λέω να αγρυ­πνείς δεν εννοώ μόνο το να σηκώ­νε­σαι τη νύχτα, αλλά και κατά το διά­στη­μα της ημέ­ρας να επα­γρυ­πνείς στις προ­σευ­χές· διό­τι αυτός που ενερ­γεί έτσι ονο­μά­ζε­ται άγρυ­πνος. Αφού είναι δυνα­τό να κοι­μά­ται κανείς και όταν προ­σεύ­χε­ται τη νύχτα και να αγρυ­πνεί κατά το διά­στη­μα της ημέ­ρας και όταν δεν προ­σεύ­χε­ται, όταν η ψυχή υψώ­νε­ται προς τον Θεό, όταν γνω­ρί­ζει με Ποιον συνο­μι­λεί, σε Ποιον απευ­θύ­νε­ται, όταν σκε­φτεί ότι οι άγγε­λοι στέ­κον­ται δίπλα στον Θεό με φόβο και τρό­μο, ενώ αυτός προ­σέρ­χε­ται με χασμου­ρη­τά και ξυνό­με­νος.

Είναι μεγά­λο όπλο η προ­σευ­χή, όταν γίνε­ται με την αρμό­ζου­σα διά­θε­ση. Και για να μάθεις τη δύνα­μή της, πρό­σε­χε εδώ· η συνε­χής προ­σευ­χή κατα­νί­κη­σε την αδιαν­τρο­πιά και την αδι­κία και την ωμό­τη­τα και τη θρα­σύ­τη­τα· διό­τι λέγει: «ἀκού­σα­τε τί ὁ κριτὴς τῆς ἀδικί­ας λέγει(:ακού­στε και προ­σέξ­τε καλά τι λέγει ο άδι­κος κρι­τής)» [Λουκ. 18,6]. Επί­σης και την απρο­θυ­μία νίκη­σε· και αυτό που δεν πέτυ­χε η φιλία, αυτό το κατόρ­θω­σε η συνε­χής αίτη­ση· «λέγω ὑμῖν, εἰ καὶ οὐ δώσει αὐτῷ ἀναστὰς διὰ τὸ εἶναι αὐτοῦ φίλον, διά γε τὴν ἀναί­δειαν αὐτοῦ ἐγερ­θεὶς δώσει αὐτῷ ὅσων χρῄζει(:σας δια­βε­βαιώ­νω ότι και αν ακό­μη δεν θελή­σει να σηκω­θεί να του δώσει, μολο­νό­τι τον είχε φίλο, πάν­τως για την αδια­κρι­σία του ότι σε τέτοια νυκτε­ρι­νή ώρα τον ανη­συ­χεί, θα σηκω­θεί και θα του δώσει όσα του χρειά­ζον­ται)» [Λουκ.11,8].

Και μία ανά­ξια πάλι η συνε­χής επι­μο­νή την έκα­νε άξια: «καὶ ἰδοὺ γυνὴ Χανα­ναία ἀπὸ τῶν ὁρίων ἐκεί­νων ἐξελ­θοῦσα ἐκραύ­γα­σεν αὐτῷ λέγου­σα· ἐλέη­σόν με, Κύριε, υἱὲ Δαυ­ΐδ· ἡ θυγά­τηρ μου κακῶς δαι­μο­νί­ζε­ται. ὁ δὲ οὐκ ἀπεκρί­θη αὐτῇ λόγον. καὶ προ­σελ­θόν­τες οἱ μαθη­ταὶ αὐτοῦ ἠρώτων αὐτὸν λέγον­τες· ἀπόλυ­σον αὐτήν, ὅτι κρά­ζει ὄπισθεν ἡμῶν. ὁ δὲ ἀποκρι­θεὶς εἶπεν· οὐκ ἀπεστά­λην εἰ μὴ εἰς τὰ πρό­βα­τα τὰ ἀπολω­λό­τα οἴκου Ἰσρα­ήλ. ἡ δὲ ἐλθοῦσα προ­σε­κύ­νη­σεν αὐτῷ λέγου­σα· Κύριε, βοή­θει μοι. ὁ δὲ ἀποκρι­θεὶς εἶπεν· οὐκ ἔστι καλὸν λαβεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέκνων καὶ βαλεῖν τοῖς κυνα­ρί­οις ἡ δὲ εἶπε· ναί, Κύριε· καὶ γὰρ τὰ κυνά­ρια ἐσθί­ει ἀπὸ τῶν ψυχί­ων τῶν πιπτόν­των ἀπὸ τῆς τρα­πέ­ζης τῶν κυρί­ων αὐτῶν. τότε ἀποκρι­θεὶς ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῇ· ὦ γύναι, μεγά­λη σου ἡ πίστις! γενη­θή­τω σοι ὡς θέλεις. καὶ ἰάθη ἡ θυγά­τηρ αὐτῆς ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκεί­νης)»[ Ματθ.15,26–27].

Ας είμα­στε λοι­πόν προ­σε­κτι­κοί κατά την προ­σευ­χή· είναι μεγά­λο όπλο, όταν γίνε­ται με προ­θυ­μία, χωρίς κενο­δο­ξία, όταν γίνε­ται με ειλι­κρί­νεια ψυχής. Αυτή κατα­τρό­πω­σε εχθρούς, αυτή έθνος ολό­κλη­ρο και ανά­ξιο ευερ­γέ­τη­σε: «καὶ κατέ­βην ἐξελέ­σθαι αὐτοὺς ἐκ χειρὸς τῶν Αἰγυπτί­ων καὶ ἐξαγα­γεῖν αὐτοὺς ἐκ τῆς γῆς ἐκεί­νης καὶ εἰσαγα­γεῖν αὐτοὺς εἰς γῆν ἀγαθὴν καὶ πολ­λήν, εἰς γῆν ῥέου­σαν γάλα καὶ μέλι, εἰς τὸν τόπον τῶν Χανα­ναί­ων καὶ Χετ­ταί­ων καὶ Ἀμοῤῥαίων καὶ Φερε­ζαί­ων καὶ Γερ­γε­σαί­ων καὶ Εὐαίων καὶ Ἰεβου­σαί­ων (:και κατέ­βη­κα να ελευ­θε­ρώ­σω αυτούς από την δου­λεία των Αιγυ­πτί­ων, να τους βγά­λω από την χώρα της Αιγύ­πτου και να τους οδη­γή­σω σε χώρα εύφο­ρη και μεγά­λη, σε γη που θα ρέει γάλα και μέλι, στον τόπο τον οποίο σήμε­ρα κατέ­χουν οι Χανα­ναί­οι, οι Χετ­ταί­οι, οι Αμορ­ραί­οι, οι Φερε­ζαί­οι, οι Γερ­γε­σαί­οι, οι Ευαί­οι και οι Ιεβου­σαί­οι)» [Έξ.3,8]· αυτή είναι φάρ­μα­κο σωτή­ριο, αυτή εμπο­δί­ζει τα αμαρ­τή­μα­τα και θερα­πεύ­ει τα πλημ­με­λή­μα­τα· με αυτήν και η χήρα η εγκα­τα­λειμ­μέ­νη απηύ­θυ­νε επί­μο­να το αίτη­μά της.

Εάν λοι­πόν προ­σευ­χό­μα­στε με ταπει­νο­φρο­σύ­νη, εάν κτυ­πού­με το στή­θος όπως ο τελώ­νης, εάν λέμε εκεί­να τα λόγια που είπε και εκεί­νος, εάν λέμε, «ὁ Θεός, ἱλάσθη­τί μοι τῷ ἁμαρ­τωλῷ» [Λουκ.18,13], όλα θα τα επι­τύ­χου­με· διό­τι, και αν δεν είμα­στε τελώ­νες, όμως έχου­με άλλα αμαρ­τή­μα­τα, όχι λιγό­τε­ρα από εκεί­νου. Μη μου πεις λοι­πόν ότι είναι μικρό το σφάλ­μα σου· διό­τι έχει το ίδιο απο­τέ­λε­σμα. Όπως ακρι­βώς δηλα­δή ανδρο­φό­νος ονο­μά­ζε­ται όμοια και αυτός που σκό­τω­σε παι­δί και εκεί­νος που σκό­τω­σε άνδρα, έτσι πλε­ο­νέ­κτης ονο­μά­ζε­ται και αυτός που αρπά­ζει πολ­λά και εκεί­νος που αρπά­ζει λίγα.

Αλλά και η μνη­σι­κα­κία δεν είναι μικρό, αλλά μεγά­λο αμάρ­τη­μα. Διό­τι λέγει: «ἐν ὁδοῖς δικαιο­σύ­νης ζωή, ὁδοὶ δὲ μνη­σι­κά­κων εἰς θάνα­τον(:στους δρό­μους της αρε­τής υπάρ­χει η αλη­θι­νή και ευχά­ρι­στος ζωή, ενώ οι δρό­μοι των μνη­σί­κα­κων και εμπα­θών ανθρώ­πων οδη­γούν στον θάνα­το)» [Παροιμ. 12,28]. Το ίδιο και αυτός που απο­κα­λεί τον αδελ­φό του μωρό και ανόη­το ή οτι­δή­πο­τε άλλο όμοιο με αυτά: «Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν ὅτι πᾶς ὁ ὀργι­ζό­με­νος τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ εἰκῆ ἔνοχος ἔσται τῇ κρί­σει· ὃς δ᾿ ἂν εἴπῃ τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ῥακά, ἔνοχος ἔσται τῷ συνε­δρίῳ· ὃς δ᾿ ἂν εἴπῃ μωρέ, ἔνοχος ἔσται εἰς τὴν γέεν­ναν τοῦ πυρός (:Εγώ όμως σας λέω ότι καθέ­νας που οργί­ζε­ται εναν­τί­ον του αδελ­φού του χωρίς σοβα­ρό πνευ­μα­τι­κό λόγο, δια­πράτ­τει έγκλη­μα ανά­λο­γο με εκεί­νο το οποίο δικα­ζό­ταν άλλο­τε από το τοπι­κό επτα­με­λές δικα­στή­ριο, την “κρί­ση”. Κι εκεί­νος που θα πει περι­φρο­νη­τι­κά στον αδελ­φό του: “ανόη­τε”, είναι ένο­χος βαρύ­τε­ρου εγκλή­μα­τος, σαν εκεί­να που δικά­ζουν από το ανώ­τα­το δικα­στή­ριο των Ιου­δαί­ων, το Συνέ­δριο. Κι εκεί­νος που με μίσος και κακία θα πει στον αδελ­φό του: “ηλί­θιε”, θα είναι ένο­χος εγκλή­μα­τος που πρέ­πει να τιμω­ρη­θεί με τη γέεν­να του πυρός που βρί­σκε­ται στον Άδη)»[Ματθ.5,22]. Μετα­λαμ­βά­νου­με επί­σης και των φρι­κτών μυστη­ρί­ων ανα­ξί­ως και φθο­νού­με και κακο­λο­γού­με· και μερι­κοί από εμάς πολ­λές φορές και μέθυ­σαν. Καθέ­να από αυτά τα αμαρ­τή­μα­τα και αυτό καθ’ εαυ­τό, μάλι­στα είναι ικα­νό να μας στε­ρή­σει τη βασι­λεία των ουρα­νών· όταν όμως και υπάρ­χουν όλα μαζί, ποια απο­λο­γία θα έχου­με;

Έχου­με ανάγ­κη πολ­λής μετάνοιας,αγαπητοί,πολλής προ­σευ­χής, πολ­λής καρ­τε­ρί­ας, πολ­λής προ­σο­χής, για να μπο­ρέ­σου­με να κερ­δί­σου­με τα αγα­θά που μας έχει υπο­σχε­θεί. Ας πού­με λοι­πόν και εμείς: «συγ­χώ­ρη­σέ με τον αμαρ­τω­λό»· ή καλύ­τε­ρα ας μην το λέμε μόνο, αλλά και έτσι να σκε­πτό­μα­στε· και αν κάποιος άλλος μας κατη­γο­ρή­σει, ας μην οργι­στού­με. Άκου­σε εκεί­νος, ότι «δεν είμαι όπως αυτός ο τελώ­νης» και δεν οργί­στη­κε, αλλά λυπή­θη­κε· δέχθη­κε την υπε­ρο­χή και απέ­βα­λε το όνει­δος. Είπε εκεί­νος το τραύ­μα, ανα­ζή­τη­σε Αυτός το φάρ­μα­κο. Ας λέμε λοι­πόν: «Θεέ μου, συγ­χώ­ρη­σέ με τον αμαρ­τω­λό»· αλλά και αν άλλος μας ονο­μά­σει αμαρ­τω­λούς, ας μην αγα­να­κτού­με. Εάν όμως οι ίδιοι λέμε ότι δια­πρά­ξα­με μύρια κακά, και όταν το ακού­με από τους άλλους αγα­να­κτού­με, αυτό δεν είναι τότε ταπει­νο­φρο­σύ­νη, ούτε εξο­μο­λό­γη­ση, αλλά επί­δει­ξη και κενο­δο­ξία.

«Είναι επί­δει­ξη», θα μπο­ρού­σε να ανα­ρω­τη­θεί κάποιος, «να απο­κα­λείς τον εαυ­τό σου αμαρ­τω­λό;».Ναι· διό­τι απο­κτού­με φήμη ταπει­νο­φρο­σύ­νης, θαυ­μα­ζό­μα­στε, εγκω­μια­ζό­μα­στε· εάν όμως πού­με τα αντί­θε­τα για τους εαυ­τούς μας, μας περι­φρο­νούν. Ώστε και αυτό το κάνου­με για τη δόξα. Και τι είναι ταπει­νο­φρο­σύ­νη; Το να υπο­μέ­νεις την κατη­γο­ρία του άλλου, το να ανα­γνω­ρί­ζεις το αμάρ­τη­μά σου, το να αντέ­χεις τις κατη­γο­ρί­ες. Και ούτε αυτό θα ήταν δείγ­μα ταπει­νο­φρο­σύ­νης, αλλά ευγνω­μο­σύ­νης. Τώρα όμως απο­κα­λού­με βέβαια τους εαυ­τούς μας αμαρ­τω­λούς, ανα­ξί­ους και πόσα άλλα· αν όμως κάποιος άλλος μας απο­δώ­σει ένα από αυτά, στε­νο­χω­ρού­μα­στε, εξα­γριω­νό­μα­στε. Βλέ­πεις ότι δεν είναι εξο­μο­λό­γη­ση, ούτε ευγνω­μο­σύ­νη; Είπες ότι είσαι τέτοιος· μην αγα­να­κτείς όταν το ακούς και από τους άλλους και όταν ατι­μά­ζε­σαι· έτσι γίνον­ται ελα­φρύ­τε­ρα τα αμαρ­τή­μα­τά σου, όταν άλλοι σε κατη­γο­ρούν· διό­τι αυτοί στους εαυ­τούς τους προ­σθέ­τουν επι­πλέ­ον βάρος, ενώ εσέ­να σε οδη­γούν στην άσκη­ση της αρε­τής.

Άκου­σε τι είπε ο μακά­ριος Δαβίδ όταν τον κατα­ριό­ταν ο Σεμε­εί: «εἴπως ἴδοι Κύριος ἐν τῇ ταπει­νώ­σει μου καὶ ἐπιστρέ­ψει μοι ἀγαθὰ ἀντὶ τῆς κατά­ρας αὐτοῦ τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ(:υπο­μέ­νω τις κατά­ρες του, μήπως ο Θεός δει αυτόν τον εξευ­τε­λι­σμό μου και με αντα­μεί­ψει με αγα­θά, αντί της κατά­ρας η οποία κατά την ημέ­ρα αυτήν εκσφεν­δο­νί­στη­κε εναν­τί­ον μου)» [Β΄Βασ.16,10–12]. Ενώ εσύ αν και λες για τον εαυ­τό σου το πιο μεγά­λο κακό, αγα­να­κτείς, όταν δεν ακούς από τους άλλους τα εγκώ­μια των μεγά­λων δικαί­ων. Βλέ­πεις ότι παί­ζεις με πράγ­μα­τα που δεν πρέ­πει κανείς να παί­ζει; Διό­τι αρνού­μα­στε τους επαί­νους άλλων, για να επι­σύ­ρου­με πάλι μεγα­λύ­τε­ρους επαί­νους, για να μας θαυ­μά­σουν ακό­μη περισ­σό­τε­ρο. Επο­μέ­νως το κάνου­με αυτό, όχι επει­δή δεν θέλου­με τα εγκώ­μια, αλλά για να τα αυξή­σου­με· και όλα γίνον­ται για τη δόξα μας, και όχι επει­δή πραγ­μα­τι­κά τα θέλου­με. Γι’ αυτό όλα είναι κενά, όλα μάταια.

Γι’ αυτό λοι­πόν παρα­κα­λώ τώρα να απο­μα­κρυν­θού­με από τη μητέ­ρα των κακών, την κενο­δο­ξία, και να ζήσου­με σύμ­φω­να με το θέλη­μα του Θεού, για να κερ­δί­σου­με και τα μελ­λον­τι­κά αγα­θά, με τη βοή­θεια του Ιησού Χρι­στού του Κυρί­ου μας.

‘’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’

Ομι­λία ΚΗ΄[υπο­μνη­μα­τι­σμός των εδα­φί­ων Εβρ.11,37–40]

«Περιῆλθον ἐν μηλω­ταῖς, ἐν αἰγεί­οις δέρ­μα­σιν, ὑστε­ρού­με­νοι, θλι­βό­με­νοι, κακου­χού­με­νοι, ὧν οὐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος, ἐν ἐρημί­αις πλα­νώ­με­νοι καὶ ὄρεσι καὶ σπη­λαί­οις καὶ ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς(:φορού­σαν για ρού­χα προ­βιές και γιδο­δέρ­μα­τα, ζών­τας μέσα σε στε­ρή­σεις, θλί­ψεις και κακο­πά­θειες. Ολό­κλη­ρος ο κόσμος δεν άξι­ζε όσο οι άγιοι αυτοί άνδρες, και ούτε μπο­ρού­σε να συγ­κρι­θεί με αυτούς. Περι­πλα­νιόν­ταν σε ερη­μιές και σε βου­νά, σε σπη­λιές και σε τρύ­πες της γης)»[Εβρ.11,37].

Πάν­το­τε βέβαια, κυρί­ως όμως όταν σκέ­πτο­μαι τα κατορ­θώ­μα­τα των αγί­ων, τότε μου έρχε­ται να ξεχνώ όλα τα δικά μου, διό­τι ούτε στο όνει­ρό μας δεν γνω­ρί­σα­με αυτά που εκεί­νοι οι άνδρες πέρα­σαν σε όλη τους τη ζωή, και αυτά δεν ήταν τιμω­ρία για τα αμαρ­τή­μα­τά τους, αλλά, αν και σημεί­ω­ναν πάν­το­τε κατορ­θώ­μα­τα, όμως πάν­το­τε αντι­με­τώ­πι­ζαν θλί­ψεις. Πράγ­μα­τι, σκέ­ψου τον Ηλία, στον οποίο ανα­φέ­ρε­ται ο λόγος σήμε­ρα· διό­τι γι’ αυτόν το λέγει αυτό εδώ, το «φορού­σαν προ­βιές» και τελειώ­νει σε αυτόν τα παρα­δείγ­μα­τα χωρίς να αφή­σει ούτε αυτό που τους ήταν γνω­στό. Και αφού ανα­φέρ­θη­κε στους απο­στό­λους, ότι υπέ­στη­σαν τον θάνα­το με μάχαι­ρα, ότι λιθο­βο­λή­θη­καν, επα­νέρ­χε­ται πάλι στον Ηλία, που έπα­θε τα ίδια με αυτούς. Επει­δή δηλα­δή ήταν φυσι­κό να μην έχουν ακό­μη αυτοί τόση μεγά­λη ιδέα για τους απο­στό­λους, από αυτόν που ανα­λή­φθη­κε και υπερ­βο­λι­κά θαυ­μά­στη­κε, δηλα­δή τον προ­φή­τη Ηλία, φέρ­νει την παρη­γο­ριά και την παρά­κλη­ση.

«Φορού­σαν», λέγει, «δέρ­μα­τα προ­βά­των και δέρ­μα­τα γιδιών, γεμά­τοι στε­ρή­σεις, θλί­ψεις και κακο­πα­θή­μα­τα, και όλων αυτών δεν ήταν άξιος ο κόσμος αυτός». Ούτε ένδυ­μα είχαν, λέγει, να ντυ­θούν, εξαι­τί­ας των υπερ­βο­λι­κών θλί­ψε­ων, ούτε πόλη, ούτε σπί­τι, ούτε κατά­λυ­μα· αυτό ακρι­βώς που ο Χρι­στός έλε­γε: «Αἱ ἀλώπε­κες φωλεοὺς ἔχου­σι καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ κατα­σκη­νώ­σεις, ὁ δὲ υἱὸς τοῦ ἀνθρώ­που οὐκ ἔχει ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνῃ(:οι αλε­πού­δες έχουν τρύ­πες που τις χρη­σι­μο­ποιούν ως φωλιές, και τα που­λιά του ουρα­νού έχουν μέρη για να κουρ­νιά­ζουν, ενώ ο υιός του ανθρώ­που (δηλα­δή εγώ που γεν­νή­θη­κα από την Παρ­θέ­νο και είμαι ο κατε­ξο­χήν άνθρω­πος γνω­στός από τις υπο­σχέ­σεις του Θεού στον Αδάμ, και ως Μεσ­σί­ας πρό­κει­ται να έλθω πάλι Κρι­τής ένδο­ξος πάνω στις νεφέ­λες του ουρα­νού) δεν έχει ούτε πού να ακουμ­πή­σει το κεφά­λι του. Μην περι­μέ­νεις λοι­πόν κι εσύ να έχεις σωμα­τι­κές ανέ­σεις και ανα­παύ­σεις, αλλά πάρε τις απο­φά­σεις σου γνω­ρί­ζον­τας από πριν ότι η ζωή των ακο­λού­θων μου είναι γεμά­τη από στε­ρή­σεις και θυσί­ες, όπως η δική μου)» [Ματθ.8,20].

Αλλά τι λέγω «δεν είχαν κατά­λυ­μα»; Ούτε τόπο για να στα­θούν είχαν· διό­τι ούτε όταν κατέ­φευ­γαν στην έρη­μο, ησύ­χα­ζαν· καθό­σον δεν είπε, «παρέ­μει­ναν στην έρη­μο», αλλά και εκεί ευρι­σκό­με­νοι έφευ­γαν και από εκεί κατα­διώ­κον­ταν· τους έδιω­χναν όχι μόνο από την κατοι­κη­μέ­νη περιο­χή, αλλά και από την ακα­τοί­κη­τη. Και υπεν­θυ­μί­ζει τους τόπους όπου ζού­σαν και τα γεγο­νό­τα που τους συνέ­βη­καν εκεί· «γεμά­τοι από στε­ρή­σεις και θλί­ψεις». «Έπει­τα», λέγει, «εσάς σας κατη­γο­ρού­σαν για τον Χρι­στό, και αυτό τα έκα­ναν στον Ηλία· τι είχαν να πουν σε βάρος του, και τον έδιω­χναν και τον κατα­δί­ω­καν και τον ανάγ­κα­ζαν να παλεύ­ει με την πεί­να;». Αυτό και αυτοί τότε πάθαι­ναν. Γι’ αυτό αλλού έλε­γε: «τῶν δὲ μαθητῶν καθὼς ηὐπορεῖτό τις, ὥρισαν ἕκαστος αὐτῶν εἰς δια­κο­νί­αν πέμ­ψαι τοῖς κατοι­κοῦσιν ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ ἀδελ­φοῖς(:οι μαθη­τές, λοι­πόν, ανά­λο­γα με τους πόρους και τα μέσα που διέ­θε­τε ο καθέ­νας, απο­φά­σι­σαν να στεί­λουν καθέ­νας απ’ αυτούς τη συν­δρο­μή του για να βοη­θή­σουν και να υπη­ρε­τή­σουν τους αδελ­φούς που κατοι­κού­σαν στην Ιου­δαία)»[Πράξ.11,29]. Πράγ­μα που συνέ­βη­κε και σε αυτούς.

«Κακου­χού­με­νοι», λέγει· δηλα­δή ήταν εκτε­θει­μέ­νοι σε όλα τα κακά, και στις οδοι­πο­ρί­ες και στους κιν­δύ­νους· πράγ­μα που και σε αυτούς συνέ­βαι­νε. Αλλά το «περιῆλθον», τι σημαί­νει; «Περι­πλα­νώ­με­νοι στις ερή­μους και στα όρη και στα σπή­λαια και στις τρύ­πες της γης». Τίπο­τε άλλο δεν δεί­χνει αυτό παρά μόνο παρου­σιά­ζει με μια λέξη, ότι περι­φέ­ρον­ταν όπως ακρι­βώς οι εξό­ρι­στοι και οι μετα­νά­στες, όπως ακρι­βώς εκεί­νοι που έχουν κατα­δι­κα­στεί για ατι­μί­ες, όπως εκεί­νοι που δεν είναι άξιοι να βλέ­πουν ούτε τον ήλιο και ούτε στην έρη­μο έβρι­σκαν κατα­φύ­γιο, αλλά έπρε­πε διαρ­κώς να φεύ­γουν, έπρε­πε να ανα­ζη­τούν κρύ­πτες, έπρε­πε ζων­τα­νοί να θάπτον­ται, πάν­το­τε να είναι φοβι­σμέ­νοι.

«Καὶ οὗτοι πάν­τες μαρ­τυ­ρη­θέν­τες διὰ τῆς πίστε­ως οὐκ ἐκομί­σαν­το τὴν ἐπαγ­γε­λί­αν, τοῦ Θεοῦ περὶ ἡμῶν κρεῖττόν τι προ­βλε­ψα­μέ­νου, ἵνα μὴ χωρὶς ἡμῶν τελειωθῶσι(:και όλοι αυτοί, αν και έλα­βαν εγκω­μια­στι­κή μαρ­τυ­ρία για την πίστη τους, δεν από­λαυ­σαν την υπό­σχε­ση της ουρά­νιας κλη­ρο­νο­μί­ας, επει­δή ο Θεός προ­έ­βλε­ψε κάτι καλύ­τε­ρο για εμάς, ώστε να λάβουν σε τέλειο βαθ­μό τη σωτη­ρία χωρίς εμάς)»[Εβρ.11,39]. «Ποιος λοι­πόν», λέγει, «είναι ο μισθός της τόσο μεγά­λης ελπί­δας; Ποια είναι η αντα­πό­δο­ση;». Μεγά­λη είναι και τόσο μεγά­λη, ώστε να μην μπο­ρεί να εκφρα­στεί με τον λόγο. «Διό­τι αυτά», λέγει, «που οφθαλ­μός δεν είδε και αυτί δεν άκου­σε ούτε στην καρ­διά του ανθρώ­που ανέ­βη­καν, αυτά είναι εκεί­να που ετοί­μα­σε ο Θεός για εκεί­νους που τον αγα­πούν». Αλλά ακό­μη δεν τα απή­λαυ­σαν, ακό­μη περι­μέ­νουν και πέθα­ναν έτσι μέσα σε τόση μεγά­λη θλί­ψη.

Και εκεί­νοι βέβαια έχουν τόσα πολ­λά χρό­νια που νίκη­σαν όλα αυτά και ακό­μη δεν τα απή­λαυ­σαν την αμοι­βή, και εσείς που βρί­σκε­στε ακό­μη στο στά­διο του αγώ­να, αδη­μο­νεί­τε; Σκε­φτεί­τε και εσείς τι σημαί­νει αυτό και πόσο ο Αβρα­άμ θα περι­μέ­νει· και τον από­στο­λο Παύ­λο που περι­μέ­νει πότε εσύ θα τελειω­θείς, για να μπο­ρέ­σουν τότε να λάβουν τον μισθό. Διό­τι, εάν και εμείς δεν παρα­βρε­θού­με εκεί, τους το προ­εί­πε ο Σωτή­ρας, δε θα τους αντα­μεί­ψει. Όπως ακρι­βώς ένας φιλό­στορ­γος πατέ­ρας εάν έλε­γε για τα παι­διά του, που ευδο­κι­μούν και έχουν ολο­κλη­ρώ­σει το έργο τους, να μην τα δώσουν να φάνε, εάν δεν έλθουν και οι αδελ­φοί τους. Και εσύ στε­νο­χω­ριέ­σαι για­τί ακό­μα δεν αμεί­φθη­κες; Τι λοι­πόν θα πρέ­πει να κάνει ο Άβελ, που πριν από όλους νίκη­σε, και ακό­μη περι­μέ­νει αστε­φά­νω­τος; Τι πρέ­πει επί­σης να κάνει ο Νώε; Και τι όλοι εκεί­νοι που έζη­σαν εκεί­να τα χρό­νια, που περι­μέ­νουν εσέ­να και τους μετά από εσέ­να; Βλέ­πεις ότι εμείς βρι­σκό­μα­στε σε πλε­ο­νε­κτι­κό­τε­ρη θέση από εκεί­νους; Καλά λοι­πόν είπε «ότι ο Θεός προ­έ­βλε­ψε κάτι καλύ­τε­ρο για εμάς». Για να μη νομί­ζουν δηλα­δή ότι πλε­ο­νε­κτούν απέ­ναν­τί μας εάν στε­φα­νώ­νον­ταν πρώ­τοι, όρι­σε να είναι κοι­νός για όλους ο και­ρός των στε­φά­νων και εκεί­νος που έχει νική­σει πριν τόσα πολ­λά χρό­νια μαζί σου να λάβει το στε­φά­νι.

Βλέ­πεις φρον­τί­δα; Και δεν είπε «για να μην στε­φα­νω­θούν χωρίς εμάς», αλλά «για να μην τελειω­θούν χωρίς εμάς»· ώστε τότε θα φανούν και τέλειοι. Μας πρό­λα­βαν στους αγώ­νες, αλλά δε θα μας προ­λά­βουν και στα στε­φά­νια. Δεν αδί­κη­σε εκεί­νους, αλλά τίμη­σε εμάς· ώστε τότε θα φανούν και τέλειοι. Μας πρό­λα­βαν στους αγώ­νες, αλλά δε θα μας προ­λά­βουν και στα στε­φά­νια. Δεν αδί­κη­σε εκεί­νους, αλλά τίμη­σε εμάς· διό­τι και αυτοί περι­μέ­νουν τα αδέλ­φια τους. Εφό­σον όλοι είμα­στε ένα σώμα, μεγα­λύ­τε­ρη γίνε­ται η ηδο­νή στο σώμα, όταν από κοι­νού στε­φα­νώ­νε­ται και όχι μεμο­νω­μέ­να. Πράγ­μα­τι οι δίκαιοι και ως προς αυτό είναι αξιο­θαύ­μα­στοι, διό­τι χαί­ρον­ται για τα αγα­θά των αδελ­φών τους, σαν να είναι δικά τους. Ώστε αυτό είναι σύμ­φω­νο και με την επι­θυ­μία εκεί­νων, το να στε­φα­νω­θούν δηλα­δή μαζί με όλα τα μέλη του σώμα­τός τους· διό­τι το να δοξα­στούν μαζί είναι μεγά­λη ηδο­νή. «Λοι­πόν και εμείς, αφού έχου­με γύρω μας ένα τόσο πυκνό σύν­νε­φο μαρ­τύ­ρων».

Σε πολ­λές περι­πτώ­σεις η Γρα­φή παρου­σιά­ζει την παρη­γο­ριά στα κακο­πα­θή­μα­τα από τα γεγο­νό­τα που συμ­βαί­νουν, όπως όταν λέγει ο προ­φή­της: «καὶ ἔσται εἰς σκιὰν ἀπὸ καύ­μα­τος καὶ ἐν σκέπῃ καὶ ἐν ἀποκρύφῳ ἀπὸ σκλη­ρό­τη­τος καὶ ὑετοῦ(:όλοι και όλα, όσα υπάρ­χουν κάτω από τη δρο­σε­ρή σκιά της νεφέ­λης, θα προ­στα­τεύ­ον­ται από το καύ­μα του ηλί­ου, θα σκε­πά­ζον­ται από τις ραγδαί­ες κατα­στρε­πτι­κές βρο­χές, θα ευρί­σκον­ται σε ασφά­λεια και θα ζουν με άνε­ση)»[Ησ.4,6]·και ο Δαβίδ: «ἡμέρας ὁ ἥλιος οὐ συγ­καύ­σει σε, οὐδὲ ἡ σελή­νη τὴν νύκτα(:τότε κατά την ημέ­ρα ο ήλιος δεν θα σε καυ­μα­τί­σει, ούτε η σελή­νη θα σε βλά­ψει κατά την νύκτα)» [Ψαλμ. 120,6].Αυτό λοι­πόν και εδώ λέγει, ότι η μνή­μη των αγί­ων εκεί­νων ανδρών, ως νέφος θα σκιά­ζει εκεί­νον που φλέ­γε­ται από θερ­μό­τε­ρη ακτί­να· έτσι ανα­σταί­νει και ανα­ζω­ο­γο­νεί την ψυχή, που είναι απο­κα­μω­μέ­νη από τις δυστυ­χί­ες. Και δεν είπε: «που αιω­ρεί­ται πάνω από εμάς», αλλά «που μας περι­βάλ­λει», που είναι πολύ πιο ανώ­τε­ρο· το κάνει για να δηλώ­σει με αυτό, ότι περι­βάλ­λον­τάς μας, είναι φυσι­κό ότι θα μας έχει σε μεγα­λύ­τε­ρη ασφά­λεια. Μάρ­τυ­ρες ονο­μά­ζει όχι μόνο αυτούς που ανα­φέ­ρον­ται στην Και­νή Δια­θή­κη, αλλά και στην Παλαιά· καθό­σον και αυτοί μαρ­τύ­ρη­σαν για το μεγα­λείο του Θεού· όπως οι τρεις παί­δες, οι περί τον Ηλία, οι προ­φή­τες όλοι.

‘’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’

Ομι­λία ΚΗ΄[υπο­μνη­μα­τι­σμός των εδα­φί­ων 12,1–3]

«Τοι­γα­ροῦν καὶ ἡμεῖς, τοσοῦ­τον ἔχον­τες περι­κεί­με­νον ἡμῖν νέφος μαρ­τύ­ρων, ὄγκον ἀπο­θέ­με­νοι πάν­τα καὶ τὴν εὐπε­ρί­στα­τον ἁμαρ­τί­αν, δι᾿ ὑπο­μο­νῆς τρέ­χω­μεν τὸν προ­κεί­με­νον ἡμῖν ἀγῶ­να(:έχον­τας λοι­πόν κι εμείς τρι­γύ­ρω μας ένα τόσο μεγά­λο και πυκνό σύν­νε­φο αγί­ων ανθρώ­πων που μαρ­τύ­ρη­σαν για την αλή­θεια της πίστε­ως, ας πετά­ξου­με από πάνω μας κάθε φορ­τίο βιο­τι­κών πραγ­μά­των και φρον­τί­δων, επι­πλέ­ον μάλι­στα και την αμαρ­τία, στην οποία εύκο­λα κανείς παρα­σύ­ρε­ται. Και ας τρέ­χου­με με υπο­μο­νή τον αγώ­να που προ­βάλ­λει μπρο­στά μας)»[Εβρ.12,1].

Ποια είναι τα φορ­τία των βιο­τι­κών πραγ­μά­των και φρον­τί­δων που λέγει εδώ ο από­στο­λος; Εννο­εί τον ύπνο, την αμέ­λεια, τους τιπο­τέ­νιους λογι­σμούς, όλα τα ανθρώ­πι­να· «καὶ τὴν εὐπε­ρί­στα­τον ἁμαρ­τί­αν(:και την αμαρ­τία στην οποία εύκο­λα παρα­σύ­ρε­ται κανείς)». «Εὐπε­ρί­στα­τον», δηλα­δή, αυτήν που εύκο­λα μας παρα­σύ­ρει και μας κατα­βά­λει ή αυτήν που εύκο­λα θα αντι­με­τω­πι­στεί από εμάς και θα απο­φευ­χθεί· αλλά μάλ­λον αυτό εννο­εί· διό­τι είναι εύκο­λο, εάν θέλου­με, να νική­σου­με την αμαρ­τία. «Δι᾿ ὑπο­μο­νῆς(:με υπο­μο­νή)», λέγει, «τρέ­χω­μεν τὸν προ­κεί­με­νον ἡμῖν ἀγῶ­να (:ας τρέ­χου­με τον αγώ­να που προ­βά­λει μπρο­στά μας)». Δεν είπε «ας πυγ­μα­χού­με», ούτε «ας παλεύ­ου­με», ούτε «ας πολε­μού­με», αλλά αυτό που ήταν ευκο­λό­τε­ρο από όλα, το αγώ­νι­σμα του δρό­μου, αυτό ανέ­φε­ρε. Ούτε είπε, «ας είμα­στε οι πρώ­τοι στον αγώ­να», αλλά «ας δεί­χνου­με υπο­μο­νή όσο διε­ξά­γου­με αυτόν, να μην παρα­λύ­σου­με». «Ας τρέ­χου­με», λέγει «τον αγώ­να που βρί­σκε­ται μπρο­στά μας με υπο­μο­νή».

Έπει­τα παρου­σιά­ζει το σπου­δαιό­τε­ρο μέρος της παρα­κλή­σε­ως, στο οποίο και πρώ­το και τελευ­ταίο τοπο­θε­τεί τον Χρι­στό: «ἀφορῶντες εἰς τὸν τῆς πίστε­ως ἀρχηγὸν καὶ τελειωτὴν Ἰησοῦν(:και που­θε­νά αλλού ας μη στρέ­φου­με τα βλέμ­μα­τά μας και την προ­σο­χή μας παρά μόνο στον Ιησού, που είναι ο αρχη­γός και ο θεμε­λιω­τής της πίστε­ώς μας και μας τελειο­ποιεί σε αυτήν)»[Εβρ.12,2], λέγει· πράγ­μα που και ο ίδιος ο Χρι­στός έλε­γε συνε­χώς στους μαθη­τές Του: «ἀρκετὸν τῷ μαθητῇ ἵνα γένη­ται ὡς ὁ διδά­σκα­λος αὐτοῦ, καὶ τῷ δούλῳ ὡς ὁ κύριος αὐτοῦ. εἰ τὸν οἰκοδε­σπό­την Βεελ­ζε­βοὺλ ἐκάλε­σαν, πόσῳ μᾶλλον τοὺς οἰκια­κοὺς αὐτοῦ;(: είναι αρκε­τό στον μαθη­τή να έχει την ίδια μετα­χεί­ρι­ση που έχει και ο κύριός του. Άλλω­στε κι εμέ­να, που είμαι ο Διδά­σκα­λος και Κύριός σας, δεν με κατα­διώ­κουν; Εάν εμέ­να, που είμαι νοι­κο­κύ­ρης στον οίκο του Θεού, με απε­κά­λε­σαν Βεελ­ζε­βούλ, δηλα­δή άρχον­τα των δαι­μο­νί­ων, πόσο μάλ­λον θα απο­κα­λέ­σουν έτσι κι εσάς, που είστε οι οικια­κοί μου, οι δικοί μου άνθρω­ποι;)»[Ματθ.10,25] και πάλι: «Οὐκ ἔστι μαθητὴς ὑπὲρ τὸν διδά­σκα­λον οὐδὲ δοῦλος ὑπὲρ τὸν κύριον αὐτοῦ(:και μην παρα­ξε­νεύ­ε­στε από τους διωγ­μούς αυτούς. Κάθε μαθη­τής, για όσο διά­στη­μα εξα­κο­λου­θεί να είναι μαθη­τής, δεν είναι ποτέ ανώ­τε­ρος από τον δάσκα­λό Του˙ ούτε κανείς δού­λος είναι ανώ­τε­ρος από τον κύριό Του)»[Ματθ.10,24].

«Ἀφορῶντες εἰς τὸν τῆς πίστε­ως ἀρχηγὸν καὶ τελειωτὴν Ἰησοῦν(:και που­θε­νά αλλού ας μη στρέ­φου­με τα βλέμ­μα­τά μας και την προ­σο­χή μας παρά μόνο στον Ιησού, που είναι ο αρχη­γός και ο θεμε­λιω­τής της πίστε­ώς μας και μας τελειο­ποιεί σε αυτήν)»· δηλα­δή, για να μάθου­με να τρέ­χου­με, ας στρέ­ψου­με τα βλέμ­μα­τά μας προς τον Χρι­στό. Όπως ακρι­βώς δηλα­δή σε όλες τις τέχνες και τα αγω­νί­σμα­τα, όταν προ­σέ­χου­με τους διδα­σκά­λους μας, τότε εντυ­πώ­νου­με την τέχνη στη διά­νοιά μας, παίρ­νον­τας δια της ορά­σε­ως κάποιους κανό­νες, έτσι λοι­πόν και εδώ, εάν θέλου­με να τρέ­χου­με και να μάθου­με να τρέ­χου­με καλά, ας στρέ­ψου­με τα βλέμ­μα­τά μας προς τον Χρι­στό, τον αρχη­γό και τελειω­τή της πίστε­ώς μας. Τι σημαί­νει αυτό; Δηλα­δή, Αυτός έβα­λε μέσα μας την πίστη, Αυτός μας έδω­σε την αρχή.

Αυτό έλε­γε ο Χρι­στός και προς τους μαθη­τές Του: «οὐχ ὑμεῖς με ἐξελέ­ξα­σθε, ἀλλ᾿ ἐγὼ ἐξελε­ξά­μην ὑμᾶς(:δεν με δια­λέ­ξα­τε εσείς, αλλά εγώ σας διά­λε­ξα και σας εγκα­τέ­στη­σα στο υψη­λό έργο σας)»[Ιω.15,16]. Αλλά και ο Παύ­λος λέγει: «ἄρτι γινώ­σκω ἐκ μέρους, τότε δὲ ἐπιγνώ­σο­μαι καθὼς καὶ ἐπεγνώ­σθην(:τώρα γνω­ρί­ζω ένα μόνο μέρος της αλή­θειας· τότε όμως θα λάβω τόσο τέλεια γνώ­ση, όσο τέλεια με γνώ­ρι­ζε ο παν­το­γνώ­στης Κύριος, όταν ενερ­γού­σε την επι­στρο­φή μου και με καλού­σε στο απο­στο­λι­κό αξί­ω­μα)»[Α΄Κορ.13,12].

Εάν όμως ο Κύριος έβα­λε μέσα μας την αρχή της πίστε­ως, Αυτός θα προ­σθέ­σει και το τέλος.«ὃς ἀντὶ τῆς προ­κει­μέ­νης αὐτῷ χαρᾶς ὑπέμει­νε σταυ­ρόν, αἰσχύ­νης κατα­φρο­νή­σας, ἐν δεξιᾷ τε τοῦ θρό­νου τοῦ Θεοῦ κεκά­θι­κεν(: Αυτός)», λέγει, «(για τη χαρά που είχε μπρο­στά Του και θα δοκί­μα­ζε όταν με το πάθη­μά Του θα έσω­ζε πολ­λούς, υπέ­μει­νε σταυ­ρι­κό θάνα­το και περι­φρό­νη­σε την ντρο­πή και την ατί­μω­ση του θανά­του Του. Γι’ αυτό και έχει καθί­σει τώρα στα δεξιά του θρό­νου του Θεού)»[Εβρ.12,2]. Δηλα­δή, εάν ήθε­λε, θα μπο­ρού­σε να μην υπο­φέ­ρει· διό­τι «ἀνομί­αν οὐκ ἐποί­η­σεν, οὐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ στό­μα­τι αὐτοῦ(:δεν διέ­πρα­ξε καμία αμαρ­τία, ούτε βρέ­θη­κε δόλος στο στό­μα Του)»[Ησ.53,9].

Όπως και ο Ίδιος ο Κύριος λέγει στα ευαγ­γέ­λια: «Οὐκέτι πολλὰ λαλή­σω μεθ᾿ ὑμῶν· ἔρχε­ται γὰρ ὁ τοῦ κόσμου ἄρχων, καὶ ἐν ἐμοὶ οὐκ ἔχει οὐδέν(:δεν θα πω πλέ­ον πολ­λά μαζί σας. Δεν μένει άλλω­στε και­ρός για να σας πω περισ­σό­τε­ρα· διό­τι έρχε­ται ο σατα­νάς, που εξου­σιά­ζει τον κόσμο που βρί­σκε­ται μακριά από τον Θεό˙ και έρχε­ται για να πραγ­μα­το­ποι­ή­σει την τελευ­ταία και βιαιό­τε­ρη επί­θε­σή του εναν­τί­ον μου. Αλλά δεν θα βρει σε μένα τίπο­τε το δικό του, το οποίο θα του δίνει κάποια εξου­σία ή κάποιο δικαί­ω­μα επά­νω μου)»[Ιω.14,30]. Εξαρ­τιό­ταν δηλα­δή από Αυτόν, εάν βέβαια ήθε­λε, να μην σταυ­ρω­θεί. Διό­τι λέγει, «οὐδεὶς αἴρει αὐτὴν ἀπ᾿ ἐμοῦ, ἀλλ᾿ ἐγὼ τίθη­μι αὐτὴν ἀπ᾿ ἐμαυ­τοῦ· ἐξου­σί­αν ἔχω θεῖναι αὐτήν, καὶ ἐξου­σί­αν ἔχω πάλιν λαβεῖν αὐτήν· ταύ­την τὴν ἐντολὴν ἔλαβον παρὰ τοῦ πατρός μου(:κανείς δεν έχει τη δύνα­μη να πάρει τη ζωή μου και να με θανα­τώ­σει εάν δεν το θελή­σω εγώ. Αλλά εγώ από μόνος μου την παρα­δί­δω. Έχω εξου­σία να προ­σφέ­ρω τη ζωή μου, κι έχω εξου­σία πάλι να την πάρω πίσω. Αυτή την εντο­λή πήρα από τον Πατέρα μου, να θυσιά­σω τη ζωή μου πάνω στο σταυ­ρό και να την πάρω πάλι με την Ανά­στα­ση. Έτσι θα ανα­δει­χθώ ο αιώ­νιος αρχιε­ρέ­ας και μεσί­της για τη σωτη­ρία των προ­βά­των μου)»[Ιω.10,18].

Εάν λοι­πόν Αυτός που δεν είχε καμία ανάγ­κη να σταυ­ρω­θεί, σταυ­ρώ­θη­κε για χάρη μας πόσο μάλ­λον είναι δίκαιο εμείς να υπο­μέ­νου­με τα πάν­τα με γεν­ναιό­τη­τα; «Ὃς ἀντὶ τῆς προ­κει­μέ­νης αὐτῷ χαρᾶς ὑπέμει­νε σταυ­ρόν, αἰσχύ­νης κατα­φρο­νή­σας, ἐν δεξιᾷ τε τοῦ θρό­νου τοῦ Θεοῦ κεκά­θι­κεν(:Αυτός για τη χαρά που είχε μπρο­στά Του και θα δοκί­μα­ζε όταν με το πάθη­μά Του θα έσω­ζε πολ­λούς, υπέ­μει­νε σταυ­ρι­κό θάνα­το και περι­φρό­νη­σε την ντρο­πή και την ατί­μω­ση του θανά­του Του. Γι’ αυτό και έχει καθί­σει τώρα στα δεξιά του θρό­νου του Θεού)», λέει. Τι σημαί­νει όμως το «αἰσχύ­νης κατα­φρο­νή­σας»; «Προ­τί­μη­σε», λέει, «τον επο­νεί­δι­στο θάνα­το».

Έστω, θα πέθαι­νε· για­τί όμως και με τρό­πο επο­νεί­δι­στο; Για κανέ­να λόγο, παρά για να μας διδά­ξει να περι­φρο­νού­με την ανθρώ­πι­νη δόξα. Γι’ αυτό αν και δεν είχε αμαρ­τία, προ­τί­μη­σε αυτό το θάνα­το για να μας διδά­ξει να υπο­μέ­νου­με θαρ­ρα­λέα και να κατα­φρο­νού­με την ντρο­πή. Για­τί δεν είπε «λύπη», αλλά «αισχύ­νη»· διό­τι δεν τα υπέ­φε­ρε αυτά αισθα­νό­με­νος λύπη. Ποιο λοι­πόν ήταν ότι απο­τέ­λε­σμα; Άκου­σε· διό­τι προ­σθέ­τει: «ἐν δεξιᾷ τε τοῦ θρό­νου τοῦ Θεοῦ κεκά­θι­κεν(:γι’ αυτό και έχει καθί­σει τώρα στα δεξιά του θρό­νου του Θεού)».

Βλέ­πεις το βρα­βείο; Αυτό και ο Παύ­λος γρά­φον­τας λέει: «Διὸ καὶ ὁ Θεὸς αὐτὸν ὑπερύ­ψω­σε καὶ ἐχαρί­σα­το αὐτῷ ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα, ἵνα ἐν τῷ ὀνόμα­τι Ἰησοῦ πᾶν γόνυ κάμψῃ ἐπου­ρα­νί­ων καὶ ἐπιγεί­ων καὶ κατα­χθο­νί­ων, καὶ πᾶσα γλῶσσα ἐξομο­λο­γή­ση­ται ὅτι Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς εἰς δόξαν Θεοῦ πατρός(:για την ταπεί­νω­ση λοι­πόν και την υπα­κοή Του αυτή ο Θεός Τον υπε­ρύ­ψω­σε και ως άνθρω­πο και Του χάρι­σε όνο­μα, το όνο­μα Κύριος Ιησούς Χρι­στός, που είναι πάνω από κάθε άλλο όνο­μα. Τον υπε­ρύ­ψω­σε, ώστε στο όνο­μα του Ιησού να γονα­τί­σουν ταπει­νά και να Τον προ­σκυ­νή­σουν λατρευ­τι­κά και οι άγγε­λοι στον ουρα­νό και οι άνθρω­ποι στη γη και οι ψυχές των νεκρών στα κατα­χθό­νια˙ αλλά κι αυτά τα δαι­μο­νι­κά όντα που είναι στα κατα­χθό­νια με τρό­μο να υπο­κλι­θούν μπρο­στά στο μεγα­λείο Του. Και έτσι κάθε γλώσ­σα να ομο­λο­γή­σει φανε­ρά, δυνα­τά και ξεκά­θα­ρα ότι ο Ιησούς Χρι­στός είναι Κύριος. Και με την ομο­λο­γία αυτή και την ανα­γνώ­ρι­ση του Ιησού Χρι­στού ως Κυρί­ου θα δοξά­ζε­ται ο Θεός Πατήρ)»[Φιλιπ.2,9–11].

Εννο­εί το ανα­φε­ρό­με­νο στην σάρ­κα. Και βέβαια και αν ακό­μα δεν υπήρ­χε κανέ­να έπα­θλο, ήταν αρκε­τό το παρά­δειγ­μα του Κυρί­ου να πεί­σει τον καθέ­να να τα προ­τι­μή­σει αυτά τώρα αυτά, τώρα όμως και βρα­βεία βρί­σκον­ται μπρο­στά μας όχι συνή­θη, αλλά μεγά­λα και απόρ­ρη­τα. Ώστε και εμείς αν μας συμ­βεί κάτι τέτοιο, πριν από τους απο­στό­λους ας σκε­φτού­με τον Χρι­στό. Για­τί; Διό­τι όλη η ζωή Του ήταν γεμά­τη από ύβρεις· και πράγ­μα­τι πάν­το­τε άκου­γε ότι είναι τρε­λός και πλά­νος και μάγος· και άλλο­τε έλε­γαν οι Ιου­δαί­οι:«Οὗτος ὁ ἄνθρω­πος οὐκ ἔστι παρὰ τοῦ Θεοῦ, ὅτι τὸ σάβ­βα­τον οὐ τηρεῖ(:αυτός ο άνθρω­πος δεν μπο­ρεί να είναι σταλ­μέ­νος από τον Θεό, διό­τι δεν τηρεί την αργία του Σαβ­βά­του)»[Ιω.9,16]· άλλο­τε πάλι: «καὶ γογ­γυ­σμὸς πολὺς περὶ αὐτοῦ ἦν ἐν τοῖς ὄχλοις. οἱ μὲν ἔλεγον ὅτι ἀγαθός ἐστιν· ἄλλοι ἔλεγον, οὔ, ἀλλὰ πλανᾷ τὸν ὄχλον (:και οι διά­φο­ρες ομά­δες του λαού διαρ­κώς κρυ­φο­μι­λού­σαν κι έκα­ναν διά­φο­ρα παρά­πο­να και σχό­λια γι’ Αυτόν, άλλο­τε αρνη­τι­κά και άλλο­τε ευνοϊ­κά. Άλλοι έλε­γαν ότι ο Ιησούς είναι καλός και ειλι­κρι­νής, ενώ άλλοι έλε­γαν: Όχι, δεν είναι καλός˙ είναι λαο­πλά­νος κι εξα­πα­τά τον εύπι­στο λαό)» [Ιω.7,12]. Και πάλι: « λέγον­τες· κύριε, ἐμνή­σθη­μεν ὅτι ἐκεῖνος ὁ πλά­νος εἶπεν ἔτι ζῶν, μετὰ τρεῖς ἡμέρας ἐγεί­ρο­μαι (:και είπαν στον Πιλά­το: Κύριε, θυμη­θή­κα­με ότι εκεί­νος ο λαο­πλά­νος είχε πει όταν ακό­μη ζού­σε: “Τρεις ημέ­ρες μετά το θάνα­τό μου θα ανα­στη­θώ”)»[Ματθ.27,63].

Και ως μάγο aκόμη Τον είχαν συκο­φαν­τή­σει οι Φαρι­σαί­οι, λέγον­τας: «Οὗτος οὐκ ἐκβάλ­λει τὰ δαι­μό­νια εἰμὴ ἐν τῷ Βεελ­ζε­βούλ, ἄρχον­τι τῶν δαι­μο­νί­ων (:Αυτός δεν βγά­ζει τα δαι­μό­νια παρά μόνο με τη βοή­θεια και τη δύνα­μη του Βεελ­ζε­βούλ, που είναι ο άρχον­τας των δαι­μο­νί­ων)»[Ματθ.12,24]. Και: «δαι­μό­νιον ἔχει καὶ μαί­νε­ται· τί αὐτοῦ ἀκούετε;μαίνεται και έχει δαι­μό­νιο(:για να έχει τέτοια ιδέα για τον εαυ­τό του, πρέ­πει να έχει δαι­μό­νιο και γι’ αυτό παρα­λο­γί­ζε­ται. Για­τί τον προ­σέ­χε­τε και ακού­τε αυτά που λέει;)» [Ιω.10,20]. Και αυτά τα άκου­γε από αυτούς ενώ τους ευερ­γε­τού­σε θαυ­μα­τουρ­γού­σε και παρου­σί­α­ζε έργα θεϊ­κά· διό­τι εάν τα άκου­γε χωρίς να κάνει κάποιο θαυ­μα­τουρ­γι­κό σημείο πάνω από τις ανθρώ­πι­νες δυνά­μεις, δεν θα ήταν τόσο παρά­δο­ξο· εάν λοι­πόν ενώ δίδα­σκε την αλή­θεια άκου­γε ότι είναι πλά­νος και, ενώ έβγα­ζε τα δαι­μό­νια, έλε­γαν ότι έχει δαι­μό­νιο και ενώ απο­μά­κρυ­νε όλα τα κακά, ονο­μα­ζό­ταν μάγος, ποιο θαύ­μα δεν υπερ­βάλ­λει αυτό; Πράγ­μα­τι αυτές τις κατη­γο­ρί­ες συνε­χώς του απέ­δι­δαν.

Και αν θέλεις να μάθεις τους εμπαιγ­μούς και τις ειρω­νεί­ες που εξέ­πλε­αν εναν­τί­ον Του, πράγ­μα που υπερ­βο­λι­κά πλη­γώ­νει τις ψυχές μας, άκου­σε πρώ­τα αυτές που προ­έρ­χον­ταν από τους ομο­γε­νείς Του· «καὶ ἐλθὼν εἰς τὴν πατρί­δα αὐτοῦ ἐδίδα­σκεν αὐτοὺς ἐν τῇ συνα­γωγῇ αὐτῶν, ὥστε ἐκπλήτ­τε­σθαι αὐτοὺς καὶ λέγειν· πόθεν τούτῳ ἡ σοφία αὕτη καὶ αἱ δυνάμεις;οὐχ οὗτός ἐστιν ὁ τοῦ τέκτο­νος υἱός; οὐχὶ ἡ μήτηρ αὐτοῦ λέγε­ται Μαριὰμ καὶ οἱ ἀδελ­φοὶ αὐτοῦ Ἰάκω­βος καὶ Ἰωσῆς καὶ Σίμων καὶ Ἰούδας; (:κι αφού ήλθε στην πατρί­δα του τη Ναζα­ρέτ, δίδα­σκε τους κατοί­κους της στη συνα­γω­γή τους με τόση σοφία και δύνα­μη, ώστε αυτοί να εκπλήσ­σον­ται και να λένε: Από πού αυτός απέ­κτη­σε αυτή τη σοφία και τα θαύ­μα­τα; Δεν είναι αυτός ο γιος του μαραγ­κού; Δεν ονο­μά­ζε­ται η μητέ­ρα του Μαριάμ, και οι αδελ­φοί του Ιάκω­βος και Ιωσής και Σίμων ο Ιού­δας;)»[Ματθ.13,54]. Και περι­παί­ζον­τάς Τον για τον τόπο της κατα­γω­γής Του, έλε­γαν ότι είναι από την Ναζα­ρέτ: «ἀπεκρί­θη­σαν καὶ εἶπον αὐτῷ· μὴ καὶ σὺ ἐκ τῆς Γαλι­λαί­ας εἶ; ἐρεύ­νη­σον καὶ ἴδε ὅτι προ­φή­της ἐκ τῆς Γαλι­λαί­ας οὐκ ἐγήγερ­ται(:οι Φαρι­σαί­οι τότε είπαν στον Νικό­δη­μο: “Μήπως είσαι κι εσύ από τη Γαλι­λαία; Εξέ­τα­σε και εύκο­λα θα δεις και θα πει­σθείς από τα πράγ­μα­τα ότι κανείς προ­φή­της από τη Γαλι­λαία δεν έχει βγει έως τώρα”)»[Ιω.7,52]· και τα υπέ­με­νε όλα, αν και πολύ Τον συκο­φαν­τού­σαν.

Και πάλι έλε­γαν: «Οὐχὶ ἡ γραφὴ εἶπεν ὅτι ἐκ τοῦ σπέρ­μα­τος Δαυ­ΐδ καὶ ἀπὸ Βηθλεὲμ τῆς κώμης, ὅπου ἦν Δαυ­ΐδ, ὁ Χριστὸς ἔρχε­ται; (:δεν είπε η Αγία Γρα­φή ότι ο Μεσ­σί­ας Χρι­στός θα προ­έρ­χε­ται από το γένος του Δαβίδ και από το χωριό της Βηθλε­έμ, όπου γεν­νή­θη­κε και μεγά­λω­σε ο Δαβίδ;)»[Ιω.7,42]. Θέλεις να μάθεις και τις ειρω­νεί­ες που εξα­πέ­λυαν εναν­τί­ον Του κατά την διάρ­κεια της Σταύ­ρω­σης; Τον προ­σκύ­νη­σαν περι­παι­κτι­κά, Τον χτυ­πού­σαν, Τον ράπι­ζαν και έλε­γαν: «Προ­φή­τευ­σον ἡμῖν Χρι­στέ, τίς ἐστιν ὁ παί­σας σε;(:προφή­τευ­σέ μας, Χρι­στέ, ποιος είναι εκεί­νος που σε χτύ­πη­σε;)»[Ματθ.26,68]. Και ξύδι Του προ­σέ­φε­ραν και έλε­γαν: «ὁ κατα­λύ­ων τὸν ναὸν καὶ ἐν τρι­σὶν ἡμέ­ραις οἰκο­δο­μῶν! σῶσον σεαυ­τόν· εἰ υἱὸς εἶ τοῦ Θεοῦ, κατά­βη­θι ἀπὸ τοῦ σταυ­ροῦ(:Εσύ που θα γκρέ­μι­ζες τον ναό και σε τρεις ημέ­ρες θα τον ξανα­έ­κτι­ζες, σώσε τώρα τον εαυ­τό σου. Εάν είσαι υιός του Θεού, κατέ­βα από το σταυ­ρό)»[Ματθ.27,40].

Ακό­μα και ο δού­λος του αρχιε­ρέα Τον ράπι­σε· και ο Κύριος είπε σε αυτόν τότε: «Εἰ κακῶς ἐλάλη­σα, μαρ­τύ­ρη­σον περὶ τοῦ κακοῦ· εἰ δὲ καλῶς, τί με δέρεις; (:εάν είπα κάτι κακό, από­δει­ξε ενώ­πιον του δικα­στη­ρί­ου με κανο­νι­κή μαρ­τυ­ρία ποιο ήταν αυτό το κακό. Εάν όμως μίλη­σα καλά, για­τί με χτυ­πάς;)»[Ιω.18,23]. Αλλά και χλευά­ζον­τάς Τον, Του φόρε­σαν χλα­μύ­δα και τον έφτυ­ναν στο πρό­σω­πο και Τον υπέ­βαλ­λαν σε όλες τις δοκι­μα­σί­ες πει­ρά­ζον­τάς Τον. Θέλεις να γνω­ρί­σεις και τις κατη­γο­ρί­ες τις κρυ­φές, τις φανε­ρές, εκεί­νες που προ­ερ­χό­ταν από τους μαθη­τές Του; Διό­τι το «μὴ καὶ ὑμεῖς θέλε­τε ὑπάγειν; (:Μήπως θέλε­τε και σεις να φύγε­τε;)»[Ιω.6,67], και το «ἀπεκρί­θη ὁ ὄχλος καὶ εἶπε· δαι­μό­νιον ἔχεις· τίς σε ζητεῖ ἀποκτεῖναι;(:είσαι δαι­μο­νι­σμέ­νος, και το δαι­μό­νιο σου διε­τά­ρα­ξε τα μυα­λά και σου δημιουρ­γεί μελαγ­χο­λία και μανία κατα­διώ­ξε­ως, ώστε να νομί­ζεις ότι κάποιοι θέλουν να σε σκο­τώ­σουν. Ποιος θέλει να σε σκο­τώ­σει;)»[Ιω.7,20], λεγό­ταν από εκεί­νους που είχαν ήδη πιστέ­ψει.