ΚΥΡΙΑΚΗ Γ΄ ΛΟΥΚΑ

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

Όποιος έχει πραγ­μα­τι­κά φιλο­σο­φη­μέ­νη σκέ­ψη και κατευ­θύ­νε­ται από την ελπί­δα των μελ­λον­τι­κών αγα­θών, ούτε και τον θάνα­το θα θεω­ρή­σει ως αλη­θι­νό θάνα­το. Ο δίκαιος, δηλα­δή, που βαδί­ζει στον δρό­μο του Θεού και καθη­με­ρι­νά περι­μέ­νει να μπει στη Βασι­λεία Του, δεν ταρά­ζε­ται, δεν ανα­στα­τώ­νε­ται, δεν στε­νο­χω­ριέ­ται, όταν έρχε­ται αντι­μέ­τω­πος με τον θάνα­το, όταν λ.χ. αντι­κρύ­σει νεκρό κάποιον συγ­γε­νή ή φίλο του· για­τί γνω­ρί­ζει ότι ο θάνα­τος γι’ αυτούς που έζη­σαν ενά­ρε­τα στη γη, δεν είναι παρά μετά­θε­ση σε μια καλύ­τε­ρη ζωή, ταξί­δι για έναν καλύ­τε­ρο τόπο, δρό­μος που οδη­γεί στα στε­φά­νια.

Τι θέλω να πω με όλα αυτά; Ότι πηγαί­νον­τας στο συμ­βο­λαιο­γρα­φείο για τη σύν­τα­ξη μιας δια­θή­κης, ο καθέ­νας γνω­ρί­ζει πως ο θάνα­τος θα επι­σκε­φθεί κάποια στιγ­μή τον ίδιο ή έναν δικό του άνθρω­πο. Το θεω­ρεί από­λυ­τα φυσιο­λο­γι­κό και ανα­πό­φευ­κτο. Όταν, όμως, έρθει ο θάνα­τος, ξεχνά­ει όσα έγρα­ψε και άλλα λέει. “Έπρε­πε να πάθω εγώ τέτοιο πράγ­μα;”, φωνά­ζει με θρή­νους και ανα­στε­ναγ­μούς ο άντρας που χήρε­ψε. “Περί­με­να να με βρει τέτοια συμ­φο­ρά και να χάσω τη γυναί­κα μου;”. Τι λες, άνθρω­πέ μου; Όταν ήσου­να, ή μάλ­λον νόμι­ζες πως ήσου­να, μακριά από τον θάνα­το, ήξε­ρες καλά τους φυσι­κούς νόμους· τώρα που έπα­θες τη συμ­φο­ρά, τους ξέχα­σες; Ίσως να πήρε ο Θεός τη γυναί­κα σου, επει­δή θέλει να σε οδη­γή­σει στην εγκρά­τεια, επει­δή σε θεω­ρεί ικα­νό για μεγα­λύ­τε­ρους αγώ­νες, για ανώ­τε­ρη πνευ­μα­τι­κή ζωή, και γι’ αυτό σε ελευ­θέ­ρω­σε από τον συζυ­γι­κό δεσμό.

Κι εσύ πάλι, η γυναί­κα, που έχα­σες τον άντρα σου, για­τί κλαις; Μήπως επει­δή έχα­σες τον προ­στά­τη σου κι έμει­νες έρη­μη στον κόσμο; Ποτέ μην πεις κάτι τέτοιο. Για­τί δεν έχα­σες τον Θεό, που είναι ο πραγ­μα­τι­κός προ­στά­της όλων μας. Αφού έχεις βοη­θό τον Θεό, δεν έχεις ανάγ­κη από κανέ­ναν άλλο. Μήπως, και όταν ζού­σε ο άντρας σου, ο Θεός δεν ήταν που σας τα έδι­νε όλα; Αυτό να σκέ­φτε­σαι και να λες, όπως ο Δαβίδ: «Κύριος φωτι­σμός μου καὶ σωτήρ μου· τίνα φοβη­θή­σο­μαι; Κύριος ὑπερα­σπιστὴς τῆς ζωῆς μου· ἀπὸ τίνος δει­λιά­σω;(:Ο Κύριος είναι το φως μου και ο σωτή­ρας μου, ποιον θα φοβη­θώ; Ο Κύριος είναι ο υπε­ρα­σπι­στής της ζωής μου, τι θα με κάνει να δει­λιά­σω;)» [Ψαλμ. 26,1]. Τώρα πια Αυτός, «ο πατέ­ρας των ορφα­νών και συμ­πα­ρα­στά­της των χηρών» [Ψαλμ. 67,6: «Ταρα­χθή­σον­ται ἀπὸ προ­σώ­που αὐτοῦ, τοῦ πατρὸς τῶν ὀρφανῶν καὶ κρι­τοῦ τῶν χηρῶν»], θα φρον­τί­ζει για σένα περισ­σό­τε­ρο απ’ όσο φρόν­τι­ζε πριν.

Βλέ­πεις, λοι­πόν, ένα συγ­γε­νή σου να φεύ­γει απ’ αυτόν τον κόσμο; Μην τρο­μά­ζεις, μη θρη­νείς, μη συν­τρί­βε­σαι. Συγ­κεν­τρώ­σου στον εαυ­τό σου, εξέ­τα­σε τη συνεί­δη­σή σου και σκέ­ψου ότι σε λίγο και­ρό σε περι­μέ­νει κι εσέ­να το ίδιο τέλος.“Μα ο νεκρός”, θα μου πεις, “σαπί­ζει, γίνε­ται σκό­νη”. Ακρι­βώς γι’ αυτό πρέ­πει να χαί­ρε­σαι περισ­σό­τε­ρο. Όταν θέλει κανείς να ξανα­χτί­σει ένα σπί­τι, που πάλιω­σε και έγι­νε ετοι­μόρ­ρο­πο, αφού πρώ­τα βγά­λει τους ενοί­κους, το κατε­δα­φί­ζει και το φτιά­χνει πιο καλό. Και όταν γίνε­ται αυτό, οι ένοι­κοι δεν λυπούν­ται, επει­δή βγή­καν από το παλιό σπί­τι, αλλά μάλ­λον ευχα­ρι­στη­μέ­νοι είναι. Δεν τους νοιά­ζει, βλέ­πεις, για την κατε­δά­φι­ση, που βλέ­πουν με τα μάτια τους, για­τί συλ­λο­γί­ζον­ται τη νέα και ωραία οικο­δο­μή, που θα ανε­γερ­θεί, κι ας μην τη βλέ­πουν ακό­μα.

Το ίδιο κάνει και ο Θεός. Όταν πρό­κει­ται να δια­λύ­σει το σώμα μας, βγά­ζει πρώ­τα την ψυχή, που κατοι­κεί μέσα σε αυτό, όπως θα την έβγα­ζε από ένα παλιό και ετοι­μόρ­ρο­πο σπί­τι, για να την εγκα­τα­στή­σει πάλι με μεγα­λύ­τε­ρη δόξα στο νέο σπί­τι, που θα οικο­δο­μή­σει. Και ο Αδάμ, όταν δημιουρ­γή­θη­κε, δεν είδε ότι πλά­στη­κε από χώμα. Ο Θεός, δηλα­δή, δεν έπλα­σε την ψυχή πρώ­τη, για να μη δει τη δημιουρ­γία του σώμα­τος. Γι’ αυτό η ψυχή δεν γνώ­ρι­ζε την ευτέ­λεια του σώμα­τος. Όταν, όμως, γίνει η κοι­νή ανά­στα­ση, τότε η ψυχή θα βρε­θεί σε ένα νέο άφθαρ­το σώμα, όχι πια στο παλιό χωμά­τι­νο ένδυ­μά της.

Ο νεκρός, κι αν δεν βλέ­πει τον εαυ­τό του, βλέ­πει όμως εκεί­νους που πέθα­ναν πιο μπρο­στά να γίνον­ται σκό­νη, και διδά­σκε­ται πολ­λά. Για κοί­τα πόσο μαζε­μέ­νοι και συγ­κρα­τη­μέ­νοι είναι μπρο­στά στους νεκρούς ακό­μα και οι πιο περή­φα­νοι, ακό­μα και οι πιο από­κο­τοι άνθρω­ποι! Ακού­γε­ται η λέξη «θάνα­τος» και η καρ­διά όλων σπαρ­τα­ρά­ει από τον φόβο. Και φιλο­σο­φού­με γύρω από τους τάφους και σκε­φτό­μα­στε πού κατα­λή­γου­με και φλυα­ρού­με για τη ματαιό­τη­τα των εγκο­σμί­ων, αλλά, μόλις απο­μα­κρυν­θού­με, ξεχνά­με την ευτέ­λειά μας. Να, για παρά­δειγ­μα, όταν βρε­θεί κανείς στην κηδεία ενός φίλου του, γυρί­ζει στο διπλα­νό του και του λέει λόγια σαν και τού­τα: «Αλή­θεια, πόσο ταλαί­πω­ροι είμα­στε! Πόσο ασή­μαν­τη είναι η ζωή μας! Τι γινό­μα­στε, άρα­γε, μετά τον θάνα­το; Αυτό πρέ­πει να σκε­φτό­μα­στε και να μην κακο­λο­γού­με, να μην αδι­κού­με, να μη μνη­σι­κα­κού­με…». Φαί­νε­ται να μιλά­ει με τόση ειλι­κρί­νεια, ώστε, καθώς τον ακούς, δεν αμφι­βάλ­λεις ότι την ίδια κιό­λας στιγ­μή θα απαρ­νη­θεί ολό­τε­λα την κακία του και θα αρχί­σει να ζει ενά­ρε­τα. Μα, αλί­μο­νο, μετά την κηδεία θα ξεχά­σει και τον φόβο του και τα λόγια του, και θα συνε­χί­σει να ζει στην αμαρ­τία, όπως πρώ­τα.

Ας ξανα­γυ­ρί­σου­με, όμως, στο θέμα μας. Πες μου, για ποιον λόγο κλαις με τόσο πόνο αυτόν που πέθα­νε; Για­τί ήταν κακός; Ε, λοι­πόν, όχι μόνο δεν πρέ­πει να κλαις, αλλά και να ευχα­ρι­στείς τον Θεό, που στα­μά­τη­σε πια η κακία του. Μήπως, απε­ναν­τί­ας, ήταν καλός; Και στην περί­πτω­ση αυτή πρέ­πει να χαί­ρε­σαι, για­τί πέθα­νε «μὴ κακία ἀλλάξῃ σύνε­σιν αὐτοῦ ἢ δόλος ἀπατήσῃ ψυχὴν αὐτοῦ(:πριν η κακία αλλά­ξει τη σύνε­σή του ή η δολιό­τη­τα της αμαρ­τί­ας εξα­πα­τή­σει την ψυχή του)» [Σοφ. Σολ. 4,11]. Ήταν μήπως νέος; Και γι’ αυτό ακό­μα ευχα­ρί­στη­σε τον Θεό και δόξα­σέ Τον, για­τί τον πήρε κον­τά Του. Όπως εκεί­νους που πηγαί­νουν για ν’ ανα­λά­βουν κάποιο αξί­ω­μα, τους κατευο­δώ­νου­με με χαρά και ικα­νο­ποί­η­ση, έτσι πρέ­πει ν’ απο­χαι­ρε­τά­με κι αυτούς που φεύ­γουν από τού­τη τη ζωή, για­τί πηγαί­νουν κον­τά στον Θεό, όπου θα απο­λαμ­βά­νουν μεγά­λη τιμή και ευτυ­χία.

Δεν λέω, βέβαια, ότι δεν πρέ­πει να λυπό­μα­στε για τον χωρι­σμό από τα αγα­πη­μέ­να μας πρό­σω­πα, που πεθαί­νουν, αλλά να μη λυπό­μα­στε περισ­σό­τε­ρο απ’ όσο πρέ­πει. Για­τί θα παρη­γο­ρη­θού­με αρκε­τά, αν σκε­φτού­με ότι ο άνθρω­πος, που χάσα­με, ήταν θνη­τός, όπως όλοι μας. Με το να αγα­να­κτού­με, δεν δεί­χνου­με τίπο­τα άλλο, παρά πως ζητά­με πράγ­μα­τα ασυμ­βί­βα­στα με την ανθρώ­πι­νη φύση. Γεν­νή­θη­κες άνθρω­πος, επο­μέ­νως θνη­τός. Για­τί, λοι­πόν, υπο­φέ­ρεις με κάτι τόσο φυσι­κό, όπως ο θάνα­τος; Μήπως λυπά­σαι, επει­δή, για να ζήσεις, πρέ­πει να τρως; Μήπως επι­διώ­κεις να ζήσεις χωρίς τρο­φή; Τότε για­τί επι­διώ­κεις να μην πεθά­νεις; Όσο φυσι­κό είναι το να τρως, άλλο τόσο και το να πεθά­νεις. Αφού είσαι θνη­τός, μη ζητάς να γίνεις αθά­να­τος· για­τί αυτό το πράγ­μα καθο­ρί­στη­κε και νομο­θε­τή­θη­κε μια μόνο φορά και για πάν­τα. Ας μη μοιά­ζου­με στους ληστές, που θέλουν να κάνουν δικά τους όσα ανή­κουν σε άλλους. Έτσι, όταν ο Θεός παίρ­νει από μας χρή­μα­τα ή τιμή ή δόξα, ακό­μα και το σώμα ή και την ψυχή, παίρ­νει αυτά που Του ανή­κουν. Και το παι­δί σου ακό­μη αν πάρει, δεν παίρ­νει ουσια­στι­κά το παι­δί σου, αλλά το δικό Του πλά­σμα.

Αφού, λοι­πόν, εμείς δεν ανή­κου­με στον εαυ­τό μας, πώς θα ανή­κουν σ’ εμάς όσα ανή­κουν σε Εκεί­νον; Αν η ψυχή σου δεν είναι δική σου, πώς είναι δικά σου τα χρή­μα­τά σου; Και αν δεν είναι δικά σου, πώς ξοδεύ­εις άσκο­πα ή άπρε­πα αυτά που ανή­κουν σε Άλλον; Μη λες: «Τα δικά μου ξοδεύω, από τα δικά μου δια­σκε­δά­ζω»· για­τί ξοδεύ­εις και δια­σκε­δά­ζεις με τα ξένα. Και τα απο­κα­λώ ξένα, για­τί ο Θεός θεω­ρεί δικά σου όσα σου έδω­σε, για να τα μοι­ρά­σεις στους φτω­χούς. Τότε μόνο τα ξένα γίνον­ται δικά σου. Αν τα ξοδέ­ψεις για τον εαυ­τό σου, τότε τα δικά σου γίνον­ται ξένα.

Δεν βλέ­πεις ότι τα σώμα­τά μας τα υπη­ρε­τούν τα χέρια; Δεν βλέ­πεις ότι το στό­μα μασά­ει την τρο­φή, πριν τη δεχθεί το στο­μά­χι; Μήπως το στο­μά­χι λέει: «Αφού δέχτη­κα την τρο­φή, δικαιω­μα­τι­κά τα κατέ­χω όλα»; Τα μάτια πάλι, μήπως, επει­δή αυτά δέχον­ται το φως, το κρα­τά­νε μόνο για τον εαυ­τό τους και δεν το θέτουν στην υπη­ρε­σία όλου του σώμα­τος; Ή μήπως τα πόδια, επει­δή μόνο αυτά βαδί­ζουν, τον εαυ­τό τους μόνο μετα­κι­νούν και όχι το σώμα ολό­κλη­ρο; Αλλά και από τους επαγ­γελ­μα­τί­ες, αν θελή­σει ο καθέ­νας να μην παρα­χω­ρή­σει και σε άλλους την ωφέ­λεια από το επάγ­γελ­μά του, όχι μόνο εκεί­νους, αλλά και τον εαυ­τό του θα ζημιώ­σει. Ακό­μα και οι φτω­χοί, αν ήταν τόσο κακοί όσο εσείς, οι πλού­σιοι, που τίπο­τα άλλο δεν σκέ­φτε­στε παρά το πώς θα αυξή­σε­τε τα κέρ­δη σας, και δεν έδι­ναν από το υστέ­ρη­μά τους στους πιο φτω­χούς και αναγ­κε­μέ­νους, γρή­γο­ρα θα σας έρι­χναν κι εσάς στη φτώ­χεια.

“Μα έχα­σα το μονά­κρι­βο παι­δί μου”, θα πει ίσως κάποιος, “που πάνω του στή­ρι­ζα τόσες ελπί­δες”. Και τι με αυτό; Ευχα­ρί­στη­σε τον Θεό, που πήρε το παι­δί σου, και τότε δεν θα είσαι κατώ­τε­ρος από τον Αβρα­άμ, που οδή­γη­σε τον γιο του Ισα­άκ στο βου­νό για να τον θυσιά­σει, ύστε­ρα από θεία εντο­λή. Όπως εκεί­νος αγόγ­γυ­στα πρό­σφε­ρε το μονά­κρι­βο παι­δί του στον Θεό, έτσι πρό­σφε­ρέ το κι εσύ, και δεν θα πάρεις μικρό­τε­ρη αμοι­βή. Μην κλαις, μη βαρυγ­κω­μείς, μην ανα­στε­νά­ζεις. Πες ό,τι είπε και ο μακά­ριος Ιώβ, όταν έχα­σε όλα του τα παι­διά: «Ὁ Κύριος ἔδωκεν, ὁ Κύριος ἀφεί­λα­το· ὡς τῷ Κυρίῳ ἔδοξεν, οὕτω καὶ ἐγένε­το· εἴη τὸ ὄνομα Κυρί­ου εὐλογη­μέ­νον εἰς τοὺς αἰῶνας(:Ο Κύριος μού τα έδω­σε, ο Κύριος μού τα πήρε. Όπως φάνη­κε καλό στον Κύριο, έτσι κι έγι­νε. Ας είναι τ’ όνο­μά Του δοξα­σμέ­νο παν­το­τι­νά)» [Ιώβ 1,21]. Έτσι απο­στό­μω­σε και τη γυναί­κα του, λέγον­τάς της μάλι­στα και τού­τα τα λόγια, που προ­κα­λούν τον θαυ­μα­σμό μας: «Εἰ τὰ ἀγαθὰ ἐδεξά­με­θα ἐκ χειρὸς Κυρί­ου, τὰ κακὰ οὐχ ὑποί­σο­μεν;(:Αν δεχτή­κα­με από τα χέρια του Κυρί­ου τα αγα­θά, δεν θα υπο­μεί­νου­με και τις συμ­φο­ρές;)» [Ιώβ 2,10]. Έτσι να σκέ­φτε­σαι κι εσύ, καθώς μάλι­στα το παι­δί σου δεν έπε­σε στα χέρια εχθρού ή κακούρ­γου, αλλά πήγε κον­τά στον Θεό, που φρον­τί­ζει γι’ αυτό περισ­σό­τε­ρο από σένα και που γνω­ρί­ζει το συμ­φέ­ρον του καλύ­τε­ρα από σένα. Κοί­τα πόσα παι­διά, που βρί­σκον­ται στη ζωή, έκα­ναν μαρ­τυ­ρι­κή τη ζωή των γονιών τους.

«Τα καλά παι­διά δεν τα βλέ­πεις;», θα με ρωτή­σεις. Και σου απαν­τώ: Τα βλέ­πω κι αυτά, η κατά­στα­ση όμως του δικού σου παι­διού είναι πιο σίγου­ρη από τη δική τους. Μπο­ρεί τώρα να είναι καλά, το τέλος τους όμως είναι άγνω­στο. Εσύ δεν φοβά­σαι πια για το παι­δί σου, μήπως πάθει τίπο­τα ή μήπως πάρει στρα­βό δρό­μο. Γι’ αυτό, σου το ξανα­λέω, μη θρη­νείς. Να δοξο­λο­γείς μόνο τον Κύριο, όπως έκα­νε ο Ιώβ.

«Και πώς να μη θρη­νώ», θα πεις, «που δεν είμαι πια πατέ­ρας;». Τί λόγια είναι τού­τα; Μήπως έχα­σες το παι­δί σου; Μάλ­λον τώρα το έκα­νες δικό σου και το έχεις πιο σίγου­ρα. Δεν έπα­ψες να είσαι πατέ­ρας. Είσαι μάλι­στα κάτι παρα­πά­νω ‑όχι πια πατέ­ρας ενός θνη­τού πλά­σμα­τος, μα ενός αθά­να­του όντος! Μη νομί­ζεις ότι έχα­σες πραγ­μα­τι­κά το παι­δί σου, επει­δή δεν είναι κον­τά σου. Όπως θα συνέ­χι­ζε να είναι παι­δί σου, αν είχε μετα­να­στεύ­σει σε μακρι­νή χώρα, έτσι και τώρα, που έφυ­γε για τον ουρα­νό. Βλέ­πον­τας, λοι­πόν, τα μάτια του κλει­στά, το στό­μα του άφω­νο και το σώμα του ακί­νη­το, μη σκέ­φτε­σαι: «Αυτό το στό­μα δεν μιλά­ει πια, αυτά τα μάτια δεν βλέ­πουν πια, αυτά τα πόδια δεν βαδί­ζουν πια». Αλλά να σκέ­φτε­σαι: «Αυτό το στό­μα θα πει καλύ­τε­ρα λόγια, αυτά τα μάτια θα δουν ωραιό­τε­ρα πράγ­μα­τα, αυτά τα πόδια θα περ­πα­τή­σουν στον ουρα­νό, αυτό το σώμα θα ανα­στη­θεί άφθαρ­το και θα πάρω πίσω το παι­δί μου λαμ­πρό­τε­ρο».

«Αλλά δεν γνω­ρί­ζω πού πήγε», ίσως θα μου πεις. Πώς δεν το γνω­ρί­ζεις; Είτε θεά­ρε­στα έζη­σε είτε όχι, είναι γνω­στό πού θα πάει. «Γι’ αυτό ακρι­βώς κλαίω», θα εξη­γή­σεις, «για­τί έφυ­γε φορ­τω­μέ­νο με αμαρ­τί­ες». Μα κι αν δεν είχε αμαρ­τί­ες, μήπως δεν θα έκλαι­γες και δεν θα βαρυγ­κω­μού­σες; Τώρα παρα­πο­νιέ­σαι στον Θεό και Του λες: «Για­τί μου πήρες το παι­δί μου γεμά­το αμαρ­τί­ες;». Τότε θα Του έλε­γες: «Για­τί μου πήρες ένα τόσο καλό παι­δί;». Και στις δυο περι­πτώ­σεις, όμως, πρέ­πει να χαί­ρε­σαι: αν το παι­δί ήταν αμαρ­τω­λό, για­τί έπα­ψε πια να αμαρ­τά­νει και δεν πρό­σθε­σε μεγα­λύ­τε­ρο βάρος κακί­ας στην ψυχή του· ενώ μάλι­στα δεν μπο­ρού­σες να το βοη­θή­σεις όσο ζού­σε, για­τί δεν άκου­γε τις συμ­βου­λές σου, τώρα μπο­ρείς να το βοη­θή­σεις· όχι με δάκρυα και θρή­νους, αλλά με προ­σευ­χές και ελεη­μο­σύ­νες και προ­σφο­ρές. Αυτά καθο­ρί­στη­καν από τους αγί­ους Απο­στό­λους όχι τυχαία, αλλά με τον φωτι­σμό του Αγί­ου Πνεύ­μα­τος. Ο ιερέ­ας, μπρο­στά στο ιερό θυσια­στή­ριο, όταν τελεί τα φρι­κτά Μυστή­ρια του Χρι­στού, μνη­μο­νεύ­ει όχι μόνο τους ζων­τα­νούς, αλλά και τους νεκρούς, οπό­τε οι ψυχές ανα­κου­φί­ζον­ται. Και όταν εμείς κάνου­με γι’ αυτούς προ­σφο­ρές στην εκκλη­σία ή ελεη­μο­σύ­νες στους φτω­χούς, τους προ­ξε­νού­με κάποια παρη­γο­ριά, όσο αμαρ­τω­λοί κι αν ήταν. Αν πάλι το παι­δί σου ήταν καλό και ενά­ρε­το, πολύ περισ­σό­τε­ρο δεν πρέ­πει να λυπά­σαι. Για­τί, όπως ο καθα­ρός κι ολό­λαμ­προς ήλιος ανε­βαί­νει στον ουρα­νό, έτσι και η καθα­ρή ψυχή, που εγκα­τα­λεί­πει το σώμα, ανε­βαί­νει ολό­λαμ­πρη, με τη συνο­δεία αγγέ­λων, στο βασί­λειο του Θεού.

Δεν είναι κακό, λοι­πόν, το να πεθά­νει κανείς. Τότε για ποιο λόγο φοβό­μα­στε τον θάνα­το; Για­τί δεν μας έχει κυριέ­ψει ο έρω­τας της ουρά­νιας βασι­λεί­ας, για­τί δεν μας έχει φλο­γί­σει ο πόθος των μελ­λον­τι­κών αγα­θών. Αν είχε συμ­βεί αυτό, όλα τα αγα­θά της γης θα τα περι­φρο­νού­σα­με. Όποιος φοβά­ται πάν­τα την κόλα­ση, δεν θα φοβη­θεί ποτέ το θάνα­το. Να μην έχε­τε, λοι­πόν, τη σκέ­ψη μικρού παι­διού, αλλά την ακα­κία μικρού παι­διού. Τα μικρά παι­διά φοβούν­ται τις αγριω­πές αλλά ακίν­δυ­νες μάσκες, δεν φοβούν­ται όμως την επι­κίν­δυ­νη φωτιά. Έτσι, αν τα κρα­τά­ει κανείς κον­τά σ’ ένα αναμ­μέ­νο λυχνά­ρι, χωρίς να το σκε­φτούν, ακουμ­πά­νε το χέρι τους στη φλό­γα και καί­γον­ται.

Θέλε­τε να σας πω και άλλη αιτία, για την οποία φοβό­μα­στε τον θάνα­το; Για­τί δεν ζού­με ενά­ρε­τη ζωή και δεν έχου­με καθα­ρή συνεί­δη­ση. Αλλιώς ο θάνα­τος δεν θα μας τρό­μα­ζε. Από­δει­ξέ μου ότι θα κλη­ρο­νο­μή­σω τη βασι­λεία των ουρα­νών και θανά­τω­σέ με τώρα κιό­λας. Θα σου χρω­στάω μάλι­στα και χάρη για τη θανά­τω­σή μου, αφού θα με στεί­λεις γρή­γο­ρα σ’ εκεί­να τα αγα­θά. «Αλλά φοβά­μαι να πεθά­νω άδι­κα», ίσως θα μου πεις. Ώστε ήθε­λες να πεθά­νεις δίκαια; Και ποιος είναι τόσο ταλαί­πω­ρος, που, ενώ μπο­ρεί να πεθά­νει άδι­κα, προ­τι­μά­ει να πεθά­νει δίκαια; Αν πρέ­πει να φοβό­μα­στε θάνα­το, πρέ­πει να φοβό­μα­στε εκεί­νον που μας βρί­σκει δίκαια. Όποιος πεθαί­νει άδι­κα, μοιά­ζει στους αγί­ους. Για­τί οι περισ­σό­τε­ροι απ’ αυτούς που ευα­ρέ­στη­σαν το Θεό, θανα­τώ­θη­καν άδι­κα. Και πρώ­τος ο Άβελ. Δεν δολο­φο­νή­θη­κε για­τί έφται­ξε στον Κάιν, αλλά για­τί τίμη­σε το Θεό. Και ο Θεός παρα­χώ­ρη­σε να γίνει αυτός ο φόνος για­τί αγα­πού­σε τον Άβελ ή για­τί τον μισού­σε; Ολο­φά­νε­ρα για­τί τον αγα­πού­σε και ήθε­λε να του προ­σφέ­ρει πιο λαμ­πρό στε­φά­νι, λόγω της άδι­κης σφα­γής του.

Βλέ­πεις που δεν πρέ­πει να φοβά­σαι μήπως πεθά­νεις άδι­κα, αλλά μήπως πεθά­νεις φορ­τω­μέ­νος με αμαρ­τί­ες; Ο Άβελ πέθα­νε άδι­κα, μα ο Κάιν πέρα­σε την υπό­λοι­πη ζωή του έχον­τας την κατά­ρα του Θεού, στε­νά­ζον­τας και τρέ­μον­τας ακα­τά­παυ­στα. Ποιος από τους δύο ήταν πιο μακά­ριος; Εκεί­νος που έπα­ψε να ζει μέσα στην αρε­τή ή αυτός που έζη­σε μέσα στην αμαρ­τία; Εκεί­νος που άδι­κα πέθα­νε ή αυτός που δίκαια τιμω­ρή­θη­κε;

Ας μην κλαί­με, λοι­πόν, αδιά­κρι­τα όλους όσοι πεθαί­νουν, αλλά εκεί­νους που πεθαί­νουν έχον­τας πολ­λές αμαρ­τί­ες. Σ’ αυτούς πρέ­πουν τα δάκρυα και οι θρή­νοι. Για­τί ποια ελπί­δα έχουν, αφού δεν είναι πια δυνα­τό να καθα­ρι­στούν από τις αμαρ­τί­ες τους; Όσο βρί­σκον­ταν στην παρού­σα ζωή, υπήρ­χε ελπί­δα να μετα­νο­ή­σουν. Εκεί που πήγαν, όμως, δεν κερ­δί­ζει κανείς τίπο­τα με τη μετά­νοια. Ας τους κλαί­με, ναι, όχι όμως με τρό­πο υστε­ρι­κό και άπρε­πο, όχι τρα­βών­τας τα μαλ­λιά μας, ξεσκί­ζον­τας το πρό­σω­πό μας, ουρ­λιά­ζον­τας και τσι­ρί­ζον­τας, αλλά με σεμνό­τη­τα, αφή­νον­τας τα δάκρυα να κυλούν ήρε­μα από τα μάτια μας. Αυτό ωφε­λεί κι εμάς. Για­τί, πεν­θών­τας έτσι τον νεκρό, πολύ περισ­σό­τε­ρο θα προ­σπα­θή­σου­με να μην πέσου­με και οι ίδιοι σε παρό­μοια αμαρ­τή­μα­τα. Με το τρά­βηγ­μα των μαλ­λιών και τις κραυ­γές ο νους σκο­τί­ζε­ται, ενώ με το ήρε­μο πέν­θος δια­τη­ρεί τη διαύ­γειά του και μπο­ρεί να φιλο­σο­φή­σει ωφέ­λι­μα γύρω από τον θάνα­το.

Με αυτόν τον τρό­πο να φιλο­σο­φείς όχι μόνο όταν πεθαί­νει κάποιος γνω­στός σου, μα κι όταν βλέ­πεις έναν άγνω­στο νεκρό να οδη­γεί­ται με πομ­πή μέσα από τους δρό­μους στην τελευ­ταία του κατοι­κία και να συνο­δεύ­ε­ται από τα ορφα­νά παι­διά του, τη χήρα γυναί­κα του, τους συγ­γε­νείς και τους φίλους του, όλους κλα­μέ­νους και συν­τριμ­μέ­νους. Να συλ­λο­γί­ζε­σαι τότε πως η ζωή και τα πράγ­μα­τα του κόσμου τού­του δεν έχουν καμιάν αξία και καμιά δια­φο­ρά από τις σκιές και τα όνει­ρα.

Κοί­τα, πόσα κάστρα και παλά­τια βασι­λιά­δων, ηγε­μό­νων και αρχόν­των είναι σωρια­σμέ­να σε ερεί­πια! Σκέ­ψου, πόση δύνα­μη και πόσο πλού­το είχαν κάπο­τε! Τώρα έχουν ξεχα­στεί και τα ονό­μα­τά τους. Λέει η Αγία Γρα­φή: «Πολ­λοὶ τύραν­νοι ἐκάθι­σαν ἐπὶ ἐδάφους, ὁ δὲ ἀνυπο­νόη­τος ἐφόρε­σε διά­δη­μα(:Πολ­λοί άρχον­τες έχα­σαν την εξου­σία τους και κάθι­σαν στο χώμα· κι ένας άση­μος, που κανείς δεν φαν­τα­ζό­ταν ότι θα γίνει βασιλιάς,φόρεσε στέμ­μα)» [Σοφία Σει­ράχ, 11,5].

Δεν σου φτά­νουν αυτά; Συλ­λο­γί­σου τότε, ποια είναι η αξία σου όταν κοι­μά­σαι; Μήπως δεν μπο­ρεί κι ένα ζωύ­φιο να σε θανα­τώ­σει; Ναι, πολ­λοί πέθα­ναν έτσι στον ύπνο τους. Αλή­θεια, από μια κλω­στή κρέ­με­ται η ζωή μας! Κόβε­ται η κλω­στή και τελειώ­νουν όλα. Έτσι να φιλο­σο­φείς και να μη σαγη­νεύ­ε­σαι από την ομορ­φιά, τα πλού­τη, τη δόξα, τις απο­λαύ­σεις. Ένα μόνο να σε απα­σχο­λεί: το ότι κάπο­τε τελειώ­νουν όλα αυτά. Θαυ­μά­ζεις όσα βλέ­πεις εδώ στη γη; Πιο αξιο­θαύ­μα­στα, όμως, είναι εκεί­να που ανα­φέ­ρον­ται στις άγιες Γρα­φές.

Δεί­ξε μου έναν αγέ­ρω­χο άρχον­τα ή έναν λαμ­προν­τυ­μέ­νο πλού­σιο, όταν ψήνε­ται από τον πυρε­τό, όταν ψυχο­μα­χεί, και τότε θα σε ρωτή­σω: «Πού είναι εκεί­νος, που περ­νού­σε από την αγο­ρά καμα­ρω­τός και περή­φα­νος με ακο­λού­θους και σωμα­το­φύ­λα­κες; Πού είναι εκεί­νος, που φορού­σε πανά­κρι­βα ρού­χα; Πού είναι η χλι­δή της ζωής του, η πολυ­τέ­λεια των συμ­πο­σί­ων του, οι υπη­ρέ­τες, οι παρα­τρε­χά­με­νοι, τα γέλια, οι ανέ­σεις, οι σπα­τά­λες; Όλα έφυ­γαν και πέτα­ξαν. Τι απέ­γι­νε το σώμα, που απο­λάμ­βα­νε τόση ηδο­νή;». Πλη­σί­α­σε στον τάφο και κοί­τα τη σκό­νη, τη σαπί­λα, τα σκου­λή­κια. Κοί­τα και στέ­να­ξε πικρά. Και μακά­ρι το κακό να περιο­ρι­ζό­ταν σε τού­τη τη σκό­νη, που βλέ­πεις. Από τον τάφο και τα σκου­λή­κια φέρε τη σκέ­ψη σου στο ακοί­μη­το σκου­λή­κι της άλλης ζωής, στο τρί­ξι­μο των δον­τιών, στο αιώ­νιο σκο­τά­δι, στην άσβε­στη φωτιά, στις πικρές και αφό­ρη­τες εκεί­νες τιμω­ρί­ες, που δεν θα έχουν τέλος. Εδώ, στη γη, και τα καλά και τα κακά κάπο­τε, αργά ή γρή­γο­ρα, τελειώ­νουν· εκεί, όμως, και τα δύο διαρ­κούν αιώ­νια. Και δια­φέ­ρουν ως προς την ποιό­τη­τα από τα καλά και τα κακά του κόσμου τού­του τόσο, που δεν είναι δυνα­τό να εκφρά­σει κανείς με λόγια.

Τι έγι­ναν, λοι­πόν, όλα εκεί­να τα μεγα­λεία; Τι έγι­ναν τα χρή­μα­τα και τα κτή­μα­τα; Ποιος άνε­μος φύση­ξε και τα πήρε και τα σκόρ­πι­σε; Τι θέλει, πάλι, κι αυτή η υπερ­βο­λι­κά ανώ­φε­λη, και όχι η εντε­λώς απα­ραί­τη­τη, δαπά­νη για την κηδεία, που και τον νεκρό δεν ωφε­λεί και τους οικεί­ους του ζημιώ­νει; Ο Χρι­στός ανα­στή­θη­κε γυμνός από τον τάφο. Ας μη γίνε­ται, λοι­πόν, η κηδεία αφορ­μή ικα­νο­ποι­ή­σε­ως της μανί­ας μας για επί­δει­ξη. Ο Κύριος είπε: «Ἐπεί­να­σα γάρ, καὶ ἐδώκα­τέ μοι φαγεῖν, ἐδίψη­σα, καὶ ἐποτί­σα­τέ με, ξένος ἤμην, καὶ συνη­γά­γε­τέ με, γυμνός, καὶ περιε­βά­λε­τέ με, ἠσθέ­νη­σα, καὶ ἐπεσκέ­ψα­σθέ με, ἐν φυλακῇ ἤμην, καὶ ἤλθε­τε πρός με(:Πεί­να­σα και μου δώσα­τε να φάω· δίψα­σα και μου δώσα­τε να πιω· ήμου­να γυμνός και με ντύ­σα­τε)» [Ματθ. 25,35–36]. Όμως δεν είπε: «Ήμου­να νεκρός και με θάψα­τε». Για­τί, αν μας παραγ­γέλ­λει να μην έχου­με τίπο­τα περισ­σό­τε­ρο από ένα σκέ­πα­σμα, όταν ζού­με, πολύ περισ­σό­τε­ρο όταν πεθά­νου­με. Ποιαν απο­λο­γία θα δώσου­με στο Θεό, λοι­πόν, όταν ξοδεύ­ου­με τερά­στια ποσά για να κηδέ­ψου­με ένα νεκρό σώμα σε υπερ­πο­λυ­τε­λή φέρε­τρα και με αμέ­τρη­τα στέ­φα­να, τη στιγ­μή που ο Χρι­στός, με τη μορ­φή των φτω­χών συναν­θρώ­πων μας, τρι­γυρ­νά­ει πει­να­σμέ­νος και γυμνός, και εμείς αδια­φο­ρού­με γι’ αυτό;

Όλα όσα σας λέω, βέβαια, είναι ανώ­φε­λα για κεί­νους που έχουν ήδη πεθά­νει. Ας τα ακού­σουν, όμως, οι ζων­τα­νοί και ας συνέλ­θουν, ας λογι­κευ­τούν, ας διορ­θω­θούν. Όπου να ‘ναι θα έρθει και η δική τους ώρα. Δεν θα αργή­σουν να βρε­θούν κι αυτοί, δεν θα αργή­σου­με να βρε­θού­με όλοι μας, μπρο­στά στο φοβε­ρό Κρι­τή­ριο, όπου θα δώσου­με λόγο για τις πρά­ξεις μας. Ας αγω­νι­στού­με, λοι­πόν, να γίνου­με καλύ­τε­ροι, εγκα­τα­λεί­πον­τας την αμαρ­τία και ακο­λου­θών­τας την αρε­τή, για να μη χάσου­με την βασι­λεία των ουρα­νών, για ν’ απο­κτή­σου­με τα άφθαρ­τα αγα­θά, που έχει ετοι­μά­σει για μας ο φιλάν­θρω­πος Κύριος.

ΠΗΓΕΣ:

• «Θέμα­τα ζωής. Από τις ομι­λί­ες του Αγί­ου Ιωάν­νου του Χρυ­σό­στο­μου», Τόμος Α’, σελ. 108–121, Ιερά Μονή Παρα­κλή­του, Ωρω­πός Αττι­κής 2013.Η επε­ξερ­γα­σία και μετά­φρα­ση των κει­μέ­νων, καθώς και η έκδο­ση των βιβλί­ων έχουν γίνει από τους πατέ­ρες της Ιεράς Μονής Παρα­κλή­του Ωρω­πού.

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

• Η Παλαιά Δια­θή­κη κατά τους εβδο­μή­κον­τα, Κεί­με­νον και σύν­το­μος από­δο­σις του νοή­μα­τος υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2005.

• Η Παλαιά Δια­θή­κη μετά Συν­τό­μου Ερμη­νεί­ας, Πανα­γιώ­της Τρεμ­πέ­λας, Αδελ­φό­της Θεο­λό­γων «Ο Σωτήρ», Αθή­να, 1985.

• Π. Τρεμ­πέ­λα, Η Και­νή Δια­θή­κη με σύν­το­μη ερμη­νεία (από­δο­ση στην κοι­νή νεο­ελ­λη­νι­κή), εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Ο Σωτήρ», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2014.

• Η Και­νή Δια­θή­κη, Κεί­με­νον και ερμη­νευ­τι­κή από­δο­σις υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τρια­κο­στή τρί­τη, Αθή­να 2009.

Απο­μα­γνη­το­φω­νη­μέ­νη ομι­λία μακα­ρι­στού γέρον­τος Αθα­να­σί­ου Μυτι­λη­ναί­ου σχε­τι­κά με την ευαγ­γε­λι­κή περι­κο­πή της Κυρια­κής Γ΄ Λου­κά με θέμα:

«ΟΙ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ»

[εκφω­νή­θη­κε στην Ιερά Μονή Κομνη­νεί­ου Λαρί­σης στις 6-10-1996]

(Β 345)

Κάποια μέρα, αγα­πη­τοί μου, θέλη­σε ο Ιησούς να επι­σκε­φτεί την πόλιν Ναΐν. Τον ακο­λου­θού­σαν οι μαθη­ταί Του και όχλος πολύς. Όταν έφθα­σαν εις την πύλην της πόλε­ως, για­τί ήταν πόλις οχυ­ρω­μέ­νη, την ίδια στιγ­μή, «ἐξεκο­μί­ζε­το», όπως μας σημειώ­νει ο Ευαγ­γε­λι­στής Λου­κάς, «ἐξεκο­μί­ζε­το τεθνηκὼς». Κάποιος που είχε πεθά­νει. Ήταν νεκρό κάποιο παλι­κά­ρι, νεα­νί­σκος χαρα­κτη­ρί­ζε­ται και μονο­γε­νής μιας χήρας γυναί­κας. Την όλη εκφο­ρά συνό­δευε αρκε­τός κόσμος, που ήλθαν βέβαια να παρη­γο­ρή­σουν αυτήν την πεν­θού­σα μάνα. Η συνάν­τη­σις έγι­νε εκεί, στην πύλη της πόλε­ως. Ο όχλος που ηκο­λού­θει και οι μαθη­ταί τον Κύριον και ο όχλος που ηκο­λού­θει τη νεκρώ­σι­μη εκφο­ρά.

Τότε ο Κύριος λυπή­θη­κε αυτήν τη γυναί­κα, πραγ­μα­τι­κά ήταν αξιο­λύ­πη­τη, και της λέγει: «Μή κλαῖε». Δηλα­δή, «Μην κλαις». Και τότε πλη­σί­α­σε το φέρε­τρο, που έκει­το εκεί νεκρός ο νεα­νί­σκος. Αυτοί που τον μετέ­φε­ραν, στά­θη­καν. Και τότε ο Κύριος, σαν το πιο φυσι­κό πράγ­μα, απο­τεί­νε­ται προς τον νεκρόν νεα­νί­σκον και του λέγει: «Νεα­νί­σκε, σοι λέγω, ἐγέρ­θη­τι». «Νεα­νί­σκε, Εγώ σου το λέγω: ‘’Σήκω επά­νω’’». Και ο νεα­νί­σκος ανε­κά­θι­σε μέσα εις το φέρε­τρό του και άρχι­σε να ομι­λεί!

Ομο­λο­γου­μέ­νως ήταν ένα θαύ­μα κατα­πλη­κτι­κόν. Όλοι γύρω εξέ­στη­σαν. Και φοβή­θη­καν. Για­τί ό,τι έχει σχέ­ση με τον αόρα­τον κόσμον, τον πνευ­μα­τι­κό κόσμο, φοβί­ζει και τρο­μά­ζει φοβε­ρά τον άνθρω­πο. Και σημειώ­νει ο Λου­κάς: «Ἒλαβε δὲ φόβος πάν­τας καὶ ἐδόξα­ζον τὸν Θεόν, λέγον­τες ὅτι προ­φή­της μέγας ἐγήγερ­ται ἐν ἡμῖν, καὶ ὅτι ἐπεσκέ­ψα­το ὁ Θεὸς τὸν λαὸν αὐτοῦ». Όλους τους κατέ­λα­βε φόβος. Δόξα­ζαν τον Θεό κι έλε­γαν ότι «μεγά­λος προ­φή­της μάς επι­σκέ­φθη», «ἐγήγερ­ται», δηλα­δή «στά­θη­κε στον λαό μας μέσα». Και ότι «επε­σκέ­φθη ο Θεός τον λαόν Του». Το θεω­ρού­σαν ότι ήταν μία επί­σκε­ψις του Θεού αυτό, εν προ­σώ­πω βέβαια Ιησού Χρι­στού, τον Οποί­ον εξε­λάμ­βα­ναν ως μέγαν προ­φή­την.

Αλλά όταν ο λαός έλε­γε ότι ο Θεός επε­σκέ­φθη τον λαόν Του, πώς το εννο­ού­σε; Μπό­ρε­σε να συλ­λά­βει την προ­σω­πι­κή επί­σκε­ψη του Θεού; Ότι ήταν προ­σω­πι­κά παρών ο Θεός; Αυτό μπό­ρε­σε να το συλ­λά­βει ο λαός; Όταν οι Ραβ­βί­νοι, οι διδά­σκα­λοι του Νόμου, διά­βα­ζαν στον λαό την προ­φη­τεία του Βαρούχ, που λέγει ότι «Μετά τοῦτο-δηλα­δή μετά από τη δημιουρ­γία του φωτός και του σύμ­παν­τος κόσμου- ἐπὶ γῆς ὤφθη(:εις την Γην ενε­φα­νί­σθη, Αυτός που είπε ‘’ Γενη­θή­τω φῶς· καὶ ἐγένε­το φῶς’’ στη Γη έγι­νε ορα­τός)καὶ ἐν τοῖς ἀνθρώ­ποις συνα­νε­στρά­φη(:και συνα­νε­στρά­φη τους ανθρώ­πους)». Πώς και οι Ραβί­νοι και ο λαός μπο­ρού­σαν να εννο­ή­σουν αυτήν την προ­φη­τεί­αν;

Το να μετα­φερ­θεί ο αόρα­τος και πνευ­μα­τι­κός Θεός στον χώρο της Γης και της ύλης, θα έμε­νε πάν­το­τε κάτι το ακα­τα­νόη­τον. Πώς είναι δυνα­τόν; Πώς όμως μπο­ρού­σαν τότε να εξη­γή­σουν κάποιες τόσο ρεα­λι­στι­κές εκφρά­σεις των προ­φη­τών οι Ραβ­βί­νοι; Πώς μπο­ρού­σαν να τις εξη­γή­σουν; Αν έπρε­πε να ερμη­νεύ­σο­με, πώς θα εξη­γού­σα­με; Σίγου­ρα η ερμη­νεία θα εγί­νε­το κατά μετα­φο­ράν και κατά αλλη­γο­ρί­αν κ.λπ. Φερει­πείν, εκεί που λέγει: «ἔστη­σαν οἱ πόδες αὐτοῦ»(του Θεού· ‘’ἔστη­σαν’’, στά­θη­καν τα πόδια Του. Πού; Εκεί εις το όρος των Ελαιών. Ἒστη­σαν τα πόδια Του). Ε, πώς θα το ερμη­νεύ­σο­με αυτό; Πώς; Ο Θεός έχει πόδια; Απλώς μετα­φο­ρι­κώς. Απλώς αλλη­γο­ρι­κώς, όπως σας είπα. Δηλα­δή ότι ο Θεός δίνει την εύνοιά Του, δίνει την προ­στα­σία Του, εγγί­ζει την Γην, δίδει το αγα­θόν· αλλά ότι ο Θεός προ­σω­πι­κά θα ήταν παρών κατά τρό­πον απτόν, που να Τον πιά­νεις, να Τον εγγί­ζεις, τού­το θα ήταν ακα­τα­νόη­το. Για­τί ο λαός δεν μπο­ρού­σε, μα ούτε και οι Ραβ­βί­νοι, να φαν­τα­στούν την Εναν­θρώ­πη­ση του Θεού Λόγου. Δεν μπο­ρού­σαν. Ερμή­νευαν, παρά την σαφή­νειαν των προ­φη­τών, ερμή­νευαν αλλη­γο­ρι­κά. Για­τί; Για­τί υπήρ­χε ένας ορθο­λο­γι­σμός. Μα είναι δυνα­τόν ποτέ; Αφού μέχρι σήμε­ρα σε πολ­λούς υπάρ­χει και δη Χρι­στια­νούς μας, αυτός ο ορθο­λο­γι­σμός. Είναι δυνα­τόν ποτέ ο Θεός να είναι ἐγγι­ζό­με­νος; Είναι δυνα­τόν; Κατά ρεα­λι­στι­κόν δε τρό­πον, ε; Όχι μετα­φο­ρι­κώς. Λέει εκεί στον προ­φή­τη Ησα­ΐα ότι: «Ἐγώ εἰμι Θεός ἐγγί­ζων». Ναι. Αλλά εκεί θα μπο­ρού­σα­με να το πού­με ότι θα ήτο αλλη­γο­ρι­κόν. Δηλα­δή «είμαι κον­τά». Αλλά κατά τρό­πον που να πιά­νω, να πιά­νω, ε, να πιά­νω, να άπτο­μαι Αυτού του Θεού, πώς είναι δυνα­τόν; Είναι δυνα­τόν ποτέ; Πώς λοι­πόν μπο­ρού­σε ο λαός να αντι­λη­φθεί αυτήν την επί­σκε­ψη του Θεού, όταν είπε ότι ο Θεός μάς επε­σκέ­φθη· που πολύ ορθά βέβαια λέγει ότι ο Θεός επε­σκέ­φθη τον λαό Του, αλλά πώς; Αυτό το πώς…

Ο Ζαχα­ρί­ας, ο πατέ­ρας του προ­φή­του Ιωάν­νου και Βαπτι­στού, δοξά­ζει τον Θεό, όταν γέν­νη­σε το παι­δά­κι του και λέγει προ­φη­τι­κό­τα­τα, είπε μίαν ωδήν: «Εὐλογητὸς Κύριος, ὁ Θεὸς τοῦ Ἰσρα­ήλ, ὅτι ἐπεσκέ­ψα­το καὶ ἐποί­η­σε λύτρω­σιν τῷ λαῷ αὐτοῦ(«για­τί επε­σκέ­φθη τον λαό Του και έδω­σε την λύτρω­ση». «Ἐποί­η­σε». Είναι πιο δυνα­τό το «ἐποί­η­σε» από το «έδω­σε». Δηλα­δή εργά­στη­κε το θέμα της σωτη­ρί­ας). «Ἐν οἷς ἐπεσκέ­ψα­το ἡμᾶς ἀνατολὴ ἐξ ὕψους ἐπιφᾶναι τοῖς ἐν σκό­τει καὶ σκιᾷ θανά­του καθη­μέ­νοις». Δύο φορές χρη­σι­μο­ποιεί το ἐπεσκέ­ψα­το, το ρήμα «ἐπισκέ­πτο­μαι».

Εντού­τοις, εντού­τοις, έρχε­ται ο Θεός στη Γη κατά τρό­πον όπως το είπαν οι προ­φή­ται, όπως το έβα­λε εις το στό­μα των το Πνεύ­μα το Άγιον, κατά τρό­πον αισθη­τόν. Αφού βεβαί­ως ενε­δύ­θη, ντύ­θη­κε τη Δημιουρ­γία Του. Έγι­νε άνθρω­πος. Ο Ψαλ­μω­δός θαυ­μά­ζει και ερω­τά: «Τί ἐστιν ἄνθρω­πος, ὅτι μιμνῄσκῃ αὐτοῦ; Ἢ υἱὸς ἀνθρώ­που, ὅτι ἐπισκέ­πτῃ αὐτόν;». «Κύριε», λέει, «τι είναι ο άνθρω­πος, ποιος είναι επι­τέ­λους αυτός ο άνθρω­πος που τον θυμά­σαι; Ή από­γο­νος ανθρώ­που που τον επι­σκέ­πτε­σαι; Ποιος είναι;».

Αλλά εδώ έχο­με μίαν απο­κά­λυ­ψη. Για να επι­σκέ­πτε­ται ο Θεός τον άνθρω­πον κατά τρό­πον αισθη­τόν, με την Εναν­θρώ­πη­ση, σημαί­νει ποί­αν αξί­αν έχει ο άνθρω­πος, σαν εικό­να του Θεού. Όταν φθά­νει δηλα­δή ο Θεός να επι­σκέ­πτε­ται κατ’ αυτόν τον τρό­πον και να εργά­ζε­ται την Εναν­θρώ­πη­ση, τότε ποιος είναι ο άνθρω­πος; Πάρα πολύ μεγά­λη αξία. Βλέ­πο­με ο ένας τον άλλον, βλέ­πο­με τα μικρά παι­διά, βλέ­πο­με τους ηλι­κιω­μέ­νους και λέμε: «Ε, καλά ποιος είναι αυτός; Ένας γέρος άνθρω­πος, ένα παι­δά­κι». Δεν μπο­ρού­με να συλ­λά­βο­με την αξία «άνθρω­πος». Ήταν ανάγ­κη να τύχει απο­κα­λύ­ψε­ως. Κι εδώ έχο­με ίσως το πιο δυνα­τό επι­χεί­ρη­μα, ποια είναι η αξία του ανθρώ­που, όταν ο Θεός γίνε­ται άνθρω­πος.

Έτσι λοι­πόν, εις την Εναν­θρώ­πη­σιν, έχο­με μίαν σαφε­στά­την απο­κά­λυ­ψιν. Ανά­με­σα στον Θεό Λόγο και τον άνθρω­πο, υπάρ­χει μία αμοι­βαία έλξις. Αλλιώ­τι­κα δεν θα ήταν δυνα­τόν να συνέ­βαι­νε η Εναν­θρώ­πη­σις. Ένας έρως· που μένει βέβαια αυτός ο έρως ακα­τα­νόη­τος. Και η δική μας αγά­πη, δυστυ­χώς έχει ατο­νί­σει. Και έχει δια­στρα­φεί. Αντί­θε­τα, η δική Του αγά­πη, του Θεού Λόγου μένει αναλ­λοί­ω­τη. Μας δημιούρ­γη­σε, μας έπλα­σε, μας αγα­πά, δεν έχει μετα­βο­λές στα αισθή­μα­τά Του υπέρ των ανθρώ­πων. Δημιουρ­γεί τους πρω­το­πλά­στους, τους τοπο­θε­τεί εις τον ωραί­ον παρά­δει­σον, που λέγε­ται μάλι­στα και «παρά­δει­σος τρυφῆς». Τρυ­φή θα πει από­λαυ­σις. Μετά, που ήταν ένα θαυ­μά­σιον ενδιαί­τη­μα, κατοι­κία δηλα­δή ο παρά­δει­σος, κατοι­κία του ανθρώ­που. Εν συνε­χεία δε, όταν τοπο­θέ­τη­σε ο Θεός τον άνθρω­πο εις τον Παρά­δει­σο, τι έκα­νε; Τον επε­σκέ­πτε­το! Τον επε­σκέ­πτε­το!

Τι θα κάνο­με στη Βασι­λεία του Θεού; Θα Τον βλέ­πο­με και θα μας βλέ­πει. Αυτό είναι το ύψι­στον αγα­θόν. Μη σας κάνει εντύ­πω­ση. Όπως ακρι­βώς, όταν παν­τρέ­ψο­με το παι­δί μας, κάνο­με επί­σκε­ψη στο σπί­τι Του. Για­τί; Για να το βλέ­πο­με και να μας βλέ­πει. Τίπο­τε άλλο. Βέβαια το «τίποτ’ άλλο», μια κου­βέν­τα. Απ’ αυτήν τη θεω­ρία, από το βλέ­πω, απορ­ρέ­ουν όλα τα αγα­θά. Η ειρή­νη, η αγά­πη, η χαρά και και και…

Οι πρω­τό­πλα­στοι δε, όταν τους επε­σκέ­πτε­το ο Θεός Λόγος, δεν μπο­ρού­με να κατα­νο­ή­σο­με πώς ήταν αυτή η επί­σκε­ψις, για­τί βέβαια ακό­μη δεν είχε εναν­θρω­πή­σει ο Θεός Λόγος, οι πρω­τό­πλα­στοι ωστό­σο δεν εκπλήσ­σον­ται για τις επι­σκέ­ψεις του Θεού Λόγου. Να πουν: «Α!». Δεν εκπλήσ­σον­ται. Μάλι­στα θα λέγα­με θεω­ρού­σαν το πιο φυσι­κό πράγ­μα να τους επι­σκέ­πτε­ται ο Θεός Λόγος. Ακα­τα­νόη­τα, βλέ­πε­τε, ακα­τα­νόη­τα πράγ­μα­τα… Όταν όμως αμάρ­τη­σαν, κρύ­πτον­ται, ενο­χλούν­ται από την επί­σκε­ψη του Θεού Λόγου. Όχι για­τί, θα λέγα­με, είναι για­τί φοβή­θη­καν την παρά­βα­ση της εντο­λής. Όχι για­τί φοβή­θη­καν την παρου­σία του Θεού Λόγου. Αφού ήσαν συνη­θι­σμέ­νοι σε αυτό. Προ­σέ­ξα­τέ το. Ήσαν συνη­θι­σμέ­νοι. Γι’ αυτούς η επί­σκε­ψις του Θεού Λόγου, θα επα­να­λά­βω, ήταν το πιο φυσι­κόν, φυσι­κόν πράγ­μα. Όπως και η ανά­στα­σις του υιού της χήρας ήταν το πιο φυσι­κό πράγ­μα. Για­τί; Για­τί ο θάνα­τος δεν είναι φυσι­κό πράγ­μα· είναι παρά­λο­γον. Και ο Χρι­στός τι έκα­νε; Μία πρά­ξη φυσι­κή. Επα­να­φέ­ρει τη ζωή· για­τί η ζωή είναι το φυσι­κόν πράγ­μα. Όχι ο θάνα­τος. Μία καρι­κα­τού­ρα μέσ’ τη δημιουρ­γία είναι ο θάνα­τος. Χωρίς βεβαί­ως να είναι ο Θεός ειση­γη­τής του θανά­του· αλλά ειση­γη­τής του θανά­του είναι ο διά­βο­λος και η αμαρ­τία των πρω­το­πλά­στων. Έτσι λοι­πόν κι εδώ, τι φυσι­κό­τε­ρον να μας επι­σκέ­πτε­ται ο Θεός Λόγος. Κι επει­δή η θέα του Θεού δεν ήτο πλέ­ον δυνα­τόν εις τους πρω­το­πλά­στους, μετά την πτώ­ση τους, να υπάρ­χει, γι΄αυτό τώρα ο Θεός απο­σύ­ρε­ται.

Απε­σύρ­θη ο Θεός. Αλλά δεν άφη­σε, όπως λέει σε μία του ομι­λία ο Από­στο­λος Παύ­λος στα Λύστρα, δεν άφη­σε τον εαυ­τόν Του αμάρ­τυ­ρον, χωρίς να δίνει την μαρ­τυ­ρία Του. Δίνει τη μαρ­τυ­ρία Του τώρα έμμε­σα. Βρέ­χει. Είναι δόξα του Κυρί­ου αυτό. Για­τί; Πρέ­πει να ποτι­στεί η Γη. «Καὶ ἐμέθυ­σας τοὺς αὔλακας αὐτῆς», λέει ένας Ψαλ­μός. «Τα αυλά­κια, που είναι εκεί φυτε­μέ­να, ό,τι είναι φυτε­μέ­να- κοι­τάξ­τε, τι ωραία έκφρα­σις: «ἐμέθυ­σας». Πίνω κρα­σί, θα πει λίγο. Όταν πιω πολύ, μεθώ. Σημαί­νει «Έδω­σες τόσο νερό, ώστε εμέ­θυ­σες τη Γη, τους αύλα­κας της Γης· που είναι εκεί τα φυτά». Αυτό είναι δόξα του Θεού. Βγαί­νει ο ήλιος. Είναι δόξα του Θεού. Όπως πέρα­σαν την Ερυ­θρά Θάλασ­σα οι Εβραί­οι. Δεν είναι τίπο­τα το εκπλη­κτι­κόν. Είπε ο Θεός: «Και τώρα, θα δεί­τε την δόξαν μου». Τι ήταν η δόξα Του; Το ότι πέρα­σαν «ἀβρό­χοις ποσί», με άβρε­χτα πόδια οι Εβραί­οι την Ερυ­θρά θάλασ­σα. Αυτές είναι ενέρ­γειες του Θεού. Έτσι ο Θεός δεν άφη­σε τον εαυ­τόν Του αμάρ­τυ­ρον, χωρίς μαρ­τυ­ρί­αν. Μόνο που δεν υπήρ­χε πια η άμε­σος θέα. Αυτό δεν υπήρ­χε.

Μέχρι, μέχρι που ενε­δύ­θη ο Θεός Λόγος, για­τί Εκεί­νος μας εδη­μιούρ­γη­σε, ενε­δύ­θη τη Δημιουρ­γία Του και ήλθε ανά­με­σά μας κατά τρό­πον αισθη­τόν. Αλλά και αυτό από αγά­πη. Για­τί μας αγα­πού­σε. Συνέ­βη όμως τού­το. Όταν ήλθε, σημειώ­νει ο ευαγ­γε­λι­στής Ιωάν­νης στο 1^ο κεφά­λαιο του Ευαγ­γε­λί­ου του: «Εἰς τὰ ἴδια ἦλθε(:ήλθε σε μας), καὶ οἱ ἴδιοι (:οι δικοί Του και μάλι­στα ο λαός Του) αὐτὸν οὐ παρέ­λα­βον». Δεν Τον δέχθη­καν. Ήλθε, αλλά δεν Τον δέχτη­καν. Και ακό­μη λίγο πιο κάτω, θα πει: «Καὶ ὁ κόσμος αὐτὸν οὐκ ἔγνω». «Και ο κόσμος», λέγει, «δεν Τον εγνώ­ρι­σε». Για­τί δεν Τον εγνώ­ρι­σε; Μήπως επει­δή ήλθε με αυτό το ταπει­νό σχή­μα; Μα, ήλθε άνθρω­ποι, με ταπει­νό σχή­μα, για­τί ο πρό­γο­νός σας, ο Αδάμ, ήθε­λε να πάρει κάτι παρα­πά­νω από το σχή­μα που είχε. Ζητού­σε την ισο­θε­ΐ­αν. Το πάθος εκεί­νο που έπα­σχε και ο διά­βο­λος. Και το ειση­γή­θη εις τον Αδάμ. Δεν ήταν ο απλός Αδάμ. Ζήτη­σε την ισο­θε­ΐ­αν. Κι έπε­σε. «Γι΄αυτό λοι­πόν έρχο­μαι εγώ αντί­θε­τα. Έρχο­μαι ταπει­νός, απλός. Μπο­ρείς να με δεχθείς; Μπο­ρείς αυτό να το κατα­νο­ή­σεις; Να με ανα­κα­λύ­ψεις μέσα ακρι­βώς σ’ αυτήν την ταπεί­νω­σή μου; Ταπεί­νω­ση, όχι με την έννοια της αρε­τής. Με την έννοια του εξευ­τε­λι­σμού». Όπως λέει ο Από­στο­λος Παύ­λος: «δού­λου μορ­φήν λαβών». «Επή­ρε», λέει, «μορ­φή δού­λου».

Ωστό­σο, αυτό είναι κάτι που εκπλήσ­σει. Αλλά δεν μπο­ρέ­σα­με να το γνω­ρί­σου­με. Προ­σπά­θη­σε να μας βοη­θή­σει να το γνω­ρί­σου­με. Ότι μας επε­σκέ­φθη. Ωστό­σο η θέα του Θεού στην Παλαιά Δια­θή­κη περιο­ρί­στη­κε μόνον εις τους δικαί­ους. Στον Αβρα­άμ, τον Ισα­άκ, τον Ιακώβ. Κι εκεί βέβαια αινιγ­μα­τω­δώς. Όταν ο Αβρα­άμ πέφτει σε μίαν έκστα­σιν… του είπε πολ­λά εκεί ο Θεός. Όταν ο Ιακώβ στον ύπνο του παλεύ­ει με κάποιον, ερχό­με­νος πίσω εις τη γην Χανα­άν, παλεύ­ει, παλεύ­ει… Και του λέγει: -«Άφη­σέ με να φύγω». -«Δεν σε αφή­νω». -«Άφη­σέ με να φύγω». -«Δεν σε αφή­νω εάν δεν με ευλο­γή­σεις». Του λέγει: «Ε, από δω και μπρος δεν θα λέγε­σαι Ιακώβ(που θα πει πτερ­νι­στής. Δεν ήταν βεβαί­ως όνο­μα περιω­πής. Ονο­μά­στη­κε έτσι, για­τί είχε πιά­σει την φτέρ­να, γενό­με­νος δίδυ­μος του Ησαύ. Πτερ­νι­στής. Είναι άσχη­μη κατά­στα­σις). «Θα λέγε­σαι Ισρα­ήλ». Δηλα­δή ηγα­πη­μέ­νος. Βλέ­πε­τε λοι­πόν ότι εμφα­νί­ζε­ται ο Θεός, αλλά αινιγ­μα­τω­δώς. Στον λαό; Εμφα­νί­ζε­ται με τις ενέρ­γειές Του, με όλα εκεί­να τα κατα­πλη­κτι­κά. Φερ’ ειπείν, ρίχνει το μάνα. Σαράν­τα ολό­κλη­ρα χρό­νια. Ούτε μία ώρα, ούτε μία μέρα, ούτε μία εβδο­μά­δα. 40 χρό­νια. Αυτό είναι μία ενέρ­γεια του Θεού. Έτσι εμφα­νί­ζε­ται, έμμε­σα ο Θεός, δια των ενερ­γειών Του. Μόνο με εκεί­να τα θαυ­μα­στά που μπο­ρού­σε να βιώ­νει ο λαός.

Γι΄αυτό, η Εναν­θρώ­πη­σις του Θεού Λόγου είναι κεν­τρι­κόν γεγο­νός της Ιστο­ρί­ας. Τελεί­ως βέβαια ακα­τα­νόη­τον, αλλά πραγ­μα­τι­κό, ρεα­λι­στι­κό. Ο Θεός λοι­πόν επι­σκέ­πτε­ται και τις επι­μέ­ρους, θα λέγα­με, ανθρώ­πι­νες καρ­διές. Και τις επι­μέ­ρους ανθρώ­πι­νες καρ­διές. Λέει ο Κύριος στην Απο­κά­λυ­ψη, είναι στο τρί­το κεφά­λαιο: «Ἰδού ἕστη­κα ἐπί τήν θύραν καί κρούω». «Να, στά­θη­κα, μπρο­στά στην πόρ­τα του οίκου της υπάρ­ξε­ώς σου. Και χτυ­πώ. Και κρούω». Δεν λέγει «έκρου­σα». Λέει «κρούω». Πρά­ξη διαρ­κεί­ας. «Ἐάν τις ἀκούσῃ τῆς φωνῆς μου καί ἀνοίξῃ τήν θύραν, καί εἰσελεύσομαι πρός αὐτόν(θα μπω μέσα) καί δει­πνήσω μετ’ αὐτοῦ καί αὐτός μετ’ ἐμοῦ». «Θα καθί­σω στο τρα­πέ­ζι, θα δει­πνή­σει αυτός μαζί μου κι εγώ μαζί του». Κι εδώ συναν­τού­με εκφρά­σεις αδια­νόη­τα οικεί­ες. «Χτυ­πάω την πόρ­τα». «Θύρα» είναι η προ­αί­ρε­σις της υπάρ­ξε­ως του ανθρώ­που. Και η «κρού­σις του κρού­ον­τος την θύραν» είναι εκεί­να τα μικρά-μικρά θαύ­μα­τα, τα καθη­με­ρι­νά, που ανοί­γουν και φωτί­ζουν τον νου και την καρ­διά. Για να πει ο πιστός: «Ποιος είσαι, Κύριε; Ποιος κρού­ει; Τι είναι αυτό που βιώ­νω;». Είναι εκεί­να που δημιουρ­γούν το θάμ­βος και την έκπλη­ξιν.

Ο άγιος Ισα­άκ ο Σύρος έχει μία ωραία περι­κο­πή στα Άπαν­τά του. Επι­τρέ­ψα­τέ μου να σας τη δια­βά­σω σε από­δο­ση: «Κατά και­ρούς και ανε­παί­σθη­τα πέφτει σε όλο το σώμα μία τρυ­φή και αγαλ­λί­α­σις, που γλώσ­σα δεν μπο­ρεί να περι­γρά­ψει, έως ότου ο άνθρω­πος θεω­ρή­σει όλα τα επί­γεια, στά­χτη, σπο­δόν και σκύ­βα­λα. Αυτά συμ­βαί­νουν την ώρα της προ­σευ­χής ή της ανα­γνώ­σε­ως ή στη συνε­χή μελέ­τη, που απλώ­νε­ται η διά­νοια και τότε θερ­μαί­νε­ται ο νους. Ακό­μα, αυτή η τρυ­φή συμ­βαί­νει ανά­με­σα στον ύπνο και στον ξύπνιο. Σαν να κοι­μά­ται κανείς, αλλά δεν κοι­μά­ται. Και όταν έλθει αυτή η τρυ­φή, η από­λαυ­σις, που σφύ­ζει σε όλο το σώμα, ο άνθρω­πος τότε νομί­ζει ότι αυτό είναι η Βασι­λεία του Θεού». Και αυτή η κατά­στα­σις, πρέ­πει να σας σημειώ­σω, είναι χωρίς παρα­στά­σεις, χωρίς εικό­νες. Είναι ανει­κό­νι­στος. Δεν είναι όνει­ρο. Δεν υπάρ­χει καμία εικό­να, μα καμία εικό­να. Μόνο ένα αίσθη­μα μακα­ριό­τη­τος απι­θά­νου. Και τότε εκεί ο άνθρω­πος παίρ­νει μία γεύ­ση της Βασι­λεί­ας του Θεού· που δεν μετα­φέ­ρε­ται ούτε με εικό­νες, ούτε με λόγια. Είναι… πώς να σας το πω; Όπως ακρι­βώς μας δίνει κάποιος ένα μεζε­δά­κι, για να πάρο­με μία γεύ­ση ενός γεύ­μα­τος που θα ακο­λου­θή­σει. Έτσι ο Θεός στέλ­νει αυτές τις γεύ­σεις, για να σου πει ποιο είναι το τρα­πέ­ζι της Βασι­λεί­ας του Θεού. Προ­σέξ­τε, είναι πραγ­μα­τι­κά αυτά. Σας ξανα­λέ­γω, δεν είναι όνει­ρον. Δεν είναι ύπνος, δεν είναι ξύπνιος. Είναι μία κατά­στα­σις που ο άνθρω­πος έχει πλή­ρη συνεί­δη­ση του εαυ­τού του. Αν υπάρ­ξει ένας θόρυ­βος, θα ήθε­λε να μην υπάρ­ξει, για να μην τελειώ­νει ποτέ αυτή η κατά­στα­σις. Έχει πλή­ρη συνεί­δη­ση του εαυ­τού του.

Αγα­πη­τοί, η καρ­διά είναι ο χώρος συναν­τή­σε­ως του ανθρώ­που με τον Θεό. Και οι μεγά­λες χαρές του ανθρώ­που. Μετά την ανά­στα­ση των νεκρών, δεν θα είναι μόνον η καρ­διά τόπος συναν­τή­σε­ως του Θεού. Αλλά ο όλος άνθρω­πος. Γι΄αυτό γρά­φει ο Ευαγ­γε­λι­στής Ιωάν­νης: «Ἀγαπη­τοί, νῦν τέκνα Θεοῦ ἐσμεν, καὶ οὔπω ἐφανε­ρώ­θη τί ἐσόμε­θα(:Ακό­μη δεν φανε­ρώ­θη­κε τι θα είμα­στε) οἴδαμεν δὲ ὅτι ἐάν φανε­ρωθῇ (:γνω­ρί­ζο­με ότι όταν θα φανε­ρω­θεί… -Το ἐάν είναι όχι υπο­θε­τι­κό, αλλά χρο­νι­κό) ὅμοιοι αὐτῷ ἐσόμε­θα(:θα είμε­θα όμοιοι με Εκεί­νον. Όπως ήταν σαρ­κω­μέ­νος και θεω­μέ­νος) ὅτι ὀψόμε­θα αὐτὸν καθώς ἐστι». «Για­τί θα Τον δού­με όπως είναι». Θα Τον δού­με όπως είναι.

Ακό­μη είναι και τού­το το ρεα­λι­στι­κό· που αρχί­ζει από τη Γη και εκπλη­ρού­ται στη Βασι­λεία του Θεού· που λέγει ο Θεός και στην Παλαιά και στην Και­νή. Το χρη­σι­μο­ποιεί ο Από­στο­λος Παύ­λος: «Καθὼς εἶπεν ὁ Θεὸς ὅτι ἐνοι­κή­σω ἐν αὐτοῖς καὶ ἐμπε­ρι­πα­τή­σω καὶ ἔσομαι αὐτῶν Θεός, καὶ αὐτοὶ ἔσον­ταί μοι λαός». Θα περ­πα­τή­σω ανά­με­σά τους. «Ταύ­τας οὖν ἔχον­τες τὰς ἐπαγ­γε­λί­ας, ἀγαπη­τοί (λέει ο Παύ­λος: «έχον­τες αυτές τις υπο­σχέ­σεις»),καθα­ρί­σω­μεν ἑαυτοὺς(:ας καθα­ρί­σου­με τον εαυ­τόν μας) ἀπὸ παντὸς μολυ­σμοῦ σαρκὸς καὶ πνεύ­μα­τος, ἐπιτε­λοῦντες ἁγιω­σύ­νην ἐν φόβῳ Θεοῦ».

Γι΄αυτό, ας προ­σέ­χο­με τη ζωή μας, το ήθος μας, την πίστη μας, την καρ­διά μας. Γι΄αυτό λέγει η Γρα­φή: «Οὐαὶ ὑμῖν τοῖς ἀπολω­λε­κό­σι τὴν καρ­δίαν(«Αλί­μο­νο σε εκεί­νους που έχα­σαν την καρ­διά τους», λέει η Σοφία Σει­ράχ)· Καὶ τί ποι­ή­σε­τε ὅταν ἐπισκέ­πτη­ται ὁ Κύριος;». Τα»ι θα κάνε­τε όταν θα σας επι­σκε­φθεί ο Κύριος;». Ο Ισρα­ήλ έχα­σε την καρ­διά του. Και είπε ο Χρι­στός: «Αλί­μο­νό σου, Ισρα­ήλ ‑από το όρος των ελαιών το είπε- οὐκ ἔγνως(:δεν εγνώ­ρι­σες) τήν ἐπισκο­πήν σου -«ἐπισκο­πή» θα πει επί­σκε­ψις- ὃτι σε ἐπεσκέ­φθη ὁ ᾋγιος τοῦ Ἰσρα­ήλ, ὁ Κύριός σου». «Δεν το γνώ­ρι­σες». Έχα­σε την καρ­διά του. Όπως και πολ­λοί άνθρω­ποι χάνουν την καρ­διά τους. Οι επι­σκέ­ψεις του Θεού και δυνα­τές είναι και υπέ­ρο­χες. Αρκεί ο Θεός να βρί­σκει τόπο. Και ο τόπος είναι η καρ­διά. Τότε, κατ’ αλή­θειαν, λέγει, ο πιστός ότι δέχε­ται θεί­ες επι­σκέ­ψεις. Για­τί ο Θεός είναι πολύ κον­τά μας και μας αγα­πά. Και αγα­πά να μας επι­σκέ­πτε­ται.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

και με απρο­σμέ­τρη­τη ευγνω­μο­σύ­νη στον πνευ­μα­τι­κό μας καθο­δη­γη­τή μακα­ρι­στό γέρον­τα Αθα­νά­σιο Μυτι­λη­ναίο,

μετα­φο­ρά της απο­μα­γνη­το­φω­νη­μέ­νης ομι­λί­ας σε ηλε­κτρο­νι­κό κεί­με­νο και επι­μέ­λεια: Ελέ­νη Λιναρ­δά­κη, φιλό­λο­γος

ΠΗΓΕΣ:

• Απο­μα­γνη­το­φώ­νη­ση ομι­λί­ας δια χει­ρός του αξιο­τί­μου κ. Αθα­να­σί­ου Κ.

• http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/omiliai_kyriakvn/omiliai_kyriakvn_695.mp3

Απο­μα­γνη­το­φω­νη­μέ­νη ομι­λία μακα­ρι­στού γέρον­τος Αθα­να­σί­ου Μυτι­λη­ναί­ου με θέμα: 

Η ΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΜΑΣ

[εκφω­νή­θη­κε στην Ιερά Μονή Κομνη­νεί­ου Λαρί­σης στις 19-10-1986]

(Β166)

Η σκη­νή, αγα­πη­τοί μου, της ανα­στά­σε­ως του υιού της χήρας της Ναΐν, περι­γρά­φε­ται λιτά μεν αλλά πολύ ζωη­ρά. Με ένα Του λόγο ο Κύριος, όπως ακού­σα­με στη σημε­ρι­νή ευαγ­γε­λι­κή περι­κο­πή, ανέ­στη­σε εκεί­νο το παλ­λη­κά­ρι που ήταν μονα­χο­παί­δι εκεί­νης της φτω­χιάς, χήρας γυναί­κας. Και του είπε: «Νεα­νί­σκε, σοί λέγω, ἐγέρ­θη­τι». «Νεα­νί­σκε, νέε μου, σε εσέ­να το λέγω· σήκω επά­νω». Και ο νεα­νί­σκος ανε­στή­θη.

Φόβος και έκστα­ση κατέ­λα­βε τον λαό, όπως μας περι­γρά­φει ο ιερός Ευαγ­γε­λι­στής Λου­κάς. Και πολύ δίκαια, έβγα­λε το συμ­πέ­ρα­σμα ο λαός «ὅτι προ­φή­της μέγας ἐγήγερ­ται ἐν ἡμῖν, καὶ ὅτι ἐπεσκέ­ψα­το ὁ Θεὸς τὸν λαὸν αὐτοῦ».

Αλλά, αγα­πη­τοί μου, και σήμε­ρα στην επο­χή μας η νεό­τη­τα παρου­σιά­ζει μία χει­ρό­τε­ρη νέκρω­ση. Και αυτή η νέκρω­ση είναι πνευ­μα­τι­κή. Και όπως στη βιο­λο­γι­κή νέκρω­ση ενός νέου ανθρώ­που λέμε όλοι «κρί­μα, νέο παι­δί, νέος άνθρω­πος πέθα­νε» και υπάρ­χει και πολύ πέν­θος, έτσι, πολύ περισ­σό­τε­ρο πέν­θος υπάρ­χει όταν δεν είναι ένα πρό­σω­πο, αλλά είναι ολό­κλη­ρη η νεο­λαία. Τότε ανή­κει στη νέκρω­ση της νεο­λαί­ας πολύς οδυρ­μός και πολ­λά δάκρυα. Περ­πα­τά­με στον δρό­μο και βλέ­που­με αυτούς τους ζων­τα­νούς νεκρούς που ανή­κουν στη νεο­λαία μας. Και σας βεβαιώ­νω, κλαί­ει η ψυχή, κλαί­ει ασφα­λώς όλων των ανθρώ­πων εκεί­νων που κατα­λα­βαί­νουν, μπο­ρούν να νιώ­θουν, να προσ­διο­ρί­ζουν και να πεν­θούν. Και πεν­θούν. Και οδύ­ρον­ται. Όταν βλέ­πουν περι­φε­ρο­μέ­νους νεκρούς από τη νέα γενεά, από τα παι­διά μας, από τη νεο­λαία μας.

Αλλά εάν ο Κύριος όμως, αγα­πη­τοί μου, πραγ­μά­τω­σε τρεις ανα­στά­σεις, τόσες του­λά­χι­στον ανα­γρά­φον­ται στα ιερά Ευαγ­γέ­λια, πιθα­νό­τα­τα πολ­λούς άλλους είχε ανα­στή­σει, όμως πολύ περισ­σό­τε­ρες πνευ­μα­τι­κές νεκρα­να­στά­σεις ο Κύριος επι­τε­λεί. Και επι­τε­λού­σε και επι­τε­λεί και θα επι­τε­λεί.

Αλλά ας δού­με τα πράγ­μα­τα από πιο κον­τά, όπως μας τα περι­γρά­φει το ιερό κεί­με­νο. Λέγει ο ιερός Ευαγ­γε­λι­στής, όταν εξήρ­χε­το εκεί­νη η συνο­δεία του νεκρού από την πύλη της πόλε­ως Ναΐν, εισήρ­χε­το εις την πόλιν ο Κύριος με μία πολύ μεγά­λη συνο­δεία πολ­λών ανθρώ­πων, θαυ­μα­στών Του, που Τον ακο­λου­θού­σαν. Είδε το πέν­θος ο Κύριος. Είπε στη μητέ­ρα: «Μὴ κλαῖε», «μην κλαις». Και τότε «προ­σελ­θών», λέει ο ιερός Ευαγ­γε­λι­στής, «ἥψατο τῆς σοροῦ». Τότε λέγει, αφού προ­σήλ­θε, ήγγι­σε την σορό. Το φέρε­τρο δηλα­δή και τον νεκρό που ήταν μέσα στο φέρε­τρο. Βλέ­πει κανείς εδώ ότι υπάρ­χει ανάγ­κη ο Ιησούς Χρι­στός να προ­σεγ­γί­σει την νεκρω­μέ­νη νεο­λαία.

Αυτή η προ­σέγ­γι­ση όμως πώς μπο­ρεί να νοη­θεί; Λέμε ότι πρέ­πει να προ­σεγ­γί­σει ο Ιησούς τη νεο­λαία. Πώς το κατα­λα­βαί­νου­με αυτό; Πώς το εννο­ού­με; Αυτή η προ­σέγ­γι­ση γίνε­ται με τη Χάρη του Θεού, όταν ο Θεός δίνει τη χάρη Του, όπως ακρι­βώς οι ακτί­νες του ηλί­ου ανα­δεύ­ουν και αντι­κεί­με­να και πρό­σω­πα, έτσι, οι ακτί­νες της θεί­ας Χάρι­τος να έλθουν να ανα­δεύ­σουν, να χαϊ­δεύ­σουν, να εγγί­σουν, να προ­σά­ψουν, να χαϊ­δέ­ψουν, όπως σας το είπα, αλλά να έρθει και το δεύ­τε­ρο στοι­χείο. Ο ζων­τα­νός λόγος του Θεού, που προ­σφέ­ρε­ται από την Εκκλη­σία.

Η χάρις λοι­πόν του Θεού και ο ζων­τα­νός λόγος της Εκκλη­σί­ας του Θεού. Αυτός ο ζων­τα­νός λόγος, που έρχε­ται απέ­ξω και προ­σφέ­ρε­ται, πρέ­πει να βρει σημεία επα­φής. Προ­σέξ­τε, ο Κύριος λέει, «ἤγγι­σεν» εκεί­νον τον νεκρό. Πρέ­πει λοι­πόν να βρει ο λόγος του Θεού αυτά τα σημεία της επα­φής στη νεκρή νεο­λαία. Αλλά εδώ χρειά­ζε­ται όμως πάρα πολ­λή προ­σο­χή· διό­τι όταν λέμε «σημεία επα­φής» δεν σημαί­νει ότι η Εκκλη­σία θα προ­βεί σε αβα­ρί­ες για να κερ­δί­σει τους νέους. Υπάρ­χει μία παρα­νόη­σις εδώ. «Να βάλου­με όργα­να μου­σι­κά, επει­δή η νεο­λαία μας αγα­πά­ει τη μου­σι­κή, να τα βάλου­με μέσα στη λατρεία για να προ­σελ­κύ­σου­με», λέμε. Επει­δή μάλι­στα αρέ­σει ο ρυθ­μός της τζαζ, να βάλου­με μου­σι­κή που να είναι στο ρυθ­μό της τζαζ, για να προ­σελ­κύ­σου­με τη νεο­λαία. «Τι κάνε­τε εκεί;», ερω­τού­με. «Μα, σημεία επα­φής βρί­σκου­με ανά­με­σα στην Εκκλη­σία, στον λόγο του Θεού και τον λαό του Θεού, κυρί­ως τους νέους». Λάθος βέβαια. Λάθος αγα­πη­τοί. Δεν μπο­ρεί να γίνει καμία αβα­ρία.

Έχει απο­δει­χθεί περί­τρα­να ότι όταν προ­σφέ­ρε­ται ο λόγος του Θεού ατό­φιος, καθα­ρός, ανό­θευ­τος και με πολ­λή αγά­πη, με πολ­λήν αγά­πη, αγά­πη που φθά­νει και ξεπερ­νά τα όρια της αυτο­θυ­σί­ας, τότε δημιουρ­γούν­ται σημεία επα­φής. Δεν χρειά­ζε­ται τίπο­τα να τρο­πο­ποι­ή­σου­με. Αρκεί να είναι αυτός ο λόγος του Θεού ζων­τα­νός, καθα­ρός, επα­να­λαμ­βά­νω, και με αγά­πη· για­τί η ψυχή ζητά­ει το αλη­θι­νό, εκεί­νο που προ­σφέ­ρε­ται με αλή­θεια και αυτό που προ­σφέ­ρε­ται με αγά­πη. Συνε­πώς, όταν λέμε «προ­σέγ­γι­σις», «εύρε­σις σημεί­ων επα­φής», δεν σημαί­νει καθό­λου ότι πρέ­πει να προ­βού­με σε υπο­χω­ρή­σεις και αβα­ρί­ες τέτοιες που τελι­κά φθά­νου­με κατά δια­λε­κτι­κό τρό­πο, φθά­νου­με, αγα­πη­τοί μου, εκεί­νο που προ­σφέ­ρου­με να μη σώζει. Και μια προ­σφο­ρά λόγου Θεού που δεν σώζει, μία Εκκλη­σία που δεν σώζει, είναι περιτ­τό να προ­σφερ­θεί.

«Νεα­νί­σκε», λέει ο Κύριος. Νεα­νί­σκε. Ωραία προ­σφώ­νη­σις του Κυρί­ου: «Νεα­νί­σκε». «Νέε μου»· που φανε­ρώ­νει… όχι το όνο­μα, αλλά φανε­ρώ­νει την ηλι­κία. Πράγ­μα­τι η εφη­βι­κή ηλι­κία και η νεα­νι­κή ηλι­κία είναι η πιο όμορ­φη ηλι­κία. Αλλά και η πιο σκλη­ρή και η πιο δύσκο­λη. Συμ­πα­θής, αλλά δύσκο­λη ηλι­κία. Έτσι που πολ­λές φορές, αν κανείς μεγα­λώ­σει και κοι­τά­ξει πίσω τη ζωή του, μπο­ρεί να βλέ­πει στα νεα­νι­κά του χρό­νια και να τα νοσταλ­γεί. Αλλά όταν βλέ­πει πόσο δύσκο­λα πέρα­σε, να εύχε­ται να μην ξανα­γύ­ρι­ζε στα νεα­νι­κά του χρό­νια. Προ­βλή­μα­τα, πολ­λά προ­βλή­μα­τα. Προ­βλή­μα­τα υπαρ­ξια­κά. Ένας νέος άνθρω­πος στέ­κε­ται μπρο­στά στη ζωή και ανα­ρω­τιέ­ται ποιος είναι αυτός ο ίδιος, ποιοι είναι οι άλλοι, ποιος είναι ο Θεός, τι υπάρ­χει. Έχει ψυχή; Δεν έχει ψυχή; Ποιο είναι το μέλ­λον του ανθρώ­που; Ποιος ο σκο­πός της υπάρ­ξε­ως; Αυτά τα λεγό­με­να «υπαρ­ξια­κά προ­βλή­μα­τα», για έναν νέο που σκέ­πτε­ται, είναι βασα­νι­στι­κά. Και ο πιο επι­πό­λαιος ακό­μη νέος, έχει στιγ­μές που φθά­νει σε ένα αδιέ­ξο­δο. Και μπο­ρεί να ανα­ρω­τιέ­ται και να λέγει: «Αξί­ζει να ζει κανείς ή να μη ζει;».

Προ­βλή­μα­τα επαγ­γελ­μα­τι­κά. Το βλέ­πο­με καθα­ρά αυτό στα παι­διά μας. Τι θα ακο­λου­θή­σουν και πώς θα επι­τύ­χουν εκεί­νο το οποίο θέλουν να ακο­λου­θή­σουν. Προ­βλή­μα­τα ηθι­κά. Πω πω, προ­βλή­μα­τα ηθι­κά! Προ­βλή­μα­τα πνευ­μα­τι­κού προ­σα­να­το­λι­σμού. «Τι θα ακο­λου­θή­σω; Πώς θα προ­σα­να­το­λι­σθώ στη ζωή μου;». Προ­βλή­μα­τα σχέ­σε­ων. Αυτό το τελευ­ταίο μάλι­στα το τονί­ζο­με, για­τί το βλέ­πο­με ανά­γλυ­φο στην επο­χή μας. Βλέ­πο­με αγα­πη­τοί μου τους νέους να μην έχουν αγα­θές σχέ­σεις με τους γονείς τους, με το σπί­τι τους γενι­κά, με την Εκκλη­σία, με την κοι­νω­νία. Ο αναρ­χι­σμός, εκεί­νο το ανέ­με­λο, εκεί­νο το «δεν με νοιά­ζει», εκεί­νο το «δεν βαριέ­σαι», εκεί­νο το «εγώ είμαι και κανείς άλλος στον κόσμο» δημιουρ­γεί φοβε­ρά προ­βλή­μα­τα σχέ­σε­ων. Τόσο που μόνα αυτά να υπήρ­χαν, θα λέγα­με όλα τα άλλα είναι περιτ­τά. Αλλά αν το θέλε­τε, επει­δή όλα τα άλλα υπάρ­χουν, γι’ αυτό υπάρ­χει πρό­βλη­μα οξύ­τα­το σχέ­σε­ων.

Ποιος όμως θα λύσει αυτά τα προ­βλή­μα­τα; Ποιος άλλος από τον Ιησού Χρι­στό; Πρέ­πει να αντι­λη­φθεί η νεο­λαία μας ότι ματαιο­πο­νεί στις ανα­ζη­τή­σεις της, στην κουλ­τού­ρα, στις υλι­στι­κές και πολι­τι­κές θεω­ρί­ες, στις ηδο­νές και τα ναρ­κω­τι­κά. Ματαιο­πο­νεί. Δεν θα βρει τίπο­τε εκεί. Όλα αυτά οδη­γούν σε ένα αδιέ­ξο­δο, σε ένα χάος. Και τότε έρχε­ται η φωνή του Κυρί­ου: «Νεα­νί­σκε, σοι λέγω…». «Νεα­νί­σκε, σε σένα μιλάω, σε εσέ­να μιλάω. Σε εσέ­να. Εγώ ο Εναν­θρω­πή­σας Υιός του Θεού, Εγώ που στά­θη­κα νήπιο, Εγώ που στά­θη­κα έφη­βος και νέος, επέ­ρα­σα την ανθρώ­πι­νη αυτή ηλι­κία, αυτή που τώρα περ­νάς εσύ, Εγώ είμαι Εκεί­νος, ο μαθών ανθ’ ων έπα­θον. Είμαι Εκεί­νος που έχω μάθει, από εκεί­να που έχω πάθει. Δηλα­δή Εγώ που δοκί­μα­σα τη ζωή, Εγώ που πει­ρά­στη­κα από τον διά­βο­λο, που σε πει­ρά­ζει και εσέ­να, τον ενί­κη­σα όμως. Και τον κόσμον ενί­κη­σα. Και τον διά­βο­λο ενί­κη­σα. Κι έμει­να χωρίς αμαρ­τία. Νέε μου, νεα­νί­σκε μου, ομι­λώ σε εσέ­να προ­σω­πι­κά. Εσύ που ζεις τόσο έντο­να την πνευ­μα­τι­κή κρί­ση της επο­χής σου. Εσύ που έχεις βαθιές εμπει­ρί­ες της αμαρ­τί­ας. Εσύ που στρά­φη­κες ακό­μα και εναν­τί­ον μου. Σε εσέ­να στρέ­φο­μαι, νέε μου. Σε θεω­ρώ φίλο μου και θέλω να σε βοη­θή­σω. Κανείς δεν μπο­ρεί να σε βοη­θή­σει και να σε νεκρα­να­στή­σει. Στρέ­ψου σε εμέ­να, όχι για να με πολε­μή­σεις, αλλά για να με ακού­σεις. Τι έχω να σου πω; Εγέρ­θη­τι! Σήκω επά­νω. Νεα­νί­σκε, σοι λέγω· εγέρ­θη­τι. Σήκω επά­νω. Εγέρ­θη­τι. Ναι. Σήκω επά­νω. Εγώ ο Κύριός σου είμαι Εκεί­νος που σε δημιούρ­γη­σα σε ορθία κατά­στα­ση· που είναι έκφρα­σις, για­τί περ­πα­τάς στα δυο σου ποδά­ρια, έκφρα­σις ότι είσαι εσύ κύριος της Δημιουρ­γί­ας, ότι εσύ είσαι βασι­λιάς και κυρί­αρ­χος του παν­τός. Ναι. Γι’ αυτό Εγώ ο Κύριός σου λέγο­μαι: «Κύριος των κυριευόν­των». Ποιων κυριευόν­των; Των κυριευόν­των ανθρώ­πων. Γι’ αυτό Εγώ λέγο­μαι «ο βασι­λεύς των βασι­λευόν­των». Είμαι ο βασι­λιάς τίνων; Εκεί­νων που βασι­λεύ­ουν. Ποιοι είναι αυτοί που βασι­λεύ­ουν; Οι άνθρω­ποι. Για­τί εσείς οι άνθρω­ποι είσα­στε οι κύριοι και οι βασι­λείς. Κι Εγώ είμαι ο Κύριος των κυρί­ων και ο Βασι­λιάς των βασι­λευόν­των. Έτσι, η ορθία στά­ση, που Εγώ σε έχω έτσι δημιουρ­γή­σει, είναι έκφρα­ση της δικής μου εικό­νος στη δική σου την ύπαρ­ξη. Αυτή η ορθία στά­σις ακό­μα δεί­χνει, εκφρά­ζει, μία ανα­ζή­τη­ση εμού του Δημιουρ­γού σου.

Εκφρά­ζει ακό­μα μία δια­φο­ρο­ποί­η­ση της δικής σου της ζωής από τη ζωή των άλλων ζώων. Γι’ αυτό, σε τιμή όντας, δεν πρέ­πει να συγ­κρί­νε­σαι με τα ζώα. Ούτε να κατε­βαί­νεις στο επί­πε­δό τους και να επι­θυ­μείς να τους μοιά­σεις. Είσαι ευγε­νούς κατα­γω­γής. Μην πέφτεις στα πάθη που σε εξο­μοιώ­νουν με τα ζώα. Σου έδω­σα όλα τα αγα­θά της Δημιουρ­γί­ας. Μην ανα­ζη­τάς το παρα­πά­νω. Σου έδω­σα το κρα­σί, που ευφραί­νει καρ­δί­αν ανθρώ­που. Μη μεθάς. Σου ‘δωσα το ψωμί, που στη­ρί­ζει καρ­δί­αν ανθρώ­που. Μην γίνε­σαι κοι­λιό­δου­λος. Σου έδω­σα όλη την ομορ­φιά της ζωής, σου έδω­σα να χαί­ρε­σαι κι οι αισθή­σεις σου ακό­μη. Μην τρυ­γάς στην πορ­νεία. Μην πηγαί­νεις και γίνεις κυνη­γός των ηδο­νών του βίου τού­του. Πρό­σε­ξε. Όταν κάνεις αυτά, ενώ συ είσαι τιμη­μέ­νος, υπάρ­χων εν τιμή, έρχε­σαι και εξο­μοιού­σαι με τα ζώα. Κάτι περισ­σό­τε­ρο. Κατε­βαί­νεις πιο κάτω από τα ζώα.

Ο θάνα­τος είναι εκεί­νος που ορι­ζον­τιο­ποιεί τον άνθρω­πο. Τον ξαπλώ­νει κάτω. Τον κάνει πτώ­μα. Από το «πίπτω». Τον κάνει πτώ­μα τον άνθρω­πο. Ο θάνα­τος. Αλλά Εγώ είμαι η Ζωή, που έρχο­μαι να σου πω: «Νεα­νί­σκε· σήκω επά­νω». Νεο­λαία, σήκω επά­νω. Στην επο­χή σου, νέε μου, οι άνθρω­ποι περ­πα­τούν με τα τέσ­σε­ρα! Ενώ Εγώ τους έκα­να να περ­πα­τούν με τα δύο. Και περ­πα­τών­τας με τα τέσ­σε­ρα, δεν έχουν τη δυνα­τό­τη­τα να κοι­τά­ξουν ψηλά. Πραγ­μα­τι­κά θεω­ρούν μόνο ό,τι βλέ­πουν. Ό,τι δεν βλέ­πουν, το αγνο­ούν. Ό,τι είναι χώμα, αυτό μόνο βλέ­πουν, για­τί βλέ­πουν χάμω. Ό,τι είναι υλι­κό, αυτό βλέ­πουν. Και ό,τι είναι παθια­σμέ­νο, αυτό ζουν. Περ­πα­τών­τας με τα τέσ­σε­ρα, δεν μπο­ρούν να σηκώ­σουν τον νου και την καρ­δία προς Εμέ­να, να με ανα­ζη­τή­σουν και να με ανα­γνω­ρί­σουν. Νέε μου, ζεις σε μια επο­χή, που οι άνθρω­ποι περ­πα­τούν με τα τέσ­σε­ρα».

Αγα­πη­τοί, έτσι ομι­λεί ο Κύριος στον κάθε νέο, στη νεο­λαία μας. Αλλά εμείς οι μεγά­λοι… ω εμείς οι μεγά­λοι… Εμείς οι μεγά­λοι είμα­στε εκεί­νοι που οδη­γού­με την νεο­λαία στο νεκρο­τα­φείο για εντα­φια­σμό. Εμείς κρα­τά­με το φέρε­τρο, εμείς οι μεγά­λοι, το φέρε­τρο της νεο­λαί­ας. Δεν αφη­νί­α­σε η νεο­λαία μόνη της. Εμείς οι μεγά­λοι της βγά­λα­με τα χαλι­νά­ρια, αφαι­ρέ­σα­με τα μη, τους νόμους, τις εντο­λές, τα κάγ­κε­λα, και τους είπα­με ότι είναι ελεύ­θε­ροι και ότι μπο­ρεί να κάνουν ό,τι θέλουν και μπο­ρούν να κινούν­ται όπως θέλουν. Κι αν ακό­μη στρα­φούν εναν­τί­ον μας και μας φτύ­σουν, θα τους πού­με: «Καλά κάνα­τε, παι­διά μας!». Εμείς λοι­πόν αφαι­ρέ­σα­με όλα αυτά, τα χαλι­νά­ρια του νόμου του Θεού και της λογι­κής και της ανθρω­πιάς. Κι έφτα­σε η νεο­λαία να αφη­νιά­σει.

Αλλά όταν ο Κύριος, αγα­πη­τοί μου, επλη­σί­α­σε το φέρε­τρο εκεί­νου του νέου της Ναΐν, λέγει ο ιερός Ευαγ­γε­λι­στής: «Οἱ βαστά­ζον­τες ἔστη­σαν». Εκεί­νοι που κρα­τού­σαν το φέρε­τρο, στά­θη­καν. Ναι. Ας στα­μα­τή­σου­με κι εμείς, οι βαστά­ζον­τες το φέρε­τρο της νεο­λαί­ας. Ναι, της νεο­λαί­ας, του νέου λαού, του «κτι­ζο­μέ­νου λαοῦ», όπως λέγει ο Ψαλ­μω­δός[Ψαλμ.101,19]· που την οδη­γού­με στον θάνα­το και στο σωμα­τι­κό και τον πνευ­μα­τι­κό, με τους σάπιους νόμους μας, με τη χαλα­σμέ­νη λογι­κή μας, με τη διε­φθαρ­μέ­νη αγω­γή μας, με τους θανα­τη­φό­ρους προ­σα­να­το­λι­σμούς που δίνο­με στους νέους μας, με την απο­στα­σία που δημιουρ­γή­σα­με. Ας στα­μα­τή­σου­με. Ας δώσου­με την ευκαι­ρία στον Χρι­στό να πλη­σιά­σει τη νεκρω­μέ­νη νεο­λαία μας. Κι Εκεί­νος θα την ανα­στή­σει. Και θα την απο­δώ­σει πάλι στη μητέ­ρα Εκκλη­σία και στη μητέ­ρα της την πατρί­δα. Κάπο­τε, ας το αντι­λη­φθού­με, μόνον ο Χρι­στός ανέ­στη­νε τους νεκρούς· τους σωμα­τι­κά και πνευ­μα­τι­κά νεκρούς. Για­τί Αυτός είναι η Ζωή και η Ανά­στα­σις.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

και με απρο­σμέ­τρη­τη ευγνω­μο­σύ­νη στον πνευ­μα­τι­κό μας καθο­δη­γη­τή  μακα­ρι­στό γέρον­τα Αθα­νά­σιο Μυτι­λη­ναίο,

μετα­φο­ρά της απο­μα­γνη­το­φω­νη­μέ­νης ομι­λί­ας σε ηλε­κτρο­νι­κό κεί­με­νο και επι­μέ­λεια: Ελέ­νη Λιναρ­δά­κη, φιλό­λο­γος

ΠΗΓΕΣ:

• http://www.theognosia.gr/el/kyriakodromio (απο­μα­γνη­το­φω­νη­μέ­νες ομι­λί­ες μακα­ρι­στού γέρον­τος Αθα­να­σί­ου Μυτι­λη­ναί­ου δια χει­ρός του αξιο­τί­μου κυρί­ου Αθα­να­σί­ου Κ.)

• http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/omiliai_kyriakvn/omiliai_kyriakvn_337.mp3

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΤΗΣ ΧΗΡΑΣ ΣΤΗ ΝΑΪΝ

Ο μέγας Παύ­λος, απο­δει­κνύ­ον­τας το θείο και κοι­νω­φε­λές της πίστε­ως και εξαγ­γέλ­λον­τας τα έργα της και τα κατορ­θώ­μα­τα και τους καρ­πούς και την δύνα­μή της, αρχί­ζει από τους αιώ­νες, από τους οποί­ους δεν υπάρ­χει τίπο­τε αρχαιό­τε­ρο. Λέει ότι «Πίστει νοοῦμεν κατηρ­τί­σθαι τοὺς αἰῶνας ῥήμα­τι Θεοῦ, εἰς τὸ μὴ ἐκ φαι­νο­μέ­νων τὰ βλε­πό­με­να γεγο­νέ­ναι(:Με την πίστη και όχι με τις εξω­τε­ρι­κές μας αισθή­σεις κατα­νο­ού­με και γνω­ρί­ζου­με ότι ο ορα­τός κόσμος, που έγι­νε μέσα στον χρό­νο, δημιουρ­γή­θη­κε άρτιος και αρμο­νι­κός με τον λόγο και το πρό­σταγ­μα του Θεού. Και συνε­πώς όσα κτί­σμα­τα βλέ­που­με τώρα, έχουν γίνει ενώ δεν υπήρ­χαν πριν και δεν φαί­νον­ταν με τις σωμα­τι­κές αισθή­σεις)»[Εβρ.11,3], και τελειώ­νει με την μελ­λον­τι­κή παγ­κό­σμια ανά­στα­ση και την τελεί­ω­ση των αγί­ων που θα πραγ­μα­το­ποι­η­θεί κατά τη διάρ­κειά της και που τίπο­τα δεν είναι τελειό­τε­ρο από αυτήν[ βλ. Εβρ.11,39–40: «Καὶ οὗτοι πάν­τες μαρ­τυ­ρη­θέν­τες διὰ τῆς πίστε­ως οὐκ ἐκομί­σαν­το τὴν ἐπαγ­γε­λί­αν, τοῦ Θεοῦ περὶ ἡμῶν κρεῖττόν τι προ­βλε­ψα­μέ­νου, ἵνα μὴ χωρὶς ἡμῶν τελειωθῶσι(:Κι όλοι αυτοί οι άγιοι άνδρες, αν και έλα­βαν εγκω­μια­στι­κή μαρ­τυ­ρία για την πίστη τους, δεν από­λαυ­σαν την υπό­σχε­ση της ουρά­νιας κλη­ρο­νο­μιάς. Κι αυτό διό­τι ο Θεός προ­έ­βλε­ψε για μας κάτι καλύ­τε­ρο, ώστε αυτοί να μη λάβουν σε βαθ­μό τέλειο την σωτη­ρία τους χωρίς εμάς, αλλά να τη λάβου­με όλοι μαζί. Έτσι εμείς βρι­σκό­μα­στε τώρα σε πλε­ο­νε­κτι­κό­τε­ρη θέση απ’ αυτούς˙ όχι μόνο επει­δή ζού­με στα χρό­νια της απο­λυ­τρώ­σε­ως του Χρι­στού, αλλά και επει­δή η περί­ο­δος της ανα­μο­νής για μας είναι μικρό­τε­ρη)»].

Καταρ­τί­ζον­τας μάλι­στα τον κατά­λο­γο εκεί­νων που θαυ­μά­στη­καν για την πίστη τους και επι­μαρ­τυ­ρούν αυτήν με τα προ­σω­πι­κά τους παρα­δείγ­μα­τα, λέει και το εξής, ότι με την πίστη «ἔλαβον γυναῖκες ἐξ ἀναστά­σε­ως τούς νεκροὺς αὐτῶν (:με την πίστη που είχαν στην υπερ­φυ­σι­κή δύνα­μη των προ­φη­τών οι γυναί­κες που ανα­φέ­ρει η Παλαιά Δια­θή­κη ξανα­πή­ραν πίσω ζων­τα­νά τα νεκρά παι­διά τους που ανέ­στη­σαν οι προ­φή­τες)» [Εβρ.11,35]. Και αυτές πιο συγ­κε­κρι­μέ­να είναι η χήρα στα Σαρε­πτά και η Σου­να­μί­τι­δα, από τις οποί­ες η μία έλα­βε τον γιο της που είχε πεθά­νει πάλι ζων­τα­νό από τον προ­φή­τη Ηλία[Γ΄Βασ.17,23: «Καὶ κατή­γα­γεν αὐτὸ ἀπὸ τοῦ ὑπερῴου εἰς τὸν οἶκον καὶ ἔδωκεν αὐτὸ τῇ μητρὶ αὐτοῦ· καὶ εἶπεν Ἠλιού· βλέ­πε, ζῇ ὁ υἱός σου(:Και το κατέ­βα­σε από το υπε­ρώο στο σπί­τι και το έδω­σε στη μητέ­ρα του· και είπε ο Ηλί­ας: ‘’Κοί­τα, ζει ο γιος σου’’)»], ενώ η Σου­να­μί­τι­δα πήρε τον δικό της πάλι πίσω ζων­τα­νό από τον Ελισσαίο[Δ΄Βασ.4,32: «Καὶ εἰσῆλθεν Ἑλισαιὲ εἰς τὸν οἶκον καὶ ἰδοὺ τὸ παι­δά­ριον τεθνηκὸς κεκοι­μι­σμέ­νον ἐπὶ τὴν κλί­νην αὐτοῦ(:Και μπή­κε ο Ελισ­σαί­ος στο σπί­τι και ιδού, βλέ­πει το παι­δά­κι νεκρό, ξαπλω­μέ­νο πάνω στο κρε­βά­τι του)»· Δ΄Βασ.4,36: «Καὶ ἐξεβόη­σε Ἑλισαιὲ πρὸς Γιεζὶ καὶ εἶπε· κάλε­σον τὴν Σωμανῖτιν ταύ­την· καὶ ἐκάλε­σε, καὶ εἰσῆλθε πρὸς αὐτόν. καὶ εἶπεν Ἑλισαιέ· λάβε τὸν υἱόν σου(:Και φώνα­ξε τότε ο Ελισ­σαί­ος τον υπη­ρέ­τη του τον Γιε­ζί και του είπε: ‘’Κάλε­σε αυτήν την γυναί­κα την Σωμα­νί­τι­δα’’. Και την φώνα­ξε ο Γιε­ζί και όταν αυτή παρου­σιά­στη­κε μπρο­στά του, ο Ελισ­σαί­ος της είπε: ‘’Πάρε πίσω ζων­τα­νό τον γιο σου’’)»].

Η καθε­μιά τους επέ­δει­ξε με τα έργα δυνα­τή πίστη. Η μεν χήρα στα Σαρε­πτά την επέ­δει­ξε προ­λα­βαί­νον­τας την επηγ­γελ­μέ­νη από τον προ­φή­τη αύξη­ση των τρο­φί­μων κατά την πίστη και τρέ­φον­τας αυτόν πριν από τα παι­διά της από τη φού­χτα αλεύ­ρι και το λίγο λάδι, τα οποία μόνα είχε να φάει, και έπει­τα περι­μέ­νον­τας να πεθά­νει μαζί με τα παι­διά της. Αλλά και όταν μετά την προ­σέ­λευ­ση του Ηλία αρρώ­στη­σε και πέθα­νε ο γιος της, διό­τι, λέει, «ἦν ἡ ἀῥῥώστια αὐτοῦ κρα­ταιὰ σφό­δρα, ἕως οὐχ ὑπελεί­φθη ἐν αὐτῷ πνεῦμα(:η αρρώ­στιά του ήταν τόσο πολύ σοβα­ρή, ώστε χει­ρο­τέ­ρευε συνε­χώς, μέχρις ότου έπα­ψε να ανα­πνέ­ει και τελι­κά πέθα­νε)» [Γ΄Βασ. 17,17], αυτή δεν έδιω­ξε τον προ­φή­τη, δεν τον μέμ­φθη­κε, δεν απο­μα­κρύν­θη­κε από την θεο­σέ­βεια που διδά­χθη­κε από αυτόν· αλλά κατη­γό­ρη­σε τον εαυ­τό της και νόμι­σε ότι αιτία του θανά­του του παι­διού της είναι οι δικές της οι αμαρ­τί­ες· σε αυτήν την συμ­φο­ρά απο­κα­λού­σε τον Ηλία «άνθρω­πο του Θεού» και κατη­γο­ρού­σε μάλ­λον τον εαυ­τό της και του έλε­γε μάλ­λον με προ­τρε­πτι­κό παρά με σκω­πτι­κό τόνο: «Τί ἐμοὶ καὶ σοί, ἄνθρω­πε τοῦ Θεοῦ; Εἰσῆλθες πρός με τοῦ ἀναμνῆσαι ἀδικί­ας μου καὶ θανατῶσαι τὸν υἱόν μου;(:Ποια σχέ­ση υπάρ­χει ανά­με­σα σε μένα και σε σένα, άνθρω­πε του Θεού; Ήρθες στο σπί­τι μου για να υπεν­θυ­μί­σεις στον Θεό τις αμαρ­τί­ες μου και να με τιμω­ρή­σει γι’ αυτές με τον θάνα­το του γιου μου;)»[Γ΄Βασ. 17,18]. «Φως είσαι εσύ», λέει, «κατά μέθε­ξη ως διά­κο­νος του φωτός της δικαιο­σύ­νης, και καθώς ήλθες, κατέ­στη­σες εμφα­νή τα αφα­νή μου αμαρ­τή­μα­τα· αυτά λοι­πόν μου θανά­τω­σαν τον υιό». Βλέ­πε­τε πίστη αλλό­φυ­λης γυναί­κας; Βλέ­πε­τε ταπεί­νω­ση; Γι’αυ­τό άλλω­στε εύλο­γα έλα­βε την εκλο­γή από τον Θεό και κατα­ξιώ­θη­κε να γίνει πρό­τυ­πο της κλή­σε­ως και πίστε­ως των εθνών και έπει­τα δέχθη­κε και το παι­δί της ζων­τα­νό.

Η δε Σωμα­νί­τι­δα έδει­ξε την πίστη της και με όσα είπε προς τον άντρα της για τον Ελισ­σαίο και με όσα ετοί­μα­σε για την φιλο­ξε­νία του προ­φή­τη και με την αξιο­πρέ­πεια που επέ­δει­ξε όταν πέθα­νε το παι­δί της. Διό­τι, κρύ­βον­τας ήσυ­χα την συμ­φο­ρά, έτρε­ξε προς τον προ­φή­τη και τον έσυ­ρε προς την οικία, λέγον­τας προς αυτόν: «Ζῇ Κύριος καὶ ζῇ ἡ ψυχή σου, εἰ ἐγκα­τα­λεί­ψω σε(:Ο Θεός είναι Θεός ζων­τα­νός και ακού­ει· ορκί­ζο­μαι σε Αυτόν και στην ζωή σου, ότι δεν θα σε αφή­σω εδώ, χωρίς να έρθεις να με βοη­θή­σεις)» [Δ΄ Βασ. 4,30], και με αυτήν την πίστη δέχθη­κε τον υιό της ανα­στη­μέ­νο από τον προ­φή­τη, ώστε το εξαι­ρε­τι­κό αυτό θαύ­μα να μην είναι περισ­σό­τε­ρο εκεί­νων των προ­φη­τών από όσο της πίστε­ως των μητέ­ρων που δέχθη­καν τους ανα­στη­μέ­νους γιους τους [Εβρ.11,35: «Ἒλαβον γυναῖκες ἐξ ἀναστά­σε­ως τούς νεκροὺς αὐτῶν(:Με την πίστη που είχαν στην υπερ­φυ­σι­κή δύνα­μη των προ­φη­τών οι γυναί­κες που ανα­φέ­ρει η Παλαιά Δια­θή­κη ξανα­πή­ραν πίσω ζων­τα­νά τα νεκρά παι­διά τους που ανέ­στη­σαν οι προ­φή­τες)»].

Αλλά παρά το ότι οι προ­φή­τες είχαν συνερ­γό την πίστη και την προς τον Θεό ευα­ρέ­στη­ση των μητέ­ρων, ο μεν Ηλί­ας και τα άλλα έκα­νε και προς τον Θεό φώνα­ξε με ολο­φυρ­μό λέγον­τας: «Οἴμοι, Κύριε, ὁ μάρ­τυς τῆς χήρας, μεθ᾿ ἧς ἐγὼ κατοικῶ μετ᾿ αὐτῆς, σὺ κεκά­κω­κας τοῦ θανατῶσαι τὸν υἱὸν αὐτῆς(:Αλί­μο­νο, Κύριε, Εσύ είσαι μάρ­τυ­ρας της προ­θυ­μί­ας και της καλο­σύ­νης, με την οποία με φιλο­ξε­νεί η χήρα αυτή. Εσύ λοι­πόν έφτα­σες να την πλη­γώ­σεις τόσο πολύ, ώστε να θανα­τώ­σεις τον γιο της;)». Και επι­κα­λέ­στη­κε τον Κύριο και είπε «Κύριε ὁ Θεός μου, ἐπιστρα­φή­τω δὴ ἡ ψυχὴ τοῦ παι­δα­ρί­ου τού­του εἰς αὐτόν(:Κύριε, Θεέ μου, ας επι­στρέ­ψει, Σε παρα­κα­λώ, η ψυχή του μικρού αυτού παι­διού σε αυτό)». Και έτσι έγινε[Γ΄Βασ.17,20: «Καὶ ἐγένε­το οὕτως, καὶ ἀνεβόη­σε τὸ παι­δά­ριον(:Και ευθύς αμέ­σως έγι­νε έτσι, και ξανα­ζων­τά­νε­ψε το νεκρό παι­δά­κι και φώνα­ξε)»].

Ο Ελισ­σαί­ος, από την άλλη, όχι μόνο προ­σφύ­ον­ταν στο μικρό νεκρό παι­δί, ερχό­με­νος και φεύ­γον­τας από αυτό έως επτά φορές, αλλά και προ­σευ­χή­θη­κε προς τον Κύριο όπως έχει μαρ­τυ­ρη­θεί από την Αγία Γρα­φή, και έτσι ανα­ζω­ο­γό­νη­σε και ανέ­στη­σε τον υιό της Σωμα­νί­τι­δας [Δ΄Βασ.4,33–35: «Καὶ εἰσῆλθεν ῾Ελι­σαιὲ εἰς τὸν οἶκον καὶ ἀπέκλει­σε τὴν θύραν κατὰ τῶν δύο ἑαυτῶν καὶ προ­σηύξατο πρὸς Κύριον· καὶ ἀνέβη καὶ ἐκοιμήθη ἐπὶ τὸ παιδάριον καὶ ἔθηκε τὸ στόμα αὐτοῦ ἐπὶ τὸ στόμα αὐτοῦ καὶ τοὺς ὀφθαλ­μοὺς αὐτοῦ ἐπὶ τοὺς ὀφθαλ­μοὺς αὐτοῦ καὶ τὰς χεῖρας αὐτοῦ ἐπὶ τὰς χεῖρας αὐτοῦ καὶ διέκαμ­ψεν ἐπ᾿ αὐτόν, καὶ διε­θερμάνθη ἡ σάρξ τοῦ παι­δαρίου. Καὶ ἐπέστρε­ψε καὶ ἐπορεύθη ἐν τῇ οἰκίᾳ ἔνθεν καὶ ἔνθεν καὶ ἀνέβη καὶ συνέκαμ­ψεν ἐπὶ τὸ παιδάριον ἕως ἑπτάκις, καὶ ἤνοι­ξε τὸ παιδάριον τοὺς ὀφθαλ­μοὺς αὐτοῦ(: Ο Ελισ­σαί­ος μπή­κε στο σπί­τι και έκλει­σε την πόρ­τα του δωμα­τί­ου, στο οποίο έμει­νε μόνο αυτός και το νεκρό παι­δί, και προ­σευ­χή­θη­κε στον Κύριο. Κατό­πιν ανέ­βη­κε στο κρε­βά­τι και ξάπλω­σε πάνω από το νεκρό παι­δί και έβα­λε το στό­μα του πάνω στο στό­μα του παι­διού και τα μάτια του επά­νω στα μάτια του παι­διού και τα χέρια του επά­νω στα χέρια του νεκρού και ξάπλω­σε επά­νω του. Με τον τρό­πο αυτό ζεστά­θη­κε το σώμα του παι­διού. Ο Ελισ­σαί­ος σηκώ­θη­κε, απο­σύρ­θη­κε και βάδι­σε εδώ και εκεί μέσα στο σπί­τι και ανέ­βη­κε πάλι στο κρε­βά­τι και ξάπλω­σε επά­νω στο παι­δί όπως και προ­η­γου­μέ­νως· αυτό το έκα­νε επτά φορές. Και το παι­δί άνοι­ξε τα μάτια του!)» ].

Ο δε Κύριός μας Ιησούς Χρι­στός, κατά την ανα­γι­νω­σκο­μέ­νη σήμε­ρα περι­κο­πή του Ευαγ­γε­λί­ου [Λου­κά 7,11–16], ευσπλα­χνί­στη­κε την χήρα, της οποί­ας ο υιός εκφε­ρό­ταν νεκρός, και χωρίς να αργο­πο­ρή­σει μήτε να δια­πραγ­μα­τευ­τεί, μήτε να προ­σευ­χη­θεί, αλλά με πρό­σταγ­μα μόνο έδω­σε στην πεν­θού­σα μητέ­ρα τον μονο­γε­νή υιό της ζων­τα­νό από νεκρό. Έτσι έδει­ξε ότι Αυτός μόνο είναι κύριος ζωής και θανά­του· διό­τι λέγει ο ευαγ­γε­λι­στής στη συνέ­χεια: «Καὶ ἐγένε­το ἐν τῷ ἑξῆς ἐπορεύ­ε­το εἰς πόλιν καλου­μέ­νην Ναΐν(:Αργό­τε­ρα, κάποια μέρα, ο Ιησούς πήγαι­νε σε κάποια πόλη που λεγό­ταν Ναΐν)»[Λου­κά 7,11]. Ο Κύριος έρχε­ται για το μεγά­λο αυτό θαύ­μα της ανα­στά­σε­ως αυτό­κλη­τος, για να δεί­ξει όχι μόνο την ζωο­ποιό δύνα­μη, αλλά και ότι έχει ασύγ­κρι­τη την αγα­θό­τη­τα και την ευσπλα­χνία. Διό­τι τον μεν Ηλία φάνη­κε σαν να τον έσκω­πτε η χήρα γυναί­κα στα Σαρε­πτά, παρα­κι­νών­τας τον να επα­να­φέ­ρει στη ζωή το νεκρό παι­δί της· τον δε Ελισ­σαίο η Σου­να­μί­τι­δα αφού τον παρα­τή­ρη­σε πρώ­τα ότι δεν προ­εί­δε τι επρό­κει­το να πάθει το παι­δί που θαυ­μα­τουρ­γι­κά είχε δώσει σε εκεί­νη που ήταν στεί­ρα, έπει­τα και τον κατα­νάγ­κα­σε λέγον­τας: «Ζῇ Κύριος καὶ ζῇ ἡ ψυχή σου, εἰ ἐγκα­τα­λεί­ψω σε(:Ο Θεός είναι Θεός ζων­τα­νός και ακού­ει· ορκί­ζο­μαι σε Αυτόν και στην ζωή σου, ότι δεν θα σε αφή­σω εδώ, χωρίς να έρθεις να με βοη­θή­σεις)» [Δ΄ Βασ. 4,30]. Ο Κύριος όμως προ­γι­νώ­σκει μόνος Του και χωρίς να τον επι­κα­λε­στεί κανείς, πορεύ­ε­ται προς την πόλη, από την οποία εκφε­ρό­ταν το πεθα­μέ­νο παι­δί.

«Την επό­με­νη μέρα βάδι­ζε», λέει. Και αυτό επε­σή­μα­νε παν­σό­φως ο ευαγ­γε­λι­στής. Διό­τι η ανά­στα­ση του παι­διού της χήρας υπο­τυ­πώ­νει την ανα­καί­νι­ση του νου μας. Διό­τι και η ψυχή μας εξαι­τί­ας της αμαρ­τί­ας ήταν χήρα του ουρα­νί­ου Νυμ­φί­ου, που είχε σαν μονο­γε­νή υιό τον νου της, ο οποί­ος είχε πεθά­νει από το κεν­τρί της αμαρ­τί­ας, χάνον­τας την αλη­θι­νή ζωή· εκφε­ρό­ταν δε και αυτός από τα πάθη που τον μετέ­φε­ραν κάπου μακριά από τον Θεό σε βυθούς άδη και απώ­λειας. Αλλά αφού ο Κύριος βάδι­σε προς εμάς και ήλθε κον­τά μας με την ένσαρ­κη παρου­σία Του, τον ανα­καί­νι­σε και τον ανή­γει­ρε. Αυτή όμως η παρου­σία δεν έγι­νε σε εμάς από την αρχή, αλλά ύστε­ρα, κατά τους τελευ­ταί­ους αιώ­νες. Γι’αυ­τό ο ευαγ­γε­λι­στής δεν παρέ­λει­ψε ούτε αυτό, λέγον­τας: «Βάδι­ζε την επό­με­νη μέρα» ο Ιησούς για να ανα­στή­σει τον πεθα­μέ­νο υιό της χήρας και να μετα­τρέ­ψει το πέν­θος της σε ευφρο­σύ­νη.

Προ­σέ­χε­τε επι­με­λώς όσα λέγον­ται, αδελ­φοί, παρα­κα­λώ· διό­τι και από σας ο καθέ­νας, αν αισθαν­θεί τον μέσα του άνθρω­πο πεθα­μέ­νο και θρη­νή­σει τις αμαρ­τί­ες του, πεν­θών­τας και μελαγ­χο­λών­τας γι’ αυτές σε μετά­νοια, θα πορευ­τεί και προς αυτόν ο Παρά­κλη­τος παρέ­χον­τας την αιώ­νια παρά­κλη­ση. Διό­τι λέγει ο Κύριος: «Μακά­ριοι οἱ πεν­θοῦντες, ὅτι αὐτοὶ παρα­κλή­θη­σον­ται(:Μακά­ριοι είναι εκεί­νοι που πεν­θούν για τις αμαρ­τί­ες τους και για το κακό που επι­κρα­τεί στον κόσμο, διό­τι αυτοί θα παρη­γο­ρη­θούν από τον Θεό)» [Ματθ.5,4].

Αλλά λέγει: «Καὶ ἐγένε­το ἐν τῷ ἑξῆς ἐπορεύ­ε­το εἰς πόλιν καλου­μέ­νην Ναΐν· καὶ συνε­πο­ρεύ­ον­το αὐτῷ οἱ μαθη­ταὶ αὐτοῦ ἱκανοὶ καὶ ὄχλος πολύς(:Αργό­τε­ρα, κάποια μέρα, ο Ιησούς πήγαι­νε σε κάποια πόλη που λεγό­ταν Ναΐν. Μαζί Του βάδι­ζαν και οι μαθη­τές Του, οι οποί­οι ήταν αρκε­τοί, καθώς και πλή­θος λαού πολύ)» [Λου­κά 7,11]. Πραγ­μα­τι­κά ο μεν Ηλί­ας απο­μο­νώ­νε­ται όταν πρό­κει­ται να ανα­στή­σει τον υιό της χήρας στα Σαρεπτά[Γ΄Βασ.17,19: «Καὶ εἶπεν Ἠλιοὺ πρὸς τὴν γυναῖκα· δός μοι τὸν υἱόν σου. καὶ ἔλαβεν αὐτὸν ἐκ τοῦ κόλ­που αὐτῆς καὶ ἀνήνεγ­κεν αὐτὸν εἰς τὸ ὑπερῷον, ἐν ᾧ αὐτὸς ἐκάθη­το ἐκεῖ, καὶ ἐκοί­μι­σεν αὐτὸν ἐπὶ τῆς κλί­νης(:Και είπε ο Ηλί­ας στην γυναί­κα: ‘’ Δώσε μου τον γιο σου. Και πήρε το νεκρό παι­δί από την αγκα­λιά της μητέ­ρας του και το ανέ­βα­σε στο ανώ­γειο δωμά­τιο, στο οποίο έμε­νε ο ίδιος, και το ξάπλω­σε στο κρε­βά­τι του)» ], ο δε Ελισ­σαί­ος, αφού ανέ­βη­κε στο υπε­ρώο, όπου έκει­το ο πεθα­μέ­νος, «εἰσῆλθεν εἰς τὸν οἶκον καὶ ἀπέκλει­σε τὴν θύραν κατὰ τῶν δύο ἑαυτῶν καὶ προ­σηύ­ξα­το πρὸς Κύριον(:μπή­κε μέσα στο σπί­τι και έκλει­σε την πόρ­τα του δωμα­τί­ου, στο οποίο έμει­νε μόνο αυτός και το νεκρό παι­δί, και προ­σευ­χή­θη­κε προς τον Κύριο)»· «έκλει­σε την θύρα», όπως λέει η ιστο­ρία, «μπρο­στά στους δύο αυτούς», δηλα­δή την Σωμα­νί­τι­δα και τον μαθη­τή του Γιεζί[Δ΄Βασ.4,33]. Επει­δή δηλα­δή χρεια­ζό­ταν εκτε­νε­στά­τη δέη­ση προς τον Θεό, είναι δε οι άνθρω­ποι πλα­σμέ­νοι, όταν απο­μο­νω­θούν, να απα­σχο­λούν τον νου τελειό­τε­ρα και να τον ανα­τεί­νουν προς τον Θεό- ενώ ο Κύριος, έχον­τας αλη­θι­νά την εξου­σία ζωής και θανά­του, δεν χρειά­ζε­ται καθό­λου προ­σευ­χή για να ζωο­ποι­ή­σει το παι­δί, όχι μόνο τους μαθη­τές Του είχε μαζί Του, αλλά και πολύ λαό που άλλον έφε­ρε Αυτός και άλλον βρή­κε γύρω από τον κηδευό­με­νο. Και ενώ όλοι έβλε­παν και άκου­γαν, ζωο­ποί­η­σε τον νεκρό με μόνο το πρό­σταγ­μα, κάνον­τας αυτό από φιλαν­θρω­πία σε δημό­σια θέα, για να προ­σελ­κύ­σει όλους στην προς Αυτόν σωτή­ρια πίστη. Διό­τι «ὡς δὲ ἤγγι­σε(:μόλις όμως πλη­σί­α­σε)», λέγει, «τῇ πύλῃ τῆς πόλε­ως, καὶ ἰδοὺ ἐξεκο­μί­ζε­το τεθνηκὼς(:στην πύλη της πόλε­ως, ιδού, έβγα­ζαν έξω ένα νεκρό)», δηλα­δή προ­γνω­ρί­ζον­τας και της εκφο­ράς την ώρα ήλθε εγκαί­ρως· «ἐξεκο­μί­ζε­το τεθνηκὼς (:έβγα­ζαν έξω ένα νεκρό)», λοι­πόν, «υἱὸς μονο­γενὴς τῇ μητρὶ αὐτοῦ, καὶ αὕτη ἦν χήρα (:τον μονά­κρι­βο γιο μιας μητέ­ρας που ήταν χήρα και δεν είχε κανέ­ναν άλλο προ­στά­τη στον κόσμο)» [Λου­κά 7,12].

Τα ίδια πράγ­μα­τα στην πεν­θού­σα και την λύπη αύξη­σαν πολ­λα­πλά­σια και την λύση έφε­ραν εξαί­σια· διό­τι ο Κύριος βλέ­πον­τας μία μητέ­ρα, και μάλι­στα χήρα μητέ­ρα, που στή­ρι­ζε τις ελπί­δες της σε ένα παι­δί και το χάνει τώρα με πρό­ω­ρο θάνα­το, να ακο­λου­θεί την σορό του παι­διού και να θρη­νεί με τρό­πο ελε­ει­νό, «ἐσπλαγ­χνί­σθη ἐπ᾿ αὐτῇ καὶ εἶπεν αὐτῇ· μὴ κλαῖε (:την σπλα­χνί­σθη­κε, και γνω­ρί­ζον­τας με βεβαιό­τη­τα ότι σε λίγο θα ανέ­σται­νε τον γιο της της είπε: ‘’Μην κλαις’’)» . «Ευσπλα­χνί­στη­κε», λέει ‑πώς δεν θα το έκα­νε αυτό ο «πατέ­ρας των ορφα­νών και υπε­ρα­σπι­στής των χηρών»;[βλ.Ψαλμ.67,6: «Ταρα­χθή­σον­ται ἀπὸ προ­σώ­που αὐτοῦ, τοῦ πατρὸς τῶν ὀρφανῶν καὶ κρι­τοῦ τῶν χηρῶν(: Οι άδι­κοι και όσοι κατα­πιέ­ζουν τους ασθε­νείς και τους αδυ­νά­τους θα ταρα­χθούν και θα τρο­μά­ξουν προ του προ­σώ­που Του· διό­τι Αυτός είναι ο προ­στά­της των αδι­κου­μέ­νων· είναι ο πατήρ των ορφα­νών και ο υπε­ρα­σπι­στής και συνή­γο­ρος των χηρών)» - «καὶ εἶπεν αὐτῇ», παρη­γο­ρών­τας και προ­βλέ­πον­τας το μέλ­λον: «Μὴ κλαῖε» [Λου­κά 7,13]. Εκεί­νος βέβαια γνώ­ρι­ζε τι επρό­κει­το να πρά­ξει, η δε γυναί­κα δεν γνώ­ρι­ζε Αυτόν, πολύ δε περισ­σό­τε­ρο δεν γνώ­ρι­ζε ούτε το μέλ­λον, γι’αυ­τό και δεν είχε πίστη και δεν ζητού­σε τίπο­τε από Αυτόν· ούτε Αυτός απαι­τού­σε πίστη από αυτήν, αλλά μπο­ρών­τας τα πάν­τα και μην έχον­τας ανάγ­κη ούτε την από τους πιστεύ­ον­τες συνέρ­γεια, «προ­σελθὼν ἥψατο τῆς σοροῦ(:τότε πλη­σί­α­σε και άγγι­ξε το φέρε­τρο)», για να δεί­ξει ότι έχει και το σώμα Του ζωο­ποιό ως ομό­θεη δύνα­μη· «καὶ εἶπε· νεα­νί­σκε, σοὶ λέγω, ἐγέρ­θη­τι(:και είπε: ‘’Νέε μου, σε σένα μιλώ. Σήκω’’)».

«Καὶ ἀνεκά­θι­σεν ὁ νεκρὸς(:Τότε ο νεκρός ανα­ση­κώ­θη­κε και κάθι­σε ζων­τα­νός πάνω στο φέρε­τρο)» [Λου­κά 7,14]. Διό­τι το κου­φό το χώμα άκου­σε Αυτόν που καλού­σε όσα δεν υπήρ­χαν, ως να υπήρ­χαν στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα πάλι, άκου­σε Αυτόν που φέρει τα πάν­τα με τον λόγο της δυνά­με­ώς Του, άκου­σε όχι άνθρω­πο θεο­φό­ρο, αλλά Θεό που εναν­θρώ­πη­σε· και όχι μόνο «ἀνεκά­θι­σεν ὁ νεκρὸς(:ο νεκρός ανα­ση­κώ­θη­κε και κάθι­σε ζων­τα­νός πάνω στο φέρε­τρο)» αλλά και «ἤρξα­το λαλεῖν(:άρχι­σε να μιλά­ει)». Πραγ­μα­τι­κά και στην περί­πτω­ση του γιου της χήρας στα Σαρε­πτά, όταν επέ­στρε­ψε η ψυχή του σε αυτόν, αμέ­σως φώνα­ξε το μικρό παι­δί, σύμ­φω­να με την ιστο­ρία. Και είναι αυτό δείγ­μα του ότι η ανά­στα­ση δεν είναι κατά φαν­τα­σία [Γ΄Βασ.17,21–22:«Καὶ ἐνεφύ­ση­σε τῷ παι­δα­ρίῳ τρὶς καὶ ἐπεκα­λέ­σα­το τὸν Κύριον καὶ εἶπε· Κύριε ὁ Θεός μου, ἐπιστρα­φή­τω δὴ ἡ ψυχὴ τοῦ παι­δα­ρί­ου τού­του εἰς αὐτόν. Καὶ ἐγένε­το οὕτως, καὶ ἀνεβόη­σε τὸ παι­δά­ριον(:Και προ­κει­μέ­νου να μετα­δώ­σει ζωή στο νεκρό φύση­σε στο παι­δί τρεις φορές και παρα­κά­λε­σε θερ­μά τον Κύριο και είπε: ‘’Κύριε ο Θεός μου, ας επι­στρέ­ψει, Σε παρα­κα­λώ, η ψυχή του μικρού τού­του παι­διού πάλι σε αυτό. Και ευθύς αμέ­σως έγι­νε έτσι, και ξανα­ζων­τά­νε­ψε το νεκρό παι­δά­κι και πάλι βγή­κε φωνή από το στό­μα του)»].

Ο μεν Ηλί­ας λοι­πόν ανά­στη­σε ένα νεκρό με την προ­σευ­χή του και ο Ελισ­σαί­ος ανά­στη­σε ένα νεκρό παι­δί όταν ο ίδιος ήταν στη ζωή, αλλά και έναν άλλο νεκρό όταν και ο ίδιος ο Ελι­σαί­ος είχε πεθά­νει πια[ βλ. Δ΄Βασ.13,21: «Καὶ ἐγένε­το αὐτῶν θαπτόν­των τὸν ἄνδρα, καὶ ἰδοὺ εἶδον τὸν μονό­ζω­νον καὶ ἔῥῥιψαν τὸν ἄνδρα ἐν τῷ τάφῳ Ἑλισαιέ, καὶ ἐπορεύ­θη καὶ ἥψατο τῶν ὀστέ­ων Ἑλισαιὲ καὶ ἔζησε καὶ ἀνέστη ἐπὶ τοὺς πόδας αὐτοῦ(:Τότε λοι­πόν συνέ­βη το εξής: Ενώ οι Ισραη­λί­τες κήδευαν και ετοι­μά­ζον­ταν να εντα­φιά­σουν κάποιον νεκρό, να, είδαν ξαφ­νι­κά τους αντάρ­τες της Μωάβ να έρχον­ται. Οι τρο­μαγ­μέ­νοι Ισραη­λί­τες έρι­ξαν αμέ­σως τον νεκρό στον τάφο του Ελι­σαί­ου και έφυ­γαν. Μόλις όμως ο νεκρός άγγι­ξε τα οστά του προ­φή­τη, ανέ­ζη­σε, σηκώ­θη­κε και στά­θη­κε όρθιος στα πόδια του)»], βεβαιώ­νον­τας και προ­δει­κνύ­ον­τας την θεαν­δρι­κή ζωο­ποιό ενέρ­γεια του Χρι­στού· ο δε Κύριος τρεις νεκρούς ανά­στη­σε με πρό­σταγ­μα πριν από τον σταυ­ρό, το παι­δί αυτό της χήρας, την θυγα­τέ­ρα του αρχι­συ­να­γώ­γου[ βλ. Λου­κά 8,54–55: «Αὐτὸς δὲ ἐκβαλὼν ἔξω πάν­τας καὶ κρα­τή­σας τῆς χειρὸς αὐτῆς ἐφώνη­σε λέγων· ἡ παῖς, ἐγεί­ρου. Καὶ ἐπέστρε­ψε τὸ πνεῦμα αὐτῆς, καὶ ἀνέστη παρα­χρῆμα, καὶ διέ­τα­ξεν αὐτῇ δοθῆναι φαγεῖν (:Αυτός όμως, αφού τους έβγα­λε όλους έξω, έπια­σε το χέρι της και της φώνα­ξε δυνα­τά: ‘’Κόρη, σήκω επά­νω’’. Τότε η ψυχή της επέ­στρε­ψε στο σώμα και ανα­στή­θη­κε αμέ­σως. Και ο Ιησούς διέ­τα­ξε να της δώσουν φαγη­τό να φάει, για να πάρει δυνά­μεις μετά από την εξάν­τλη­ση που της είχε φέρει η χρό­νια και θανα­τη­φό­ρα ασθέ­νειά της)»] και τον τετρα­ή­με­ρο Λάζα­ρο [Ιω. 11,43–44: «Καὶ ταῦτα εἰπὼν φωνῇ μεγάλῃ ἐκραύ­γα­σε· Λάζα­ρε, δεῦρο ἔξω. Καὶ ἐξῆλθεν ὁ τεθνηκὼς δεδε­μέ­νος τοὺς πόδας καὶ τὰς χεῖρας κει­ρί­αις, καὶ ἡ ὄψις αὐτοῦ σου­δα­ρίῳ περιε­δέ­δε­το. λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· λύσα­τε αὐτὸν καὶ ἄφετε ὑπάγειν(:Και αφού τα είπε αυτά, δεί­χνον­τας την κυριαρ­χι­κή εξου­σία Του και πάνω στον ίδιο τον θάνα­το, κραύ­γα­σε: ‘’Λάζα­ρε, βγες έξω’’. Και ο νεκρός βγή­κε από το μνη­μείο με τα πόδια και τα χέρια του δεμέ­να με επι­δέ­σμους, και το πρό­σω­πό του περι­τυ­λιγ­μέ­νο και σκε­πα­σμέ­νο με ένα πλα­τύ ύφα­σμα. Τότε είπε ο Ιησούς σε εκεί­νους που παρευ­ρί­σκον­ταν εκεί: ‘’Λύστε τον και αφή­στε τον μόνο και χωρίς βοη­θό να πάει στο σπί­τι του’’)»]. Στον σταυ­ρό επί­σης ανά­στη­σε πολ­λούς, οι οποί­οι και «ἐνεφα­νί­σθη­σαν πολ­λοῖς (:εμφα­νί­στη­καν σε πολ­λούς)» [ βλ. Ματθ.27,51–53: «Καὶ ἰδοὺ τὸ κατα­πέ­τα­σμα τοῦ ναοῦ ἐσχί­σθη εἰς δύο ἀπὸ ἄνωθεν ἕως κάτω, καὶ ἡ γῆ ἐσεί­σθη καὶ αἱ πέτραι ἐσχί­σθη­σαν, καὶ τὰ μνη­μεῖα ἀνεῴχθη­σαν καὶ πολλὰ σώμα­τα τῶν κεκοι­μη­μέ­νων ἁγίων ἠγέρ­θη. Καὶ ἐξελ­θόν­τες ἐκ τῶν μνη­μεί­ων, μετὰ τὴν ἔγερ­σιν αὐτοῦ εἰσῆλθον εἰς τὴν ἁγίαν πόλιν καὶ ἐνεφα­νί­σθη­σαν πολ­λοῖς(:Και ιδού, το παρα­πέ­τα­σμα που χώρι­ζε στο ναό τα Άγια από τα Άγια των Αγί­ων σχί­στη­κε στα δύο από πάνω μέχρι κάτω˙ και η γη κλο­νί­στη­κε, και οι πέτρες στην περι­φέ­ρεια της Ιερου­σα­λήμ σχί­στη­καν εξαι­τί­ας του σει­σμού, και τα μνη­μεία που ήταν στους βρά­χους που σχί­στη­καν, άνοι­ξαν, και από τα μνη­μεία που άνοι­ξαν τη στιγ­μή εκεί­νη, πολ­λά σώμα­τα των πεθα­μέ­νων αγί­ων ανα­στή­θη­καν, όταν μετά από τρεις ημέ­ρες ανα­στή­θη­κε πρώ­τος ο Χρι­στός. Κι αφού βγή­καν από τα μνη­μεία μετά την ανά­στα­σή Του, μπή­καν στην αγία πόλη και εμφα­νί­στη­καν σε πολ­λούς)»].

Επι­πλέ­ον μετά τον για χάρη μας σταυ­ρι­κό Του θάνα­το ανέ­στη­σε τον εαυ­τό Του, μάλ­λον δε τον εξα­νέ­στη­σε τρι­ή­με­ρο, γενό­με­νος μόνος Αυτός αρχη­γός της αϊδί­ας ζωής. Διό­τι όλοι οι άλλοι, αν και ανα­στή­θη­καν, πάν­τως απέ­κτη­σαν την δική μας θνη­τή ζωή. Από όταν όμως Εκεί­νος ανα­στή­θη­κε, «θάνα­τος αὐτοῦ οὐκέτι κυριεύ­ει(:ο θάνα­τος δεν έχει πια εξου­σία επά­νω Του και δεν μπο­ρεί να Τον κυριεύ­σει)» [βλ. Ρωμ.6,9: «Εἰδότες ὅτι Χριστὸς ἐγερ­θεὶς ἐκ νεκρῶν οὐκέτι ἀποθνή­σκει, θάνα­τος αὐτοῦ οὐκέτι κυριεύ­ει(:Κι έχου­με την πεποί­θη­ση αυτή, διό­τι γνω­ρί­ζου­με ότι αφού ο Χρι­στός ανα­στή­θη­κε από τους νεκρούς, δεν πεθαί­νει πλέ­ον˙ ο θάνα­τος δεν έχει πια εξου­σία επά­νω Του και δεν μπο­ρεί να Τον κυριεύ­σει)» [Ρωμ.6,9].

Γι’αυ­τό και μόνος ο Κύριος «έγι­νε απαρ­χή των κεκοι­μη­μέ­νων» [βλ. Α΄Κορ. 15,20: «Νυνὶ δὲ Χριστὸς ἐγήγερ­ται ἐκ νεκρῶν, ἀπαρχὴ τῶν κεκοι­μη­μέ­νων ἐγένε­το(:Τώρα όμως ο Χρι­στός ανα­στή­θη­κε απ’ τους νεκρούς. Όπως οι πρώ­ι­μοι καρ­ποί, που ωρι­μά­ζουν πρω­τύ­τε­ρα από τους άλλους και μας προ­α­ναγ­γέλ­λουν ότι θα ακο­λου­θή­σει και ολό­κλη­ρη η συγ­κο­μι­δή, έτσι και ο Χρι­στός ανα­στή­θη­κε πρώ­τος απ’ τους άλλους και βεβαιώ­νει με την Ανά­στα­σή Του ότι θα ακο­λου­θή­σει έπει­τα η ανά­στα­ση και των άλλων νεκρών)»] και «πρω­τό­το­κος ἐκ τῶν νεκρῶν» [Κολοσ.1,18: «Καὶ αὐτός ἐστιν ἡ κεφαλὴ τοῦ σώμα­τος, τῆς ἐκκλη­σί­ας· ὅς ἐστιν ἀρχή, πρω­τό­το­κος ἐκ τῶν νεκρῶν, ἵνα γένη­ται ἐν πᾶσιν αὐτὸς πρω­τεύ­ων(:Και Αυτός από τον Οποίο τα πάν­τα συγ­κρα­τούν­ται, είναι η κεφα­λή του σώμα­τος, δηλα­δή της Εκκλη­σί­ας. Αυτός είναι η αρχή της Εκκλη­σί­ας και ο ιδρυ­τής της, ο πρώ­τος που ανα­στή­θη­κε από τους νεκρούς, για να γίνει Αυτός και ως προς την ανθρώ­πι­νη φύση Του πρώ­τος σε όλα˙ πρώ­τος δηλα­δή και στην Εκκλη­σία και στην ανά­στα­ση)»· βλ. και Πράξ. 26,22–23: «Ἐπικου­ρί­ας οὖν τυχὼν τῆς παρὰ τοῦ Θεοῦ ἄχρι τῆς ἡμέρας ταύ­της ἕστη­κα μαρ­τυ­ρό­με­νος μικρῷ τε καὶ μεγάλῳ, οὐδὲν ἐκτὸς λέγων ὧν τε οἱ προφῆται ἐλάλη­σαν μελ­λόν­των γενέ­σθαι καὶ Μωϋσῆς, εἰ παθητὸς ὁ Χρι­στός, εἰ πρῶτος ἐξ ἀναστά­σε­ως νεκρῶν φῶς μέλ­λει καταγ­γέλ­λειν τῷ λαῷ καὶ τοῖς ἔθνε­σι (:Αλλά ο Θεός με προ­στά­τευ­σε και με γλύ­τω­σε από τον θάνα­το. Μετά λοι­πόν από τη βοή­θεια και την προ­στα­σία αυτή του Θεού, στέ­κο­μαι σώος και αβλα­βής μέχρι την ημέ­ρα αυτή και δίνω τη μαρ­τυ­ρία μου σε μικρούς και μεγά­λους. Και με τη μαρ­τυ­ρία μου αυτή δεν λέω τίπο­τε άλλο εκτός από εκεί­να που οι προ­φή­τες και ο Μωυ­σής είπαν ότι πρό­κει­ται να γίνουν. Και με βάση τους προ­φή­τες δίνω απάν­τη­ση στα ζητή­μα­τα που συζη­τούν­ται μετα­ξύ των Ιου­δαί­ων, για το αν δηλα­δή ο Χρι­στός θα υπο­βαλ­λό­ταν σε σκλη­ρό πάθος, για το αν πρώ­τος θα ανα­σται­νό­ταν από τους νεκρούς και για το αν θα κήρυτ­τε το φως της ευαγ­γε­λι­κής αλή­θειας όχι μόνο στον ιου­δαϊ­κό λαό, αλλά και στους εθνι­κούς)» Πράξ.26,23] και πίστω­σε και επαγ­γέλ­θη­κε σε μας όχι μόνο αυτήν την θνη­τή και πρό­σκαι­ρη ζωή μας που κατευ­θύ­νε­ται από ζωι­κό πνεύ­μα, αλλά και την απο­κει­μέ­νη για μας κατά τις ελπί­δες μας ένθεο και αθά­να­τη και αιώ­νια· διό­τι αυτή είναι δώρο Του πραγ­μα­τι­κά θεο­πρε­πέ­στα­το. Καθώς λοι­πόν δεν παρέ­χει εδώ από χάρη γι ‘αυτό , αλλά το πράτ­τει για άλλους, οδη­γών­τας τους προς την πίστη που είναι πρό­ξε­νος της αιώ­νιας ζωής. Και εδώ πραγ­μα­τι­κά, όπως ιστο­ρεί σαφώς ο ευαγ­γε­λι­στής, δεν ανα­στή­θη­κε το παι­δί για τον εαυ­τό του, αλλά για την μητέ­ρα από ευσπλα­χνία γι’ αυτήν· γι’αυ­τό και αφού τον ανέ­στη­σε, τον έδω­σε στη μητέ­ρα του.