ΚΥΡΙΑΚΗ ΛΓ΄ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ (ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ)

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

«Σύ δέ παρηκολούθηκάς μου τῇ διδασκαλίᾳ(:Εσύ όμως έχεις παρακολουθήσει τη διδασκαλία μου)»[Β΄Τιμ.3,10]. «Ο στόχος σου ήταν να είσαι ισχυρός· δεν ήρθες απλώς, αλλά ‘’έχεις παρακολουθήσει’’». Εδώ δηλώνει ότι ο χρόνος ήταν πολύς, με το να πει «έχεις παρακολουθήσει τη διδασκαλία μου»: αυτό λέγεται για τον λόγο, την προφορική διδασκαλία του Παύλου· «τῇ ἀγωγῇ(:τη γενικότερη συμπεριφορά μου)»: αυτό λέγεται για τον βίο του· «τῇ προθέσει (:την πρόθεση και τα ελατήριά μου)»: αυτό λέγεται για την προθυμία και την καρτερικότητα της ψυχής του. «Αυτά», λέγει, «δεν τα έλεγα χωρίς να τα εφαρμόζω και ούτε φιλοσοφούσα μόνο με λόγια».

«Έχεις παρακολουθήσει επίσης, Τιμόθεε», του λέγει, «τῇ πίστει, τῇ μακροθυμίᾳ (:τη φωτισμένη πίστη μου, τη μακροθυμία μου)»· «ότι τίποτε από αυτά», λέγει, «δεν μου προκαλούσε ταραχή»· «τῇ ἀγάπῃ (:την αγάπη μου)», πράγμα που δεν το είχαν αυτοί· «τῇ ὑπομονῇ (:την υπομονή μου)», όπως ακριβώς ούτε και αυτό. «Με τη μακροθυμία μου», λέγει· προς τους αιρετικούς έδειχνα πολλή μακροθυμία. «Με την υπομονή μου» προς τους διωγμούς: «τοῖς διωγμοῖς, τοῖς παθήμασιν (:στους διωγμούς μου, στα παθήματά μου)». Γιατί δύο είναι αυτά που ταράσσουν τον δάσκαλο, το να υπάρχουν γύρω πολλοί αιρετικοί, και το να μη δείχνει υπομονή στα παθήματα. Αλλά όμως γι΄αυτούς πολλά είπε ο Παύλος, ότι και παλιά υπήρχαν και θα υπάρξουν, και κανένας χρόνος δεν είναι καθαρός απ’ αυτούς, και ότι δεν θα μπορέσουν να μας βλάψουν σε τίποτε, και ότι στον κόσμο υπάρχουν σκεύη χρυσά και αργυρά.

Βλέπεις λοιπόν αυτόν που ομιλεί για τις θλίψεις; «οἷά μοι ἐγένοντο ἐν ᾽Αντιοχείᾳ, ἐν ᾽Ικονίῳ, ἐν Λύστροις(:σαν αυτά που υπέμεινα στην Αντιόχεια, στο Ικόνιο, στα Λύστρα )». Γιατί άραγε αυτά μόνο είπε από τα πολλά παθήματα; Επειδή τα υπόλοιπα ήταν γνωστά στον Τιμόθεο· και ίσως αυτά τα πράγματα τα θυμάται σαν πρόσφατα, όχι τα παλιά· και δεν τα απαριθμεί κατά είδος· γιατί δεν είναι κενόδοξος ούτε φιλόδοξος, αφού το λέγει για παρηγοριά του μαθητή, όχι για επίδειξη. «Αντιόχεια» εδώ εννοεί την Αντιόχεια της Πισιδίας, και τα Λύστρα, από όπου καταγόταν ο Τιμόθεος. «οἵους διωγμοὺς ὑπήνεγκα (:ποιους φοβερούς διωγμούς υπέμεινα)». Και τα δύο είναι παρηγορητικά· ότι δηλαδή και εγώ έδειχνα γενναία προθυμία, και δεν εγκαταλείφτηκα, και δεν είναι δυνατό να πω ότι ο Θεός με πρόδωσε, αλλά κατέστησε λαμπρότερο το στεφάνι μου. «οἵους διωγμοὺς ὑπήνεγκα (:ποιους φοβερούς διωγμούς υπέμεινα)», λέγει, «καὶ ἐκ πάντων με ἐρρύσατο ὁ Κύριος (:και από όλα με γλύτωσε ο Κύριος)».

«Καὶ πάντες δὲ οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ ᾽Ιησοῦ διωχθήσονται (:και όχι μόνο εγώ έπαθα και πάσχω αυτά, αλλά και όλοι όσοι θέλουν να ζουν με ευσέβεια, όπως αρμόζει στους πιστούς που είναι ενωμένοι με τον Ιησού Χριστό, θα καταδιωχθούν)»[Β΄Τιμ.3,12]. «Γιατί όμως», λέγει, «ομιλώ απλώς για τον εαυτό μου; Καθένας από αυτούς που θέλει να ζει με ευσέβεια, θα διωχθεί». «Διωγμούς» εδώ εννοεί τις θλίψεις, τις οδύνες. Γιατί δεν υπάρχει άνδρας που να βαδίζει την οδό της αρετής χωρίς θλίψη, οδύνη και πειρασμούς· γιατί πώς θα μπορούσε να γίνει αλλιώς γι΄αυτόν που βαδίζει τη στενή και θλιμμένη οδό; Γι΄αυτόν που άκουσε ότι «ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε(:εφόσον είστε μέσα στον κόσμο, θα έχετε θλίψη)»;[Ιω. 16,33]. Αν εκείνο τον χρόνο έλεγε ο Ιώβ, «πειρατήριόν ἐστιν ὁ βίος ἀνθρώπου ἐπὶ τῆς γῆς(:γεμάτη δοκιμασίες και πειρασμούς είναι η ζωή του ανθρώπου εδώ στη γη)»[Ιώβ, 7,1], πόσο μάλλον τότε;

«Πονηροὶ δὲ ἄνθρωποι(:Αντιθέτως, άνθρωποι κακοί, που καταδιώκουν και βασανίζουν τους ευσεβείς)», λέγει, «καὶ γόητες προκόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον, πλανῶντες καὶ πλανώμενοι(:αλλά και απατεώνες, θα προχωρούν από το κακό στο χειρότερο· θα πλανούν και θα εξαπατούν τους άλλους, αλλά και αυτοί οι ίδιοι θα πλανώνται και θα εξαπατώνται)»[Β΄Τιμ. 3,13]. «Τίποτε από αυτά ας μη σε θορυβεί», λέγει, «αν εκείνοι ζουν με άνεση, ενώ εσύ με πειρασμούς· τέτοια είναι η φύση του πράγματος. Από τα δικά μου μπορείς να μάθεις ότι δεν υπάρχει άνθρωπος που να πολεμά με τους πονηρούς και να μην είναι σε θλίψη. Δεν είναι δυνατόν αυτός που πυγμαχεί να ζει σε τρυφή, δεν είναι δυνατόν αυτός που παλεύει να ευωχεί. Κανένας λοιπόν από τους αθλητές ας μη ζητάει άνεση, κανένας ας μη βρίσκεται σε ευθυμία. Πάλι τα παρόντα είναι αγώνας, πόλεμος, θλίψη, στενοχώρια, δοκιμασία, το στάδιο των αγώνων. Άλλοι είναι οι καιροί της ανέσεως· αυτός ο καιρός είναι των ιδρώτων, αυτός είναι των πόνων. Κανένας που αποδύθηκε και αλείφτηκε δεν επιζητεί άνεση. Αν λοιπόν επιζητείς άνεση, γιατί αποδύθηκες τον αγώνα; Γιατί σήκωσες τα χέρια;». «Και πώς», λέγει, «να μην τα σηκώσω τώρα;» Όταν δεν συγκρατείς τις επιθυμίες, όταν δεν μάχεσαι ενάντια προς την ορμή της φύσεως.

«Σὺ δὲ μένε ἐν οἷς ἔμαθες καὶ ἐπιστώθης, εἰδὼς παρὰ τίνος ἔμαθες καὶ ὅτι ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας, τὰ δυνάμενά σε σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διὰ πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ ᾽Ιησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν (:Εσύ, όμως, Τιμόθεε, μένε ακλόνητος σε εκείνα που έμαθες και βεβαιώθηκες για την αλήθειά τους, από την προσωπική σου πείρα, διότι ξέρεις καλά από ποιον διδάσκαλο τα έμαθες. Αυτό μην το ξεχνάς ποτέ, αλλά να το διατηρείς ζωντανά στη μνήμη σου. Και ότι ακόμη από μικρό παιδί γνωρίζεις τις Άγιες Γραφές, οι οποίες μπορούν να σου μεταδώσουν την αληθινή σοφία, που οδηγεί στη σωτηρία με την πίστη στον Ιησού Χριστό)»[Β΄Τιμ.3,14-15]. 

Τι σημαίνει αυτό; Όπως ακριβώς ο προφήτης Δαβίδ προέτρεψε και είπε «Μὴ παραζήλου ἐν πονηρευομένοις(:Μη ζηλεύεις τη φαινομενική ευτυχία των πονηρών)»[Ψαλμ.36,1], αυτό προτρέπει και αυτός λέγοντας: «Σὺ δὲ μένε ἐν οἷς ἔμαθες καὶ ἐπιστώθης(:Εσύ όμως Τιμόθεε, μένε ακλόνητος σε εκείνα που έμαθες και βεβαιώθηκες για την αλήθειά τους)». Όχι απλώς «ἔμαθες», αλλά «καὶ ἐπιστώθης», δηλαδή πίστεψες. «Ποιο λοιπόν είναι αυτό που πίστεψα;». Ότι αυτή είναι η ζωή. Και αν λοιπόν βλέπεις εδώ αντίθετα από αυτά που πίστεψες, μην ανησυχείς, γιατί και ο Αβραάμ έβλεπε αντίθετα, αλλά τίποτε δεν έπαθε· άκουσε υπόσχεση από τον Θεό: « Ἐν Ἰσαὰκ κληθήσεταί σοι σπέρμα (:Με τον Ισαάκ θα αποκτήσεις απογόνους)»[Γέν.21,12], και έπαιρνε εντολή να σφάξει τον Ισαάκ, και δεν ανησυχούσε, ούτε ταρασσόταν.

Κανένας να μη σκανδαλίζεται για τους πονηρούς· αυτό η Γραφή το είπε από παλιά. Τι λοιπόν όταν και οι αγαθοί ευφραίνονται και οι πονηροί τιμωρούνται; Το δεύτερο από αυτά είναι φυσικό να γίνεται, το άλλο όμως δεν είναι· γιατί το να τιμωρούνται οι πονηροί είναι δυνατό, το να ευφραίνονται όμως οι αγαθοί πάντοτε δεν είναι δυνατό. Κανένας δεν ήταν ίσος με τον Παύλο, αλλά όμως όλο τον χρόνο τον περνούσε με θλίψη, με δάκρυα, με στεναγμούς νύχτα και μέρα. Γιατί λέγει: «Διὸ γρηγορεῖτε, μνημονεύοντες ὅτι τριετίαν νύκτα καὶ ἡμέραν οὐκ ἐπαυσάμην μετὰ δακρύων νουθετῶν ἕνα ἕκαστον(:Γι’ αυτό να προσέχετε και να είστε άγρυπνοι, έχοντας ως παράδειγμα εμένα˙ και να θυμάστε ότι για μια τριετία συνεχώς νύχτα και μέρα δεν σταμάτησα να νουθετώ με δάκρυα τον καθένα σας ξεχωριστά)»[Πράξ. 20,31]· και πάλι: «Χωρὶς τῶν παρεκτὸς ἡ ἐπισύστασίς μου ἡ καθ᾿ ἡμέραν, ἡ μέριμνα πασῶν τῶν ἐκκλησιῶν(: Και για να μην αναφέρω τόσα και τόσα άλλα, με ταλαιπωρούσε και με έριχνε σε στενοχώρια η καθημερινή πίεση και ενόχληση από εχθρούς και φίλους, όπως επίσης και η αγωνιώδης φροντίδα για τις Εκκλησίες)»[Β΄Κορ.11,28], λέγει. Δεν χαιρόταν δηλαδή σήμερα και αύριο πονούσε, αλλά καθημερινά δεν σταματούσε να πονάει.

«Πώς λοιπόν», θα αναρωτηθεί ίσως κάποιος, «πονηροὶ δὲ ἄνθρωποι καὶ γόητες προκόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον(:αντιθέτως, άνθρωποι κακοί, που καταδιώκουν και βασανίζουν τους ευσεβείς, αλλά και απατεώνες, θα προχωρούν από το κακό στο χειρότερο)»; Δεν είπε «θα τύχουν άνεσης», αλλά «θα προχωρούν από το κακό στο χειρότερο»· η προκοπή τους αυτή θα είναι προς το χειρότερο. Δεν είπε «θα βρίσκονται σε ευπορία». Και αν πάλι τιμωρούνται, γι’ αυτό τιμωρούνται, για να μη νομίσεις ότι τα αμαρτήματα είναι ατιμώρητα. Επειδή δηλαδή η γέεννα δεν μπορεί να μας εμποδίσει από την κακία, δείχνοντας την ευσπλαχνία Του για μας, μάς αφυπνίζει και μας ανορθώνει. Αν δεν τιμωρούνταν κανένας πονηρός, κανένας δεν θα πίστευε ότι ο Θεός φροντίζει τα ανθρώπινα πράγματα· αν όλοι τιμωρούνταν, κανένας δεν θα περίμενε να γίνει ανάσταση, γιατί όλοι εδώ θα απολάμβαναν την τιμωρία.

Γι’ αυτό και τιμωρεί και δεν τιμωρεί· γι’ αυτό εδώ οι δίκαιοι θλίβονται, γιατί είναι πάροικοι, γιατί είναι ξένοι, γιατί βρίσκονται σε ξένη γη. Οι δίκαιοι λοιπόν υπομένουν αυτά για να δοκιμασθούν· γιατί άκουσε τον Θεό που λέγει στον Ιώβ: «Οἴει δέ με ἄλλως σοι κεχρηματικέναι ἢ ἵνα ἀναφανῇς δίκαιος;(:Νομίζεις ότι για κάποιον άλλο λόγο ενήργησα εγώ για εσένα, παρά για να αναδειχθείς δίκαιος)»;[Ιώβ 40,8].Οι αμαρτωλοί όμως αν κάποτε υποστούν κάτι τέτοιο, πληρώνουν για τις αμαρτίες τους. Για το καθετί λοιπόν ας ευχαριστούμε τον Θεό, είτε έτσι είτε αλλιώς· γιατί και τα δύο είναι χρήσιμα. Τίποτε δεν κάνει από μίσος ούτε αποστρεφόμενος εμάς, αλλά και τα δύο τα κάνει από φροντίδα και ενδιαφέρον για μας.

«Εἰδὼς παρὰ τίνος ἔμαθες καὶ ὅτι ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας (:Διότι ξέρεις καλά από ποιον διδάσκαλο τα έμαθες· αυτό μην το ξεχνάς ποτέ, αλλά να το διατηρείς ζωντανά στη μνήμη σου. Και ότι ακόμη από μικρό παιδί γνωρίζεις τις Άγιες Γραφές)», λέγει[Β΄Τιμ.3,14]. «Ἱερά γράμματα» ονομάζει τις θείες Γραφές. «Με αυτές ανατράφηκες, ώστε και με αυτές πρέπει η πίστη σου να είναι στερεά και καθόλου να μη βλάπτεσαι». Γιατί η ρίζα είναι βαθιά, χωρίς να τράφηκε επί πολύ χρόνο· τίποτε δεν μπορεί να την ξεριζώσει.

Αφού είπε «τὰ ἱερὰ γράμματα», πρόσθεσε: «τὰ δυνάμενά σε σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διὰ πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ ᾽Ιησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν (:οι οποίες θείες Γραφές μπορούν να σου μεταδώσουν την αληθινή σοφία, που οδηγεί στη σωτηρία με την πίστη στον Ιησού Χριστό)»· δηλαδή δεν σε αφήνουν να πάθεις κάτι ανόητο, πράγμα που παθαίνουν οι πολλοί. Αυτός λοιπόν που γνωρίζει τις Γραφές, όπως πρέπει να τις γνωρίζει, για κανένα από όσα συμβαίνουν δεν σκανδαλίζεται· όλα τα υπομένει γενναία· άλλα απ΄αυτά τα εμπιστεύεται στην πίστη και στο ακατάληπτο της οικονομίας του Θεού, άλλων πάλι γνωρίζει και τις αιτίες, βρίσκοντας παραδείγματα στις Γραφές. Καθόσον το να μην περιεργάζεται τα πάντα και να μη θέλει να γνωρίζει τα πάντα, είναι μεγάλη απόδειξη γνώσεως.

Και αν θέλετε θα σας το αποδείξω με παράδειγμα· ας υποθέσουμε ότι υπάρχει ένας ποταμός, ή καλύτερα ότι υπάρχουν ποταμοί (δεν το λέγω κατά παραχώρηση, αλλά λέγω αυτό που είναι οι ποταμοί)· δεν έχουν όλοι το ίδιο βάθος, αλλά άλλοι έχουν ρηχό βάθος και άλλοι βαθύ και ικανό να πνίξει τον ανίδεο, και στην περίπτωση αυτή προξενούνται ίλιγγοι, ενώ στην άλλη όχι. Το να μη θέλει λοιπόν κάποιος όλα να τα επιχειρεί όμοια είναι καλό, και το να μη θέλει να γνωρίζει όλα τα βάθη, δεν είναι μικρή απόδειξη γνώσεως· γιατί αυτός που θέλει να ερευνήσει ριψοκινδυνεύοντας κάθε μέρος του ποταμού, αυτός προπάντων δεν γνωρίζει τις ιδιότητες των ποταμών, και πολλές φορές θα χαθεί επειδή τόλμησε να ερευνήσει το βάθος του ποταμού με την ίδια θρασύτητα με την οποία διάβαινε τα ρηχά νερά.

Έτσι και με τον Θεό· αυτός που θέλει να τα γνωρίζει όλα και τολμά τα πάντα, αυτός προπάντων δεν γνωρίζει τι είναι ο Θεός. Αλλά στους ποταμούς βέβαια το μεγαλύτερο μέρος είναι ασφαλές και λίγοι είναι οι στρόβιλοι και τα βάθη, στην περίπτωση όμως του Θεού τα περισσότερα είναι απόκρυφα και δεν είναι δυνατό να εξιχνιάσει κανείς τα έργα Αυτού. Γιατί λοιπόν αγωνίζεσαι να καταποντίσεις τον εαυτό σου; Αυτό μόνο γνώριζε, ότι όλα ο Θεός τα οικονομεί, ότι για όλα προνοεί, ότι είμαστε αυτεξούσιοι, ότι άλλα τα ενεργεί Αυτός, άλλα πάλι τα παραχωρεί, ότι δεν θέλει να γίνεται τίποτε πονηρό, ότι όλα δεν γίνονται από τη θέλησή Του, αλλά και από τη δική μας· όλα τα κακά γίνονται μόνο από μας, ενώ όλα τα καλά από μας και από τη βοήθειά Του, και ότι τίποτε δεν Του διαφεύγει. Γι’ αυτό όλα τα ενεργεί Αυτός.Έπειτα, γνωρίζοντας εσύ γι’ αυτό, λογάριασε ποια είναι τα αγαθά, ποια τα κακά, και ποια τα αδιάφορα· δηλαδή, αγαθό είναι η αρετή, κακό η φαυλότητα, αδιάφορα ο πλούτος, η φτώχεια, η ζωή, ο θάνατος. Αν τα γνωρίζεις αυτά, θα γνωρίσεις μαζί με αυτά ότι οι δίκαιοι γι’ αυτό θλίβονται, για να στεφανωθούν, και οι αμαρτωλοί για να πληρώσουν για τις αμαρτίες τους· όλοι όμως οι αμαρτωλοί δεν τιμωρούνται εδώ, για να μην απιστούν οι πολλοί στην ανάσταση· όπως όλοι οι δίκαιοι δεν θλίβονται, για να μην νομίσεις την κακία ότι είναι επαινετή, αλλά την αρετή. Αυτοί είναι κανόνες και όροι· αυτό που θέλεις παραλλήλισέ το με αυτούς και δεν θα αμφιβάλλεις καθόλου.

Όπως ακριβώς είναι για τους γραμματοδιδασκάλους ο αριθμός έξι χιλιάδες, και από αυτόν όλα ξεκινούν, και όλα μπορείς να τα διαιρέσεις και να τα πολλαπλασιάσεις με τον κανόνα των έξι χιλιάδων, και γύρω από αυτόν τον αριθμό όλα στρέφονται, και αυτά τα γνωρίζουν όσοι έχουν μάθει γράμματα, έτσι και τους κανόνες αυτούς, τους οποίους πάλι θα αναφέρω συντομότερα, αν κάποιος τους γνωρίζει, ποτέ δεν σκανδαλίζεται. Ποιοι λοιπόν είναι αυτοί; Ότι αγαθό είναι η αρετή· ότι φαύλο είναι η κακία· ότι αδιάφορα είναι οι αρρώστιες, η φτώχεια, οι επιβουλές, οι συκοφαντίες, και όσα παρόμοια· ότι οι δίκαιοι εδώ θλίβονται· αν όμως μερικοί ευημερούν, συμβαίνει αυτό για να μη θεωρηθεί η αρετή ότι είναι μισητή· ότι οι πονηροί ευφραίνονται, για να τιμωρηθούν εκεί· αν πάλι μερικοί τιμωρούνται, συμβαίνει αυτό για να μη θεωρηθεί ότι η κακία είναι καλό, ούτε ότι τα πράγματα μένουν ατιμώρητα· ότι δεν τιμωρούνται όλοι, για να μην αμφισβητηθεί ο καιρός της αναστάσεως· ότι υπάρχουν μερικοί και από τους αγαθούς που πράττουν έργα φαύλα και αυτά τα αποθέτουν εδώ, και από τους πονηρούς υπάρχουν μερικοί που πράττουν καλά έργα και απολαμβάνουν εδώ, για να τιμωρηθούν εκεί· ότι τα περισσότερα έργα του Θεού είναι ακατάληπτα· ότι η απόσταση ανάμεσα σε μας και σε Αυτόν είναι πολύ μεγάλη, τόσο, που δεν είναι δυνατό να περιγραφεί.

Αν τα σκεπτόμαστε αυτά, τίποτε δεν θα μπορέσει να μας θορυβήσει. Αν ακούμε συνέχεια τις Γραφές, θα βρούμε και πολλά παρόμοια παραδείγματα· «αυτές», λέγει, «που μπορούν να σου μεταδώσουν την αληθινή σοφία, ώστε να σωθείς». Καθόσον οι Γραφές διδάσκουν αυτά που πρέπει να πράττουμε και αυτά που δεν πρέπει να πράττουμε· γιατί άκουε τι λέγει αλλού αυτός ο μακάριος σε κάθε Ιουδαίο που τυφλωμένος υπερηφανεύεται για την καταγωγή του και την τήρηση του μωσαϊκού νόμου: «Πέποιθάς τε σεαυτὸν ὁδηγὸν εἶναι τυφλῶν, φῶς τῶν ἐν σκότει, παιδευτὴν ἀφρόνων, διδάσκαλον νηπίων, ἔχοντα τὴν μόρφωσιν τῆς γνώσεως καὶ τῆς ἀληθείας ἐν τῷ νόμῳ(:Και έχεις για τον εαυτό σου την αλαζονική πεποίθηση ότι είναι οδηγός των τυφλών ειδωλολατρών, φως εκείνων που βρίσκονται στο σκοτάδι της άγνοιας και της ειδωλολατρικής πλάνης, παιδαγωγός ικανός να συνετίζεις τους ανόητους ανθρώπους, διδάσκαλος εκείνων που είναι σε νηπιώδη πνευματική κατάσταση, και ότι έχεις την ακριβή γνώση και αλήθεια που εμπεριέχεται στον μωσαϊκό νόμο)» [Ρωμ.2,19-20].

Βλέπεις ότι ο μωσαϊκός νόμος είναι φως αυτών που βρίσκονται στο σκοτάδι; Αν λοιπόν αυτός που δείχνει το γράμμα είναι φως, το γράμμα που σκοτώνει, τι άραγε είναι αυτός που δείχνει το Πνεύμα που ζωοποιεί; Αν η Παλαιά Διαθήκη είναι φως, τι είναι η Καινή, όπου τόσα φανερώθηκαν; Όπου τόση είναι η διαφορά, όση είναι αν κάποιος, σε εκείνους που δε γνωρίζουν τίποτε περισσότερο από τη γη, τους ανοίξει τον ουρανό και τους κάνει να τα δουν όλα; Μάθαμε για τη γέεννα, για την ουράνια βασιλεία, για την κρίση.

«Πονηροὶ δὲ ἄνθρωποι καὶ γόητες προκόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον, πλανῶντες καὶ πλανώμενοι(: Άνθρωποι κακοί, που καταδιώκουν και βασανίζουν τους ευσεβείς, αλλά και απατεώνες, θα προχωρούν από το κακό στο χειρότερο· θα πλανούν και θα εξαπατούν τους άλλους, αλλά και αυτοί οι ίδιοι θα πλανώνται και θα εξαπατώνται)» [Β΄Τιμ. 3,13]. Ας μην πιστεύουμε σε παράλογα πράγματα· όλα εκείνα είναι μαγικά πράγματα. «Γιατί τότε», θα αναρωτηθεί ίσως κάποιος, «μερικές φορές πραγματοποιείται αυτό που λέγουν;». Επειδή εσύ πιστεύεις, εφόσον βέβαια γίνεται. Σε αιχμαλώτισε, είναι κύριος πλέον της ζωής σου ο αντικείμενος, τη ρυθμίζει όπως θέλει αυτός. Πες μου, αν κάποιος λήσταρχος, που έχει στα χέρια και στην εξουσία του τον γιο του βασιλιά, που κατέφυγε σε αυτόν και επιθύμησε την ερημιά και τη συντροφιά εκείνου, θα μπορέσει να του πει αν είναι πεθαμένος ή αν ζει; Και βέβαια θα μπορέσει. Γιατί άραγε; Όχι επειδή προείδε το μέλλον, αλλά επειδή είναι κύριος και των δύο, κα του να σκοτώσει, και του να σώσει το παιδί, εφόσον εκείνο κατέστησε κύριό του τον λήσταρχο. Καθόσον και να το σκοτώσει θα μπορέσει αν θελήσει· γιατί βρίσκεται στην εξουσία εκείνου. Αν πει ότι θα είσαι πλούσιος ή φτωχός, και των δύο αυτός είναι κύριος. Οι περισσότεροι άνθρωποι του κόσμου παρέδωσαν τους εαυτούς τους στα χέρια του διαβόλου.

Και εξάλλου όταν συνηθίσει ο άνθρωπος να πιστεύει, και αυτό πολύ βοηθάει εκείνους τους απατεώνες· γιατί κανένας δεν προσέχει τις αποτυχίες στις προβλέψεις τους, αλλά μόνο αν κάπου συνέβηκε να επιτύχουν. Αν έχουν κάποια προγνωστική δύναμη, οδήγησέ τους σε μένα, τον πιστό. Δεν το λέγω καυχώμενος· γιατί το να απαλλαγείς από αυτούς δεν είναι θέμα καυχήσεως. Γιατί είμαι γεμάτος από αμαρτήματα· εξαιτίας αυτών δεν θα ήταν δυνατόν να φανώ ταπεινόφρονας· όλους αυτούς τους μάντεις και τους μάγους τους περιγελώ με τη χάρη του Θεού. Οδήγησε σε μένα τον άνδρα τον μάγο, αν έχει κάποια δύναμη προγνωστική, και ας μου πει τι θα μου συμβεί, ας μου πει αύριο τι θα μου έρθει. Αλλά δεν πρόκειται να πει· γιατί είμαι υπό την εξουσία του Βασιλιά των Ουρανών και ο μάγος αυτός δεν έχει την εξουσία μου, ούτε την υποταγή μου· βρίσκομαι μακριά από τα κρησφύγετά του και τα σπήλαιά του, είμαι στρατευμένος στην υπηρεσία του Βασιλιά.

«Αλλά ο τάδε έκλεψε», λέγει ίσως κάποιος, «και ο τάδε τον μήνυσε». Μα αυτό προπάντων δεν είναι αληθές παντού, αλλά είναι γελοίο και ψέμα· γιατί δεν γνωρίζουν τίποτε· αν γνωρίζουν κάτι, όφειλαν πολύ περισσότερο τα δικά τους να πουν, πώς έκλεψαν τα πολλά αφιερώματα των ειδώλων, πώς χάθηκε ο πολύς χρυσός. Γιατί δεν το προείπαν στους ιερείς τους; Ώστε τίποτα δεν γνωρίζουν. Ούτε για τα χρήματα μπορούσαν να πουν, όταν οι ειδωλολατρικοί ναοί τους καίγονταν και πολλοί χάνονταν μαζί. Γιατί δεν ενδιαφέρονται για τη σωτηρία τους; Αλλά επιτυχία τους θεωρείται μόνο το πράγμα, εφόσον κάπου, σε κάποια μονάχα περίπτωση, προείπαν κάτι. Υπάρχουν προφήτες σε μας που ποτέ δεν αποτυγχάνουν· δεν προλέγουν το ένα, ενώ στο άλλο διαψεύδονται, αλλά αποδεικνύονται αληθινοί σε όλα· αυτό είναι πραγματική πρόγνωση.

Σας παρακαλώ, παύσατε αυτή τη μανία κάποτε, αν βέβαια πιστεύετε στον Χριστό· αν όμως δεν πιστεύετε, γιατί κοροϊδεύετε τους εαυτούς σας, γιατί τους απατάτε; Ως πότε θα κουτσαίνετε και με τα δυο σας πόδια; Γιατί λοιπόν έρχεσαι σε αυτούς τους απατεώνες μάντεις και χρησμολόγους; Γιατί ρωτάς; Μόλις προσήλθες και μόλις ρώτησες, έκαμες τον εαυτό σου δούλο· γιατί ρωτάς επειδή πιστεύεις. «Όχι», απαντάει, «δεν πιστεύω ότι είναι αληθινά αυτά που λέγει, αλλά τον πειράζω». Ακόμα και πειράζοντάς τον αν αληθεύουν τα λεγόμενά του, δεν δείχνει άνθρωπο πεπεισμένο ότι ο μάντης ή ο μάγος αυτός ψεύδεται, αλλά άνθρωπο που ακόμη αμφιβάλλει. Για ποιο λόγο λοιπόν τον ρωτάς τι θα συμβεί; Γιατί, αν βέβαια λέγει αυτό, ότι ούτε και έτσι έπρεπε να ειδωλολατρείς, πλην όμως η ανοησία δεν θα ήταν τόση· εφόσον όμως προλέγουν τα μέλλοντα, τίποτε άλλο δεν κερδίζει αυτός που τα έμαθε, παρά λύπη περιττή· γιατί και το προλεγόμενο γεγονός δεν συνέβηκε, και τη λύπη την υπέμεινε και στενοχώρησε τον εαυτό του.

Αν μας συνέφερε αυτό, το να γνωρίζουμε δηλαδή τι θα μας συμβεί στο μέλλον, δεν θα μας το απέκρυπτε ο Θεός, δε θα απέφευγε να μας το πει Αυτός που μας αποκάλυψε τα ουράνια. Γιατί λέγει : «Οὐκέτι ὑμᾶς λέγω δούλους, ὅτι ὁ δοῦλος οὐκ οἶδε τί ποιεῖ αὐτοῦ ὁ κύριος· ὑμᾶς δὲ εἴρηκα φίλους, ὅτι πάντα ἃ ἤκουσα παρὰ τοῦ πατρός μου ἐγνώρισα ὑμῖν(:Δεν σας ονομάζω πλέον δούλους, διότι ο δούλος χρησιμοποιείται ως απλό όργανο από τον κύριό του και δεν γνωρίζει ποιο σκοπό και ποιο λόγο έχει αυτό που θέλει να κάνει ο κύριός του, όταν του ζητά να εκτελέσει κάποια εντολή του. Σας ονόμασα φίλους, διότι όλα όσα άκουσα από τον Πατέρα μου σας τα γνωστοποίησα· διότι σας θέλω συνεργάτες μου, για να συνεχίσετε με πλήρη επίγνωση το έργο μου)»[Ιω.15,15].

Γιατί λοιπόν δεν μας τα γνώρισε αυτά; Επειδή θέλει να μην ασχολούμαστε εμείς με αυτά. Γιατί το ότι δεν αποφεύγει να μας το γνωρίσει, στους παλαιούς φανερώνονταν αυτά, όπως και για το χαμένο γαϊδουράκι και για μερικά άλλα, επειδή ήταν σε πνευματικά νηπιώδη κατάσταση, σε μας όμως, επειδή θέλει με κανένα τρόπο να μην ασχολούμαστε με αυτά, δεν φρόντισε να μας τα γνωρίσει. Αλλά τι μαθαίνουμε; Αυτό που δεν έμαθαν εκείνοι· γιατί όλα εκείνα είναι μικρά, ενώ αυτά, που μάθαμε εμείς είναι αυτά, ότι ανασταινόμαστε, ότι θα είμαστε αθάνατοι, ότι θα είμαστε άφθαρτοι, ότι δεν έχει τέλος η ζωή, ότι όλα θα παρέλθουν, ότι θα αρπαγούμε μέσα σε σύννεφα, ότι οι πονηροί θα τιμωρηθούν, και μύρια άλλα εκτός από αυτά, και τίποτε δεν είναι ψέμα. Δεν είναι πολύ καλύτερα να γνωρίζεις αυτά, παρά ότι βρέθηκε κάποιο γαϊδουράκι μας που χάθηκε; Έστω πήρες τον όνο, έστω τον βρήκες· ποιο το κέρδος; Δεν θα τον χάσεις πάλι με άλλον τρόπο; Και αν αυτός δε σε αφήσει, εσύ θα τον αφήσεις με τον θάνατο· ενώ τα πράγματα που εγώ είπα, αν θέλουμε να τα έχουμε για πάντα, θα τα έχουμε διαρκώς.

Εκείνα λοιπόν να επιδιώκουμε, εκείνα να ακολουθούμε που μένουν, τα σίγουρα. Ας μην προσέχουμε σε μάντεις, ούτε σε χρησμολόγους, ούτε σε αγύρτες, αλλά στον Θεό που γνωρίζει τα πάντα σαφώς, που έχει τη γνώση των πάντων. Και έτσι όλα θα τα γνωρίσουμε, αυτά που πρέπει να γνωρίζουμε, και θα επιτύχουμε όλα τα αγαθά.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in–epistulam–ii–ad–timotheum.pdf

• Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στην Προς Τιμόθεον Β΄επιστολήν , πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1986, τόμος 23, ομιλία Η΄, σελίδες 614-629.

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.

• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.

• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου με θέμα:

«Ο ΔΙΩΓΜΟΣ ΤΩΝ ΕΥΣΕΒΩΝ»

[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 12-2-1984]

[Β 108]

Ο Απόστολος Παύλος, αγαπητοί μου, περνά τις τελευταίες του ημέρες στη φυλακή στη Ρώμη. Από εκεί γράφει τις τελευταίες του υποθήκες στην δευτέρα του επιστολή στον Τιμόθεο. Του αναφέρει τις περιπέτειες της ζωής του, τους διωγμούς του, τους κατατρεγμούς του. Αλλά από όλα αυτά τον απήλλαξε ο Κύριος και τον γλύτωσε, γι’αυτό και Τον ευχαριστεί. Του σημειώνει: «Σύ δέ παρηκολούθηκάς μου τῇ διδασκαλίᾳ, τῇ ἀγωγῇ, τῇ προθέσει, τῇ πίστει, τῇ μακροθυμίᾳ, τῇ ἀγάπῃ, τῇ ὑπομονῇ, τοῖς διωγμοῖς, τοῖς παθήμασιν, οἷά μοι ἐγένοντο ἐν ᾽Αντιοχείᾳ, ἐν ᾽Ικονίῳ, ἐν Λύστροις· οἵους διωγμοὺς ὑπήνεγκα καὶ ἐκ πάντων με ἐρρύσατο ὁ Κύριος. Καὶ πάντες δὲ οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ ᾽Ιησοῦ διωχθήσονται». Του κάνει έναν έμμεσον υπαινιγμό. «Είδες, Τιμόθεε, αγαπητό παιδί, τι διωγμούς έχω υποφέρει. Είδες τι δυσκολίες έχω περάσει. Αλλά δεν είμαι εγώ μόνο. Καὶ πάντες δὲ οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ ᾽Ιησοῦ διωχθήσονται: Και όλοι εκείνοι που θα ‘θελαν να σταθούν ευσεβείς εν Χριστώ Ιησού, θα διωχθούν». Ως να του λέει: «Εάν μείνεις ευσεβής, και σε προτρέπω να μείνεις ευσεβής εν Χριστώ Ιησού, έχε το υπόψη σου, θα διωχθείς».

Είναι λοιπόν κανόνας αυτό; Αγαπητοί μου, είναι κανόνας. Δεν υπάρχει εξαίρεσις. Δεν υπάρχει ούτε μία εξαίρεσις. Οι διωγμοί είναι το κριτήριο της αληθούς, ευσεβούς ζωής. Βέβαια, υπάρχουν και διωγμοί που αναφέρονται οι ταλαιπωρίες, οι πειρασμοί, που αναφέρονται σε μία ψευδοευσέβεια. Εκεί δεν φταίγουν άλλοι παρά ο ίδιος εκείνος που φέρει αυτήν την ψευδοευσέβεια. Τι είναι αυτό; Η αδιακρισία του. Λέγει κάπου ο Απόστολος Πέτρος: «Μην πάσχει ανάμεσά σας κανείς από πάθη και ελαττώματα. Γιατί τότε, αν υφίσταται ό,τι υφίσταται, τότε δεν φταίει κανείς άλλος παρά φταίει αυτός». Αν κανείς σαν Χριστιανός είναι επιπόλαιος άνθρωπος, δεν έχει διάκριση να κρίνει ανά πάσα στιγμή πώς πρέπει να ενεργεί, τότε κάθε κατατρεγμό που μπορεί να νιώσει, δεν φταίει κανείς άλλος παρά ο ίδιος.

Λέγουν πολλοί και δεν αντιλαμβάνονται ότι είναι οι ίδιοι αίτιοι αυτής της καταστάσεώς των, όταν λέγουν: «Εγώ το κάνω το καλό προς πάντας, εγώ αγαπώ τους πάντας, εγώ δεν πατάω μυρμηγκάκι, γιατί όλοι με κατατρέχουν;». Αδελφέ μου, ερεύνησε τον εαυτό σου να δεις, μήπως φταις και σε τι μπορεί να φταις. Να έχεις μεν κάποια αρετή. Δεν σου την αμφισβητεί κανείς αυτήν. Αλλά αυτή σου η αρετή να είναι χωρίς διάκριση. Οποιαδήποτε αρετή, εάν είναι χωρίς διάκριση, τότε μπορεί ακόμη και σε κακία να μεταβληθεί. Αν είσαι ελεήμων, αν αγαπάς, τι ωραιότερο, τι καλύτερο; Αλλά δεν ξέρεις πώς θα ασκήσεις αυτήν την αγάπη σου και αυτήν την ελεημοσύνη σου, στο τέλος μπορεί να αποβεί σε κακό σου. Και όταν παραπονείσαι…- μα όταν φθάνεις να παραπονείσαι, ακριβώς σημαίνει κι αυτό είναι ένα έμμεσον, μία έμμεση πληροφορία και για σένα αν καταλαβαίνεις και δια το περιβάλλον σου, ότι δεν είχες μεστωμένη ευσέβεια, σωστά τοποθετημένη ευσέβεια.

Αλλά ας έλθομε στην αληθινή ευσέβεια. Λέγει ένας εκκλησιαστικός συγγραφεύς: «Αὕτη μόνη εὐσεβὴς ζωή, ἡ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ». «Αυτή μόνη είναι η ευσεβής ζωή· εκείνη η οποία είναι εν Χριστώ Ιησού». Είναι πολύ περιεκτικός ο λόγος. Αν έπρεπε να αναλυθεί, ίσως πολλά πράγματα θα έπρεπε να ειπωθούν, τι ακριβώς είναι η ευσεβής εν Χριστώ ζωή. Δεν είναι όμως της ώρας, γιατί θα ‘θελα να δω κάτι άλλο, μια άλλη πλευρά. Την πλευρά εκείνη που λέγει ο Απόστολος: «Και όσοι θα θελήσουν να ζήσουν την ευσεβή ζωή, αυτοί θα διωχθούν».

Αλλά τίθεται εύλογο το ερώτημα: «Γιατί; Ποιον πειράζουν; Γιατί να διωχθούν; Και γιατί να αποτελεί κριτήριον της ευσεβείας των ο διωγμός; Και, αν θέλετε, και της γνησιότητός των. Αν δηλαδή πραγματικά έχουν μίαν γνησιότητα ευσεβείας. Γιατί απλούστατα πίσω από εκείνους που τον διώκουν, πίσω από τους πειρασμούς είναι ο μεγάλος εχθρός, ο μέγας αντίπαλος, ο διάβολος. Ο διάβολος δεν αγαπά τον Χριστόν. Είναι ο αντίπαλος του Χριστού. Όταν ο Χριστός ήλθε εις τον κόσμον, ο διάβολος Τον κοίταξε κι αναρωτήθηκε: «Ποιος τάχα να είναι Αυτός, βλέπω πολλή αγιότητα εις Αυτόν, Ποιος να είναι;». Άκουσε στην βάπτιση: «Συ είσαι ο Υιός μου ο αγαπητός, σε Σένα έχω ευδοκήσει». «Περίεργο…». Τον καιροφυλακτεί. Τον βλέπει στην έρημον. Νηστεύει. Αμφιβάλλει, ποιος να είναι; Βεβαίως ο διάβολος δεν εγνώριζε το Τριαδικόν του Θεού. Βεβαίως ο διάβολος δεν είχε υποπτευθεί την Ενανθρώπηση του Υιού του Θεού, παρότι πλήθος, πλησμονή υπήρχαν προφητειών στην Παλαιά Διαθήκη. Και ο διάβολος, κατά τον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό, γνωρίζει την Αγία Γραφή. Αλλά οι προφητείες ήσαν κεκαλυμμένες. Και έπρεπε να ξεγελαστεί ο διάβολος. Αγνοεί λοιπόν ο διάβολος. «Ποιος είναι αυτός;».

Και όταν ο διάβολος ενικήθηκε, αφού ο ίδιος πήγε να προκαλέσει τον Κύριον, με εκείνον τον τριπλούν πειρασμόν και ξανανικήθηκε οριστικά και συντριπτικά, τουλάχιστον για τον παρόντα χρόνον, για τον παρόντα αιώνα, στον Σταυρό του Χριστού, αλλά ολοτελώς συντριπτικά, όταν θα ξανάρθει ο Χριστός στον κόσμον και τον αναμένει κόλασις αιωνία, αντιλαμβάνεσθε, ο διάβολος βλέπει τον Ιησούν Χριστόν ως φοβερόν του αντίπαλο. Γι’αυτό και ο διάβολος φθονεί και μισεί όλα τα έργα του Θεού και ιδιαιτέρως το έργο του Χριστού επάνω εις την γην.

Πίσω, λοιπόν, από κάθε διωγμό είναι ο διάβολος. Αλλά και πίσω από τα όργανά του, τους διώκτες, είναι ο διάβολος. Αυτό είναι κάτι πάρα πολύ σπουδαίο, το οποίο αναμφισβήτητα πρέπει να γνωρίσομε. Βέβαια εδώ υπάρχει και μία ψυχολογία του πράγματος. Δεν είναι τελείως ξεκάρφωτο. Ο ευσεβής γίνεται ο στόχος και το αντικείμενον ελέγχου, εκείνου ο οποίος αμαρτάνει ασύστολα. Αν εγώ λέγω την αλήθεια, σου γίνομαι έλεγχος, έστω σιωπηρώς, χωρίς να σου πω τίποτε. Απλώς η παρουσία μου, σε σένα που λες ψέματα. Αν εγώ είμαι αγνός κι εσύ είσαι ανήθικος, η παρουσία μου, η μόνη παρουσία μου, σου γίνεται έλεγχος. Έτσι λοιπόν ο ασεβής δεν μπορεί να δει τον ευσεβή. Ελέγχεται. Πώς να το κάνομε; Υπάρχει συνείδησις. Όσο και αν ζητήσαμε να την καυτηριάσουμε, υπάρχει συνείδησις. Και αφού υπάρχει η συνείδησις, επόμενον είναι αυτή να ελέγχει, έστω και αμυδρά.

Και πώς η συνείδησις ξυπνά; Μόνον εάν υπάρχει στοιχείον συγκριτικόν. Και εν προκειμένω είναι ο ευσεβής άνθρωπος. Γι’αυτό, θαυμάσια μας λέγει η Σοφία Σολομώντος, μας σκιαγραφεί, αδρογραφεί αυτήν την ψυχολογία των ασεβών μπροστά στον ευσεβή. Και τι λέγουν; «Ἐνεδρεύσωμεν δὲ τὸν δίκαιον(: Να του στήσομε παγίδα), ὅτι δύσχρηστος ἡμῖν ἐστι(: γιατί μας είναι δυσκολομεταχείριστος) καὶ ἐναντιοῦται τοῖς ἔργοις ἡμῶν(: έρχεται σε αντίθεση- έστω και σιωπηρά, όπως σας είπα- στα έργα μας). Ἐγένετο ἡμῖν εἰς ἔλεγχον ἐννοιῶν ἡμῶν(:Ό,τι συλλαμβάνομε, ό,τι σκεφτόμαστε, ό,τι θέλομε, αυτός μπροστά μας γίνεται έλεγχος ζωντανός). Βαρύς ἐστιν ἡμῖν καί βλεπόμενος(: Είναι βαρύς ακόμα να τον βλέπομε. Δηλαδή και να τον δούμε μόνο… Γιατί; Βαρύς! Γιατί είναι βαρύς, βαρίδι στην συνείδησή των), ὅτι ἀνόμοιος τοῖς ἄλλοις ὁ βίος αὐτοῦ, καὶ ἐξηλλαγμέναι αἱ τρίβοι αὐτοῦ». Να το αίτιο. «Γιατί είναι», λέγει, «διαφορετικός ο βίος του απ’ τον δικό μας τον βίο και παρηλλαγμέναι αι μέθοδοι της ζωής του. Ζει αλλιώτικα, ζει διαφορετικά. Δεν ζει όπως ζούμε εμείς)». Είναι, λοιπόν, πάρα πολύ ψυχολογικό, πάρα πολύ να αισθάνεται ο ασεβής την παρουσία του ευσεβούς σαν κάτι που τον τσακίζει.

Δεν έχομε παρά να θυμηθούμε, αγαπητοί μου, πολλές, πάρα πολλές τέτοιες περιπτώσεις, ιστορικές περιπτώσεις, που βεβαιώνουν αυτήν την πραγματικότητα. Γιατί ο Κάιν εφόνευσε τον Άβελ; Τι ήταν εκείνο που τον έκανε μέσα του να υποφέρει; Διότι είδε τον αδελφό του να στέκεται με ευσέβεια και να αποδέχεται την ευσέβειά του ο Θεός. Αυτό τον έκανε να μην μπορεί μέσα του να αισθανθεί καλά. Εκινήθη από φθόνο και έφθασε εις το σημείο να φονεύσει με δόλο τον αδελφό του. Θυμηθείτε, ακόμη, τον Ιωσήφ. Γιατί τον εφθόνησαν τα αδέλφια του; Έφθασαν να θέλουν να τον σκοτώσουν. Τον επώλησαν! Γιατί δεν μπορούσαν να ανεχθούν την αρετή του Ιωσήφ. Υπάρχει ένα χωρίον εκεί εις το βιβλίον της Γενέσεως, που λέγει ότι κάτι κάνανε μεταξύ τους, άσχημο, πονηρό. Ίσως καμία ανήθικη πράξη να κάνανε μεταξύ τους. Ίσως. Κάπως έτσι φαίνεται το πράγμα να είναι. Και ο Ιωσήφ το αντελήφθη. Και πήγε και το είπε στον πατέρα του τον Ιακώβ. Ε, αυτό στάθηκε η πρώτη αφορμή. Και μετά και μερικές άλλες. Δεν ησθάνοντο καλά με την παρουσία του Ιωσήφ.

Αλλά θυμηθείτε ακόμη, αγαπητοί μου, τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Πώς ελέγχει τον Ηρώδη. Η Ηρωδιάς, εκείνη η μοιχαλίδα γυναίκα, που άφησε τον άνδρα της για να πάρει τον αδελφό του ανδρός της, αυτή η φοβερή γυναίκα, πόσο άσχημα ησθάνετο! Σκεφθείτε ότι μπορούσε να επωφεληθεί πολλά, που ο ανόητος Ηρώδης, ο δεύτερος σύζυγός της, έφθασε, μπροστά στον χορό της κόρης του, που δεν ήταν κόρη του, ανιψιά του ήταν, κόρη του αδελφού του, γιατί με αυτόν είχε γεννηθεί η Σαλώμη, έφθασε, αγαπητοί μου, να πει: «Δίνω το μισό μου βασίλειο!». Και το πάθος του μίσους και της κακίας μες στην ψυχή της Ηρωδιάδος, έφθασε στο σημείο να μην ζητήσει ούτε μία δραχμή. Αλλά τι; Μόνο το κεφάλι του Ιωάννου «ἐπί πινάκι»· μέσα σε ένα πιάτο! Βλέπετε ο έλεγχος τι φοβερό πράγμα είναι; Γιατί; Γιατί ο Ιωάννης έλεγε: «Οὐκ ἔξεστί σοι ἔχειν τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου». «Δεν σου επιτρέπεται να έχεις την γυναίκα του αδελφού σου».

Αλλά, ο Κύριος δεν έπεσε θύμα αυτών των Φαρισαίων; Δεν μας λέγει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης ότι «διά φθόνον παρέδωκαν αὐτόν;». Οι Ιουδαίοι δεν εδίωκον διαρκώς τους Αποστόλους και τους Χριστιανούς, διότι δεν ησθάνοντο καλά; Και μάλιστα και στον εθνικόν κόσμον. Έξω δηλαδή από τα όρια της Ιερουσαλήμ, έξω από τα όρια της Ιουδαίας. Δεν εδίωκον τους Χριστιανούς; Διότι έβλεπαν τους ειδωλολάτρας να γίνονται χριστιανοί και εζήλευαν φοβερά και ησθάνοντο άσχημα, ησθάνοντο μειονεκτικά. Οι ειδωλολάτραι κατόπιν δεν θα διώξουν τους Χριστιανούς;

Αλλά η Ιστορία συνεχίζει και θα συνεχίζει μέσα στους αιώνες. Είτε ομαδικούς έχομε διωγμούς, είτε ατομικούς διωγμούς. Και αν θέλετε, και στην καθημερινότητα συμβαίνουν αυτά. Μήπως μία ευσεβής γυναίκα, σύζυγος, δεν μπορεί να υφίσταται τα πάνδεινα από έναν σύζυγο ασεβή; Και το αντίστροφο. Μήπως, σ’ αυτό το ίδιο το σχολείο, δεν μπορεί να υπάρχει ένας μαθητής ευσεβής και οι άλλοι να τον διώκουν με κάθε τρόπο και να τον προγκίζουν, μόνο και μόνο γιατί είναι ευσεβής και χριστιανός; Και τόσα και τόσα και τόσα. Καθημερινά.

Αγαπητοί μου, το πώς διώκουν; Ένα φοβερό όπλο στα χέρια του διαβόλου είναι η ειρωνεία. Όταν ειρωνεύεται ο διώκτης. Η ειρωνεία είναι διωγμός. Τσακίζει κόκαλα. Είναι φοβερό πράγμα η ειρωνεία, φοβερό πράγμα είναι. Έχετε προσέξει ότι πάρα πολλοί χριστιανοί μας δεν μπορούν να αντέξουν την ειρωνεία, η οποία μπορεί να στραφεί εναντίον των;

Ακόμη είναι το να σε γελοιοποιήσει ο άλλος. Πολλές φορές συμβαίνει αυτό. Η καταπίεσις. Ένας παραγκωνισμός, μία διαβολή, μια συκοφαντία. Όλα αυτά είναι διωγμοί. Θέλετε; Και το μαρτύριον του σώματος. Και αυτός ο θάνατος. Κάποτε, μαρτύριον συνειδήσεως, κάποτε μαρτύριον σώματος. Και αυτός ο θάνατος. Όλα αυτά είναι τρόποι με τους οποίους οι διώκται διώκουν.

Πώς μπορούμε να σταθούμε μπροστά σ’ αυτήν την πραγματικότητα; Διότι όταν πρέπει να είμαι χριστιανός και μου λέγει ο λόγος του Θεού ότι δεν είναι δυνατόν να είμαι χριστιανός, εάν δεν περάσω από το καμίνι των διωγμών, πώς πρέπει να σταθώ; Τι πρέπει να κάνω; Όταν γνωρίζομε ότι ο διωγμός αποτελεί στοιχείο της ζωής του πνευματικού ανθρώπου, λαμβάνομε τα μέτρα μας. Διότι ένα όπλο του διαβόλου είναι ο αιφνιδιασμός. Νομίζουν πάρα πολλοί χριστιανοί μας ότι η ζωή του Χριστιανού είναι ανθόσπαρτη. Είναι μία ζωή γεμάτη από ευλογίες και ευτυχίες. Πολλές φορές ο Θεός, στην αρχή του πνευματικού βίου, ακριβώς για να αφήσει να δυναμώσει λίγο ο άνθρωπος, να μην πέσει, του δίνει πολλές τέτοιες ευλογίες, από υλικά αγαθά και από επιτυχίες. Όταν αρχίζει να ωριμάζει πνευματικά, τότε αρχίζουν οι πειρασμοί. Τότε αρχίζει η επίθεσις του σατανά. Η επίθεσις του σατανά… Είναι φοβερό. Αυτό πρέπει να το ξέρομε. Πρέπει να το έχομε συνειδητοποιημένο.

Γι’αυτό και ο Κύριος είπε: «Μακάριοι οἱ δεδιωγμένοι ἕνεκεν δικαιοσύνης». Δικαιοσύνη θα πει, εν ευρεία εννοία, θα πει αγιότης, θα πει αρετή. «Ευτυχισμένοι εκείνοι οι οποίοι διώκονται ένεκα της αγιότητός των». «Ὃτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν». Α, ώστε λοιπόν είμαι ευτυχής αν με διώξουν. Αυτό πρέπει να το συνειδητοποιήσω. «Μακάριοί ἐστε ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καὶ διώξωσι καὶ εἴπωσι πᾶν πονηρὸν ῥῆμα καθ᾿ ὑμῶν ψευδόμενοι ἕνεκεν ἐμοῦ». «Ευτυχισμένοι θα είσαστε όταν σας ονειδίσουν». Είδατε ο ονειδισμός; «Και όταν σας διώξουν και πουν εναντίον σας κάθε πονηρή κουβέντα», εννοείται, «ψευδόμενοι», δηλαδή συκοφαντική, σας βγάλουν ρετσινιές και σας πουν ότι είσαστε τέτοιοι και τέτοιοι. Αλλά προσέξτε. Όπως λέγει ο Απόστολος Πέτρος, όχι αν κάποιος πάσχει σαν φονιάς ή σαν κλέφτης. Αλλά μόνο γιατί είναι Χριστιανός. Μόνο γιατί είναι Χριστιανός. Μόνο και μόνο γι’ αυτό τα τραβάει όλα αυτά. «Χαίρετε», λέγει ο Κύριος, «καὶ ἀγαλλιᾶσθε, ὅτι ὁ μισθὸς ὑμῶν πολὺς ἐν τοῖς οὐρανοῖς· οὕτω γὰρ ἐδίωξαν τοὺς προφήτας τοὺς πρὸ ὑμῶν». Γιατί κατά παρόμοιο τρόπο εδίωξαν και τους προφήτας που έζησαν πιο μπροστά από εσάς. Αυτό πρέπει να το ξέρομε. Πρέπει, λοιπόν, να συνειδητοποιήσομε ότι είναι στοιχείο που θα το ζήσομε. Να το πάρομε απόφαση. Ένας που ξεκινάει για πνευματική ζωή, πρέπει να το πάρει απόφαση.

Δεύτερον. Πρέπει να έχει υπομονή και επιμονή. Ο διάβολος έχει επιμονή στο κακό. Υπομονή όμως δεν έχει. Γι’αυτό πολλές φορές, όταν δει την υπομονή του ευσεβούς, αυτός, ας μου επιτραπεί να το πω με μια λαϊκή έκφραση, «σκάει». Και πολλές φορές σκάει και το όργανό του, ο κακός άνθρωπος. Όταν δει την υπομονή του ευσεβούς. Γι’αυτό λέγει ο Κύριος: «Ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος, οὗτος σωθήσεται». « Αυτός που θα υπομείνει έως το τέλος, αυτός θα σωθεί». «Και ἐν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τάς ψυχάς ὑμῶν». «Κερδίστε τις ψυχές σας στην υπομονή σας».

Ένα τρίτον. Ο ευσεβής άνθρωπος, παντού και πάντα και ιδιαίτερα στους πειρασμούς, προσεύχεται. Ο Κύριος είπε: «Προσεύχεσθε, ἵνα μὴ εἰσέλθητε εἰς πειρασμόν». «Προσευχηθείτε πριν μπείτε στον πειρασμό. Και αν μπείτε στον πειρασμό, πάλι να προσεύχεστε. Παντού και πάντα να προσεύχεστε. Είναι όπλο πολύ φοβερό εναντίον του εχθρού».

Τέταρτον. Είδατε τι ακριβώς είπε ο Κύριος: «Οὕτω γὰρ ἐδίωξαν τοὺς πρὸ ὑμῶν προφήτας». Ότι εδίωξαν τους πιο μπροστά από σας προφήτας; Δηλαδή τι σημαίνει αυτό; Ε, αγαπητοί μου, δεν είμαστε μόνοι μας. Αν το θέλετε, η ιστορία του Χριστιανισμού έχει να παρουσιάσει μέχρι σήμερα εκατομμύρια μάρτυρες.Εκατομμύρια μάρτυρες… Ο Κύριος γνωρίζει τον αριθμόν. Βγάζουν από στατιστικές κάποια νούμερα. Αλλά εγώ θα σας έλεγα, ο Κύριος ξέρει τον αριθμόν. Και μέχρι τέλους της Ιστορίας, πόσοι ακόμη θα μαρτυρήσουν για το όνομα του Χριστού. Αν είμαστε κι εμείς ανάμεσα σ’ αυτούς… Βέβαια τιμή. Αλλά για να αποκτήσει κανείς την τιμή, πρέπει να κοπιάσει, πρέπει να ιδρώσει, πρέπει να σταθεί σωστά. Πρέπει να δώσει και το αίμα του ενδεχομένως. Γι’αυτό λοιπόν τον λόγο θα πρέπει να μάθομε ότι το παράδειγμα των αγίων και των μαρτύρων πρέπει να είναι μπροστά μας.

Ο Απόστολος Παύλος που σημειώνει αυτά στον Τιμόθεο και του λέγει: «Και συ, Τιμόθεε, θα διωχθείς». Και πράγματι εδιώχθη. Και μάλιστα εφονεύθη με λιθοβολισμό. Τον σκότωσαν στην Έφεσον. Που είχε ελέγξει μία παρανομία που είχε γίνει· ένα είδος καρναβάλου, θα λέγαμε. Και ξέρετε σήμερα, αρχή του Τριωδίου, αντί που είναι μία προφωνήσιμος περίοδος, δηλαδή έρχεται να προαναγγείλει την ερχομένη Σαρακοστή, τον ερχόμενο αγώνα, το ερχόμενο στάδιο, κι έρχεται να προετοιμάσει σιγά σιγά, κι εμείς κάνομε το ακριβώς αντίθετο. Ετοιμαζόμαστε σε ξεφαντώματα αμαρτωλά. Κάτι τέτοιο λοιπόν είχε ελέγξει ο άγιος Τιμόθεος, που τελικά λιθοβολήθηκε. Αλλά τι του λέγει ο Απόστολος Παύλος; «Σὺ δὲ μένε ἐν οἷς ἔμαθες καὶ ἐπιστώθης, εἰδὼς παρὰ τίνος ἔμαθες». «Να μένεις σταθερός σε εκείνα τα οποία έχεις μάθει, ξέροντας από ποιον τα έμαθες». Δηλαδή από εμένα τον Παύλο. Έτσι θα μπορούσαν να πουν οι άγιοι: «Σταθείτε επόμενοι Χριστιανοί. Εμείς οι προηγούμενοι Χριστιανοί σταθήκαμε. Δείτε εμάς. Δείτε το παράδειγμά μας». «Ἒχοντες», λέει ο Απόστολος Παύλος στην προς Εβραίους, «νέφος μαρτύρων, ὄγκον μέγα», μεγάλο νέφος μαρτύρων, πλήθος μάρτυρες». Όλοι αυτοί μας καλούν να ακολουθούμε το παράδειγμά τους.

Είναι και η άλλη πλευρά όμως αν το θέλετε. Είναι το κακό τέλος των διωκτών. Έχει μάι απαράμιλλη εικόνα ο Ιερός Χρυσόστομος, όταν λέγει ότι: «Ποῦ οἱ Νέρωνες; Ποῦ οἱ Διοκλητιανοί; Ποῦ τα τήγανα; Ποῦ τὰ ὄργανα μαρτυρίου; Τὰ πάντα σεσίγηνται. Ἡ δὲ Ἐκκλησία λάμπει ὑπὲρ τὸν ἥλιον». Αυτό είναι το μέλλον, αυτή είναι η τύχη, αυτή είναι η μοίρα των διωκτών. Γι’αυτό λέγει και ο Απόστολος Παύλος, αγαπητοί μου: «Πονηροὶ δὲ ἄνθρωποι καὶ γόητες προκόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον, πλανῶντες καὶ πλανώμενοι». Αυτό είναι το μέλλον των κακών ανθρώπων και των διωκτών.

Αλλά τέλος, είναι και η γνώσις της Αγίας Γραφής. Λέει στον Τιμόθεο ο Απόστολος Παύλος: «Καὶ ὅτι ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας, τὰ δυνάμενά σε σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διὰ πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ ᾽Ιησοῦ». «Τά δυνάμενά σε σοφίσαι». «Να σε κάνουν σοφό τα γράμματα του Θεού, τα λόγια του Θεού». Η Αγία Γραφή. Πρέπει να μελετούμε. Πρέπει να εντρυφούμε. Είναι γνωστό το μυστικό του Μεγάλου Αλεξάνδρου που τον έκανε γενναίο και νικητή. Ξέρετε ποιο είναι. Είχε κάτω από το μαξιλάρι του και διάβαζε κάθε μέρα την Ιλιάδα, το βιβλίο των ηρώων. Και ενεπνέετο από την Ιλιάδα και έγινε ο Μέγας Αλέξανδρος. Αγαπητοί μου, εμείς έχομε κάτι πολύ πέρα από την Ιλιάδα. Έχομε το βιβλίο των αγίων. Και το βιβλίο του Θεού. Ζώντος Θεού, που ενισχύει και δυναμώνει τον κάθε πιστό στον αγώνα. Ο ίδιος ο Κύριος λέγει: «Εἰ ἐμὲ ἐδίωξαν, καὶ ὑμᾶς διώξουσιν». «Εάν εμένα με εδίωξαν, και εσάς θα διώξουν». Τι κι αν; Τον έφθασαν μέχρι τον Σταυρό. Τι κι αν; Ανεστήθη ο Χριστός. Κι εμείς θα αναστηθούμε. Ναι, αγαπητοί μου, κι εμείς θα αναστηθούμε. Όπως λέγει ο Απόστολος Πέτρος στην πρώτη του επιστολή: «Ἀγαπητοί», λέγει, «μὴ ξενίζεσθε(:μην παραξενεύεστε) τῇ ἐν ὑμῖν πυρώσει(: για την πύρωση του πειρασμού που υπάρχει μέσα σας) πρὸς πειρασμὸν ὑμῖν γινομένῃ, ὡς ξένου ὑμῖν συμβαίνοντος(:σαν κάτι το ξένο, το άλλο, το αλλότριο, το παράξενο, που σας συμβαίνει ο πειρασμός) ἀλλὰ καθὸ κοινωνεῖτε τοῖς τοῦ Χριστοῦ παθήμασι (:όπως γίνεστε κοινωνοί των παθημάτων του Χριστού), χαίρετε(:να έχετε χαρά), ἵνα καὶ ἐν τῇ ἀποκαλύψει τῆς δόξης αὐτοῦ χαρῆτε ἀγαλλιώμενοι(: και όταν θα αποκαλυφθεί η δόξα Του, θα χαρείτε κι εσείς, γιατί κι εσείς θα δοξαστείτε). Εἰ ὀνειδίζεσθε(: εάν σας ειρωνεύονται) ἐν ὀνόματι Χριστοῦ(:γιατί είστε Χριστιανοί), μακάριοι(:ευτυχισμένοι), ὅτι τὸ τῆς δόξης καὶ δυνάμεως καὶ τὸ τοῦ Θεοῦ Πνεῦμα ἐφ’ ὑμᾶς ἀναπαύεται(: γιατί εσείς έχετε το Πνεύμα του Θεού μέσα σας)». «Γι’αυτό σας κοροϊδεύει ο κόσμος. Γιατί ο κόσμος δεν έχει το Πνεύμα του Θεού αλλά το πονηρό πνεύμα».

Λέει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης ότι «ὁ κόσμος ὅλος ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται». «Μέσα στο πνεύμα του σατανά κείται όλος ο κόσμος». Εν εννοία πάντοτε ηθική. Αν λοιπόν ο κόσμος μας διώκει, σημαίνει ότι αναπαύεται σε μας το Πνεύμα του Θεού. Τι χρειάζεται; Ω τι χρειάζεται! Ανδρεία! Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν την ανδρεία μία από τις τέσσερις μεγάλες αρετές. Και οι Πατέρες της Εκκλησίας μας θεωρούν την ανδρεία μία μεγάλη αρετή. Και αναφέρεται και στον νου και στην καρδιά αλλά προπαντός στην βούληση. Αγαπητοί μου, η ανδρεία είναι σπουδαία αρετή. Αυτή που μας λείπει. Γι’αυτό θα σημειώσει στον Τιμόθεο ο Απόστολος Παύλος: «Οὐ γὰρ ἔδωκεν ἡμῖν ὁ Θεὸς Πνεῦμα δειλίας, ἀλλὰ δυνάμεως καὶ ἀγάπης καὶ σωφρονισμοῦ». «Δεν μας έχει δώσει ο Θεός πνεύμα δειλίας αλλά μας έχει δώσει πνεύμα δυνάμεως». Και συνεπώς αυτήν την δύναμη που μας δίνει το Πνεύμα το δικό Του, πρέπει να την αξιοποιήσομε. Και πρέπει να σταθούμε. Μην μας πυρώνει λοιπόν, ο πειρασμός και λέμε «γιατί και πώς». Απλούστατα, αδελφέ, από την στιγμή που ανέλαβες να γίνεις Χριστιανός, πάρε το είδηση· θα μπεις στον χώρο των δοκιμασιών, του πειρασμού και των διωγμών.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή  μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,

ψηφιοποίηση και επιμέλεια της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας:

Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

• https://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/omiliai_kyriakvn/omiliai_kyriakvn_219.mp3

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου με θέμα:

«Πλανῶντες καὶ πλανώμενοι»

[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 16-2-1997]

[Β351]

Σήμερα, αγαπητοί μου, ανοίγει το «Τριώδιον»· Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου. Το «Τριώδιον» είναι ένα λειτουργικό βιβλίο της Εκκλησίας μας· που αρχίζει από σήμερα να εκδιπλούται και να ψάλλεται το περιεχόμενό του, από σήμερα Κυριακή έως το Μεγάλο Σάββατο. Λέγεται «Τριώδιον», επειδή έχουν επινοηθεί από τον άγιον Κοσμάν τον ποιητήν κανόνες, είναι είδος φιλολογικόν, κανόνες με τρεις μόνον ωδές, εις τιμήν του Αγίου Τριαδικού Θεού. Επειδή λοιπόν οι ωδές που χρησιμοποιεί στον κανόνα του είναι τρεις, γι’αυτό λέγεται «Τριώδιον».

Η εβδομάδα αυτή λέγεται «προφωνήσιμος». Έρχεται να προαναγγείλει, διότι έρχεται να προσαλπίσει την ερχομένη Τεσσαρακοστή. Με την ευκαιρία, την εβδομάδα αυτή έχομε κατάλυση εις πάντα.

Το βιβλίον «Τριώδιον» είναι κατανυκτικότατον και διδακτικότατον. Με τρόπον προοδευτικόν μας εισάγει εις το μυστήριον του Χριστού. Στην προσέγγιση, δηλαδή, του Θεανθρωπίνου προσώπου του Χριστού, μέσα από τα πάθη Του.

Σήμερα, με την βοήθεια του Θεού και τον φωτισμό Του, θα μείνομε στην αποστολική περικοπή της ημέρας. Προσέξατε την αποστολική περικοπή. Ο Απόστολος Παύλος γράφει την δευτέρα του επιστολή στον Τιμόθεο και του αφήνει τις τελευταίες πλέον πολύτιμες και θεόπνευστες παραγγελίες του. Αναφέρεται στην σημερινή περικοπή που ακούσαμε, στους πονηρούς ανθρώπους· που δημιουργούν προβλήματα και δυσκολίες και διωγμούς ακόμη εις τους ευσεβείς ανθρώπους. Άλλο τώρα αν αυτοί οι πονηροί άνθρωποι είναι βαπτισμένοι Χριστιανοί. Άλλο θέμα αυτό… Ακόμα χειρότερα… Δηλαδή, ακαλλιέργητοι άνθρωποι.

Και επιλέγει ο Απόστολος: «Πονηροὶ δὲ ἄνθρωποι καὶ γόητες προκόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον, πλανῶντες καὶ πλανώμενοι». «Πονηροί άνθρωποι», λέει, «καί γόητες…». Ο γόης, του γόητος, βασικά είναι ο μάγος, αλλά δεν είναι όμως με την κοινή διάσταση ο μάγος μόνον, αλλά εκείνος που μαγεύει ποικιλοτρόπως. Λέμε: «Να, δες αυτόν τον άνθρωπο, είναι γόητας, γόης», «Αυτή η γυναίκα είναι γόησσα», δηλαδή μαγεύει τρόπον τινά με την ομορφιά, με την εξυπνάδα, με ό,τι άλλο. «Τέτοιοι άνθρωποι, που δεν χρησιμοποιούν βεβαίως για το καλό του εαυτού τους και της Εκκλησίας ό,τι έχουν, αυτοί», λέγει, «θα έχουν προκοπή, αλλ΄ η προκοπή τους θα είναι αρνητική, θα είναι στο χειρότερο. Πλανώντες και πλανώμενοι. Και θα πλανούν και θα πλανώνται». Κατά κανόνα, εκείνος ο οποίος πλανά, πλανάται. Εκείνος που πλανά, πλανάται. Βέβαια θα λέγαμε ότι αυτή θα είναι η αμοιβή του. Κι επειδή το σχήμα «πλανῶντες καὶ πλανώμενοι» υπήρχε και θα υπάρχει πάντοτε, γι’αυτό, αγαπητοί μου, οφείλομε κι εμείς να μάθομε, όπως και ο Τιμόθεος προς τον οποίον αποτείνεται ο Παύλος με την επιστολή του, πώς πρέπει να στεκόμαστε, ώστε ποτέ να μη βρεθούμε μέσα σ’ αυτό το δαιμονικό πλέγμα.

Τι σημαίνει «πλάνη»; Είναι η εκτροπή από την αλήθειαν. Αν θέλετε, και από τη πραγματικότητα. Με την μέθοδο της απάτης. Η πρώτη απάτη συνέβη στον Παράδεισον από τον αρχέκακον όφιν, τον διάβολο. Και οι πρώτοι απατηθέντες και πλανηθέντες ήσαν οι πρωτόπλαστοι. Έκτοτε, πλάι στην αλήθεια, θα υποβόσκει αυτό το σιχαμερό ερπετό της πλάνης, για να θυμίζει τον έρποντα όφιν, που με πονηρία επλησίασε τους πρωτοπλάστους δια να τους ανατρέψει.

Ο πρώτος εισηγητής της πλάνης, λοιπόν, είναι ο διάβολος. Ο πρώτος εισηγητής. Έργο του είναι να πλανά τους ανθρώπους, για να τους αποτρέπει από την σχέση τους την αγαθή με τον Θεό, αλλά και με τους άλλους ανθρώπους και ιδία μέσα εις την Εκκλησίαν. Γι’αυτό και η Αποκάλυψις, το βιβλίο της Αποκαλύψεως δίδει τον χαρακτηρισμό: «Ὁ δράκων, ὁ ὄφις ὁ μέγας ὁ ἀρχαῖος, ὁ καλούμενος Διάβολος καὶ ὁ Σατανᾶς, ὁ πλανῶν τὴν οἰκουμένην ὅλην».

Η πλάνη είναι μία μέθοδος. Γιατί δεν μπορεί κανείς να επιτύχει κάτι που θέλει χωρίς μίαν μέθοδον, χωρίς να πλανήσει. Και την μέθοδον αυτήν, μετά από τον πρώτον διδάξαντα, δηλαδή τον διάβολον, την μετέρχονται οι άνθρωποι οι πονηροί, που αυτοί είναι όργανά του. Εν ευρεία εννοία είναι δαιμονισμένοι άνθρωποι, ο πονηροί άνθρωποι, που ασκούν την πλάνην, προκειμένου να πετύχουν κάτι ή να ανατρέψουν. Γι’ αυτό γράφει ο Απόστολος Παύλος: «Μηκέτι ὦμεν νήπιοι(:Μην είμαστε πια νήπια παιδάκια -δηλαδή στο μυαλό εννοείται), κλυδωνιζόμενοι καὶ περιφερόμενοι παντὶ ἀνέμῳ τῆς διδασκαλίας -κλυδωνίζομαι. «Το πλοίον», λέγει, «κλυδωνίζεται μες στην θάλασσα την τρικυμισμένη»- «Να μην είμεθα κλυδωνιζόμενοι και περιφερόμενοι σε κάθε άνεμο -Ο λαός το λέει «ανεμοδείκτης». Γυρίζει σε κάθε άνεμο της διδασκαλίας. Άλλοτε να πιστεύομε αυτό και άλλοτε να πιστεύομε εκείνο-, ἐν τῇ κυβείᾳ τῶν ἀνθρώπων– κυβεία, από τους κύβους. Όπως σήμερα, θα λέγαμε, τα τυχερά παιγνίδια. Τυχερό παιγνίδι ήταν οι κύβοι στην αρχαιότητα και συνεπώς θα το αποδίδαμε: δολιότης και τέχνασμα. Όταν πάω να παίξω ένα τυχερό παιγνίδι, μετέρχομαι βεβαίως την δολιότητα και το τέχνασμα, γιατί εγώ θέλω να κερδίσω και όχι ο άλλος, ο αντίπαλός μου-, ἐν πανουργίᾳ πρὸς τὴν μεθοδείαν τῆς πλάνης». «Με πανουργία ως προς την μεθοδείαν της πλάνης». Μέθοδος, λοιπόν, είναι η πλάνη. Και ξέρετε, βασικά είναι μέθοδος. Υπάρχουν όμως επιμέρους, επιμέρους τρόποι και μέθοδοι, ανάλογα με το τι θέλω να πετύχω, εάν εγώ είμαι εκείνος που πλανώ.