ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΛΟΥΚΑ

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΠΟΡΕΩΣ

[Υπο­μνη­μα­τι­σμός στα εδά­φια 13,1–30 του Κατά Ματ­θαί­ον ευαγ­γε­λί­ου]

«Ἐν δὲ τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἐξελθὼν ὁ Ἰησοῦς τῆς οἰκίας ἐκάθη­το παρὰ τὴν θάλασ­σαν(:Την ίδια εκεί­νη ημέ­ρα βγή­κε ο Ιησούς από το σπί­τι στο οποίο φιλο­ξε­νούν­ταν και κάθι­σε κον­τά στη θάλασ­σα)»[Ματθ.13,1]. «Εάν θέλε­τε λοι­πόν», λέγει, «να με δεί­τε και να ακού­σε­τε τους λόγους μου, ορί­στε, έρχο­μαι έξω και συζη­τώ μαζί σας». Επει­δή δηλα­δή έκα­νε πολ­λά θαύ­μα­τα, στη συνέ­χεια τούς παρέ­χει και την ωφέ­λεια της διδα­σκα­λί­ας Του. Και κάθε­ται κον­τά στη θάλασ­σα αλιεύ­ον­τας και ελκύ­ον­τας πλη­σί­ον Του όσους κατοι­κούν στη γη. Δεν κάθι­σε τυχαία κον­τά στη θάλασ­σα, πράγ­μα που και αυτό το υπαι­νί­χτη­κε ο Ευαγ­γε­λι­στής. Στό­χος του Ευαγ­γε­λι­στή δηλα­δή στο συγ­κε­κρι­μέ­νο σημείο ήταν να δεί­ξει ότι ο Κύριος ήθε­λε με ακρί­βεια να βάλει σε τάξη τους ακρο­α­τές Του. Πιο συγ­κε­κρι­μέ­να, ο Κύριος προ­έ­βη σε αυτήν την ενέρ­γειά Του, για να μην έχει κανέ­να πίσω Του, αλλά όλοι να βρί­σκον­ται απέ­ναν­τί Του.

«Καὶ συνή­χθη­σαν πρὸς αὐτὸν ὄχλοι πολ­λοί, ὥστε αὐτὸν εἰς πλοῖον ἐμβάν­τα καθῆσθαι, καὶ πᾶς ὁ ὄχλος ἐπὶ τὸν αἰγιαλὸν εἱστή­κει (:Και μαζεύ­τη­καν κον­τά Του πολ­λά πλή­θη λαού, ώστε να αναγ­κα­στεί Αυτός να μπει στο πλοίο και να καθί­σει σε αυτό, ενώ όλος ο λαός στε­κό­ταν στην αμμου­διά της παρα­λί­ας)»[Ματθ.13,2]. Αφού λοι­πόν κάθι­σε εκεί, άρχι­σε να τους διδά­σκει με παρα­βο­λές. «Καὶ ἐλάλη­σεν αὐτοῖς πολλὰ ἐν παρα­βο­λαῖς λέγων(:και τους μίλη­σε για πολ­λά πράγ­μα­τα με παρα­βο­λές και είπε)». Και είναι αλή­θεια ότι δεν έκα­νε το ίδιο κατά την επί του όρους ομι­λία Του, ούτε έπλε­ξε τον λόγο Του με τόσες πολ­λές παρα­βο­λές, επει­δή τότε το ακρο­α­τή­ριό Του ήταν λαός απλοϊ­κός και πλή­θος αδιά­πλα­στο, ενώ εδώ τώρα παρευ­ρί­σκον­ταν και οι γραμ­μα­τείς και οι Φαρι­σαί­οι.

Εσύ όμως πρό­σε­ξε, σε παρα­κα­λώ, ποια παρα­βο­λή λέει πρώ­τη ο Κύριος και πώς ο ευαγ­γε­λι­στής τις παρα­θέ­τει με τη σει­ρά. Ποια λοι­πόν λέγει πρώ­τη; Αυτήν που πριν απ’ όλες τις άλλες έπρε­πε να πει, αυτήν που κάνει τον ακρο­α­τή προ­σε­κτι­κό­τε­ρο. Επει­δή επρό­κει­το να μιλή­σει κάπως αλλη­γο­ρι­κά, κεν­τρί­ζει πρώ­τα τη διά­νοια των ακρο­α­τών Του με την παρα­βο­λή. Γι’ αυτό και άλλος ευαγ­γε­λι­στής λέγει ότι ο Κύριος τούς επι­τί­μη­σε, για­τί δεν αντι­λαμ­βά­νον­ταν τη σημα­σία των λόγων Του και τους είπε: «Οὐκ οἴδατε τὴν παρα­βολὴν ταύ­την, καὶ πῶς πάσας τὰς παρα­βολὰς γνώ­σε­σθε;(:Δεν κατα­λά­βα­τε τη σημα­σία της παρα­βο­λής αυτής, που δεν είναι η δυσκο­λό­τε­ρη από όλες τις άλλες. Τότε λοι­πόν πώς θα μπο­ρέ­σε­τε να κατα­νο­ή­σε­τε όλες τις άλλες παρα­βο­λές;)» [Μάρκ. 4,13] Και δεν ομι­λεί με παρα­βο­λές γι’ αυτόν τον λόγο μονά­χα, αλλά και για να κάνει τον λόγο Του πιο παρα­στα­τι­κό και να τον εντυ­πώ­σει βαθύ­τε­ρα στη μνή­μη τους και να θέσει υπό­ψη τους ξεκά­θα­ρα τα πράγ­μα­τα. Το ίδιο κάνουν και οι προ­φή­τες.

Ποια είναι λοι­πόν η παρα­βο­λή; «Ἰδοὺ ἐξῆλθεν ὁ σπεί­ρων(:Ιδού, o σπο­ρέ­ας βγή­κε έξω στο χωρά­φι του)», λέει, «τοῦ σπεῖραι (:για να σπεί­ρει)». Από πού βγή­κε Αυτός που είναι παρών σε όλα τα μέρη, Αυτός που γεμί­ζει με την παρου­σία Του τα πάν­τα; Και πώς βγή­κε; Όχι φυσι­κά τοπι­κά, αλλά κατά τη σχε­τι­κή με εμάς οικο­νο­μία Του, με το ότι ήρθε πιο κον­τά σε μας με την ένδυ­ση της ανθρώ­πι­νης σάρ­κας. Επει­δή δεν είχα­με τη δυνα­τό­τη­τα να εισέλ­θου­με, διό­τι τα αμαρ­τή­μα­τα μάς απέ­κλειαν σαν ένα τεί­χος την είσο­δο, εξέρ­χε­ται ο Ίδιος προς εμάς. Και με ποιο σκο­πό βγή­κε; Μήπως για να κατα­στρέ­ψει τη γεμά­τη από αγκά­θια γη; Μήπως για να τιμω­ρή­σει τους γεωρ­γούς; Ασφα­λώς όχι, αλλά εξήλ­θε για να καλ­λιερ­γή­σει και να φρον­τί­σει τη γη των ψυχών μας και να σπεί­ρει μέσα τους τον λόγο της ευσέ­βειας. «Σπό­ρο» εδώ εννο­εί τη διδα­σκα­λία, «χωρά­φι», τις ψυχές των ανθρώ­πων, και «σπο­ρέα» τον εαυ­τό Του.

Και τι γίνε­ται λοι­πόν με τον σπό­ρο αυτό; Τρία μέρη χάνον­ται και σώζε­ται το ένα. «Καὶ ἐν τῷ σπεί­ρειν αὐτὸν(:και καθώς ο γεωρ­γός αυτός έσπερ­νε)», λέγει, «ἃ μὲν ἔπεσε παρὰ τὴν ὁδόν, καὶ ἐλθόν­τα τὰ πετεινὰ κατέ­φα­γεν αὐτά (:άλλοι σπό­ροι έπε­σαν κον­τά στο δρό­μο του χωρα­φιού, και επει­δή παρέ­μει­ναν εκτε­θει­μέ­νοι στην επι­φά­νεια του εδά­φους, ήλθαν τα που­λιά και τους κατέ­φα­γαν)»[Ματθ.13,4]. Δεν είπε ότι Αυτός τους έρι­ξε εκεί αυτούς τους σπό­ρους, αλλά ότι μόνοι τους έπε­σαν.

«Ἄλλα δὲ ἔπεσεν ἐπὶ τὰ πετρώ­δη, ὅπου οὐκ εἶχε γῆν πολ­λήν, καὶ εὐθέως ἐξανέ­τει­λε διὰ τὸ μὴ ἔχειν βάθος γῆς, ἡλίου δὲ ἀνατεί­λαν­τος ἐκαυ­μα­τί­σθη, καὶ διὰ τὸ μὴ ἔχειν ῥίζαν ἐξηράν­θη· ἄλλα δὲ ἔπεσεν επὶ τὰς ἀκάν­θας, καὶ ἀνέβη­σαν αἱ ἄκαν­θαι καὶ ἀπέπνι­ξαν αὐτά· ἄλλα δὲ ἔπεσεν ἐπὶ τὴν γῆν τὴν καλὴν καὶ ἐδίδου καρπὸν ὃ μὲν ἑκατόν, ὃ δὲ ἑξήκον­τα, ὃ δὲ τριά­κον­τα. ὁ ἔχων ὦτα ἀκού­ειν ἀκουέ­τω(:Και άλλοι σπό­ροι κατέ­πε­σαν πάνω σε εδά­φη που είχαν από κάτω στρώ­μα πετρώ­δες χωρίς πολύ χώμα. Κι αμέ­σως βλά­στη­σαν, προ­τού να ρίξουν βαθιές ρίζες, διό­τι δεν είχαν βάθος γης για να στε­ριώ­σουν οι ρίζες τους. Και όταν ανέ­τει­λε ο ήλιος, κάη­καν από τη ζέστη, κι επει­δή δεν είχαν ρίζα, ξερά­θη­καν. Και άλλοι σπό­ροι έπε­σαν σε μέρη που είχαν σπό­ρους αγκα­θιών. Και τα αγκά­θια βλά­στη­σαν και τους έπνι­ξαν τελεί­ως. Και άλλοι σπό­ροι έπε­σαν πάνω στη γη την αφρά­τη και εύφο­ρη και απέ­δω­σαν καρ­πό, άλλος σπό­ρος εκα­τό φορές περισ­σό­τε­ρο, άλλος εξήν­τα και άλλος τριάν­τα. Εκεί­νος που έχει αυτιά πνευ­μα­τι­κά για να ακού­ει και καλή διά­θε­ση, για να δέχε­ται και να εγκολ­πώ­νε­ται αυτό που λέω, ας ακού­ει)»[Ματθ.13,5–9].

Το ένα τέταρ­το από τον σπό­ρο σώθη­κε. Και αυτό όχι σε ίση ποσό­τη­τα, αλλά και εδώ με μεγά­λη δια­φο­ρά. Τα έλε­γε αυτά δεί­χνον­τας ότι προς όλους μιλού­σε με αφθο­νία. Κι όπως αυτός που σπέρ­νει, δεν χωρί­ζει σε κομ­μά­τια το χωρά­φι που απλώ­νε­ται μπρο­στά του, αλλά απλά και χωρίς να κάνει διά­κρι­ση, ρίχνει τους σπό­ρους, έτσι κι Αυτός δεν ξεχω­ρί­ζει πλού­σιο και φτω­χό, σοφό και άσο­φο, οκνη­ρό και φιλό­πο­νο, γεν­ναίο και δει­λό· αντι­θέ­τως, μιλού­σε προς όλους, εκπλη­ρώ­νον­τας την απο­στο­λή Του, αν και γνώ­ρι­ζε εκ των προ­τέ­ρων τι θα συνέ­βαι­νε, ώστε να έχει το δικαί­ω­μα και τη δυνα­τό­τη­τα να πει: «Τί ποι­ή­σω ἔτι τῷ ἀμπελῶνί μου καὶ οὐκ ἐποί­η­σα αὐτῷ; διό­τι ἔμει­να τοῦ ποιῆσαι στα­φυ­λήν, ἐποί­η­σε δὲ ἀκάν­θας(:Τι υπο­λεί­πε­ται να κάμω ακό­μη για την άμπε­λό μου αυτή και τι έως τώρα δεν έκα­να γι’ αυτήν; Έκα­να τα πάν­τα, για να καρ­πο­φο­ρή­σει αυτή στα­φύ­λια. Εκεί­νη όμως έκα­νε αγκά­θια!)» [Ησ.5,4]. Και οι μεν προ­φή­τες μιλού­σαν για τον λαό σαν να επρό­κει­το για αμπε­λώ­να: «Ἀμπελὼν ἐγενή­θη τῷ ἠγαπη­μένῳ(:Ο αγα­πη­μέ­νος Κύριος απέ­κτη­σε έναν αμπε­λώ­να)» [Ησ. 5,1], γρά­φει ο Ησα­ΐ­ας. Και ο Ψαλ­μω­δός επί­σης λέγει: «Ἂμπε­λον ἐξ Αἰγύπτου μετῇρας, ἐξέβα­λες ἔθνη καὶ κατε­φύ­τευ­σας αὐτήν(:Τον λαό του Ισρα­ήλ, σαν πολύ­καρ­πη ευλο­γη­μέ­νη άμπε­λό σου, μετέ­φε­ρες από την Αίγυ­πτο στην Παλαι­στί­νη. Έδιω­ξες από εκεί τα ειδω­λο­λα­τρι­κά έθνη και τη μετα­φύ­τε­ψες και τη ρίζω­σες σε αυτήν)» [Ψαλμ 79,9].

Ο Κύριος όμως μιλά­ει για σπό­ρο. Τι θέλει λοι­πόν να δεί­ξει; Ότι τώρα θα είναι γρή­γο­ρη η υπα­κοή και ευκο­λό­τε­ρη και θα δώσει αμέ­σως τον καρ­πό της. Κι όταν ακού­σεις ότι «βγή­κε αυτός που σπέρ­νει για να σπεί­ρει», μην το θεω­ρή­σεις τού­το ταυ­το­λο­γία· διό­τι αυτός που σπέρ­νει, βγαί­νει πολ­λές φορές και για άλλη εργα­σία, να σκα­λί­σει, να κόψει τα άχρη­στα χόρ­τα, να ξερι­ζώ­σει τα αγκά­θια ή για να φρον­τί­σει για κάτι παρό­μοιο. Αυτός όμως βγή­κε για να σπεί­ρει.

Πες μου όμως τώρα, σε παρα­κα­λώ, για ποια αιτία χάθη­κε το μεγα­λύ­τε­ρο μέρος του σπό­ρου; Ασφα­λώς όχι εξαι­τί­ας Αυτού που έρι­ξε τον σπό­ρο, αλλά εξαι­τί­ας της γης που δέχτη­κε την σπο­ρά, δηλα­δή εξαι­τί­ας της ψυχής που δεν Τον υπά­κου­σε. Και για­τί δεν λέει ότι άλλους σπό­ρους δέχτη­καν οι οκνη­ροί και τους έχα­σαν, άλλους οι πλού­σιοι και τους απέ­πνι­ξαν, κι άλλους οι αδιά­φο­ροι και τους άφη­σαν να αχρη­στευ­τούν; Δεν θέλει να τους θίξει κατευ­θεί­αν με σφο­δρό­τη­τα και με τρό­πο σκλη­ρό, για να μην τους οδη­γή­σει στην από­γνω­ση, αλλά αφή­νει τον έλεγ­χο στην συνεί­δη­ση των ακρο­α­τών Του. Και δεν το έπα­θε αυτό όμως ο σπό­ρος μονά­χα, αλλά και το δίχτυ. Για­τί κι αυτό πολ­λά άχρη­στα πράγ­μα­τα ανέ­συ­ρε επά­νω. Και τους λέει αυτή την παρα­βο­λή για να προ­γυ­μνά­σει και να διδά­ξει τους μαθη­τές Του να μην απο­γο­η­τεύ­ον­ται, ακό­μα κι αν χάνον­ται περισ­σό­τε­ροι απ’ όσους θα δέχον­ται το κήρυγ­μά τους· καθό­σον βέβαια και στον Δεσπό­τη αυτό συνέ­βη· και Αυτός που οπωσ­δή­πο­τε ήξε­ρε εκ των προ­τέ­ρων ότι θα συμ­βούν αυτά, δεν παρέ­λει­ψε το έργο της σπο­ράς.

«Και πώς θα μπο­ρού­σε να δικαιο­λο­γη­θεί», θα ρωτού­σε ίσως κάποιος, «το ότι έσπει­ρε πάνω στα αγκά­θια, στο πετρώ­δες έδα­φος και στον δρό­μο;». Στην περί­πτω­ση βέβαια του πραγ­μα­τι­κού σπό­ρου και της πραγ­μα­τι­κής γης, δεν υπάρ­χει δικαιο­λο­γία για κάτι τέτοιο από την πλευ­ρά που γεωρ­γού που κάνει τη σπο­ρά. Στην περί­πτω­ση όμως των ψυχών των ανθρώ­πων και των διδαγ­μά­των της αλή­θειας, όχι μόνο δικαιο­λο­γεί­ται η σπο­ρά, αλλά και γίνε­ται αυτό αφορ­μή για πολύ έπαι­νο. Εύλο­γα και κατά πολύ φυσι­κό τρό­πο θα μπο­ρού­σε κανείς να κατη­γο­ρή­σει τον γεωρ­γό που σπέρ­νει με τέτοιο τρό­πο· διό­τι δεν είναι δυνα­τόν η πέτρα να γίνει χώμα, ούτε ο δρό­μος να μην είναι δρό­μος και ούτε τα αγκά­θια να μην είναι αγκά­θια· στις λογι­κές όμως υπάρ­ξεις δεν συμ­βαί­νει το ίδιο· διό­τι είναι δυνα­τό η πετρώ­δης ψυχή να μετα­βλη­θεί και να γίνει γη εύφο­ρη, και ο δρό­μος να μην κατα­πα­τιέ­ται πια, μήτε να είναι στη διά­θε­ση όλων των περα­στι­κών, αλλά να γίνει χωρά­φι εύφο­ρο, παρα­γω­γι­κό· και τα αγκά­θια είναι δυνα­τό να αφα­νι­στούν και να αφή­σουν εντε­λώς ελεύ­θε­ρα τα σπέρ­μα­τα της αλη­θεί­ας να ανα­πτυ­χθούν· διό­τι, αν δεν υπήρ­χε αυτή η δυνα­τό­τη­τα να συμ­βούν αυτά και να γίνει αυτή η μετα­βο­λή, δεν θα έσπερ­νε ο Κύριος. Κι αν δεν πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε σε όλους τους ανθρώ­πους αυτή η μετα­βο­λή με τη μετά­νοια, αυτό δεν οφεί­λε­ται σε Αυτόν που έσπει­ρε, αλλά σε αυτούς που δε θέλη­σαν να αλλά­ξουν. Ο Κύριος βέβαια ό,τι εξαρ­τιό­ταν από Αυτόν, το έκα­νε. Αν όμως εκεί­νοι πρό­δω­σαν και απέρ­ρι­ψαν την προ­σφο­ρά Του, δεν έχει ευθύ­νη Αυτός που τόση φιλαν­θρω­πία επέ­δει­ξε.

Εσύ επί­σης να προ­σέ­ξεις, σε παρα­κα­λώ, το εξής, ότι δεν είναι μία η οδός που οδη­γεί στην απώ­λεια, αλλά πολ­λές και δια­φο­ρε­τι­κές μετα­ξύ τους. Πράγ­μα­τι, οι άνθρω­ποι που παρο­μοιά­ζον­ται με δρό­μο είναι οι βάναυ­σοι και οι οκνη­ροί και οι αδιά­φο­ροι· εκεί­νοι που παρο­μοιά­ζον­ται με την πέτρα, είναι αυτοί μόνο που είναι ασθε­νέ­στε­ροι στην πίστη. «Ὁ δὲ ἐπὶ τὰ πετρώ­δη σπα­ρείς(:και εκεί­νος που σπάρ­θη­κε σε πετρώ­δες έδα­φος)», λέγει ο Κύριος, «οὗτός ἐστιν ὁ τὸν λόγον ἀκού­ων καὶ εὐθέως μετὰ χαρᾶς δεχό­με­νος καὶ λαμ­βά­νων αὐτόν(:αυτός είναι ο άνθρω­πος που ακού­ει τον λόγο του Ευαγ­γε­λί­ου και τον δέχε­ται με χαρά)· οὐκ ἔχει δὲ ῥίζαν ἐν ἑαυτῷ, ἀλλὰ πρό­σκαι­ρός ἐστι, γενο­μέ­νης δὲ θλί­ψε­ως ἢ διωγ­μοῦ διὰ τὸν λόγον εὐθὺς σκαν­δα­λί­ζε­ται (:Ο λόγος όμως δεν ρίχνει μέσα του βαθιές ρίζες, αλλά ο άνθρω­πος αυτός είναι αστα­θής, και η προ­θυ­μία που έδει­ξε διαρ­κεί λίγο χρό­νο. Κι όταν συμ­βεί θλί­ψη ή διωγ­μός για το λόγο του ευαγ­γε­λί­ου, αμέ­σως ο άνθρω­πος αυτός σκον­τά­φτει και χάνει τον ενθου­σια­σμό και την πίστη του)».

«Παντὸς(:Από καθέ­ναν)», λέγει, «ἀκού­ον­τος τὸν λόγον τῆς βασι­λεί­ας καὶ μὴ συνιέν­τος, ἔρχε­ται ὁ πονηρὸς καὶ αἴρει τὸ ἐσπαρ­μέ­νον ἐν τῇ καρ­δίᾳ αὐτοῦ· οὗτός ἐστιν ὁ παρὰ τὴν ὁδὸν σπα­ρείς(:που ακού­ει τον λόγο της βασι­λεί­ας και εξαι­τί­ας αδια­φο­ρί­ας και ψυχρό­τη­τας δεν τον κατα­νο­εί, έρχε­ται ο πονη­ρός και αρπά­ζει εκεί­νο που έχει σπα­ρεί στην καρ­διά του. Αυτός είναι ο πνευ­μα­τι­κός σπό­ρος που σπάρ­θη­κε κον­τά στον δρό­μο, δηλα­δή ο άνθρω­πος στου οποί­ου τη ράθυ­μη ψυχή έπε­σε ως σπό­ρος ο λόγος του θεί­ου κηρύγ­μα­τος, αλλά αυτός δεν κατά­λα­βε τίπο­τε από αυτόν)»· διό­τι δεν είναι δηλα­δή το ίδιο να μαρα­θεί η διδα­σκα­λία, χωρίς κανέ­νας να την βλά­πτει ούτε να την κατα­πο­λε­μεί, με το όταν πολ­λοί πει­ρα­σμοί την απει­λούν. Αυτοί πάλι που μοιά­ζουν με τα αγκά­θια είναι πολύ περισ­σό­τε­ρο ασυγ­χώ­ρη­τοι από τους προ­η­γού­με­νους.

Για να μην πάθου­με λοι­πόν τίπο­τα παρό­μοιο, ας επι­κα­λύ­ψου­με με την προ­θυ­μία μας όσα λέγον­ται, καθώς και με την αδιά­κο­πη θύμη­σή τους. Κι αν τους αρπά­ζει τους σπό­ρους ο διά­βο­λος, στο χέρι μας είναι να μην τους αρπά­ζει· κι αν ξεραί­νον­ται οι σπό­ροι, δε γίνε­ται αυτό από τον καύ­σω­να (για­τί δεν είπε ότι ξερά­θη­καν από τον καύ­σω­να, αλλά επει­δή δεν είχαν ρίζα)· επί­σης αν και απο­πνί­γον­ται τα λεγό­με­να, αυτό δε συμ­βαί­νει από τα αγκά­θια, αλλά απ’ αυτούς που επι­τρέ­πουν στα αγκά­θια να μεγα­λώ­σουν· εφό­σον είναι δυνα­τό, αν θέλεις, να εμπο­δί­σεις τη βλα­βε­ρή αυτή βλά­στη­ση και να χρη­σι­μο­ποι­ή­σεις τον πλού­το σου, όπως πρέ­πει. Και ακρι­βώς γι’ αυτό δεν είπε «ο ”αιώ­νας”»(:η ζωή αυτή), αλλά «η μέρι­μνα για τον ”αιώ­να”». Ούτε είπε «ο πλού­τος», αλλά «η απά­τη του πλού­του».

Ας μην κατη­γο­ρού­με λοι­πόν τα χρή­μα­τα αλλά την διε­φθαρ­μέ­νη διά­θε­ση· διό­τι είναι δυνα­τό να έχου­με πλού­το, χωρίς να μας παρα­σύ­ρει η απά­τη του· και να ζού­με στον «αιώ­να» αυτό(: στη ζωή αυτή) χωρίς να μας απο­πνί­γουν οι μέρι­μνες· πράγ­μα­τι έχει ο πλού­τος δύο μειο­νε­κτή­μα­τα αντί­θε­τα· το ένα ότι δημιουρ­γεί έντα­ση και προ­κα­λεί συσκό­τι­ση, η αγχω­τι­κή μέρι­μνα, δηλα­δή· το άλλο είναι ότι μας καθι­στά μαλ­θα­κό­τε­ρους, δηλα­δή η τρυ­φή. Και σωστά είπε «η απά­τη του πλού­του»· διό­τι όλα όσα παρέ­χει ο πλού­τος είναι μία απά­τη. Είναι μόνο ονό­μα­τα, που δεν αντα­πο­κρί­νον­ται προς την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Πραγ­μα­τι­κά, η ηδο­νή και η δόξα και ο καλ­λω­πι­σμός και όλα αυτά, είναι ένα είδος φαν­τα­σί­ας και όχι η αλή­θεια των πραγ­μά­των.

Αφού περιέ­γρα­ψε τους τρό­πους της απώ­λειας, ανα­φέ­ρει έπει­τα την εύφο­ρη γη, ώστε να μη μας αφή­νει να περι­πέ­σου­με στην από­γνω­ση, αλλά μας δίνει την ελπί­δα της μετα­νοί­ας και μας απο­δει­κνύ­ει ότι είναι δυνα­τόν από την κατά­στα­ση που περιέ­γρα­ψε, να φθά­σου­με σε αυτήν και να αλλά­ξου­με. Αλλά πάλι μολο­νό­τι η γη είναι εύφο­ρη, ένας είναι ο σπο­ρέ­ας και ίδιος ο σπό­ρος, για­τί άλλος απο­δί­δει εκα­τό, άλλος εξήν­τα κι άλλος τριάν­τα; Και στην παρού­σα περί­πτω­ση πάλι η δια­φο­ρά οφεί­λε­ται στη φύση της γης· διό­τι όπου η γη είναι εύφο­ρη, εκεί παρα­τη­ρεί­ται και η μεγα­λύ­τε­ρη δια­φο­ρά στην από­δο­ση. Βλέ­πεις ότι δεν είναι αίτιος ο γεωρ­γός, ούτε οι σπό­ροι, αλλά η γη που τους δέχε­ται; Όχι βέβαια εξαι­τί­ας της φύσε­ως, αλλά εξαι­τί­ας της δια­θέ­σε­ως. Και στην περί­πτω­ση αυτή μεγά­λη απο­δει­κνύ­ε­ται η φιλαν­θρω­πία του Κυρί­ου, επει­δή δεν ζητεί ένα μέτρο αρε­τής, αλλά δέχε­ται τους πρώ­τους, και τους δεύ­τε­ρους δεν απορ­ρί­πτει, και στους τρί­τους δίδει τόπο. Και αυτά τα λέγει για να μη νομί­σουν όσοι Τον ακο­λου­θού­σαν ότι είναι αρκε­τή για τη σωτη­ρία η ακρό­α­ση των λόγων Του μονά­χα.

«Και για ποιον λόγο», θα μπο­ρού­σε να ανα­ρω­τη­θεί κάποιος, «δεν ανέ­φε­ρε και τις άλλες πονη­ρί­ες, όπως είναι για παρά­δειγ­μα, η σαρ­κι­κή επι­θυ­μία και η κενο­δο­ξία;». Μα όταν έκα­νε λόγο για την μέρι­μνα της παρού­σης ζωής κα για την απά­τη του πλού­του συμ­πε­ριέ­λα­βε τα πάν­τα· διό­τι πράγ­μα­τι και η κενο­δο­ξία και τα άλλα όλα ανή­κουν στα πράγ­μα­τα της παρού­σης ζωής και στην απά­τη του πλού­του· όπως, για παρά­δειγ­μα, είναι η ηδο­νή και η γαστρι­μαρ­γία και ο φθό­νος και η κενο­δο­ξία και όλα τα παρό­μοια.

Πρό­σθε­σε επί­σης και τον δρό­μο και την πέτρα, για να δεί­ξει ότι δεν αρκεί να απαλ­λα­γού­με από τα χρή­μα­τα μόνο, αλλά είναι ανάγ­κη να ασκού­με και την άλλη αρε­τή· διό­τι τι σημα­σία έχει, εάν είσαι ελεύ­θε­ρος από τα χρή­μα­τα, αλλά είσαι άναν­δρος και μαλ­θα­κός; Και ποιο το όφε­λος, αν δεν είσαι μεν άναν­δρος, αλλά είσαι ράθυ­μος και αδιά­φο­ρος για την ακρό­α­ση λόγων σωτη­ρί­ας; Διό­τι δεν είναι αρκε­τό ένα μόνο μέρος της αρε­τής για τη σωτη­ρία, αλλά χρειά­ζε­ται κατά πρώ­τον προ­σε­κτι­κή ακρό­α­ση και συνε­χής επα­να­φο­ρά στη μνή­μη μας όλων των λεγο­μέ­νων, έπει­τα ανδρεία, κατό­πιν περι­φρό­νη­ση των χρη­μά­των και απαλ­λα­γή από κάθε βιο­τι­κή φρον­τί­δα.

Γι’ αυτό λοι­πόν προ­τάσ­σει την ακρό­α­ση του λόγου του Θεού από όλα τα άλλα, επει­δή αυτή χρειά­ζε­ται κατά πρώ­τον[πρβ. Ρωμ.10,14: «Πῶς οὖν ἐπικα­λέ­σον­ται εἰς ὃν οὐκ ἐπίστευ­σαν; Πῶς δὲ πιστεύ­σου­σιν οὗ οὐκ ἤκου­σαν; Πῶς δὲ ἀκού­σου­σι χωρὶς κηρύσ­σον­τος;(:Να λοι­πόν για­τί οι Ισραη­λί­τες απο­ξε­νώ­θη­καν από τη σωτη­ρία και δεν πέτυ­χαν τη δικαί­ω­ση. Για να δικαιω­θούν και να σωθούν, πρέ­πει να επι­κα­λε­στούν το όνο­μα του Κυρί­ου, αλλά πώς θα επι­κα­λε­στούν Εκεί­νον στον οποίο δεν πίστε­ψαν; Και πώς θα πιστέ­ψουν σε Εκεί­νον τον οποίο δεν άκου­σαν να κηρύτ­τε­ται; Και πώς θα ακού­σουν χωρίς να υπάρ­χει κάποιος που να κηρύτ­τει;)»]· κατά παρό­μοιο τρό­πο και εμείς, εάν δεν προ­σέ­χου­με σε όσα λέγον­ται, δεν θα μπο­ρέ­σου­με να μάθου­με τι πρέ­πει να πράτ­του­με· έπει­τα, τοπο­θε­τεί την ανδρεία και την περι­φρό­νη­ση κάθε αγω­νιώ­δους φρον­τί­δας για την παρού­σα ζωή.

Ακού­γον­τας λοι­πόν αυτά, ας προ­φυ­λάσ­σου­με τους εαυ­τούς μας από παν­τού, προ­σέ­χον­τας στα λεγό­με­να, και αφή­νον­τας αυτά τα θεο­δί­δα­κτα λόγια να ριζώ­νουν βαθιά μέσα μας και καθα­ρί­ζον­τας τους εαυ­τούς μας από όλες τις βιο­τι­κές φρον­τί­δες. Αν λοι­πόν πράτ­του­με τα μεν και αδια­φο­ρού­με για τα δε, δεν θα έχου­με κανέ­να επι­πλέ­ον όφε­λος· διό­τι και αν ακό­μη δεν χαθού­με εξαι­τί­ας του ενός, οπωσ­δή­πο­τε όμως θα χαθού­με εξαι­τί­ας του άλλου· διό­τι τι δια­φέ­ρει, αν δεν χαθού­με εξαι­τί­ας του πλού­του, αλλά εξαι­τί­ας της ραθυ­μί­ας ή αν όχι εξαι­τί­ας της ραθυ­μί­ας, αλλά εξαι­τί­ας της αναν­δρί­ας; Διό­τι και ο γεωρ­γός, είτε με τον έναν τρό­πο χάσει τον σπό­ρο, είτε με τον άλλο, πεν­θεί ομοί­ως. Επο­μέ­νως, ας μην μας παρη­γο­ρεί το γεγο­νός ότι δε χανό­μα­στε με όλους τους τρό­πους, αλλά να πονού­με με οποιον­δή­πο­τε τρό­πο και αν χανό­μα­στε. Και αυτό το γνω­ρί­ζουν οι πλού­σιοι, οι οποί­οι όχι μόνο δεν είναι χρή­σι­μοι για αυτά, αλλά ούτε και για άλλα· διό­τι με το να γίνον­ται αιχ­μά­λω­τοι των ηδο­νών, καθί­σταν­ται άχρη­στοι και για τα πολι­τι­κά πράγ­μα­τα. Εάν πάλι είναι άχρη­στοι για αυτά, θα είναι πολύ περισ­σό­τε­ρο άχρη­στοι και για τα ουρά­νια πράγ­μα­τα. Καθό­σον είναι διπλή η κατα­στρο­φή της δια­νοί­ας η προ­ερ­χό­με­νη από τον πλού­το, και από την τρυ­φή και από τις φρον­τί­δες· διό­τι το καθέ­να από αυτά τα πάθη είναι ικα­νό να κατα­πον­τί­σει το σκά­φος. Όταν όμως και τα δύο ενερ­γή­σουν από κοι­νού, ανα­λο­γί­σου πόσο μεγά­λο θα απο­βεί το ναυά­γιο.

Και μην παρα­ξε­νεύ­ε­σαι επει­δή απο­κά­λε­σε την τρυ­φή «αγκά­θια»· διό­τι εσύ δεν το αντι­λαμ­βά­νε­σαι αυτό, επει­δή σε μεθά το πάθος· όσοι όμως είναι υγιείς, γνω­ρί­ζουν καλά ότι πλη­γώ­νει περισ­σό­τε­ρο από αγκά­θι και ότι η τρυ­φή περισ­σό­τε­ρο παρά η μέρι­μνα φθεί­ρει την ψυχή.Και βαρύ­τε­ρες προ­κα­λεί τις οδύ­νες και για το σώμα και για την ψυχή. Πραγ­μα­τι­κά δεν βλά­πτε­ται κανείς τόσο από την φρον­τί­δα, όσο από την αφθο­νία· διό­τι όταν τον άνθρω­πο αυτού του είδους τον βασα­νί­ζουν αγρυ­πνί­ες, σπα­σμοί στους κρο­τά­φους, πονο­κέ­φα­λοι και ψυχι­κή οδύ­νη, ανα­λο­γί­σου από πόσα αγκά­θια είναι αυτά χει­ρό­τε­ρα. Και όπως ακρι­βώς τα αγκά­θια, από όπου κι αν τα πιά­σεις, πλη­γώ­νουν τα χέρια που τα κρα­τούν, κατά όμοιο τρό­πο και η τρυ­φή, τα πόδια, τα χέρια, το κεφά­λι, τα μάτια και όλα εν γένει τα μέλη του σώμα­τος τα φθεί­ρει στην κυριο­λε­ξία. Επί­σης, είναι ξηρή και άκαρ­πη, όπως το αγκά­θι, και τραυ­μα­τί­ζει περισ­σό­τε­ρο από αυτό και μάλι­στα στα καί­ρια σημεία. Πραγ­μα­τι­κά, η τρυ­φή προ­κα­λεί πρό­ω­ρο γήρας, εξα­σθε­νεί τις αισθή­σεις, συσκο­τί­ζει τη σκέ­ψη, αχρη­στεύ­ει τον οξύ νου, κάνει το σώμα πλα­δα­ρό, κάνει ευρύ­τε­ρη την απο­θή­κη της κόπρου, συγ­κεν­τρώ­νει άφθο­να κακά και μεγα­λώ­νει το φορ­τίο και κάνει υπέ­ρογ­κο το βάρος· γι΄αυτό πολ­λές και συνε­χείς είναι οι πτώ­σεις και πυκνά τα ναυά­για.

Για ποιον λόγο, πες μου, φορ­τώ­νεις το σώμα σου με λίπος; Μήπως σε έχου­με για να σε θυσιά­σου­με; Μήπως θα σε προ­σφέ­ρου­με σε κάποιο τρα­πέ­ζι; Τις όρνι­θες καλά κάνεις και τις τρέ­φεις για να παχύ­νουν· ή μάλ­λον ούτε και αυτές καλά κάνεις να τις ταΐ­ζεις πολύ, διό­τι όταν παρα­πα­χύ­νουν, είναι ακα­τάλ­λη­λες για μια υγιει­νή δια­τρο­φή. Τόσο μεγά­λο κακό είναι η τρυ­φή, ώστε και στα ίδια τα άλο­γα τα ζώα φανε­ρώ­νει την κατα­στρε­πτι­κή της δύνα­μη. Καθό­σον με το να τις παρα­τρέ­φου­με τις κότες τις καθι­στού­με άχρη­στες και για αυτές τις ίδιες και για εμάς. Καθό­σον τα περιτ­τώ­μα­τα μένουν ακα­τέρ­γα­στα και το σάπι­σμα προ­έρ­χε­ται ακρι­βώς από το πάχος αυτό. Τα ζώα όμως που δεν τρέ­φον­ται κατά παρό­μοιο τρό­πο, αλλά που ζουν, θα έλε­γε κανείς, με νηστεία και τρώ­γουν μέτρια και κοπιά­ζουν και ταλαι­πω­ρούν­ται, αυτά είναι πάρα πολύ χρή­σι­μα και για τον εαυ­τό τους και για τους άλλους, και ως τρο­φή και ως προς όλα τα άλλα· διό­τι όσοι άνθρω­ποι δια­τρέ­φον­ται με αυτά είναι περισ­σό­τε­ρο υγιείς, ενώ όσοι δια­τρέ­φον­ται με τα προ­α­να­φερ­θέν­τα ομοιά­ζουν με αυτά, γίνον­ται νωθροί και φιλά­σθε­νοι και περι­βάλ­λον­ται με βαρύ­τε­ρο δεσμό.

Διό­τι τίπο­τε δεν είναι για το σώμα τόσο εχθρι­κό και βλα­βε­ρό, όσο η τρυ­φή. Τίπο­τε δεν συν­τε­λεί τόσο στη διάρ­ρη­ξη, τον αφα­νι­σμό και τη δια­φθο­ρά του σώμα­τος, όσο η ασω­τία. Για τον λόγο αυτόν μάλι­στα θα μπο­ρού­σε κανείς εξαι­τί­ας αυτού να μεί­νει κατά­πλη­κτος για την ανο­η­σία τους αυτή, διό­τι δεν θέλουν να επι­δεί­ξουν για τον εαυ­τό τους ούτε τόση φρον­τί­δα, όση επι­δει­κνύ­ουν οι άλλοι για τους ασκούς τους· διό­τι οι έμπο­ροι του οίνου δεν βάζουν μέσα στους ασκούς τους περισ­σό­τε­ρο οίνο από όσο πρέ­πει, για να μη διαρ­ρα­γούν, ενώ αυτοί για την άθλιά τους κοι­λία δεν επι­δει­κνύ­ουν ούτε καν μία παρό­μοια φρον­τί­δα, αλλά αφού τη γεμί­σουν και την κάνουν να σκά­σει από την πολυ­φα­γία, γεμί­ζουν τα πάν­τα μέχρι τα αυτιά, μέχρι τη μύτη, μέχρι τον φάρυγ­γα, και έτσι προ­ξε­νούν διπλή στε­νο­χώ­ρια και στο πνεύ­μα τους και στη δύνα­μη που εξου­σιά­ζει το ζώο.

Μήπως όμως και ο φάρυγ­γας σού δόθη­κε για να τον γεμί­ζεις μέχρι πάνω στο στό­μα με σάπιο κρα­σί και με όλη την άλλη δια­φθο­ρά που το συνο­δεύ­ει; Όχι βέβαια, δεν σου δόθη­κε για τον σκο­πό αυτό, άνθρω­πέ μου, αλλά κατά πρώ­τον για να υμνείς τον Θεό και να ανα­πέμ­πεις τις ιερές προ­σευ­χές και να ανα­γι­γνώ­σκεις τους θεί­ους νόμους και να συμ­βου­λεύ­εις τα συμ­φέ­ρον­τα στους συναν­θρώ­πους σου. Εσύ όμως σαν να έλα­βες από τον Θεό τον φάρυγ­γα για να πίνεις κρα­σί, δεν τον αφή­νεις ούτε ελά­χι­στο χρό­νο να επι­τε­λέ­σει την αλη­θι­νή αυτή απο­στο­λή και λει­τουρ­γία του που ανα­φέρ­θη­κε προ­η­γου­μέ­νως, αλλά σε ολό­κλη­ρη τη ζωή σου τον υπο­τάσ­σεις στην πονη­ρή αυτή δου­λεία. Και όπως εάν κάποιος, που πήρε μία κιθά­ρα που είχε χρυ­σές χορ­δές και ήταν καλά κουρ­δι­σμέ­νη, αντί να παί­ξει με αυτήν, την παναρ­μό­νια μελω­δία, να την κατά­χω­νε μέσα σε μια μεγά­λη σωρό από κοπριά και λάσπη, έτσι και αυτοί κάνουν το ίδιο.

«Κοπριά» βέβαια δεν ονό­μα­σα την τρο­φή, αλλά την τρυ­φή(:την καλο­πέ­ρα­ση και τη ζωή μέσα σε κάθε πολυ­τέ­λεια και αφθο­νία) και την υπερ­βο­λι­κή εκεί­νη ασέλ­γεια. Διό­τι ό,τι υπερ­βαί­νει αυτό που χρεια­ζό­μα­στε για να ζήσου­με δεν είναι τρο­φή, αλλά φθο­ρά μόνο· διό­τι μόνο η κοι­λιά έγι­νε μόνο για να δέχε­ται τις τρο­φές, ενώ το στό­μα και ο φάρυγ­γας και η γλώσ­σα έγι­ναν για άλλα πολύ πιο αναγ­καία από αυτά· ή μάλ­λον ούτε η κοι­λιά δεν πλά­σθη­κε απλώς για να δέχε­ται τις τρο­φές, αλλά για να δέχε­ται μια κανο­νι­κή και σύμ­με­τρη ποσό­τη­τα τρο­φών. Και αυτό το φανε­ρώ­νει η ίδια, που δια­μαρ­τύ­ρε­ται έντο­να, όταν την βλά­ψου­με με την πλε­ο­νε­ξία αυτή· και όχι μόνο δια­μαρ­τύ­ρε­ται, αλλά και αμυ­νό­με­νη απαι­τεί από μας την έσχα­τη τιμω­ρία για την αδι­κία που της γίνε­ται.

Και κατά πρώ­τον τιμω­ρεί τα πόδια που μας σηκώ­νουν και μας οδη­γούν στα πονη­ρά εκεί­να συμ­πό­σια. Έπει­τα, παρα­λύ­ει τα χέρια, που την υπη­ρε­τού­σαν, επει­δή της έδι­ναν τόσο πολ­λά και τέτοιας λογής εδέ­σμα­τα· πολ­λοί μάλι­στα άνθρω­ποι και το ίδιο το στό­μα τους κατέ­στρε­ψαν και τα μάτια και το κεφά­λι. Και όπως ακρι­βώς ένας υπη­ρέ­της, στον οποίο ανα­τέ­θη­κε κάποιο έργο που υπερ­βαί­νει τις δυνά­μεις του, χάνει πολ­λές φορές τον νου του και υβρί­ζει εκεί­νον που του έδω­σε την δια­τα­γή, κατά όμοιο τρό­πο και η κοι­λιά μαζί με την φθο­ρά που προ­κα­λεί στα μέλη αυτά του σώμα­τος, όταν πιε­στεί και παρα­φορ­τω­θεί με τρο­φές, πολ­λές φορές βλά­πτει και δια­φθεί­ρει και τον ίδιο τον εγκέ­φα­λο. Αλλά και αυτό το οικο­νό­μη­σε ορθά ο Θεός, ώστε από την υπερ­βο­λή και την απου­σία κάθε μέτρου να προ­κα­λεί­ται τόσο μεγά­λη βλά­βη, με τον σκο­πό, όταν εσύ δεν φιλο­σο­φείς με την θέλη­σή σου, να διδα­χθείς, έστω και χωρίς την θέλη­σή σου, να ζεις με μέτρο, φοβού­με­νος μια τόσο μεγά­λη φθο­ρά για τον οργα­νι­σμό σου.

Αφού, λοι­πόν, γνω­ρί­ζου­με αυτά καλά, ας απο­φεύ­γου­με την τρυ­φή και ας φρον­τί­ζου­με για τη μετρη­μέ­νη ζωή, για να απο­λαύ­σου­με και του σώμα­τος την υγεία και την ψυχή μας να απαλ­λά­ξου­με από κάθε ασθέ­νεια και να απο­κτή­σου­με τα μελ­λον­τι­κά αγα­θά, με τη χάρη και τη φιλαν­θρω­πία του Κυρί­ου μας Ιησού Χρι­στού, στον Οποίο ανή­κει η δόξα και η δύνα­μη στους αιώ­νες των αιώ­νων. Αμήν.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ομι­λία ΜΕ΄(κατ΄επιλογήν)

«Καὶ προ­σελ­θόν­τες οἱ μαθη­ταὶ εἶπον αὐτῷ· δια­τί ἐν παρα­βο­λαῖς λαλεῖς αὐτοῖς; ὁ δὲ ἀποκρι­θεὶς εἶπεν αὐτοῖς· ὅτι ὑμῖν δέδο­ται γνῶναι τὰ μυστή­ρια τῆς βασι­λεί­ας τῶν οὐρανῶν, ἐκεί­νοις δὲ οὐ δέδο­ται(:Και τότε ήλθαν κον­τά Του οι μαθη­τές και Του είπαν: “Για­τί τους μιλάς με παρα­βο­λές;” Και ο Ιησούς τούς απο­κρί­θη­κε: “Μιλάω με παρα­βο­λές, διό­τι σε σας που έχε­τε καλή και ειλι­κρι­νή διά­θε­ση δόθη­κε από τον Θεό ως χάρη να μάθε­τε τις μυστη­ριώ­δεις αλή­θειες της βασι­λεί­ας των ουρα­νών, σε εκεί­νους όμως δεν έχει δοθεί αυτή η χάρη”)»[Ματθ.13,10–11].

Αξί­ζει να θαυ­μά­σου­με τους μαθη­τές, πώς, επι­θυ­μών­τας να μάθουν, γνώ­ρι­ζαν πότε έπρε­πε να ρωτή­σουν. Δεν έκα­ναν δηλα­δή παρου­σία όλων την ερώ­τη­ση, πράγ­μα που το δήλω­σε ο ευαγ­γε­λι­στής Ματ­θαί­ος, λέγον­τας: «Καὶ προ­σελ­θόν­τες(:και αφού προ­σήλ­θαν)». Και το ότι οι λόγοι αυτοί δεν είναι φαν­τα­στι­κοί, το δήλω­σε σαφέ­στε­ρα ο ευαγ­γε­λι­στής Μάρ­κος, λέγον­τας ότι κατ ’ιδί­αν προ­σήλ­θαν σε Αυτόν[βλ. Μάρκ.4,10: «Ὅτε δὲ ἐγένε­το κατὰ μόνας, ἠρώτη­σαν αὐτὸν οἱ περὶ αὐτὸν σὺν τοῖς δώδε­κα τὴν παρα­βο­λήν(:Όταν έμει­νε μόνος Tου, Tον ρώτη­σε ο ευρύ­τε­ρος κύκλος των μαθη­τών Tου μαζί με τους δώδε­κα τη σημα­σία της παρα­βο­λής)»].

Αυτό λοι­πόν έπρε­πε να κάνουν προ­η­γου­μέ­νως και οι αδελ­φοί και η μητέ­ρα Του, και όχι να Τον καλέ­σουν έξω και να επι­δει­χθούν κατ’ αυτόν τον τρόπο[βλ. Μάρκ.3,31–32: «Ἔρχον­ται οὖν ἡ μήτηρ αὐτοῦ καὶ οἱ ἀδελ­φοὶ αὐτοῦ, καὶ ἔξω ἑστῶτες ἀπέστει­λαν πρὸς αὐτὸν φωνοῦντες αὐτόν·εἶπον δὲ αὐτῷ· ἰδοὺ ἡ μήτηρ σου καὶ οἱ ἀδελ­φοί σου ἔξω ζητοῦσί σε (: Έφτα­σαν τότε η μητέ­ρα Του και αυτοί που πολ­λοί νόμι­ζαν ότι είναι αδελ­φοί Του, κι αφού στά­θη­καν έξω απ’ το σπί­τι, έστει­λαν κάποιους σε Αυτόν και Τον φώνα­ξαν. Κι ενώ γύρω Του καθό­ταν πολύς λαός, Του είπαν: “Για δες, η μητέ­ρα σου και οι αδελ­φοί σου στέ­κον­ται απ’ έξω και σε ζητούν”)»].

Αλλά πρό­σε­ξε και τη φιλο­στορ­γία των μαθη­τών· πώς δηλα­δή συζη­τούν με τον διδά­σκα­λό τους για χάρη των άλλων και πρω­τί­στως ενδια­φέ­ρον­ται για εκεί­νους και έπει­τα για του εαυ­τούς τους. Διό­τι λέγουν: «Δια­τί ἐν παρα­βο­λαῖς λαλεῖς αὐτοῖς;(:Για ποιο λόγο τους μιλάς με παρα­βο­λές😉». Δεν είπαν: «Για­τί ομι­λείς προς εμάς με παρα­βο­λές;». Αλλά και σε άλλες περι­πτώ­σεις φαί­νον­ται με πολ­λούς τρό­πους να εκδη­λώ­νουν τη φιλο­στορ­γία τους προς όλους, όπως για παρά­δειγ­μα όταν λένε: «Ἀπόλυ­σον τὸν ὄχλον, ἵνα πορευ­θέν­τες εἰς τὰς κύκλῳ κώμας καὶ τοὺς ἀγροὺς κατα­λύ­σω­σι καὶ εὕρωσιν ἐπισι­τι­σμόν, ὅτι ὧδε ἐν ἐρήμῳ τόπῳ ἐσμέν(:Στο μετα­ξύ όμως η ημέ­ρα άρχι­σε να γέρ­νει προς το βρά­δυ. Και τότε Τον πλη­σί­α­σαν οι δώδε­κα από­στο­λοι και Του είπαν: “Δώσε εντο­λή στα πλή­θη του λαού να φύγουν, να πάνε στα γύρω χωριά και τα χωρά­φια και να βρουν εκεί κατα­λύ­μα­τα να περά­σουν τη νύχτα τους και τρό­φι­μα να φάνε· διό­τι εδώ βρι­σκό­μα­στε σε ερη­μι­κό τόπο”)»[Λουκ.9,12]· και επί­σης: «Τότε προ­σελ­θόν­τες οἱ μαθη­ταὶ αὐτοῦ εἶπον αὐτῷ· οἶδας ὅτι οἱ Φαρι­σαῖοι ἐσκαν­δα­λί­σθη­σαν ἀκού­σαν­τες τὸν λόγον;(: Τότε Tον πλη­σί­α­σαν οι μαθη­τές Tου και Tου είπαν: “Γνω­ρί­ζεις ότι οι Φαρι­σαί­οι σκαν­δα­λί­στη­καν και αγα­νά­κτη­σαν, όταν άκου­σαν το λόγο που είπες για τις τρο­φές;’’)»[Ματθ.15,12].

Και ποια απάν­τη­ση λοι­πόν δίνει ο Χρι­στός; «Ὑμῖν (:Σε εσάς)», λέγει, «δέδο­ται γνῶναι τὰ μυστή­ρια τῆς βασι­λεί­ας τῶν οὐρανῶν· ἐκεί­νοις δὲ οὐ δέδο­ται (:έχει δοθεί το προ­νό­μιο να γνω­ρί­σε­τε τα μυστή­ρια της βασι­λεί­ας των ουρα­νών, σε εκεί­νους όμως δεν δόθη­κε αυτό το προ­νό­μιο)»[Ματθ.13,11]. Και αυτό το είπε όχι για να δηλώ­σει ότι αυτό συνέ­βη κατ’ ανάγ­κην, ούτε ότι έγι­νε απλώς και ως έτυ­χε κάποια προ­τί­μη­ση προς αυτούς, αλλά για να δεί­ξει ότι οι ίδιοι οι Γραμ­μα­τείς και οι Φαρι­σαί­οι είναι αίτιοι όλων των συμ­φο­ρών, και επει­δή ίσως θέλει να κατα­στή­σει γνω­στό ότι αυτό το γνώ­ρι­σμα είναι δωρεά και χάρη που δίνε­ται άνω­θεν· επει­δή όμως είναι δωρεά δεν σημαί­νει ότι έχει καταρ­γη­θεί το δικαί­ω­μα να ενερ­γή­σουν ελεύ­θε­ρα. Και αυτό καθί­στα­ται φανε­ρό από τα όσα ειπώ­θη­καν στη συνέ­χεια.

Πρό­σε­ξε λοι­πόν πώς φανε­ρώ­νει ότι μέσα μας βρί­σκε­ται η αιτία της ελεύ­θε­ρης εκλο­γής, ώστε ούτε εκεί­νοι να απο­γο­η­τευ­θούν, αλλά ούτε και αυτοί να αδια­φο­ρή­σουν όταν θα ακού­σουν για­τί τους δόθη­κε το προ­νό­μιο αυτό. «Ὃστις γὰρ ἔχει, δοθή­σε­ται αὐτῷ καὶ περισ­σευ­θή­σε­ται· ὅστις δὲ οὐκ ἔχει, καὶ ὃ ἔχει ἀρθή­σε­ται ἀπ᾿ αὐτοῦ(:διό­τι σε εκεί­νον που έχει πίστη και προ­θυ­μία, θα δοθεί η γνώ­ση των θεί­ων μυστη­ρί­ων, και θα δοθεί πλού­σια και με πλε­ο­να­σμό. Από εκεί­νον όμως που δεν έχει πίστη και αγα­θή διά­θε­ση, θα του αφαι­ρε­θεί και η λίγη ακό­μη γνώ­ση που έχει)»[Ματθ.13,12]. Και είναι μεν γεμά­τα από ασά­φεια όσα ειπώ­θη­καν, παρά ταύ­τα όμως φανε­ρώ­νουν ανεκ­δι­ή­γη­τη δικαιο­σύ­νη.

Το νόη­μα των λόγων Του είναι το εξής: «Όταν κανείς δεί­χνει προ­θυ­μία και ενδια­φέ­ρον, θα δοθούν σε αυτόν από τον Θεό και όλα τα άλλα, όταν όμως είναι άδειος από αυτά και δεν προ­σπα­θεί όσο εξαρ­τά­ται από τον ίδιο, τότε δεν του δίνον­ται ούτε και αυτά του Θεού». «Καθό­σον», λέγει, «αυτό που νομί­ζει ότι έχει θα του αφαι­ρε­θεί»· όχι ότι του το αφαι­ρεί ο Θεός, αλλά επει­δή ο ίδιος δεν αξιο­ποιεί αυτά που είχε. Το ίδιο κάνου­με και εμείς· όταν δηλα­δή δού­με κάποιον να ακού­ει με ραθυ­μία και δεν μπο­ρού­με παρά όλες τις παρα­κλή­σεις μας να τον πεί­σου­με να προ­σέ­χει, παύ­ου­με στη συνέ­χεια να επι­μέ­νου­με· διό­τι εάν συνε­χί­σου­με να επι­μέ­νου­με, τότε μεγα­λώ­νει η αδια­φο­ρία του. Εκεί­νον όμως που ενδια­φέ­ρε­ται για να μάθει, τον προ­σελ­κύ­ου­με και του διδά­σκου­με πάρα πολ­λά. Και πολύ ορθά είπε «και αυτό που νομί­ζει ότι έχει»· διό­τι ούτε και αυτό που νομί­ζει ότι έχει το έχει.

Ακο­λού­θως κατέ­στη­σε περισ­σό­τε­ρο σαφές αυτό που είπε, αφού εξή­γη­σε τη σημα­σία των λόγων Του «ὅστις γὰρ ἔχει, δοθή­σε­ται αὐτῷ καὶ περισ­σευ­θή­σε­ται· ὅστις δὲ οὐκ ἔχει, καὶ ὃ ἔχει ἀρθή­σε­ται ἀπ᾿ αὐτοῦ(:διό­τι σε εκεί­νον που έχει πίστη και προ­θυ­μία, θα δοθεί η γνώ­ση των θεί­ων μυστη­ρί­ων, και θα δοθεί πλού­σια και με πλε­ο­να­σμό. Από εκεί­νον όμως που δεν έχει πίστη και αγα­θή διά­θε­ση, θα του αφαι­ρε­θεί και η λίγη ακό­μη γνώ­ση που έχει)». «Διὰ τοῦτο(:Για τον λόγο αυτόν)», λέγει, «ἐν παρα­βο­λαῖς αὐτοῖς λαλῶ, ἵνα βλέ­πον­τες μὴ βλέ­πω­σι(:ομι­λώ με παρα­βο­λές προς αυτούς, διό­τι αν και έχουν μάτια και βλέ­πουν τα θαύ­μα­τά μου, εντού­τοις δεν θέλουν να δουν και να πιστέ­ψουν)». «Έπρε­πε λοι­πόν», θα μπο­ρού­σε να πει κανείς, «να ανοί­ξουν τα μάτια τους, εφό­σον τα έχουν κλει­στά». Αλλά εάν μεν η τύφλω­σή τους αυτή ήταν εκ φύσε­ως, έπρε­πε να ανοί­ξουν τα μάτια τους, επει­δή όμως η τύφλω­σή τους οφεί­λε­ται στους ίδιους και είναι αυθαί­ρε­τη, για τού­το δεν είπε απλώς «δεν βλέ­πουν», αλλά «μολο­νό­τι έχουν μάτια, δεν βλέ­πουν».

Επο­μέ­νως η τύφλω­σή τους οφεί­λε­ται στην πονη­ρία τους· διό­τι είδαν οι Φαρι­σαί­οι και δαί­μο­νες να εκβάλ­λον­ται από τους δαι­μο­νι­σμέ­νους κα έλε­γαν: «Οὗτος οὐκ ἐκβάλ­λει τὰ δαι­μό­νια εἰμὴ ἐν τῷ Βεελ­ζε­βούλ, ἄρχον­τι τῶν δαι­μο­νί­ων(:αυτός δεν βγά­ζει τα δαι­μό­νια παρά μόνο με τη βοή­θεια κα τη δύνα­μη του Βεελ­ζε­βούλ, που είναι ο άρχον­τας των δαι­μο­νί­ων)»[Ματθ. 12,24]. Τον άκου­σαν να τους οδη­γεί προς τον Θεό και να συμ­φω­νεί απο­λύ­τως προς Αυτόν και όμως λέγουν ότι «οὗτος ὁ ἄνθρω­πος οὐκ ἔστι παρὰ τοῦ Θεοῦ(:αυτός ο άνθρω­πος δεν προ­έρ­χε­ται από τον Θεό)»[Ιω.9,16].

Επει­δή λοι­πόν διε­κή­ρυσ­σαν τα αντί­θε­τα και από όσα έβλε­παν και από όσα άκου­γαν, «για τον λόγο αυτόν», λέγει, «τους αφαι­ρώ και τη δυνα­τό­τη­τα να ακού­νε· διό­τι δεν έχουν να ωφε­λη­θούν τίπο­τε επι­πλέ­ον από αυτό, αντί­θε­τα μάλι­στα αυξά­νουν και επι­πλέ­ον την κατα­δί­κη τους»· διό­τι όχι μόνο δεν πίστευαν, αλλά και Τον κατέ­κρι­ναν, Τον κατη­γο­ρού­σαν και Τον επι­βου­λεύ­ον­ταν. Αλλά όμως δεν το λέγει αυτό· διό­τι δεν θέλει να είναι σκλη­ρός κατή­γο­ρός τους κατά παρό­μοιο τρό­πο, αλλά αυτό συνέ­βη με πάρα πολ­λή σαφή­νεια. Επει­δή όμως ήσαν διε­στραμ­μέ­νοι και δεν έβλε­παν αυτά, για τον λόγο αυτόν στο εξής μιλά­ει με παρα­βο­λές.

Έπει­τα, για να μη νομί­σει κανείς ότι τα όσα ειπώ­θη­καν είναι απλώς και μόνο κατη­γο­ρί­ες και ούτε να λένε ότι επει­δή είναι εχθρός μας, μας κατη­γο­ρεί για όλα αυτά και μας δια­βάλ­λει, επι­κα­λεί­ται και τους λόγους του προ­φή­τη που συμ­φω­νούν με τους δικούς Του. Διό­τι, λέγει: «Καὶ τότε πλη­ρω­θή­σε­ται αὐτοῖς ἡ προ­φη­τεία Ἡσαΐ­ου ἡ λέγου­σα·ἀκοῇ ἀκού­σε­τε καὶ οὐ μὴ συνῆτε, καὶ βλέ­πον­τες βλέ­ψε­τε καὶ οὐ μὴ ἴδητε· ἐπαχύν­θη γὰρ ἡ καρ­δία τοῦ λαοῦ τού­του, καὶ τοῖς ὠσὶ βαρέ­ως ἤκου­σαν, καὶ τοὺς ὀφθαλ­μοὺς αὐτῶν ἐκάμ­μυ­σαν, μήπο­τε ἴδωσι τοῖς ὀφθαλ­μοῖς καὶ τοῖς ὠσὶν ἀκού­σω­σι καὶ τῇ καρ­δίᾳ συνῶσι καὶ ἐπιστρέ­ψω­σι, καὶ ἰάσο­μαι αὐτούς (:Έτσι επα­λη­θεύ­ε­ται πλή­ρως σε αυτούς η προ­φη­τεία του Ησα­ΐα που λέει: ‘’Θα ακού­σε­τε με τα σωμα­τι­κά σας αυτιά το κήρυγ­μα της αλή­θειας και δεν θα το κατα­λά­βε­τε. Και βλέ­πον­τας με τα σωμα­τι­κά σας μάτια, θα δεί­τε, αλλά δεν θα δουν και οι ψυχές σας για να φωτι­στούν, αλλά θα παρα­μεί­νε­τε πνευ­μα­τι­κώς τυφλοί. Και θα τους συμ­βεί αυτό, διό­τι εξαι­τί­ας της κακής τους δια­θέ­σε­ως ο νους του λαού αυτού σκλη­ρύν­θη­κε και σκο­τί­στη­κε, και με τα πνευ­μα­τι­κά τους αυτιά άκου­σαν με δυσφο­ρία και έκλει­σαν τα μάτια της ψυχής τους, μη θέλον­τας να δουν κάποια φορά με τα πνευ­μα­τι­κά τους μάτια και να ακού­σουν με τα εσω­τε­ρι­κά τους αυτιά και να κατα­νο­ή­σουν με την καρ­διά τη σωτη­ριώ­δη αλή­θεια και με τη μετά­νοια να επι­στρέ­ψουν, οπό­τε και θα τους θερα­πεύ­σω’’)»[Ησ. 6,9–10].

Είδες ότι είναι ακρι­βώς ίδια και η κατη­γο­ρία του Ησα­ΐα; Διό­τι ούτε και αυτός είπε ότι «δεν βλέ­πε­τε», αλλά «θα βλέ­πε­τε και δεν θα κατα­νο­εί­τε»· ούτε είπε ότι «δεν θα ακού­τε» αλλά «θα ακού­σε­τε και δεν θα κατα­λα­βαί­νε­τε». Ώστε λοι­πόν από την αρχή αυτοί οι ίδιοι απο­μά­κρυ­ναν τους εαυ­τούς τους από τη δυνα­τό­τη­τα να σωθούν, αφού βού­λω­σαν τα αυτιά τους, έκλει­σαν τα μάτια τους και σκλή­ρυ­ναν την καρ­διά τους· διό­τι όχι μόνο δεν πρό­σε­χαν τις εντο­λές του Θεού, αλλά και «βαρέ­ως ἤκουον(:τις άκου­γαν με δυσφο­ρία)». «Και αυτό το έκα­ναν», λέγει, «μήπως επι­στρέ­ψουν και τους θερα­πεύ­σω», εννο­ών­τας με αυτά τη μεγά­λη πονη­ρία τους και την, κατά τρό­πο πολύ πει­σμα­τώ­δη, απο­στρο­φή τους.

Και αυτό το λέγει με σκο­πό να τους προ­σελ­κύ­σει και να διε­γεί­ρει την προ­σο­χή τους και να τους δεί­ξει ότι θα τους θερα­πεύ­σει εάν επι­στρέ­ψουν. Είναι σαν να έλε­γε κάποιος: «Δεν θέλη­σε να με δει και τον ευγνω­μο­νώ· διό­τι αν αξιω­νό­μου­να να τον δω, επρό­κει­το αμέ­σως να υπο­χω­ρή­σω». Αυτό λοι­πόν το λέγει για να δεί­ξει με ποιον τρό­πο θα ήταν δυνα­τόν να συμ­φι­λιω­θεί. Το ίδιο βέβαια λέγει και εδώ· «μήπως κάπο­τε επι­στρέ­ψουν και τους θερα­πεύ­σω», δεί­χνον­τας ότι και η επι­στρο­φή είναι δυνα­τή, και ότι,εφόσον μετα­νο­ή­σουν, είναι δυνα­τό να σωθούν· και ότι όλα τα έκα­νε όχι για τη δόξα Του, αλλά χάριν της σωτη­ρί­ας τους.

Διό­τι, εάν δεν ήθε­λε να ακού­σουν και να σωθούν, έπρε­πε να σιγή­σει και να μην τους ομι­λού­σε με παρα­βο­λές. Τώρα όμως ακρι­βώς για τού­το το πράγ­μα τους προ­τρέ­πει, με το να τους ομι­λεί κατά τρό­πο αλλη­γο­ρι­κό. «Μὴ θελή­σει θελή­σω τὸν θάνα­τον τοῦ ἀνόμου, λέγει Κύριος, ὡς τὸ ἀποστρέ­ψαι αὐτὸν ἐκ τῆς ὁδοῦ τῆς πονηρᾶς καὶ ζῆν αὐτόν;(:Μήπως, τάχα, εγώ θέλω τον θάνα­το του αμαρ­τω­λού, λέγει ο Κύριος, όπως και όσο θέλω και επι­θυ­μώ να απαρ­νη­θεί αυτός τον αμαρ­τω­λό τρό­πο της ζωής, να επι­στρέ­ψει μετα­νο­η­μέ­νος προς εμέ­να, για να ζήσει επί μακρόν;)»[Ιεζ. 18,23]. Το για το ότι βέβαια η αμαρ­τία δεν οφεί­λε­ται στη φύση, ούτε είναι απο­τέ­λε­σμα ανάγ­κης και βίας αλλά ελεύ­θε­ρης επι­λο­γής του κάθε ανθρώ­που, άκου­σε τι λέγει προς τους απο­στό­λους: «Ὑμῶν δὲ μακά­ριοι οἱ ὀφθαλ­μοί, ὅτι βλέ­που­σι, καὶ τὰ ὦτα ὑμῶν, ὅτι ἀκού­ου­σιν(:Αυτά προ­εί­πε ο προ­φή­της για εκεί­νους. Τα δικά σας όμως πνευ­μα­τι­κά μάτια είναι άξια μακα­ρι­σμού, διό­τι βλέ­πουν. Αλλά και τα αυτιά των ψυχών σας είναι μακά­ρια, διό­τι ακού­νε)». Και δεν εννοώ την όρα­ση ούτε την ακοή του σώμα­τος, αλλά της δια­νοί­ας. Καθό­σον και οι από­στο­λοι ήσαν Ιου­δαί­οι και είχαν την ίδια ανα­τρο­φή με αυτούς, αλλά όμως δεν υπέ­στη­σαν καμία βλά­βη από την προ­φη­τεία, επει­δή είχαν ευμε­νώς δια­κεί­με­νη την προ­αί­ρε­ση και τη διά­θε­ση, που απο­τε­λεί τη ρίζα των αγα­θών.

Βλέ­πεις ότι το «δόθη­κε σε σας» δεν ήταν απο­τέ­λε­σμα ανάγ­κης; Διό­τι δεν θα μακα­ρί­ζον­ταν, εάν το κατόρ­θω­μα δεν ήταν προ­σω­πι­κό. Αλλά, σε παρα­κα­λώ, μη μου πεις ότι δεν ήσαν σαφή αυτά που τους έλε­γε· διό­τι μπο­ρού­σαν να Τον πλη­σιά­σουν και να Τον ρωτή­σουν, όπως ακρι­βώς έκα­ναν και οι μαθη­τές Του. Αλλά δεν θέλη­σαν, επει­δή ήσαν ράθυ­μοι και αναί­σθη­τοι. Αλλά για­τί λέγω «δεν θέλη­σαν»; Διό­τι έκα­ναν τα τελεί­ως αντί­θε­τα. Όχι δηλα­δή μόνο δεν πίστευαν, ούτε μόνο δεν άκου­γαν, αλλά και Τον κατα­πο­λε­μού­σαν και περι­φρο­νού­σαν τελεί­ως τους λόγους Του· και ακρι­βώς για τού­τον τον λόγο παρου­σιά­ζει τον προ­φή­τη να τους κατη­γο­ρεί, λέγον­τας ότι «βαρέ­ως ἤκουον(:με δυσφο­ρία άκου­γαν)».

Αλλά όμως δεν ήσαν τέτοιοι και οι μαθη­τές Του και για τον λόγο λοι­πόν αυτόν και τους μακά­ρι­ζε. Και σε άλλη ευκαι­ρία τους παρέ­χει την ίδια δια­βε­βαί­ω­ση πάλι, λέγον­τας: «Ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν ὅτι πολ­λοὶ προφῆται καὶ δίκαιοι ἐπεθύ­μη­σαν ἰδεῖν ἃ βλέ­πε­τε, καὶ οὐκ εἶδον, καὶ ἀκοῦσαι ἃ ἀκού­ε­τε, καὶ οὐκ ἤκου­σαν(: Και οι πνευ­μα­τι­κές σας αισθή­σεις είναι μακά­ριες, διό­τι αλη­θι­νά σας λέω ότι πολ­λοί προ­φή­τες και δίκαιοι επι­θύ­μη­σαν να δουν αυτά που βλέ­πε­τε εσείς και δεν αξιώ­θη­καν να τα δουν. Επι­θύ­μη­σαν και να ακού­σουν αυτά που εσείς ακού­τε, και δεν τα άκου­σαν· διό­τι έζη­σαν σε παλαιό­τε­ρα χρό­νια και δεν πρό­φτα­σαν να δουν την επί­γεια παρου­σία μου)»[Ματθ.13,17]· «και λέγον­τας αυτά εννοώ», λέγει, «την έλευ­σή Μου στον κόσμο, αυτά τα θαύ­μα­τα, τη φωνή, τη διδα­σκα­λία μου». Στην προ­κει­μέ­νη περί­πτω­ση τούς παρου­σιά­ζει ως καλύ­τε­ρους όχι μόνο από τους διε­φθαρ­μέ­νους, αλλά και από εκεί­νους που είχαν προ­κό­ψει στην αρε­τή, καθό­σον λέγει ότι είναι περισ­σό­τε­ρο αξιο­μα­κά­ρι­στοι αυτοί από εκεί­νους.

Και τι σημαί­νουν οι λόγοι αυτοί; Σημαί­νουν ότι αυτοί βλέ­πουν όχι μόνο όσα δεν είδαν οι Ιου­δαί­οι, αλλά και όσα επι­θύ­μη­σαν εκεί­νοι να δουν· διό­τι οι Δίκαιοι της Παλαιάς Δια­θή­κης μεν Τον είδαν μόνο δια της πίστε­ως, ενώ αυτοί Τον βλέ­πουν και με τα μάτια τους και πολύ πιο καθα­ρό­τε­ρα. Βλέ­πεις πώς πάλι συν­δέ­ει την Παλαιά Δια­θή­κη με την Και­νή, παρου­σιά­ζον­τας όχι μόνο εκεί­νους να γνω­ρί­ζουν τα μέλ­λον­τα να συμ­βούν, αλλά και με το να τα επι­θυ­μούν πάρα πολύ; Δεν θα ήταν δυνα­τό να το επι­θυ­μή­σουν εάν ήσαν οπα­δοί κάποιου ξένου και αντί­θε­του Θεού.

«Ὑμεῖς οὖν ἀκού­σα­τε τὴν παρα­βολὴν τοῦ σπεί­ραν­τος(:Εσείς λοι­πόν που δεχθή­κα­τε από τον Θεό τη δωρεά να γνω­ρί­σε­τε τα μυστή­ρια της Βασι­λεί­ας των ουρα­νών, ακού­στε τη σημα­σία της παρα­βο­λής του σπο­ρέα)»,λέγει· και ανα­φέ­ρει όλα όσα προ­η­γου­μέ­νως ειπώ­θη­καν, δηλα­δή τα περί ραθυ­μί­ας και προ­σπά­θειας, τα περί δει­λί­ας και ανδρεί­ας, τα περί χρη­μά­των και ακτη­μο­σύ­νης, δεί­χνον­τας έτσι τη βλά­βη που προ­έρ­χε­ται από το ένα μέρος και την ωφέ­λεια από το άλλο. Στη συνέ­χεια επί­σης παρου­σιά­ζει και τους διά­φο­ρους τρό­πους της αρε­τής· διό­τι σαν φιλάν­θρω­πος που είναι δεν όρι­σε μία μόνο οδό, ούτε είπε ότι εάν κανείς δεν αυξή­σει σε εκα­τό αυτά που έλα­βε θα χαθεί· αλλά και αυτός που τα αυξά­νει σε εξήν­τα, σώζε­ται· και όχι μόνο αυτός, αλλά και αυτός που τα αυξά­νει σε τριάν­τα. Και αυτό το έκα­νε, για να κάνει εύκο­λη την σωτη­ρία.

Και εσύ λοι­πόν δεν μπο­ρείς να ασκή­σεις παρ­θε­νία; Σύνα­ψε γάμο με σωφρο­σύ­νη. Δεν μπο­ρείς να ασκή­σεις την ακτη­μο­σύ­νη; Δώσε κάτι από αυτά που έχεις. Δεν μπο­ρείς να σηκώ­νεις εκεί­νο το φορ­τίο; Μοί­ρα­σε τα υπάρ­χον­τά σου με τον Χρι­στό. Δεν θέλεις να Του τα παρα­χω­ρή­σεις όλα; Δώσε Του έστω και τα μισά ή και το ένα τρί­το μόνο. Αδελ­φός του φτω­χού Χρι­στια­νού αδερ­φού σου είσαι και συγ­κλη­ρο­νό­μος· κάνε τον και στην εδώ ζωή συγ­κλη­ρο­νό­μο. Όσα επρό­κει­το να δώσεις σε εκεί­νον, τα δίνεις στον εαυ­τό σου. Δεν ακούς τι λέει ο προ­φή­της; «Διά­θρυ­πτε πεινῶντι τὸν ἄρτον σου καὶ πτω­χοὺς ἀστέ­γους εἴσαγε εἰς τὸν οἶκόν σου· ἐὰν ἴδῃς γυμνόν, περί­βα­λε, καὶ ἀπὸ τῶν οἰκεί­ων τοῦ σπέρ­μα­τός σου οὐχ ὑπερό­ψει(:Κόβε το ψωμί σου και μοι­ρά­σου το με τον πτω­χό. Βάλε αστέ­γους στο σπί­τι σου· εάν δεις γυμνό, ντύ­σε τον. Και απέ­ναν­τι των οικεί­ων σου μη δεί­ξεις αδια­φο­ρία και κατα­φρό­νη­ση)» [Ησ.58,7].

Εάν λοι­πόν δεν πρέ­πει να περι­φρο­νού­με τους συγ­γε­νείς, πολύ περισ­σό­τε­ρο δεν πρέ­πει να περι­φρο­νού­με τον Δεσπό­τη, που μας έδω­σε όχι μόνο το δικαί­ω­μα της δεσπο­τεί­ας αλλά και της συγ­γέ­νειας και άλλα ακό­μη πολύ περισ­σό­τε­ρα. Καθό­σον και μέτο­χο των αγα­θών Του μας κατέ­στη­σε, χωρίς μάλι­στα να πάρει τίπο­τε από εμάς, αλλά και πρώ­τος έκα­νε αρχή της ανέκ­φρα­στης αυτής ευερ­γε­σί­ας. Επο­μέ­νως, πώς δεν είναι έσχα­τη ανο­η­σία το να μη γίνει κανείς φιλάν­θρω­πος ούτε χάρη αυτής της δωρε­άς, ούτε να δώσει αμοι­βή έναν­τι της χάρι­τος, και να προ­σφέ­ρει ελά­χι­στα, έναν­τι τόσο πολ­λών και σπου­δαί­ων που έλα­βε; Διό­τι αυτός μεν σε έκα­νε κλη­ρο­νό­μο των ουρα­νών, ενώ εσύ δεν Του δίνεις ούτε τα γήι­να πράγ­μα­τά σου; Αυτός, χωρίς καμία δική σου προ­κο­πή, αλλά και μολο­νό­τι ήσουν εχθρός Του, σε συμ­φι­λί­ω­σε με τον εαυ­τό Του, ενώ εσύ δεν δίνεις ούτε σε αυτόν που είναι φίλος και ευερ­γέ­της σου;

Άρα­γε δεν θα ήταν δίκαιο πριν από τη βασι­λεία και πριν από όλες τις δωρε­ές να ευγνω­μο­νεί κανείς αυτόν και για τον λόγο ότι του χαρί­ζει όλες αυτές; Καθό­σον και οι δού­λοι, όταν προ­σκα­λούν τους κυρί­ους τους για να τους προ­σφέ­ρουν γεύ­μα, πιστεύ­ουν ότι δεν προ­σφέ­ρουν, αλλά λαμ­βά­νουν. Εδώ όμως συνέ­βη το αντί­θε­το· διό­τι δεν προ­σκά­λε­σε ο δού­λος τον κύριό του, αλλά ο Κύριος πρώ­τος προ­σκά­λε­σε τον δού­λο Του στην τρά­πε­ζά Του. Εσύ όμως ούτε και μετά από αυτό τον προ­σκα­λείς; Πρώ­τος σε έβα­λε μέσα στην οικία Του, εσύ όμως δεν κάνεις το ίδιο ούτε και δεύ­τε­ρος; Αυτός όταν εσύ ήσουν γυμνός σε έντυ­σε, εσύ όμως δεν Τον βάζεις στην οικία σου, τώρα που είναι ξένος, ούτε και μετά από αυτά; Πρώ­τος σε πότι­σε από το ποτή­ριό Του, αλλά εσύ δεν Του δίνεις ούτε λίγο κρύο νερό; Σε πότι­σε με το άγιο Πνεύ­μα, εσύ όμως δεν ικα­νο­ποιείς ούτε τη σωμα­τι­κή Του δίψα; Αυτός, αν και είσαι άξιος κολά­σε­ως, σε πότι­σε με Πνεύ­μα, εσύ όμως, αν και διψά­ει, Τον περι­φρο­νείς, αν και πρό­κει­ται όλα αυτά να τα κάνεις από τις δικές Του δωρε­ές;

Δεν θεω­ρείς δηλα­δή σπου­δαίο πράγ­μα το να κρα­τή­σεις στα χέρια σου το ποτή­ρι, από το οποίο πρό­κει­ται να πιει ο Χρι­στός, και να το φέρεις στο στό­μα σου; Δεν βλέ­πεις ότι μόνο στον ιερέα επι­τρέ­πε­ται να προ­σφέ­ρει το ποτή­ριο του Αίμα­τος; «Εγώ όμως», λέγει, «δεν έχω ακρι­βή απαί­τη­ση για όλα αυτά, αλλά δέχο­μαι και αν ακό­μη ο ίδιος το προ­σφέ­ρεις· και αν ακό­μη είσαι λαϊ­κός δεν σε απο­φεύ­γω. Και δεν ζητώ να μου δώσεις αυτό που σου έδω­σα· διό­τι δεν σου ζητώ αίμα, αλλά κρύο νερό». Ανα­λο­γί­σου σε Ποιον δίνεις νερό και φρί­ξε.

Σκέ­ψου ότι εσύ γίνε­σαι ιερέ­ας του Χρι­στού, δίνον­τάς Του με το ίδιο το χέρι σου, όχι σάρ­κα, αλλά άρτο, όχι αίμα, αλλά ποτή­ριο κρύ­ου νερού. Σε έντυ­σε με το ένδυ­μα της σωτη­ρί­ας, σε έντυ­σε με τον ίδιο Του τον εαυ­τό· εσύ ντύ­σε Τον στο πρό­σω­πο κάθε φτω­χού και αναγ­κε­μέ­νου συναν­θρώ­που σου, έστω και με το ένδυ­μα δού­λου. Σε έκα­νε ένδο­ξο στους ουρα­νούς· εσύ του­λά­χι­στον απάλ­λα­ξέ τον από τη φρί­κη και τη γυμνό­τη­τα και την ασχη­μο­σύ­νη. Σε έκα­νε συμ­πο­λί­τη των αγγέ­λων· εσύ δώσε Του έστω και στέ­γη μόνο, δέξου Τον στην οικία σου έστω και όπως θα δεχό­σου­να τον υπη­ρέ­τη σου. «Δεν περι­φρο­νώ αυτό εδώ το κατα­φύ­γιο, και αν ακό­μη προς χάριν σου άνοι­ξα ολό­κλη­ρο τον ουρα­νό. Σε απάλ­λα­ξα από πάρα πολύ φοβε­ρή φυλα­κή· εγώ δεν ζητώ αυτό, ούτε λέγω, απάλ­λα­ξέ με και εσύ· αλλά και μόνο να με δεις με συμ­πά­θεια, όταν θα είμαι δεμέ­νος, αρκεί αυτό για να με παρη­γο­ρή­σει. Εγώ, ενώ εσύ ήσουν νεκρός, σε ανέ­στη­σα· όμως δεν ζητώ το ίδιο και από εσέ­να, αλλά απλώς λέγω να με επι­σκε­φτείς όταν θα είμαι άρρω­στος».

Όταν λοι­πόν είναι τόσο μεγά­λα αυτά που μας έχει δώσει και τόσο ασή­μαν­τα αυτά που ζητεί από εμάς, και δεν Του παρέ­χου­με ούτε αυτά, πόσης τιμω­ρί­ας άρα­γε δεν θα είμα­στε άξιοι; Δικαιο­λο­γη­μέ­να θα οδη­γη­θού­με στο πυρ, το ετοι­μα­σμέ­νο για τον διά­βο­λο και τους αγγέ­λους του, εφό­σον είμα­στε πιο αναί­σθη­τοι και από την πέτρα. Διό­τι, πες μου, πόσο μεγά­λη είναι η αναι­σθη­σία μας, που, αν και λάβα­με τόσα πολ­λά και πρό­κει­ται να λάβου­με ακό­μη περισ­σό­τε­ρα, παρα­μέ­νου­με δού­λοι των χρη­μά­των, τα οποία μετά από λίγο θα απο­χω­ρι­στού­με και χωρίς να το θέλου­με; Και άλλοι μεν και την ψυχή τους έδω­σαν και και το αίμα τους έχυ­σαν· εσύ όμως ούτε τα περιτ­τά δεν απορ­ρί­πτεις χάριν των ουρα­νών και χάριν των τόσων στε­φά­νων; Και ποιας συγνώ­μης θα μπο­ρού­σες να αξιω­θείς και ποιας απο­λο­γί­ας, κατά τη στιγ­μή που ευχα­ρί­στως μεν κάνεις τα πάν­τα για τον σπό­ρο της γης και δανεί­ζεις στους ανθρώ­πους χωρίς καμία φει­δώ, όμως, όταν πρό­κει­ται να φιλο­ξε­νή­σεις τον Κύριό σου, δια­μέ­σου αυτών που έχουν ανάγ­κη, γίνε­σαι τόσο ωμός και απάν­θρω­πος;

Όλα αυτά λοι­πόν αφού τα χαρά­ξου­με βαθιά στον νου μας και ανα­λο­γι­στού­με αυτά που έχου­με λάβει, αυτά που πρό­κει­ται να λάβου­με και αυτά που ζητού­με από τον Θεό, ας συγ­κεν­τρώ­σου­με όλο το ενδια­φέ­ρον μας στα πνευ­μα­τι­κά πράγ­μα­τα. Ας γίνου­με επι­τέ­λους ήπιοι και φιλάν­θρω­ποι, για να μην επι­σύ­ρου­με κατά του εαυ­τού μας την ανυ­πό­φο­ρη κατα­δί­κη. Διό­τι τι δεν θα είναι ικα­νό να μας κατα­δι­κά­σει; Οι τόσο πολ­λές και τόσο σπου­δαί­ες δωρε­ές του Θεού σε σχέ­ση με τη δική μας αχα­ρι­στία; Το ότι δεν επι­διώ­ξα­με τίπο­τε το αξιό­λο­γο; Το ότι δεν ενδια­φερ­θή­κα­με για τέτοια πράγ­μα­τα, τα οποία θα αφή­σου­με εδώ και αν ακό­μη δεν το θέλου­με; Το ότι συγ­κεν­τρώ­σα­με όλο το ενδια­φέ­ρον μας και την αγά­πη μας στα βιο­τι­κά πράγ­μα­τα; Διό­τι το καθέ­να από αυτά είναι ικα­νό και μόνο του να μας κατα­δι­κά­σει· ποια όμως θα είναι η ελπί­δα για τη σωτη­ρία μας όταν συγ­κεν­τρω­θούν όλα μαζί;

Ώστε λοι­πόν για να απο­φύ­γου­με όλη αυτήν την κατα­δί­κη πρέ­πει να επι­δεί­ξου­με γεν­ναιο­δω­ρία προς τους πτω­χούς· διό­τι έτσι θα απο­λαύ­σου­με όλα τα αγα­θά, και τα εδώ και τα εκεί, τα οποία μακά­ρι να επι­τύ­χου­με όλοι μας, με τη χάρη και τη φιλαν­θρω­πία του Κυρί­ου μας Ιησού Χρι­στού, στον οποίο ανή­κει η δόξα και η δύνα­μις στους αιώ­νες των αιώ­νων. Αμήν.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επι­μέ­λεια κει­μέ­νου: Ελέ­νη Λιναρ­δά­κη, φιλό­λο­γος

ΠΗΓΕΣ:

• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-matthaeum.pdf

• Ιωάν­νου του Χρυ­σο­στό­μου Άπαν­τα τα έργα, Υπό­μνη­μα στο Κατά Ματ­θαί­ον Ευαγ­γέ­λιον, ομι­λί­ες ΜΔ΄ και ΜΕ΄(κατ΄επιλογήν), πατε­ρι­κές εκδό­σεις «Γρη­γό­ριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάν­τιον», Θεσ­σα­λο­νί­κη 1990, τόμος 11, σελί­δες 175–213.

• Βιβλιο­θή­κη των Ελλή­νων, Άπαν­τα των αγί­ων Πατέ­ρων, Ιωάν­νου Χρυ­σο­στό­μου έργα, τόμος 66, σελ. 113–131.

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• Π. Τρεμ­πέ­λα, Η Και­νή Δια­θή­κη με σύν­το­μη ερμη­νεία (από­δο­ση στην κοι­νή νεο­ελ­λη­νι­κή), εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Ο Σωτήρ», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2014.

• Η Και­νή Δια­θή­κη, Κεί­με­νον και ερμη­νευ­τι­κή από­δο­σις υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τρια­κο­στή τρί­τη, Αθή­να 2009.

• Η Παλαιά Δια­θή­κη κατά τους εβδο­μή­κον­τα, Κεί­με­νον και σύν­το­μος από­δο­σις του νοή­μα­τος υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2005.

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

Απο­μα­γνη­το­φω­νη­μέ­νη ομι­λία μακα­ρι­στού γέρον­τος Αθα­να­σί­ου Μυτι­λη­ναί­ου με θέμα:

«Ο ΣΠΟΡΕΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΠΟΡΕΙΣ»

[εκφω­νή­θη­κε στην Ιερά Μονή Κομνη­νεί­ου Λαρί­σης στις 12-10-1997]

(Β 363)

Ερχό­με­θα και πάλι, αγα­πη­τοί μου, στη θαυ­μα­σία παρα­βο­λή του σπο­ρέ­ως, όπως την ακού­σα­με στη σημε­ρι­νή ευαγ­γε­λι­κή περι­κο­πή του Λου­κά. Εδώ ο Κύριος, με τέσ­σε­ρις εικό­νες, δεί­χνει τέσ­σε­ρις κατη­γο­ρί­ες ακρο­α­τών. Όλοι οι άνθρω­ποι δεν ακούν εξί­σου τα ευαγ­γε­λι­κά μηνύ­μα­τα. Ο καθέ­νας δια­θέ­τει τη δική του προ­αί­ρε­ση ή τη δική του καλ­λιέρ­γεια ψυχής. Άλλος είναι προ­σε­κτι­κός ακρο­α­τής, άλλος επι­πό­λαιος, άλλος πορω­μέ­νος, άλλος βρί­σκει ανε­παρ­κή αυτά που ακού­ει και επι­διώ­κει ανα­ζή­τη­ση έξω του ευαγ­γε­λι­κού χώρου, άλλος κάτι άλλο κ.ο.κ. Πάν­τως, βασι­κά στοι­χεία της παρα­βο­λής είναι:

Πρώ­τον, ότι «ἐξῆλθεν ὁ σπεί­ρων τοῦ σπεῖραι τὸν σπό­ρον αὐτοῦ». Ἐξῆλθεν ο Θεός. Ἐξῆλθεν. Πώς εξήλ­θε; Από πού εξήλ­θε; Και πού πήγε; Είναι ο Θεός Λόγος, ο Οποί­ος εξέρ­χε­ται εις τον κόσμον με την Εναν­θρώ­πη­σή Του. Δεύ­τε­ρον. Ο σκο­πός της Εναν­θρω­πή­σε­ως του Θεού Λόγου που εξέρ­χε­ται, είναι να σπεί­ρει τον σπό­ρον της αλη­θεί­ας. Και η αλή­θεια είναι ότι ο Θεός είναι Τρια­δι­κός. Η πρώ­τη αλή­θεια. Εκ της οποί­ας εξαρ­τών­ται όλες οι άλλες αλή­θειες. Και ο δεύ­τε­ρος λόγος, ότι ο Θεός Λόγος ενην­θρώ­πη­σε. Το δεύ­τε­ρον πρό­σω­πον της Αγί­ας Τριά­δος ενην­θρώ­πη­σε. Αυτές οι δύο μεγά­λες αλή­θειες, που καθο­ρί­ζουν αυτό που λέμε: «Χρι­στια­νι­σμός».

Τρί­τον. Ότι ο Θεός, τόσο αγά­πη­σε τον κόσμον, που έδω­σε τον Υιόν Του, για να σωθεί ο κόσμος δια­μέ­σου της πίστε­ως. Και ένα τέταρ­το. Ότι με τις παρα­βο­λές απο­σκο­πού­σε ο Κύριος τη γνώ­ση σε εκεί­νους που είχαν ενδια­φέ­ρον να γνω­ρί­σουν τα μυστή­ρια της Βασι­λεί­ας του Θεού. Είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κή αυτή η φρά­ση που ακού­σα­με σήμε­ρα· «Ὑμῖν» -είπε στους μαθη­τάς Του…· για­τί κι εκεί­νοι δεν κατά­λα­βαν την παρα­βο­λή, τι εννο­ού­σε ο Κύριος:- «Ὑμῖν δέδο­ται –είπε- γνῶναι τὰ μυστή­ρια τῆς βασι­λεί­ας τοῦ Θεοῦ». «Σε σας δόθη­κε να γνω­ρί­σε­τε τα μυστή­ρια της Βασι­λεί­ας του Θεού». Σε σας δόθη­κε.

Αλλά αν ο Θεός Λόγος εξέρ­χε­ται ως σπο­ρέ­ας του σπό­ρου των αλη­θειών Του στις ανθρώ­πι­νες καρ­διές, για­τί αυτή είναι η γη που έρχε­ται να σπεί­ρει, είναι οι ανθρώ­πι­νες καρ­διές, ταυ­τό­χρο­να εξέρ­χε­ται και ο διά­βο­λος να σπεί­ρει τον δικό του σπό­ρο στις ανθρώ­πι­νες ψυχές. Ταυ­τό­χρο­να. Εξάλ­λου γίνε­ται υπαι­νιγ­μός εις την τρί­τη περί­πτω­ση ακρο­α­τών, στην παρα­βο­λή του σπο­ρέ­ως πάν­το­τε, που λέγει εδώ ότι ακούν κάποιοι τον λόγο του Θεού, αλλά έρχε­ται ο διά­βο­λος και παίρ­νει από την καρ­διά τους τον λόγο του Θεού. Εδώ παίρ­νει ο διά­βο­λος. Κατά παθη­τι­κόν τρό­πον. Κατά ενερ­γη­τι­κόν τρό­πον, σπεί­ρει ο διά­βο­λος το δικό του δαι­μο­νι­κό σπέρ­μα. Να πώς το λέγει ο Κύριος στην παρα­βο­λή πάν­τα του σπο­ρέ­ως: «Εἶτα –έπει­τα- ἔρχε­ται ὁ διά­βο­λος καὶ αἴρει τὸν λόγον ἀπὸ τῆς καρ­δί­ας αὐτῶν -τον παίρνει‑, ἵνα μὴ πιστεύ­σαν­τες σωθῶσιν». «Με σκο­πό να μην φθά­σουν να πιστέ­ψουν και να σωθούν».

Ανα­φο­ρά λοι­πόν στον διά­βο­λο, που και αυτός κάνει μια διπλή δου­λειά. Εμπο­δί­ζει τον λόγο του Θεού, σπέρ­νει το δικό του το σπέρ­μα. Αυτή είναι η διπλή δου­λειά που κάνει ο διά­βο­λος. Δηλα­δή αφαι­ρεί, εξου­δε­τε­ρώ­νει τον σπό­ρο του Χρι­στού από τις ανθρώ­πι­νες καρ­διές, για να σπεί­ρει τον δαι­μο­νι­κό του σπό­ρο. Ο Κύριος, γι’ αυτόν τον δαι­μο­νι­κό σπό­ρο, προ­σέ­ξα­τε, για­τί ίσως δεν το έχο­με κατα­νο­ή­σει, που δεν είναι τίπο­τε άλλο παρά τα ζιζά­νια που σπέρ­νει μέσα στους ανθρώ­πους, μίλη­σε σε ειδι­κή παρα­βο­λή, τη λεγό­με­νη «παρα­βο­λή των ζιζα­νί­ων».

Έτσι, θα κάνα­με μία παρέκ­βα­ση από την παρα­βο­λή, μια έτσι, μία μικρή έξο­δο από την παρα­βο­λή του σπο­ρέ­ως στην παρα­βο­λή των ζιζα­νί­ων· για­τί είδα­τε ότι έχει πάρα πολ­λή σχέ­ση. Όταν έρχε­ται και παίρ­νει τον σπό­ρο, τον λόγο του Θεού από τις ανθρώ­πι­νες καρ­διές. Μία δηλα­δή αντί­πρα­ξη, θα λέγα­με, στο έργο του Μεγά­λου Σπο­ρέ­ως. Αξί­ζει λοι­πόν να δού­με, είναι εξάλ­λου συν­το­μο­τά­τη, αυτήν την παρα­βο­λή, επει­δή έχει σχέ­ση, είδα­με, με την παρού­σα παρα­βο­λή. Την παρα­βο­λή των ζιζα­νί­ων ανα­φέ­ρει ο Ευαγ­γε­λι­στής Ματ­θαί­ος εις το 13^ο κεφά­λαιο. Με δύο λόγια: «Ὡμοιώ­θη ἡ βασι­λεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ σπεί­ραν­τι καλὸν σπέρ­μα ἐν τῷ ἀγρῷ αὐτοῦ». Πώς μοιά­ζει η Βασι­λεία του Θεού; Με έναν άνθρω­πο που σπέρ­νει το καλόν σπέρ­μα στο χωρά­φι το δικό του. «Ἐν τῷ ἀγρῷ αὐτοῦ». Βλέ­πε­τε, αυτή η φρά­ση είναι εννοιο­λο­γι­κά, για να μην πω και σε κάποιες λέξεις μοιά­ζει, που λέει «ἐξῆλθεν ὁ σπεί­ρων τοῦ σπεῖραι τὸν σπό­ρον αὐτοῦ». Στην παρα­βο­λή του σπο­ρέ­ως. Είδα­τε σχέ­ση που έχει; «Ἐν δὲ τῷ καθεύ­δειν τοὺς ἀνθρώ­πους ἦλθεν αὐτοῦ ὁ ἐχθρὸς καὶ ἔσπει­ρε ζιζά­νια ἀνὰ μέσον τοῦ σίτου καὶ ἀπῆλθεν». Πήγαν οι άνθρω­ποι να κοι­μη­θούν. Οι αγρό­τες, οι εργά­τες αυτού του ανθρώ­που, πήγαν σπί­τι τους να κοι­μη­θούν. Ο εχθρός ήρθε και έρι­ξε μέσα στο χωρά­φι ζιζά­νια· ανά­με­σα στον σίτον που εσπά­ρη από την ημέ­ρα. «Ὃτε δὲ ἐβλά­στη­σεν ὁ χόρ­τος καὶ καρπὸν ἐποί­η­σε –όταν βγή­κε το σιτά­ρι, σαν χορ­τά­ρι και μετά έκα­νε καρ­πό- «τότε ἐφάνη καὶ τὰ ζιζά­νια ‑τότε φάνη­καν τα ζιζά­νια-».

Και ερμη­νεύ­ει ο Κύριος την παρα­βο­λή αυτή στους μαθη­τάς Του πάλι, όπως ερμή­νευ­σε και την παρα­βο­λή του σπο­ρέ­ως. «Ὁ σπεί­ρων», λέει, «τὸ καλὸν σπέρ­μα ἐστὶν ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώ­που». Δηλα­δή ο Ιησούς Χρι­στός. Καλόν σπέρ­μα. Ακό­μη: «Ὁ δὲ ἀγρός ἐστιν ὁ κόσμος». Ποιος είναι ο «ἀγρός»; Είναι ο κόσμος, οι άνθρω­ποι, οι προ­αι­ρέ­σεις των καρ­διών των. «Τὸ δὲ καλὸν σπέρ­μα, οὗτοί εἰσιν οἱ υἱοὶ τῆς βασι­λεί­ας».Το καλό σπέρ­μα ποιο είναι; Είναι οι άνθρω­ποι που απο­δέ­χον­ται. Είναι της τετάρ­της κατη­γο­ρί­ας· που λέει εκεί ότι εκεί­νος που ακού­ει, απο­δέ­χε­ται τον λόγο του Θεού, κατέ­χει- ακού­στε αυτό το κατέ­χει- τον κρα­τά τον λόγον του Θεού και καρ­πο­φο­ρεί, ακού­σα­με την παρα­βο­λή του σπο­ρέ­ως- εκα­τό φορές παρα­πά­νω. «Τὰ δὲ ζιζά­νιά εἰσι οἱ υἱοὶ τοῦ πονη­ροῦ». Αλλά τα ζιζά­νια είναι τα παι­διά του δια­βό­λου. «Ὁ δὲ ἐχθρὸς ὁ σπεί­ρας αὐτά ἐστιν ὁ διά­βο­λος». Ο εχθρός που τα έσπει­ρε είναι ο διά­βο­λος. Και εννο­εί­ται, με βοη­θούς τους ανθρώ­πους του δια­βό­λου να γίνει αυτή η σπο­ρά.

Θα λέγα­με ότι η παρα­βο­λή των ζιζα­νί­ων συμ­πλη­ρώ­νει την παρα­βο­λή του σπο­ρέ­ως. Σαφώς. Το είδα­τε. Και μάλι­στα την δια­σα­φί­ζει την παρα­βο­λήν του σπο­ρέ­ως ως προς τα απο­τε­λέ­σμα­τα συμ­πε­ρι­φο­ράς των τεσ­σά­ρων κατη­γο­ριών ακρο­α­τών.

Έχο­με λοι­πόν τον Σπο­ρέα και τους σπο­ρείς. Τον Σπο­ρέα, τον Χρι­στόν και τους σπο­ρείς, τους ανθρώ­πους του δια­βό­λου. Και ο σπό­ρος του αγα­θού σπο­ρέα, θα επα­να­λά­βω, είναι ο Υιός του Θεού. Βέβαια δεν αμφι­σβη­τεί­ται ότι ό,τι σπεί­ρει ο Υιός του Θεού, είναι σπέρ­μα καλόν. Δεν υπάρ­χει αμφι­σβή­τη­σις γι΄αυτό. Αμφι­σβη­τεί­ται όμως το σπέρ­μα, τα σπό­ρια να το πω απλά, των δια­φό­ρων σπο­ρέ­ων· που είναι «οἱ υἱοὶ τοῦ πονη­ροῦ», όπως λέει ο Κύριος· που πίσω τους βέβαια κρύ­βε­ται ο διά­βο­λος. Και ποια είναι αυτή η ποιό­τη­τα την οποία αυτοί σαν σπό­ρο σπέρ­νουν στον αγρό του Χρι­στού; Ποιος είναι ο αγρός του Χρι­στού; Είναι η Εκκλη­σία. Προ­σέ­ξα­τέ το. Είναι η Εκκλη­σία. Πρώ­τι­στα, εκεί­νοι που σπέρ­νουν, οι υιοί του δια­βό­λου, τα παι­διά του πονη­ρού, του δια­βό­λου, είναι οι αιρε­τι­κοί. Κι αυτά που σπέρ­νουν είναι οι ποι­κί­λες αιρέ­σεις.

Το ακού­σα­με αυτό στη σημε­ρι­νή απο­στο­λι­κή περι­κο­πή. Με την ευκαι­ρία που γιορ­τά­ζο­με τους Πατέ­ρες της 7^ης Οικου­με­νι­κής Συνό­δου, οι οποί­οι δού­λε­ψαν και πολύ κοπί­α­σαν όλοι οι Πατέ­ρες όλων των Οικου­με­νι­κών Συνό­δων, δια να καθο­ρί­σουν και στε­ρε­ώ­σουν την Αλή­θειαν, με Α κεφα­λαίο, την Αλή­θειαν, και να βγά­λουν καθε­τί που θα ήταν αιρε­τι­κό· διό­τι την αφορ­μή κάθε φορά που συνε­κρο­τεί­το μία Οικου­με­νι­κή Σύνο­δος, ήταν η αίρε­σις. Ανε­φύ­ε­το μία αίρε­σις, συγ­κα­λούν­το οι Πατέ­ρες να την μελε­τή­σουν, να την απο­βά­λουν και να δια­τη­ρή­σουν την αλή­θεια του Ευαγ­γε­λί­ου. Μάλι­στα η Ζ΄ Οικου­με­νι­κή Σύνο­δος εκλή­θη να αντι­με­τω­πί­σει όσους αιρε­τι­κούς ηρνούν­το δια της απα­λεί­ψε­ως των εικό­νων την ανθρω­πί­νη φύση του Χρι­στού. Όπως η Α΄ Οικου­με­νι­κή Σύνο­δος εκλή­θη να αντι­με­τω­πί­σει όσους αιρε­τι­κούς ηρνούν­το την θεί­αν φύσιν του Χρι­στού.

Επτά Οικου­με­νι­κές Σύνο­δοι. Έχο­με και τας τοπι­κάς. Στην Α΄ λοι­πόν οι αιρε­τι­κοί αρνούν­ται την θεό­τη­τα του Χρι­στού, στην Ζ΄ αρνούν­ται την ανθρω­πί­νη φύση του Χρι­στού· διό­τι όταν ηρνούν­το την παρου­σία των εικό­νων-… πρώ­τι­στα η εικό­να του Χρι­στού· οι όλες οι άλλες δεν θα μας ενδιέ­φε­ραν, για­τί… ή της Πανα­γί­ας ή ενός αγί­ου, για­τί υπήρ­ξαν ως άνθρω­ποι. Το θέμα είναι, μπο­ρεί ο Υιός του Θεού να εικο­νι­σθεί; Μα, εάν έγι­νε άνθρω­πος, βεβαί­ως μπο­ρεί να εικο­νι­σθεί. Αν λοι­πόν εσύ αρνεί­σαι την εικό­να του Χρι­στού, αρνεί­σαι στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα την Εναν­θρώ­πη­ση του Υιού του Θεού. Και λέγαν κάποιοι άλλοι αιρε­τι­κοί που προ­σήγ­γι­ζαν αυτούς τους αιρε­τι­κούς, τους λεγο­μέ­νους Μονο­φυ­σί­τας, και πρέ­πει να σας πω ότι ο Μονο­φυ­σι­τι­σμός μέσα σε όλο το μήκος της ιστο­ρί­ας της Εκκλη­σί­ας, διαρ­κώς έρπει, κι όταν βρί­σκει την κατάλ­λη­λη στιγ­μή, ξεπε­τιέ­ται. Ήσαν οι Δοκή­ται. Ότι το σώμα του Χρι­στού ήταν κατά δόκη­σιν, κατά φαν­τα­σί­αν… Ότι «ο Χρι­στός σταυ­ρώ­θη­κε στον Σταυ­ρό κατά φαν­τα­σία… Για­τί το σώμα Του ήταν φαν­τα­στι­κό, κατά φαν­τα­σία… Αντι­λαμ­βά­νε­στε; Άρα, δεν πήρε την ανθρω­πί­νη φύση. Και αφού δεν πήρε την ανθρω­πί­νη φύση, δεν μπο­ρεί ο άνθρω­πος να σωθεί». Και όπως λένε οι Πατέ­ρες, εκεί­νο που δεν προ­σλαμ­βά­νε­ται, το απρό­σλη­πτον, είναι και αθε­ρά­πευ­τον. Δηλα­δή δεν θερα­πεύ­ε­ται. Δηλα­δή δεν έχο­με σωτη­ρία. Αντι­λαμ­βά­νε­στε λοι­πόν. Έτσι έρχον­ται οι αιρε­τι­κοί να προ­σφέ­ρουν, να προ­σβά­λουν την αλή­θεια του Ευαγ­γε­λί­ου με την αίρε­σή τους.

Τι λέει ο Από­στο­λος Παύ­λος στη σημε­ρι­νή απο­στο­λι­κή περι­κο­πή, που είναι προς τον Τίτον; «Αἱρετικὸν ἄνθρω­πον –λέει στον Τίτο- μετὰ μίαν καὶ δευ­τέ­ραν νου­θε­σί­αν παραι­τοῦ -άστο­νε, άστο­νε-, εἰδὼς ὅτι ἐξέστρα­πται ὁ τοιοῦτος καὶ ἁμαρ­τά­νει ὢν αὐτοκα­τά­κρι­τος». Αυτό το «ἐξέστρα­πται», του ἐκ + στρέ­φω. Να το πω μ’ ένα παρά­δειγ­μα: Το τραί­νο που εκτρο­χιά­ζε­ται, βγαί­νει από τις γραμ­μές του. Δεν είναι πάνω στις γραμ­μές του. Αυτό θα πει: ἐκστρέ­φω. Δηλα­δή οι άνθρω­ποι αυτοί, οι αιρε­τι­κοί, βγή­καν από τις ράγες, τις γραμ­μές της αλή­θειας, του Ευαγ­γε­λί­ου. Και αυτοί, λέγει, αμαρ­τά­νουν «αὐτοκα­τά­κρι­τοι ὂντες». Άστους. Φύγε. Μάλι­στα, παρα­λεί­πω, «μετὰ πρώ­την καὶ δευ­τέ­ραν νου­θε­σί­αν». Τους είπες μία φορά; Τους είπες δύο φορές; Δεν κατα­λα­βαί­νει; Άστο­νε. Θα τον απο­βάλ­λεις από την Εκκλη­σία. Δεν έχει καμία σχέ­ση με την Εκκλη­σία. Ξέρε­τε πώς λέει την αίρε­ση ο άγιος Ιγνά­τιος ο Θεο­φό­ρος; «Βοτά­νην δια­βό­λου». Όπως είναι η δια­βο­λή του σίτου, εδώ είναι η βοτά­νη του δια­βό­λου. Δηλα­δή «ὃ ἐστίν ἡ αἳρεσις».

Μία προ­σφι­λής μέθο­δος του δια­βό­λου, αγα­πη­τοί μου, είναι η νοθεία. Είναι η δια­στρο­φή της αλη­θεί­ας, αλλά και ό,τι είναι πραγ­μα­τι­κόν. Το δια­στρέ­φει. Όπως σας είπα, το ξεστρά­τι­σμα από τη χρι­στια­νι­κή πίστη και το ευαγ­γε­λι­κόν ήθος. Δύο πράγ­μα­τα είναι. Η πίστις και το ήθος. Αυτά, λέγει, αυτά κατά κάποιον τρό­πον, ξεστρα­τί­ζον­ται, δια­στρέ­φον­ται, βγαί­νουν από τη ράγα τους. Γνω­ρί­ζει πολύ καλά ο διά­βο­λος ότι με την αίρε­ση δεν υπάρ­χει η σωτη­ρία. Διό­τι η αίρε­σις, θα πεί­τε, «Να, κάτι καλό δεν λένε;». Όχι. Μπο­ρεί να είναι όπως ένα καλό φαΐ και να έχει μέσα δηλη­τή­ριο. Στο τέλος θα ζήσεις; Ή θα πεθά­νεις; Για­τί απλού­στα­τα δεν υπάρ­χει η σωτη­ρία στην αίρε­ση· διό­τι η αίρε­σις είναι βλα­σφη­μία κατά του Αγί­ου Πνεύ­μα­τος. Γι΄αυτό λέγει ο Κύριος ο ίδιος και οι συγ­γρα­φείς της Και­νής Δια­θή­κης ότι ο αιρε­τι­κός βλα­σφη­μά κατά του Αγί­ου Πνεύ­μα­τος. Δεν μπο­ρεί να σωθεί, δεν έχει σωτη­ρία. Ούτε εις τον παρόν­τα, λέει, ούτε στον μέλ­λον­τα αιώ­να, είπε ο Χρι­στός. Η αίρε­ση λοι­πόν είναι το πρώ­το ζιζά­νιο ποιο­τι­κώς και ποσο­τι­κώς, που σπέρ­νει ο διά­βο­λος στον αγρό του Κυρί­ου, στην Εκκλη­σία.

Άλλη μορ­φή ζιζα­νί­ων ανά­με­σα στους Χρι­στια­νούς, είναι οι ποι­κί­λες θεω­ρί­ες, όπως περί υπάρ­ξε­ως. «Για­τί υπάρ­χω;». Ποια είναι η απάν­τη­σις; «Ε, να φάω και να πιω και να πεθά­νω». Ή «Να χαζεύω ανά­με­σα στ΄ αστέ­ρια», όπως πιστεύ­ει ο Βου­δι­σμός κ.ο.κ. Περί υπάρ­ξε­ως. Ποιος είναι ο σκο­πός της υπάρ­ξε­ώς μου.

Η θεω­ρία περί ελευ­θε­ρί­ας, περί κατα­γω­γής των ειδών και του Δαρ­βι­νι­σμού. Περί παν­σε­ξουα­λι­σμού και φρο­ϋ­δι­σμού. Περί ισό­τη­τος των φύλων και φεμι­νι­σμού. Σπο­ρές του δια­βό­λου είναι αυτά. Κατά δαι­μο­νιώ­δη μάλι­στα τρό­πο ο φεμι­νι­σμός. Περί περιο­ρι­σμού, με τον έλεγ­χο, καλύ­τε­ρα, των γεν­νή­σε­ων. Να μη γεν­νιών­ται παι­διά. Για­τί δεν θέλει ο διά­βο­λος να πλου­τί­ζε­ται η Βασι­λεία του Θεού. Περί εκτρώ­σε­ων. «Δεν χρειά­ζον­ται πολ­λά παι­διά». Ήρθε κάποιο παι­δί; Ας πού­με, δεύ­τε­ρο ή τρί­το; «Να το πετά­ξο­με». Περί ορί­ου λιμο­κτο­νί­ας των εργα­ζο­μέ­νων. Ορί­ου λιμο­κτο­νί­ας. «Τόσο μισθό θα πάρεις, όσο να ζήσεις». Περί αναρ­χι­σμού. Περί υλι­στι­κής φιλο­σο­φί­ας. Βέβαια, εδώ που τα λέμε,για την ακρί­βεια, και πνευ­μα­τι­κής δια­στά­σε­ως φιλο­σο­φία, όπως είναι ο Πλα­τω­νι­σμός, ο οποί­ος ηρνεί­το την ύλην, είναι κατα­δι­κα­στέ­ες αυτές οι φιλο­σο­φί­ες. Μην σας κάνει εντύ­πω­ση. Για­τί «ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένε­το». Και αφού ο Λόγος, ο Θεός, έγι­νε σαρξ, εσύ αρνεί­σαι την ύλην, άρα αρνεί­σαι την Εναν­θρώ­πη­ση. Άρα λοι­πόν είναι μία φιλο­σο­φία, η οποία οδη­γεί εις την αίρε­σιν, στη δια­στρο­φή. Ακό­μα περί Οικου­με­νι­σμού· συγ­χω­νεύ­σε­ως όλων των θρη­σκειών, αλη­θεί­ας και ψεύ­δους κλπ. κλπ. κλπ. Όλα αυτά είναι σπέρ­μα­τα, είναι γεν­νή­μα­τα του δια­βό­λου· που τεχνηέν­τως σπεί­ρει ο διά­βο­λος στον αγρό της Εκκλη­σί­ας του Χρι­στού. Για να μην πού­με ότι σπεί­ρει τα ζιζά­νιά του ανά­με­σα εις τους πιστούς με έρι­δες, με διχο­στα­σί­ες, με ζήλειες κλπ.

Περι­γρά­φον­τας το ήθος του αρχαί­ου κόσμου ο Παύ­λος εις το 1^ο κεφά­λαιο προς Ρωμαί­ους, μας δίνει ανά­γλυ­φη την εικό­να ποιος ήταν ο αρχαί­ος κόσμος. Θα μπο­ρού­σα­με να πού­με όμως ότι η ιδία εικό­να ισχύ­ει σήμε­ρα, αλί­μο­νο, εις τους Χρι­στια­νούς. Αλί­μο­νο. Μυριά­κις αλί­μο­νο. Ακού­στε τι γρά­φει: «Πεπλη­ρω­μέ­νους-τότε οι ειδω­λο­λά­τραι· γεμά­τοι… Τώρα είναι οι Χρι­στια­νοί…- πάσῃ ἀδικίᾳ, πορ­νείᾳ -Δεν πάνε οι Χρι­στια­νοί στην πορ­νεία;-, πονη­ρίᾳ, πλε­ο­νε­ξία, κακίᾳ, μεστοὺς φθό­νου, φόνου, ἔριδος, δόλου κακο­η­θεί­ας, ψιθυ­ρι­στάς, κατα­λά­λους, θεο­στυ­γεῖς, ὑβρι­στάς, ὑπερη­φά­νους, ἀλαζό­νας, ἐφευ­ρετὰς κακῶν, γονεῦσιν ἀπει­θεῖς, ἀσυνέ­τους, ἀσυν­θέ­τους, ἀστόρ­γους, ἀσπόν­δους, ἀνελε­ή­μο­νας». Εικό­να του αρχαί­ου κόσμου. Η ιδία εικό­να τώρα των Χρι­στια­νών. Έχε­τε αντίρ­ρη­ση; Και όλα αυτά απο­τε­λούν την σπο­ρά του δια­βό­λου.

Πρέ­πει ακό­μη να έχο­με υπ’ όψιν μας, αγα­πη­τοί μου, ότι προς τα έσχα­τα ο διά­βο­λος- και τώρα είμε­θα προς τα έσχα­τα, δηλα­δή προ­οί­μια των εσχά­των, από πολ­λά, πολ­λά σημά­δια, όπως και αυτά που σας διά­βα­σα, για­τί λέει σε άλλη του επι­στο­λή ο Από­στο­λος Παύ­λος: «Και μην ξεχνάς- λέει στον Τιμό­θεο- ότι τους εσχά­τους και­ρούς οι άνθρω­ποι θα είναι τέτοιοι, τέτοιοι, τέτοιοι». Στο πλά­νο που προ­η­γου­μέ­νως σας διά­βα­σα, που γρά­φει στην προς Ρωμαί­ους επι­στο­λή του· ότι ο διά­βο­λος θα δρα­στη­ριο­ποι­η­θεί περισ­σό­τε­ρο· για­τί θα έχει κατα­λη­φθεί από φοβε­ρό θυμό εναν­τί­ον των ανθρώ­πων.

Ακού­στε τι γρά­φει ο Ευαγ­γε­λι­στής Ιωάν­νης στην Απο­κά­λυ­ψή του στο 12^ο κεφά­λαιο: «Οὐαὶ τὴν γῆν –αλί­μο­νο στη γη- καὶ τὴν θάλασ­σαν, ὅτι κατέ­βη ὁ διά­βο­λος πρὸς ὑμᾶς –προς εσάς- ἔχων θυμὸν μέγαν, εἰδὼς -γνω­ρί­ζον­τας- ὅτι ὀλίγον καιρὸν ἔχει». «Ότι φθά­νει πια στο τέλος». Και τι κάνει; Ανα­κα­τώ­νει την γη. Ανα­κα­τώ­νει, ανα­κα­τώ­νει, ανα­κα­τώ­νει. Πρό­σω­πα, κατα­στά­σεις, οικο­γέ­νειες, τις Εκκλη­σί­ες… Δεν είμε­θα στα πρό­θυ­ρα του Οικου­με­νι­σμού; Για να μην πω προ­χω­ρη­μέ­νες κατα­στά­σεις; Και τους πάν­τες και τα πάν­τα ανα­κα­τώ­νει. Οπό­τε η δια­βο­λι­κή σπο­ρά του στην ανθρω­πό­τη­τα θα έχει, όσο προ­χω­ρά­ει ο και­ρός, θα έχει πυκνώ­σει. Μπο­ρού­με να πού­με ότι όπως το δισά­κι του γεωρ­γού περιέ­χει τον σπό­ρον που σπέρ­νει, πάρ­τε την παλιά αυτή εικό­να, που έπαιρ­νε σπό­ρο ο σπο­ριάς και έρι­χνε. Όχι σήμε­ρα με τα τρα­κτέρ. Έτσι, δισά­κι θαυ­μα­στό του δια­βό­λου που σπέρ­νει εύκο­λα και γρή­γο­ρα στη Γη, τι είναι, λέτε; Η τηλε­ό­ρα­σις. «Το κου­τί του δια­βό­λου», όπως έλε­γε ο άγιος Κοσμάς ο Αιτω­λός, προ­φη­τεύ­ον­τας για την τηλε­ό­ρα­ση. Και όσοι χαζεύ­ουν μπρο­στά στην τηλε­ό­ρα­ση τα δαι­μο­νι­κά σπό­ρια τρώ­γουν. Σπό­ρια κατα­στρο­φής και απω­λεί­ας.

Αγα­πη­τοί, τι πρέ­πει να κάνο­με; Πρέ­πει να μετέλ­θο­με τρία πράγ­μα­τα. Το πρώ­το είναι η ταπεί­νω­ση. Ο ταπει­νός ποτέ δεν θέλει να φύγει από τον δρό­μο του Θεού. Ποτέ. Ο υπε­ρή­φα­νος φεύ­γει. Όταν του πεις ότι ο Θεός, για παρά­δειγ­μα, δεν θέλει να βλέ­πεις τηλε­ό­ρα­ση, θα ακού­σει. Για­τί είναι ταπει­νός.

Δεύ­τε­ρον. Είναι η πυκνή μελέ­τη της Αγί­ας Γρα­φής και του λόγου του Θεού· αλλά και η ακρό­α­σις. Να ακού­σο­με, πού γίνε­ται λόγος Θεού, να δια­βά­σο­με τον λόγο του Θεού. Με την μελέ­τη απο­κτά­ται η λυδία λίθος, που μπο­ρεί να δοκι­μά­ζει το γνή­σιο από το νόθο, το σκάρ­το. Φθά­νει μάλι­στα ο Ιερός Χρυ­σό­στο­μος να λέγει: «Ἀδύνα­τον γάρ, ἀδύνα­τον σωθῆναι ἄνευ τῆς τῶν Γραφῶν ἀναγνώ­σε­ως». Δεν μπο­ρείς, δεν μπο­ρείς να σωθείς, αν δεν μελε­τάς τον λόγο του Θεού. Αλλά και οι συνά­ξεις. Μάλι­στα συνά­ξεις και αγιο­γρα­φι­κές και λει­τουρ­γι­κές. Λέει ο Από­στο­λος Παύ­λος εις την προς Εβραί­ους επι­στο­λή του: «Μὴ ἐγκα­τα­λεί­πον­τες τὴν ἐπισυ­να­γωγὴν ἑαυτῶν -να μην εγκα­τα­λεί­που­με-τώρα εδώ μετο­χή-την επι­συ­να­γω­γή μας, τις συγ­κεν­τρώ­σεις μας. Σας είπα· μελέ­της λόγου Θεού και λει­τουρ­γι­κές συνά­ξεις-, καθὼς ἔθος τισίν- όπως σε μερι­κούς, λέει, είναι συνή­θεια να το κάνουν αυτό-, ἀλλὰ παρα­κα­λοῦντες, καὶ τοσούτῳ μᾶλλον, ὅσῳ βλέ­πε­τε ἐγγί­ζου­σαν τὴν ἡμέραν» . Πολύ δε περισ­σό­τε­ρο, όταν βλέ­πε­τε να προ­σεγ­γί­ζει η Δευ­τέ­ρα του Χρι­στού παρου­σία. Εβραί­ους, 10^ο κεφά­λαιο.

Έτσι, ο μεν θεί­ος σπό­ρος του Μεγά­λου Σπο­ρέ­ως Χρι­στού θα μας τρέ­φει πνευ­μα­τι­κά. Οι δε δαι­μο­νι­κοί σπό­ροι, που τόσο άφθο­να στην επο­χή μας κυκλο­φο­ρούν, θα απο­βάλ­λον­ται, σαν δηλη­τη­ριώ­δης τρο­φή. Και όπως σημειώ­νει η παρα­βο­λή του σπο­ρέ­ως, ο θεί­ος σπό­ρος του Χρι­στού θα πίπτει στη γη την αγα­θή, στη γη της καρ­δί­ας και θα απο­φέ­ρει καρ­πόν εκα­τον­τα­πλα­σί­ο­να.

Και τελειώ­νει η παρα­βο­λή, και εγώ τον λόγο τον δικό μου: «Ὁ ἔχων ὦτα ἀκού­ειν ἀκουέ­τω». Εκεί­νος που έχει αυτιά για να ακού­ει, αυτιά ψυχής, ας ακού­ει.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

και με απρο­σμέ­τρη­τη ευγνω­μο­σύ­νη στον πνευ­μα­τι­κό μας καθο­δη­γη­τή μακα­ρι­στό γέρον­τα Αθα­νά­σιο Μυτι­λη­ναίο,

ψηφιο­ποί­η­ση της απο­μα­γνη­το­φω­νη­μέ­νης ομι­λί­ας και επι­μέ­λεια: Ελέ­νη Λιναρ­δά­κη, φιλό­λο­γος

ΠΗΓΕΣ:

• Απο­μα­γνη­το­φώ­νη­ση ομι­λί­ας δια χει­ρός του αξιο­τί­μου κ. Αθα­να­σί­ου Κ.

• http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/omiliai_kyriakvn/omiliai_kyriakvn_732.mp3

Απο­μα­γνη­το­φω­νη­μέ­νη ομι­λία μακα­ρι­στού γέρον­τος Αθα­να­σί­ου Μυτι­λη­ναί­ου με θέμα:

«ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΒΟΛΗΣ»

[εκφω­νή­θη­κε στην Ιερά Μονή Κομνη­νεί­ου Λαρί­σης στις 11-10-1998]

[Β384]

Ακού­σα­με, σήμε­ρα, αγα­πη­τοί μου, την παρα­βο­λήν του σπο­ρέ­ως, που ο Κύριος με αυτήν ήθε­λε να δεί­ξει εις τους ακρο­α­τάς Του ότι όλοι δεν ήσαν εξί­σου δια­τε­θει­μέ­νοι έναν­τι της διδα­σκα­λί­ας Του. Και με την παρα­βο­λήν που τους είπε, δεί­χνει ότι ήσαν τέσ­σε­ρις κατη­γο­ρί­ες ακρο­α­τών. Εκεί­νοι που είχαν μίαν πώρω­ση καρ­διάς έναν­τι του λόγου του Θεού, εκεί­νοι που είχαν μια επι­πο­λαιό­τη­τα, πάν­τα έναν­τι του λόγου του Θεού και εκεί­νοι που είχαν μια προ­σω­πι­κή ρηχό­τη­τα. Έπε­σε, λέγει, ο σπό­ρος επά­νω εις την πέτραν και «διά τό μή ἔχειν ἰκμά­δα», μη έχον­τας υγρα­σία, φύτρω­σε αλλά ξερά­θη­κε. Εκεί­νοι που έχουν μία ρηχό­τη­τα. Και εκεί­νοι που οι μέρι­μνες του βίου τού­του δεν τους αφή­νουν να ανα­πτύ­ξουν την πνευ­μα­τι­κή ζωή. Είναι εκεί που έπε­σε ο σπό­ρος στις αγκα­θιές. Αλλά όμως, ευτυ­χώς, υπάρ­χει και «ἡ ἀγαθή γῆ», που είναι η καρ­διά η αγα­θή· «που εκεί έπε­σε ο σπό­ρος», λέγει, «και απέ­φε­ρε εκα­τον­τα­πλά­σια».

Βλέ­πε­τε, βλέ­πει κανείς μια κοσμο­συρ­ροή να υπάρ­χει, όπως μας το σημειώ­νει και ο Λου­κάς και ο Ματ­θαί­ος εις το κήρυγ­μα του Χρι­στού. Λέγει ο Λου­κάς: «Συνιόν­τος δὲ ὄχλου πολ­λοῦ καὶ τῶν κατὰ πόλιν ἐπιπο­ρευο­μέ­νων πρὸς αὐτὸν εἶπε διὰ παρα­βολῆς» κ.τ.λ. Ώστε λοι­πόν ήταν πάρα πολύς όχλος. «Συνιόν­τος δὲ ὄχλου πολ­λοῦ». Εμα­ζεύ­ε­το όχλος πολύς, κόσμος, κόσμος, κοσμο­συρ­ροή.

Αλλά για­τί ο Κύριος μίλη­σε με παρα­βο­λή; Ήταν μια συνή­θεια του Κυρί­ου να ομι­λεί με παρα­βο­λή. Η παρα­βο­λή είναι μία μικρή φαν­τα­στι­κή, αλλά εντός της πραγ­μα­τι­κό­τη­τος όμως ιστο­ρία, που έχει δια­φο­ρε­τι­κούς και ποι­κί­λους σκο­πούς. Λέγω εντός της πραγ­μα­τι­κό­τη­τος. Φερει­πείν, οι μύθοι ή οι παρα­βο­λές του Αισώ­που, λέγει ότι ένας κόρα­κας κρα­τού­σε ένα κομ­μά­τι τυρί και του λέγει η αλε­πού: «Α, τι ωραία που κελαη­δάς…». Αυτό δεν είναι δυνα­τόν να πραγ­μα­το­ποι­η­θεί. Διό­τι ούτε η αλε­πού μιλά­ει, ούτε ο κόρα­κας μιλά­ει. Συνε­πώς είναι μύθοι ή εικό­νες ή παρα­βο­λές μη πραγ­μα­τι­κές. Ενώ όλες κατά κανό­να οι παρα­βο­λές του Χρι­στού είναι μεν ιστο­ρί­ες φαν­τα­στι­κές, αλλά είναι όμως πραγ­μα­το­ποι­ή­σι­μες. Δύναν­ται να πραγ­μα­το­ποι­η­θούν.

Η παρα­βο­λή απο­τε­λεί μία εσω­τε­ρι­κή επο­πτεία που δια­σα­φί­ζει την έννοια. Προ­σέ­ξα­τέ το αυτό. Λέγει ο Μάρ­κος: «Χωρίς δέ παρα­βολῆς οὐχ ἐλάλει αὐτοῖς». «Χωρίς δε παρα­βο­λή δεν μιλού­σε στα πλή­θη ποτέ». Έτσι, όταν είπε: «Προ­σέ­χε­τε ἀπό πάσης πλε­ο­νε­ξί­ας» είπε μίαν έννοιαν, δια­σα­φί­ζει όμως με μίαν παρα­βο­λήν τον κίν­δυ­νο που υφί­στα­ται εκεί­νος ο οποί­ος είναι πλε­ο­νέ­κτης. Και είπε την παρα­βο­λή του άφρο­νος πλου­σί­ου. Ή ακό­μη για να δεί­ξει το μέγε­θος του γεγο­νό­τος της σωτη­ρί­ας και πόσο του αμαρ­τω­λού ανθρώ­που, και πόσο είναι απο­δε­κτή έναν­τι του Θεού, είπε τρεις παρα­βο­λές. Είπε την παρα­βο­λή της απω­λε­σθεί­σης δραχ­μής, του χαμέ­νου προ­βά­του, αλλά και του ασώ­του υιού. Βλέ­πε­τε ότι ο Κύριος λέγει μία θέση του ήθους ή της πίστε­ως και κατό­πιν παρα­θέ­τει μία παρα­βο­λή. Για­τί; Για να δια­σα­φή­σει εκεί­νο το οποίο λέγει.

Η παρα­βο­λή έχει την φαι­νο­με­νι­κή αδυ­να­μία να μη δίδει ορι­σμόν. Αν θέλε­τε, προ­σέ­ξα­τέ το αυτό. Ο ορι­σμός ορί­ζει. Εξ ου και ο ορι­σμός. Δηλα­δή περιο­ρί­ζει. Βάζει όρια. Σ’ αυτό που θέλει να πει. Ο ορι­σμός της δικαιο­σύ­νης, ο ορι­σμός της αλη­θεί­ας. Τι είναι; Είναι πέν­τε κου­βέν­τες που μιλά­νε γι’αυ­τό το θέμα, αλλά και που περιο­ρί­ζουν αυτό το θέμα σε κάποια όρια. Πέραν των οποί­ων ορί­ων δεν έχο­με τίπο­τε άλλο να πού­με. Αυτό λέγε­ται ορι­σμός. Και είναι γνω­στό ότι ορι­σμούς έχο­με επί πολ­λών πολ­λών πραγ­μά­των. Ιδιαι­τέ­ρως δε οι Έλλη­νες, οι αρχαί­οι Έλλη­νες αγα­πού­σαν πάρα πολύ να ορί­ζουν τα πράγ­μα­τα. Δηλα­δή πάν­το­τε δια­τυ­πώ­νουν έναν ορι­σμόν. Λέμε ότι ο Θεός είναι α‑όριστος. Δηλα­δή δεν ορί­ζε­ται. Τι να πού­με για τον Θεό; Θα λέγα­με για ένα τρα­πέ­ζι…: «Έχει τέσ­σε­ρα ποδά­ρια, είναι μία επί­πε­δος επι­φά­νεια…». Τι μπο­ρού­με να πού­με για τον Θεό; Ο Θεός δεν ορί­ζε­ται. Για­τί δεν γνω­ρί­ζο­με τον Θεό παρα­πά­νω απ’ ό,τι γνω­ρί­ζο­με. Και συνε­πώς ο Θεός είναι αόρι­στος. Δεν ορί­ζε­ται.

Αντί­θε­τα, η παρα­βο­λή εκφρά­ζει τον πλού­το μιας εννοί­ας που μπο­ρείς να την δεις σφαι­ρι­κά. Και από δω και από κει και από κει. Αυτό το πλε­ο­νέ­κτη­μα έχει η παρα­βο­λή. Ενώ δεν μπο­ρείς να πεις τίπο­τα περισ­σό­τε­ρο στον ορι­σμό, όμως μπο­ρείς να πεις πάρα πολ­λά πράγ­μα­τα και να βγά­λεις πολ­λά εξα­γό­με­να συμ­πε­ρά­σμα­τα, όταν ειπω­θεί μία παρα­βο­λή. Και λέμε ‑χωρίς περιο­ρι­σμό- και λέμε: «Κι αυτό σημαί­νει η παρα­βο­λή, σημαί­νει κι αυτό, σημαί­νει κι αυτό». Χωρίς να μπο­ρού­με να περιο­ρί­σου­με εκεί­να τα οποία μπο­ρού­με να βγά­λο­με από την παρα­βο­λή.

Η παρα­βο­λή ακό­μη, αγα­πη­τοί μου, απο­τε­λεί μία ευσύ­νο­πτη διδα­σκα­λία. Μια διδα­σκα­λία με λίγα λόγια. Με μία εικό­να συμ­πε­ρι­λαμ­βά­νει τα πάν­τα. Κυκλο­φο­ρεί στην επο­χή μας η θέση ότι μία φωτο­γρα­φία λέγει χίλια πράγ­μα­τα. Φερει­πείν δημο­σιεύ­ε­ται μία φωτο­γρα­φία ενός περι­στα­τι­κού, ενός γεγο­νό­τος, που δεν μπο­ρεί αυτά τα χίλια πράγ­μα­τα να τα πει ένα κύριο άρθρο. Το λέμε, στην επο­χή μας. Έτσι κι εδώ. Η παρα­βο­λή είναι μία εικό­να που συμ­πε­ρι­λαμ­βά­νει τα πάν­τα, κατά ευσύ­νο­πτον τρό­πον. Εκεί­νο που θα έλε­γες, δηλα­δή, αλλιώ­τι­κα, με πολ­λήν φλυα­ρί­αν. Επι­κρα­τεί συνή­θεια στην Ανα­το­λή, πάν­το­τε, μέχρι σήμε­ρα, από αρχαιο­τά­των χρό­νων να υπάρ­χει μία ευσύ­νο­πτη διδα­σκα­λία, πάν­το­τε, δια­μέ­σου εικό­νων που πάν­το­τε λένε πολ­λά.

Η παρα­βο­λή, ακό­μη, είναι μία αξιο­μνη­μό­νευ­τη διδα­σκα­λία. Μπο­ρείς δηλα­δή να την θυμά­σαι. Για­τί είναι ντυ­μέ­νη με εικό­νες. Και αφού είναι ντυ­μέ­νη με εικό­νες αυτή η διδα­σκα­λία, με παρα­στά­σεις, ο άνθρω­πος τις θυμά­ται πολύ καλά. Αλλά είναι ταυ­τό­χρο­να η παρα­βο­λή και ένα ορυ­χείο από το οποίο μπο­ρεί στο μέλ­λον, όσο ο άνθρω­πος μορ­φώ­νε­ται, διευ­ρύ­νει τις γνώ­σεις του, από εκεί μέσα να βγά­ζει περισ­σό­τε­ρα και περισ­σό­τε­ρα, θα έλε­γα, μέχρι βαθ­μού ανε­ξαν­τλή­του, συμ­πε­ρά­σμα­τα. Ό,τι του συμ­βεί, κάτι πάν­τα και­νού­ριο θα συμ­βαί­νει στον άνθρω­πο και θα κατα­φύ­γει εις την παρα­βο­λή, για να βρει εκεί­νο που τον καλύ­πτει. Και να πει: «Να, η παρα­βο­λή λέγει αυτό».

Με την παρα­βο­λή εκφρά­ζον­ται τα ανέκ­φρα­στα. Οι άκτι­στοι λόγοι πώς θα εκφρα­στούν μέσα εις τον κτι­στόν κόσμον; Παρά με μίαν παρα­βο­λήν. Έτσι η παρα­βο­λή είναι μία εικό­να θεί­ων πραγ­μα­τι­κο­τή­των, ντυ­μέ­νη με επί­γεια ενδύ­μα­τα. Ο Παύ­λος επί παρα­δείγ­μα­τι, αρπα­γείς έως τρί­του ουρα­νού, είδε και άκου­σε, όπως μας λέγει ο ίδιος, «ἄρρη­τα ῥήμα­τα». Ρήμα­τα που δεν λέγον­ται. Και ακό­μη είπε εκεί­νο το «οὐκ ἐξὸν ἀνθρώπῳ λαλῆσαι». Το «ἐξὸν» θα πει και δεν επι­τρέ­πε­ται να πεις, αλλά και δεν μπο­ρείς να πεις. Δεν υπάρ­χει δυνα­τό­τη­τα να πεις. Ότι ηρπά­γη εκεί. Πού; Εις τον Παρά­δει­σον! Έτσι λοι­πόν ο Παρά­δει­σος, ο ουρά­νιος Παρά­δει­σος, εδώ τώρα εκφρά­ζε­ται με έναν κήπο· που αντί­γρα­φό του είναι ο Παρά­δει­σος της Εδέμ, που ήταν εδώ κάτω στη Γη. Και ήταν πράγ­μα­τι ένας κήπος. Αλλά πώς να εκφρά­σεις τον ουρά­νιον Παρά­δει­σον;

Ακό­μη ο Κύριος, προ­κει­μέ­νου να μιλή­σει για την Βασι­λεία του Θεού λέγει: «Τίνι ὁμοιώ­σω τὴν βασι­λεί­αν τῶν οὐρανῶν;». «Με τι να την παρο­μοιά­σω την βασι­λεί­αν του Θεού;». Τρό­πον τινά ο Κύριος βρί­σκε­ται σε μία δυσκο­λία- τρό­πον τινά. Πώς να παρο­μοιά­σει την Βασι­λεί­αν του Θεού; Πώς να την παρο­μοιά­σω; Και είπε τρεις παρα­βο­λές. Δεν είπε μία. Είπε τρεις παρα­βο­λές· που στην κάθε παρα­βο­λή μπο­ρού­σε να ανα­πτύ­ξει μία πτυ­χή της Βασι­λεί­ας του Θεού. Δηλα­δή η παρα­βο­λή εκφρά­ζει τα ανέκ­φρα­στα. Η κτι­στή γλώσ­σα, αυτήν την οποία έχο­με, όχι γλώσ­σα το όργα­νον, αλλά η ομι­λία, η κτι­στή γλώσ­σα είναι πτω­χή και ανε­παρ­κής. Αυτό το βλέ­πο­με και στην καθη­με­ρι­νό­τη­τα. Πόσες φορές βρί­σκο­με δυσκο­λία να μετα­φέ­ρο­με από τη μία γλώσ­σα στην άλλη, μία μετά­φρα­ση να κάνο­με, κάποιες έννοιες. Δεν μπο­ρού­με εύκο­λα. Πόσο περισ­σό­τε­ρο να εκφρά­σο­με πράγ­μα­τα που δεν εκφρά­ζον­ται. Η γλώσ­σα, λοι­πόν, είναι πάρα πολύ, η ανθρώ­πι­νη γλώσ­σα, είναι πάρα πολύ πτω­χή. Όσο κι αν λέμε εμείς οι Έλλη­νες ότι η ελλη­νι­κή γλώσ­σα είναι πλου­σία. Ναι, έναν­τι άλλων γλωσ­σών. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα όμως τι να εκφρά­σεις από τα ουρά­νια;

Η παρα­βο­λή ακό­μα δια­φο­ρο­ποιεί το ακρο­α­τή­ριον. Λέγει ο Ιερός Χρυ­σό­στο­μος: «Ἡ παρα­βο­λή τόν ἄξιον καί οὐκ ἄξιον διαι­ρεῖ». Διαι­ρεί, ξεχω­ρί­ζει, τον άξιον από τον ανά­ξιον. Και αυτό συμ­βαί­νει εδώ στην παρού­σα παρα­βο­λή, του σπο­ρέ­ως. Ήταν εκεί­νοι οι οποί­οι πήγαν να ακού­σουν τον Κύριο, αλλά με τι διά­θε­ση πήγαν να ακού­σουν; Από περιέρ­γεια; Το συναν­τού­με αυτό, να μας το λέγουν οι ιεροί Ευαγ­γε­λι­σταί, σε άλλες περι­πτώ­σεις. Από κακεν­τρέ­χεια; Όπως οι Φαρι­σαί­οι; Δεν μίλη­σε που­θε­νά ο Χρι­στός δημο­σί­ως και να μην είναι παρόν­τες οι κακεν­τρε­χείς Φαρι­σαί­οι. Από επι­πο­λαιό­τη­τα πήγαν; «Να, έτσι, πάμε να δού­με». Ή από έναν γνή­σιο πόθο; Εδώ βλέ­πε­τε ότι η παρα­βο­λή δια­φο­ρο­ποιεί τους ακρο­α­τάς.

Η παρα­βο­λή ακό­μη ‑και αυτό είναι σπου­δαίο- απο­κα­λύ­πτει και απο­κρύ­πτει, δια­σα­φί­ζει και συσκο­τί­ζει. Και τα δύο κάνει αυτά. Τα δύο ζεύ­γη. Απο­κα­λύ­πτει, ξανα­λέ­γω, αλλά και απο­κρύ­πτει. Μοιά­ζει με το φως που είχαν οι Εβραί­οι στην Αίγυ­πτο. Ηλιό­λου­στη ημέ­ρα, όταν ταυ­τό­χρο­να.. ή στην Αίγυ­πτο, για­τί αυτοί ήσαν στη γη Γεσέμ, λιγά­κι νοτιο­α­να­το­λι­κά που ήσαν οι Αιγύ­πτιοι, υπήρ­χε βαθύ σκο­τά­δι. Μάλι­στα μας λέγει ο ιερός συγ­γρα­φεύς ότι το σκο­τά­δι ήταν ψηλα­φη­τόν. Δηλα­δή ψηλα­φού­σες για να αντι­λη­φθείς κάτι. Οι Εβραί­οι είχαν άπλε­το φως! Έτσι μοιά­ζει η παρα­βο­λή. Άλλοι βλέ­πουν και άλλοι δεν βλέ­πουν. Σε όλους η παρα­βο­λή μπο­ρεί να δια­σα­φί­σει και σε κάποιους μπο­ρεί να συσκο­τί­σει.

Ακού­στε τι γρά­φει ο Ματ­θαί­ος: «Καί προ­σελ­θόν­τες οἱ μαθη­ταί εἶπον αὐτῷ (:«Τον ρώτη­σαν τον Κύριο». Και μάλι­στα επά­νω στην παρα­βο­λή του σπο­ρέ­ως)· δια­τί ἐν παρα­βο­λαῖς λαλεῖς αὐτοῖς; (: «Για­τί», λέγει, «μιλάς στα πλή­θη με παρα­βο­λές;»). Ὁ δέ ἀποκρι­θείς εἶπεν αὐτοῖς· ὅτι ὑμῖν δέδο­ται γνῶναι τά μυστή­ρια τῆς βασι­λεί­ας τῶν οὐρανῶν, ἐκεί­νοις δέ οὐ δέδο­ται (:«Σε σας», λέει, «δόθη­κε να γνω­ρί­σε­τε τα μυστή­ρια της Βασι­λεί­ας των ουρα­νών, που είναι κρυμ­μέ­να με το ένδυ­μα μιας παρα­βο­λής. Ή δια των παρα­βο­λών. Σε εκεί­νους, τους πολ­λούς; Αυτό το χάρι­σμα δεν δόθη­κε»). Ὅστις γάρ ἔχει, δοθή­σε­ται αὐτῶν καί περισ­σευ­θή­σε­ται· ὅστις δέ οὐκ ἔχει, καί ὁ ἔχει ἀρθή­σε­ται ἀπ’ αὐτοῦ». Δηλα­δή εάν έχεις λίγο Πνεύ­μα Θεού, εάν δια­θέ­τεις κάποια μάτια, τότε θα σου δοθεί και πιο πολ­λή δυνα­τό­τη­τα να ξεχω­ρί­σεις. Αντί­θε­τα, εάν έχεις βέβαια κάτι, αλλά δεν έχεις μέσα σου την πίστη, κι εκεί­νο που έχεις για να μπο­ρείς να ξεχω­ρί­σεις, κι αυτό θα σου το πάρει ο Θεός. Μη σας κάνει εντύ­πω­ση… «Δια τοῦτο ‑συμ­πλη­ρώ­νει ο Κύριος- ἐν παρα­βο­λαῖς αὐτοῖς λαλῶ (: «Γι’ αυτόν τον λόγο», λέει, «μιλάω με παρα­βο­λές»),ἵνα βλέ­πον­τες μὴ βλέ­πω­σι καὶ ἀκού­ον­τες μὴ συνιῶσιν (:ώστε να βλέ­πουν και να μην βλέ­πουν, να ακού­νε και να μην ακού­νε, και να μην κατα­λα­βαί­νου­νε)».

Θα μου πεί­τε ο Κύριος δεν ήθε­λε όλοι να κατα­λα­βαί­νουν; Όχι, αγα­πη­τοί μου. Για­τί εξαρ­τά­ται από την διά­θε­ση που προ­σεγ­γί­ζεις τον λόγο του Θεού. Είναι σφρα­γι­σμέ­νος ο λόγος του Θεού με επτά σφρα­γί­δες. Επτα­σφρά­γι­στος είναι, αν δεν έχεις αγα­θήν διά­θε­σιν. Γι΄αυτό πολ­λοί που δεν έχουν το Πνεύ­μα του Θεού, ερμη­νεύ­ουν την Αγία Γρα­φή και λένε –επι­τρέ­ψα­τέ μου την λέξη- αρλούμ­πες. Θέλε­τε ακό­μη; Και βέβη­λα συμ­πε­ρά­σμα­τα. Και βλά­σφη­μα συμ­πε­ρά­σμα­τα. Για­τί δεν έχουν το Πνεύ­μα του Θεού. Ώστε να βλέ­πεις αλλά να μην βλέ­πεις, να ακούς, αλλά να μην ακούς. Για­τί λέει κανείς: «Να, δεν ακούς τώρα; Δεν βλέ­πεις τώρα τον Κύριο που ομι­λεί;». Ο Κύριος τούς είπε: «Είσα­στε τυφλοί». «Τυφλοί; Και σε βλέ­πο­με και σε ακού­με!». «Όχι», λέει, «αν βλέ­πα­τε, θα στε­κό­σα­στε απέ­ναν­τί μου δια­φο­ρε­τι­κά». «Ὑμῶν δὲ μακά­ριοι οἱ ὀφθαλ­μοί ‑λέει τώρα στους μαθη­τάς- (:«Τα μάτια τα δικά σας», λέει στους μαθη­τάς, «είναι μακά­ρια, ευτυ­χή») ὅτι βλέ­που­σι, καὶ τὰ ὦτα ὑμῶν, ὅτι ἀκού­ου­σιν». Για­τί βλέ­πουν τα μάτια σας. Ποια μάτια; Της ψυχής τα μάτια. Ποια αυτιά ακού­νε; Της ψυχής τα αυτιά. Είσα­στε ευτυ­χείς.

Βλέ­πε­τε λοι­πόν να υπάρ­χει εδώ μία δια­φο­ρο­ποί­η­σις. Οι μεν έτσι, οι δε έτσι. Και προ­χω­ρώ. Αλλά και αυτή η κτί­σις είναι μία παρα­βο­λή. Ολό­κλη­ρη η Δημιουρ­γία. Είναι μία παρα­βο­λή. Που οι μεν, ω, απο­κρυ­πτο­γρα­φούν την Ενυ­πό­στα­τον Σοφία του Θεού, παν­τού την βλέ­πουν, την Ενυ­πό­στα­τον Σοφί­αν του Θεού. Ποια είναι η Ενυ­πό­στα­τος Σοφία; Η προ­σω­πι­κή Σοφία του Θεού, δηλα­δή ο μετέ­πει­τα Ιησούς Χρι­στός, ο Θεός Λόγος. Παν­τού βλέ­πουν την σφρα­γί­δα του Ιησού Χρι­στού, ότι ο Θεός Λόγος τα έκα­νε όλα. Και μένουν έκπλη­κτοι. «Πώς σοφία! Πώς δύνα­μις! Πώς ωραιό­της μέσα στην Δημιουρ­γία!». Έτσι λένε. Οι δε… Ποιοι; Εκεί­νοι που δεν έχουν τον τρό­πο να δουν, δεν δια­κρί­νουν τίπο­τα. Έτσι βγαί­νουν οι διά­φο­ρες θεω­ρί­ες, αγα­πη­τοί, εκεί­νες οι θεω­ρί­ες οι κοσμο­λο­γι­κές, ή, ξέρω γω, ανθρω­πο­λο­γι­κές θεω­ρί­ες, για­τί δεν μπο­ρούν να δια­κρί­νουν την Ενυ­πό­στα­τον Σοφί­αν μέσα εις την Δημιουρ­γία. Τι είναι λοι­πόν η Δημιουρ­γία; Κι αυτή είναι μία παρα­βο­λή που χρειά­ζε­ται ερμη­νεία.

Αλλά για­τί; Θα μου πεί­τε, τα πράγ­μα­τα έχουν έτσι; Αγα­πη­τοί μου, από φιλαν­θρω­πία του Θεού. Για να μην έχουν μεγα­λυ­τέ­ρα τιμω­ρία σαν κατα­φρο­νη­ταί οι άνθρω­ποι. Ξέρε­τε τι θα πει κατα­φρο­νη­τής; Φοβε­ρό πράγ­μα! Να βλέ­πεις κάτι να μην δίνεις σημα­σία σ΄ αυτό, να μην το εκτι­μάς και να γυρί­ζεις τα νώτα σου. Θα θυμό­σα­στε οι άνδρες… τρώ­γα­με την κου­ρα­μά­να, το ψωμί. Και πολ­λές φορές, πολ­λές φορές, άστε ότι καθα­ρί­ζα­με και την καρα­βά­να μας από τις σάλ­τσες με το ψωμί, αλλά και ψωμιά που περίσ­σευαν, τα… κλω­τσού­σα­με, σαν να παί­ζα­με ποδό­σφαι­ρο. Παπ, μια κλω­τσιά στο ψωμί. Το ψωμί κλω­τσάς; Άνθρω­πέ μου, μη φθά­σεις να πεις το ψωμί ψωμά­κι. Το ψωμί κλω­τσάς; Έτσι κι εδώ. Για να μην περι­φρο­νή­σεις τα άγια των αγί­ων, τα ουρά­νια άγια δεν σου τα απο­κα­λύ­πτει ο Θεός. Ναι, ναι, δεν σου τα απο­κα­λύ­πτει ο Θεός. Είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κό. Δεν είπε ο Χρι­στός «Μην πετά­ξε­τε τά ἅγια τοῖς κυσί»; Δηλα­δή στα σκυ­λιά. Και «ούτε να βάλε­τε», λέει, «μπρο­στά στα γου­ρού­νια τα μαρ­γα­ρι­τά­ρια». Ποια; Τα άγια και τα μαρ­γα­ρι­τά­ρια της πίστε­ως. Για­τί; Για­τί τα γου­ρού­νια δεν τρώ­νε δια­μάν­τια και μαρ­γα­ρι­τά­ρια. Τρώ­νε βαλα­νί­δια. Και όταν δουν ότι δεν είναι βαλα­νί­δια, εκεί­να που τους πέτα­ξες, τα μαρ­γα­ρι­τά­ρια, θα τα ποδο­πα­τή­σου­νε, και όχι μόνον, λέει, αυτό, αλλά θα στρα­φούν τα γου­ρού­νια, θα στρα­φούν και ῥίξω­σιν ὑμᾶς, θα επι­τε­θούν εναν­τί­ον σας. Και θα σας ανα­τρέ­ψουν. Για­τί δεν τους δώσα­τε βαλα­νί­δια που αγα­πούν αλλά τους δώσα­τε τι; Μαρ­γα­ρι­τά­ρια που δεν τρώ­γον­ται. Αυτά είπε ο Χρι­στός. Αυτός είναι ο λόγος. «Για να μην πλέ­ον ‑λέγει ο Θεο­φύ­λα­κτος- κατα­κριθῶσιν(:για να μην κατη­γο­ρη­θούν, να μην κατα­δι­κα­στούν περισ­σό­τε­ρο οι κατα­φρο­νη­ταί) ὡς μετά τό γνῶναι τά μυστή­ρια κατα­φρο­νή­σαν­τες αὐτῶν, τού­του ἕνεκεν, ἀπέκρυ­ψεν ὁ Χρι­στός ἀπ’ αὐτῶν ταῦτα (:Γι΄αυτό –λέει- τα απέ­κρυ­ψε). Ὁ γάρ γνούς εἶτα κατα­φρο­νή­σας, βαρυ­τέ­ρας ἄξιος τιμω­ρί­ας». «Για­τί εκεί­νος που γνώ­ρι­σε και κατε­φρό­νη­σε, έχει μεγα­λυ­τέ­ρα τιμω­ρία».