ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΕ΄ ΛΟΥΚΑ

Ομι­λία αγί­ου Ιωάν­νου, αρχιε­πι­σκό­που Κων­σταν­τι­νου­πό­λε­ως του Χρυ­σο­στό­μου,

«Εἰς τὸν Ζακ­χαῖ­ον τὸν τελώ­νην»

Όσοι ποθούν έντο­να καθε­τί καλό, καθό­λου δεν δια­φέ­ρουν από όσους αισθά­νον­ται δίψα, αγα­πη­τοί μου. Όσο πιο πολύ δεν βρί­σκουν αυτό που η ψυχή τους επι­ζη­τεί, τόσο περισ­σό­τε­ρο ανά­βει η δίψα τους για αυτά που ποθούν· και τη νύχτα ονει­ρεύ­ον­ται σαν διψα­σμέ­νοι τις πηγές των όσων ποθούν να βρουν· και όταν ξημε­ρώ­σει, περιερ­χό­με­νοι από τόπο σε τόπο, με αει­κί­νη­τα μάτια κοι­τά­ζον­τας ερευ­νη­τι­κά γύρω, ανα­ζη­τούν αυτά που ποθεί η καρ­διά τους· και είναι όπως ακρι­βώς οι οδοι­πό­ροι που σε ώρα μεση­με­ριά­τι­κου καύ­σω­να δια­σχί­ζουν την άνυ­δρη γη, πιε­σμέ­νοι από τη δίψα, και που εξε­τά­ζουν γύρω τους να βρουν πηγές να δρο­σι­στούν και να ξεδι­ψά­σουν και πολ­λές φορές θα τους δεις να ανε­βαί­νουν αυτοί ακό­μη και βου­νά, για να φτά­σουν όπου υπάρ­χει κάποια πηγή· κι όταν από μακριά τη δουν, χαί­ρον­ται και σπεύ­δουν να συνε­χί­σουν και να ολο­κλη­ρώ­σουν την πορεία τους προς αυτήν· έπει­τα φθά­νουν στην πηγή και σβή­νουν με το νερό τη δίψα τους· τέτοιοι είναι και οι άνθρω­ποι που είναι φίλοι του Χρι­στού. Την ημέ­ρα ανα­ζη­τούν τον ποθού­με­νό τους Χρι­στό με καλά έργα και τη νύχτα συνο­μι­λούν μαζί Του με την προ­σευ­χή και όταν κοι­μούν­ται βλέ­πουν στο όνει­ρό τους ότι περ­πα­τούν μαζί Του· όταν στα ορά­μα­τά τους Τον δουν από μακριά, χαί­ρον­ται και ανα­γαλ­λιά­ζουν, όπως ακρι­βώς οι διψα­σμέ­νοι, όταν βρουν τις πηγές που ποθούν· και πάλι όταν ξυπνή­σουν, θέλουν να ξανα­κοι­μη­θούν, για να αντι­κρύ­σουν στον ύπνο τους την ίδια πάλι οπτα­σία.

Τέτοιος άνθρω­πος ήταν και ο Ζακ­χαί­ος που δια­βά­σα­με πριν από λίγο στο Ευαγ­γέ­λιο. Δες τον, σε παρα­κα­λώ, που και τρέ­χει και από τον πόθο φλέ­γε­ται τον θείο και επά­νω στο δέν­τρο σκαρ­φα­λώ­νει και τον Ιησού ψάχνει ολό­γυ­ρα, για να δει τη ζωο­δό­τρια πηγή. Κι όταν ο Ζακ­χαί­ος αντί­κρι­σε τον Κύριο, την όρα­σή του βέβαια την ανά­παυ­σε, την καρ­διά του όμως περισ­σό­τε­ρο εξή­ψε ο πόθος να μεί­νει για πάν­τα κον­τά Του.

«Έπει­τα από λίγο ο Ιησούς μπή­κε στην Ιερι­χώ », λέγει ο Ευαγ­γε­λι­στής Λου­κάς, «και περ­νού­σε μέσα από την πόλη. Εκεί υπήρ­χε ένας άνθρω­πος που ονο­μα­ζό­ταν Ζακ­χαί­ος. Αυτός ήταν αρχι­τε­λώ­νης και πολύ πλού­σιος. Και προ­σπα­θού­σε να δει τον Ιησού », επει­δή επρό­κει­το να περά­σει από εκεί, «αλλά δεν μπο­ρού­σε».

Πρό­σε­ξε, αγα­πη­τέ μου, σε παρα­κα­λώ, τον πόθο του ανθρώ­που αυτού: «Καὶ οὐκ ἠδύνα­το ἀπὸ τοῦ ὄχλου, ὅτι τῇ ἡλικίᾳ μικρὸς ἦν (: και δεν μπο­ρού­σε να Τον δει, διό­τι υπήρ­χε μεγά­λη συρ­ροή λαού, και αυτός ήταν κον­τός στο ανά­στη­μα και καλυ­πτό­ταν από το πλή­θος)». «Καὶ προ­δραμὼν ἔμπρο­σθεν ἀνέβη ἐπὶ συκο­μο­ρέ­αν, ἵνα ἴδῃ αὐτόν, ὅτι ἐκεί­νης ἤμελ­λε διέρ­χε­σθαι (: Έτρε­ξε λοι­πόν μπρο­στά από το πλή­θος που συνό­δευε τον Ιησού και ανέ­βη­κε σαν να ήταν μικρό παι­δί σε μία συκο­μου­ριά για να τον δει, διό­τι από το δρό­μο εκεί­νο στον οποίο βρι­σκό­ταν το δέν­τρο αυτό θα περ­νού­σε ο Ιησούς)». Ο Ζακ­χαί­ος που στο σωμα­τι­κό του ανά­στη­μα ήταν μικρός, ενώ στη φρό­νη­ση του πνεύ­μα­τος ήταν μέγας, ζητού­σε να δει τον Ιησού, επι­θυ­μού­σε να δει τον Θεό ανά­με­σα στους ανθρώ­πους να χαρί­ζει τα ουρά­νια· ζητού­σε να δει Εκεί­νον που έπλα­σε τους αγγέ­λους και φωτο­δό­τη­σε το ουρά­νιο και το υπέρ­γειο φως, με βήμα­τα ανθρώ­πι­να να περι­πα­τεί· ζητού­σε να δει πώς ο Ήλιος της δικαιο­σύ­νης, στη νεφέ­λη του σώμα­τος καθι­σμέ­νος, πλημ­μύ­ρι­σε με φως τα ψυχι­κά μάτια των πιστών. Ζητού­σε να δει τον Θεό Ιησού, τον Ωραίο στη μορ­φή, τον Ποθη­τό, Αυτόν, που με το γλυ­κύ όνο­μά Του Ιησούς, δηλώ­νει και την πρά­ξη της σωτη­ρί­ας· επι­θυ­μού­σε να δει το πορ­φυ­ρό­μαλ­λο πρό­βα­το, που το αίμα Του εξα­γό­ρα­σε τις αμαρ­τί­ες της οικου­μέ­νης και τον Αμνό που η προ­βιά Του σκέ­πα­σε όσους γυμνώ­θη­καν εξαι­τί­ας των αμαρ­τιών τους από την επο­χή του Αδάμ ως το τέλος.

Επι­θυ­μού­σε να δει ο αιχ­μά­λω­τος στρα­τιώ­της τον δικό του τον Βασι­λέα, το πρό­βα­το τον Ποι­μέ­να του, ο περι­πλα­νη­μέ­νος και χαμέ­νος ταξι­διώ­της τον Δρό­μο του, ο σκο­τι­σμέ­νος το Φως. Επι­θυ­μού­σε να δει τον κήρυ­κα της ευσε­βεί­ας, αυτός που δεν είχε γευ­τεί τη γλυ­κύ­τη­τα της θεο­γνω­σί­ας· ζητού­σε να δει ο άρρω­στος την υγεία του, ο πει­να­σμέ­νος την ουρά­νια τρο­φή, ο διψα­σμέ­νος την ζωο­δό­τρια πηγή· επι­θυ­μού­σε να δει τον εμψυ­χω­τή των ιερέ­ων και Εκεί­νον που ξύπνη­σε τον Λάζα­ρο από τον ύπνο του θανά­του. Ω, τι έρω­τας θεϊ­κός, ω τι επι­θυ­μία αγα­θή!

Ω, τον έρω­τα τον χρυ­σό­φτε­ρο, ή καλύ­τε­ρα τον έρω­τα του Χρι­στού, που ανε­βά­ζει στους ουρα­νούς την ψυχή που τον αισθά­νε­ται. Ήδη ο θεϊ­κός έρω­τας, αυτός που τον σήκω­σε από τη γη, τον έκα­με κιό­λας να ανέ­βει στο δέν­δρο. Ήδη δεν τον άφη­σε να εξα­κο­λου­θή­σει να βλέ­πει πια τα επί­γεια, ούτε και να συνα­να­στρέ­φε­ται πια τους ανθρώ­πους· αλλά στρέ­φον­τας το βλέμ­μα του προς τη θεία αγά­πη, δεχό­ταν τα ουρά­νια αγα­θά. Από τα γήι­να έτρε­χε προς τα ουρά­νια, που προ­κα­λού­σαν την προ­θυ­μία του να τα ανα­ζη­τή­σει, και αφού σκαρ­φά­λω­σε στο δέν­τρο, έψα­χνε γύρω ανα­ζη­τών­τας τον Χρι­στό και με τη διά­νοιά του βρι­σκό­ταν επά­νω στη νεφέ­λη.

Και όταν είδε ο Ζακ­χαί­ος τον Χρι­στό, Τού μίλη­σε όπως άρμο­ζε: «Πρός σὲ ἦρα τοὺς ὀφθαλ­μούς μου τὸν κατοι­κοῦντα ἐν τῷ οὐρανῷ(:Σ’ Εσέ­να σήκω­σα τα μάτια μου που κατοι­κείς στον ουρα­νό)»[Ψαλμ.122,1]. Είδε ο Ζακ­χαί­ος τον Κύριο και ακό­μη περισ­σό­τε­ρο δυνά­μω­σε η επι­θυ­μία του· τον άγγι­ξε στην ψυχή και έγι­νε ολό­τε­λα δια­φο­ρε­τι­κός άνθρω­πος· από τελώ­νης έγι­νε ζηλω­τής, από άπι­στος πιστός, από λύκος πρό­βα­το σφρα­γι­σμέ­νο για σφα­γή. Ποιος νιώ­θει τέτοια επι­θυ­μία για τον πατέ­ρα και την μητέ­ρα του, ποιος τόσο πολύ ποτέ αγά­πη­σε τη γυναί­κα ή τα παι­διά του, όπως ο Ζακ­χαί­ος τον Κύριο, όπως φανε­ρώ­νουν τα ίδια τα πράγ­μα­τα; Έδω­σε όλα τα υπάρ­χον­τά του στους φτω­χούς για χάρη του Χρι­στού και τετρα­πλά­σια τα επέ­στρε­ψε σε όποιους συκο­φάν­τη­σε. Συμ­πε­ρι­φο­ρά άρι­στη μαθη­τή και δασκά­λου επιεί­κεια και δύνα­μη θεϊ­κή· από τη θέα Του και μόνο ο Ιησούς οδη­γεί στην πρά­ξη την καλο­προ­αί­ρε­τη ψυχή!

Κανέ­να διδα­κτι­κό λόγο δεν είχε πει ο Κύριος στο Ζακ­χαίο, παρου­σιά­στη­κε μόνο σε αυτόν που Τον ποθού­σε και από το βάθος της καρ­διάς του ανελ­κυό­ταν προς τα επά­νω η δύνα­μη της πίστε­ως. Κάτι παρό­μοιο έγι­νε και στην αιμορ­ρο­ού­σα· ήρθε κον­τά στον Κύριο και ζητού­σε να τη θερα­πεύ­σει, μα δεν περί­με­νε να Του αγγί­ξει το χέρι, αλλά αφού πλη­σί­α­σε, Του αγγί­ζει κρυ­φά με πίστη την άκρη απ’ τα ρού­χα Του· και της θερα­πεί­ας τη δύνα­μη σαν σφουγ­γά­ρι με το γεμά­τη πίστη άγγιγ­μά της την τρά­βη­ξε.

Και ο μεν Ζακ­χαί­ος ενερ­γού­σε ασυ­ναί­σθη­τα και κινού­με­νος από ζήλο θεϊ­κό και από πνευ­μα­τι­κό έρω­τα φλε­γό­με­νος, ανέ­βαι­νε στη μου­ριά· ο Κύριος όμως βλέ­πον­τας με τους θεϊ­κούς οφθαλ­μούς Του τον μυστι­κό θησαυ­ρό της ψυχής του καλο­προ­αί­ρε­του Ζακ­χαί­ου, του λέει: «Κατέ­βα· Γνώ­ρι­σα την ψυχή σου, γνώ­ρι­σα τον όσιο έρω­τά σου· Κατέ­βα. Θυμή­σου ότι και ο Αδάμ όταν ένιω­σε τη γυμνό­τη­τά του, κρύ­φτη­κε πίσω από τη συκιά· και εσύ που θέλεις να σωθείς, μην τρέ­χεις πάνω στη συκο­μου­ριά. Πρέ­πει να την ξηρά­νω αυτή τη μου­ριά και να φυτέ­ψω άλλη, τον σταυ­ρό. Εκεί­νος είναι το ευλο­γη­μέ­νο δέν­τρο και σε αυτό να οδη­γείς τα βήμα­τα της ψυχής σου. Από αυτό ακον­τί­ζε­σαι αμέ­σως στον ουρα­νό· ενώ σε τού­του του δέν­τρου τα φύλ­λα και το φίδι περι­πλέ­κε­ται, και σε αυτό κρύ­βε­ται και σε αυτήν κλώ­ση­σε τα μικρά του. Κατέ­βα γρή­γο­ρα, προ­τού αρχί­σει να ψιθυ­ρί­ζει στην ψυχή σου, όπως και στην Εύα που την έπει­σε να δοκι­μά­σει τη γλυ­κιά ηδο­νή. Κατέ­βα γρή­γο­ρα. Όσο στέ­κο­μαι εγώ, κατέ­βα απ’ αυτή· όταν εγώ βλέ­πω τον όφι, εκεί­νος φιμώ­νε­ται. Κατέ­βα γρή­γο­ρα, δε θέλω να σ’ αφή­σω πάνω στη συκο­μου­ριά, δε θέλω να χαθείς. Δικό μου πρό­βα­το είσαι, σ’ Εμέ­να έτρε­ξες. Κατέ­βα γρή­γο­ρα και περί­με­νέ με στο σπί­τι σου. Πρέ­πει να έρθω εγώ να ξεκου­ρα­στώ εκεί. Όπου υπάρ­χει πίστη, εκεί ανα­παύ­ο­μαι. Όπου υπάρ­χει αγά­πη, εκεί πηγαί­νω. Ξέρω τι θα κάμεις σε λίγο· ξέρω ότι θα δώσεις όλα τα υπάρ­χον­τά σου στους φτω­χούς και πρώ­τα ότι θα επι­στρέ­ψεις το τετρα­πλά­σιο σ’ όσους συκο­φάν­τη­σες. Σε τέτοιους ανθρώ­πους με ευχα­ρί­στη­ση φιλο­ξε­νού­μαι».

Και ο Ζακ­χαί­ος έσπευ­σε να κατε­βεί και πήγε στο σπί­τι του και υπο­δέ­χτη­κε τον Ιησού. Και γεμά­τος χαρά, είπε αφού στά­θη­κε –ούτε περ­πα­τών­τας, ούτε καθι­σμέ­νος, αλλά αφού στάθηκε,για να δεί­ξει την αμε­τά­θε­τη από­φα­ση της ψυχής του· και αφού στά­θη­κε, μίλη­σε, όταν με θερ­μή ψυχή και αμε­τα­μέ­λη­τη από­φα­ση, απο­δυό­ταν στον αγώ­να· ήξε­ρε πού σπέρ­νει και πού επρό­κει­το να θερί­σει και είπε· «Ιδού, Κύριε, τα μισά από τα υπάρ­χον­τά μου τα δίνω ελεη­μο­σύ­νη στους φτω­χούς, κι αν τυχόν ως τελώ­νης μετα­χει­ρί­στη­κα συκο­φαν­τί­ες, ψεύ­τι­κες καταγ­γε­λί­ες και ανα­φο­ρές για να αδι­κή­σω κάποιον σε κάτι, του το γυρί­ζω πίσω τετρα­πλά­σιο».

Ω εξο­μο­λό­γη­ση καθα­ρή, που προ­έρ­χε­ται από καρ­διά καθα­ρή. Εξο­μο­λό­γη­ση ανε­παί­σχυν­τη, που παρί­στα­ται μπρο­στά στην ανε­παί­σχυν­τη δόξα του Θεού, εξο­μο­λό­γη­ση που απο­πνέ­ει πίστη και ανθο­φο­ρεί δικαιο­σύ­νη. Αυτής της δικαιο­σύ­νης ας μας κατα­ξιώ­σει ο των όλων Θεός, με τη χάρη και φιλαν­θρω­πία του Κυρί­ου μας Ιησού Χρι­στού, στον Οποίο ανή­κει η δόξα και η δύνα­μη στους αιώ­νες των αιώ­νων. Αμήν.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

μετά­φρα­ση και ηλε­κτρο­νι­κή επι­μέ­λεια κει­μέ­νου: Ελέ­νη Λιναρ­δά­κη, φιλό­λο­γος

ΠΗΓΕΣ:

• http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG_Migne/John%20Chrysostom_PG%2047–64/In%20Zacchaeum%20publicanum.pdf

• Π. Τρεμ­πέ­λα, Η Και­νή Δια­θή­κη με σύν­το­μη ερμη­νεία (από­δο­ση στην κοι­νή νεο­ελ­λη­νι­κή), εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Ο Σωτήρ», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2014.

• Η Και­νή Δια­θή­κη, Κεί­με­νον και ερμη­νευ­τι­κή από­δο­σις υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τρια­κο­στή τρί­τη, Αθή­να 2009.

• Η Παλαιά Δια­θή­κη κατά τους εβδο­μή­κον­τα, Κεί­με­νον και σύν­το­μος από­δο­σις του νοή­μα­τος υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2005.

• http://www.greeklanguage.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell- scott/index.html

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

Απο­μα­γνη­το­φω­νη­μέ­νη ομι­λία μακα­ρι­στού γέρον­τος Αθα­να­σί­ου Μυτι­λη­ναί­ου  με θέμα:

«ΠΑΡΕΚΤΡΟΠΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ»

[εκφω­νή­θη­κε στην Ιερά Μονή Κομνη­νεί­ου Λαρί­σης στις 28–1‑1990]

(Β231)

Ο Από­στο­λος Παύ­λος, αγα­πη­τοί μου, στέλ­νον­τας την πρώ­τη του επι­στο­λή στον πολύ αγα­πη­μέ­νο του μαθη­τή, τον Τιμό­θεο, του σημειώ­νει και του γρά­φει: «Πιστὸς ὁ λόγος καὶ πάσης ἀποδοχῆς ἄξιος». «Ο λόγος του Θεού», λέγει, «είναι πιστός, αξιό­πι­στος. Και συνε­πώς, αφού είναι αξιό­πι­στος, είναι άξιος κάθε απο­δο­χής». «Εἰς τοῦτο γὰρ καὶ κοπιῶμεν καὶ ὀνει­διζόμεθα, ὅτι ἠλπίκαμεν ἐπὶ Θεῷ ζῶντι, ὅς ἐστι σωτὴρ πάντων ἀνθρώπων, μάλιστα πιστῶν». «Γι’ αυτόν τον λόγο κου­ρα­ζό­μα­στε και κοπιά­ζου­με και υφι­στά­με­θα ονει­δι­σμούς, για­τί έχου­με ελπί­σει σε Θεό ζων­τα­νό, ο Οποί­ος είναι σωτή­ρας όλων των ανθρώ­πων, ιδιαί­τε­ρα δε, σωτή­ρας των πιστών». «Παράγγελ­λε ταῦτα καὶ δίδασκε». «Αυτά που σου γρά­φω να τα παραγ­γέλ­λεις και στους άλλους και να τα διδά­σκεις». «Μηδείς σου τῆς νεότητος κατα­φρο­νείτω». «Κανείς να μην πει ότι είσαι νέος στην ηλι­κία και συνε­πώς να μην σε προ­σέ­ξει. Αντι­θέ­τως θα σε προ­σέ­ξουν όταν θα γίνεις τύπος των πιστών».

«Τύπος γίνου τῶν πιστῶν ἐν λόγῳ, ἐν ἀναστροφῇ, ἐν ἀγάπῃ, ἐν πνεύματι, ἐν πίστει, ἐν ἁγνείᾳ». «Να γίνεις υπό­δειγ­μα των πιστών στον λόγο, στη συνα­να­στρο­φή σου, στην αγά­πη σου, στην πνευ­μα­τι­κή σου όλη ζωή, στην πίστη, στην αγνεία». «ἕως ἔρχο­μαι πρόσεχε τῇ ἀναγνώσει, τῇ παρακλήσει, τῇ διδα­σκαλίᾳ»· έως ότου σε συναν­τή­σω, να προ­σέ­χεις εις την μελέ­την του λόγου του Θεού, εις την παρη­γο­ρία του λαού, εις την διδα­σκα­λία του λαού. «Μὴ ἀμέλει τοῦ ἐν σοὶ χαρίσμα­τος, ὃ ἐδόθη σοι διὰ προ­φη­τείας μετὰ ἐπιθέσεως τῶν χειρῶν τοῦ πρε­σβυ­τερίου». «Μην αφή­νεις να μένει ανε­νέρ­γη­το το χάρι­σμα που πήρες, το χάρι­σμα της ιερω­σύ­νης· μην το αφή­νεις ανε­νέρ­γη­το, αυτό που πήρες, δια των χει­ρών ολο­κλή­ρου του πρε­σβυ­τε­ρί­ου, δηλα­δή όλων των πρε­σβυ­τέ­ρων, εννο­εί­ται στην Έφε­σο, τότε». «Ταῦτα μελέτα, ἐν τούτοις ἴσθι, ἵνα σου ἡ προ­κοπὴ φανερὰ ᾖ ἐν πᾶσιν». «Αυτά να τα μελε­τάς, σε αυτά να βρί­σκε­σαι, σε αυτά να είσαι, αυτά να ζεις, για να είναι η προ­κο­πή σου φανε­ρή σε όλα και σε όλους». «Ἔπεχε σεαυτῷ». «Πρό­σε­χε τον εαυ­τό σου»· «καὶ τῇ διδα­σκαλίᾳ, ἐπίμενε αὐτοῖς». «Να επι­μέ­νεις εις αυτούς»· «τοῦτο γὰρ ποιῶν καὶ σεαυτὸν σώσεις καὶ τοὺς ἀκούοντάς σου». «Για­τί κάνον­τας αυτό και τον εαυ­τό σου θα σώσεις, αλλά κι εκεί­νους οι οποί­οι σε ακού­ουν».

Βλέ­πε­τε, αγα­πη­τοί μου, μια ανθο­δέ­σμη παραι­νέ­σε­ων, συμ­βου­λών προς τον νεα­ρόν τότε επί­σκο­πον της Εφέ­σου, τον Τιμό­θε­ον. Ήτο θαυ­μά­σιος άνθρω­πος ο Τιμό­θε­ος. Αλλά δεν έχει σημα­σία. Του τα υπεν­θυ­μί­ζει αυτά. Για­τί είναι καλός πατέ­ρας ο Παύ­λος και θέλει να φυλά­ξει το παι­δί του, τον Τιμό­θε­ον. Και ο καθέ­νας από μας όταν τιμά τον Θεό, είναι ένας μικρός Τιμό­θε­ος. Και συνε­πώς, αυτά που γρά­φει στον Τιμό­θεο, τα γρά­φει και εις τον καθέ­να από μας.

Βέβαια θα έπρε­πε κάθε του λόγο, κάθε του σημείο, να μας απη­σχό­λει και ιδιαι­τέ­ρως. Επι­τρέ­ψα­τέ μου να μεί­νω μόνο σε ένα σημείο. Εκεί που λέει: «Τύπος γίνου τῶν πιστῶν ἐν λόγῳ». «Να γίνεις», λέει, «τύπος των πιστών στα λόγια σου». Οι Πατέ­ρες λένε ότι η αρχή της πνευ­μα­τι­κής ζωής είναι η συγ­κρά­τη­ση της γλώσ­σης, είναι η καλ­λιέρ­γεια της γλώσ­σης. Να μπο­ρεί κανείς να δια­θέ­τει μίαν καλ­λιερ­γη­μέ­νη γλώσ­σα. Όχι βεβαί­ως συν­τα­κτι­κά και γραμ­μα­τι­κά. Αυτό είναι ένα άλλο θέμα, που μπο­ρεί να δώσει την εικό­να ενός αγραμ­μά­του ή εγγραμ­μά­του ανθρώ­που. «Αλλά από πλευ­ράς ήθους, πρό­σε­χε», λέγει, «πρό­σε­χε τα λόγια σου». Να γίνεις υπό­δειγ­μα στα λόγια σου. Γι΄αυτό σας είπα, πράγ­μα­τι οι Πατέ­ρες τονί­ζουν αυτό και λέγουν, διό­τι το θέμα, το πρώ­το βήμα της πνευ­μα­τι­κής ζωής είναι να καλ­λιερ­γή­σου­με τη γλώσ­σα μας. Μα και το δείγ­μα της τελειό­τη­τος της πνευ­μα­τι­κής μας ζωής, είναι πάλι η γλώσ­σα μας.

Γι΄αυτό λέγει ο άγιος Ιάκω­βος ο Αδελ­φό­θε­ος: «Εἰ τὶς οὗ πταιει ἐν λόγῳ, οὗτος τέλειος ἀνήρ». «Εκεί­νος ο οποί­ος», λέγει, «δεν έχει πταί­σμα­τα στον λόγον, αυτός είναι τέλειος άνθρω­πος». Και πράγ­μα­τι, σας ξανα­λέ­γω, το θέμα της γλώσ­σης είναι το να χαλι­να­γω­γη­θεί. Έχει ολό­κλη­ρη παρά­γρα­φο ο άγιος Ιάκω­βος ο Αδελ­φό­θε­ος στο θέμα της χαλι­να­γω­γή­σε­ως της γλώσ­σας. Την παρου­σιά­ζει τη γλώσ­σα ότι είναι ένα φοβε­ρό κακό, ένα φοβε­ρό κακό και ταυ­τό­χρο­να είναι ένα όργα­νο με το οποίο ευλο­γού­με και δοξά­ζου­με τον Θεό. Γι΄αυτόν τον λόγο θα πρέ­πει να προ­σέ­χου­με πολύ στο θέμα της γλώσ­σα. Στη γλώσ­σα μας έχου­με πολ­λά θέμα­τα, τα οποία τώρα θα δού­με με πάρα πολύ σύν­το­μο τρό­πο.

Και πρώ­τα πρώ­τα η γλώσ­σα μπο­ρεί να φταί­ξει σε κάτι που το ξέρου­με όλοι μας, και λέγε­ται ψέμα. Υπάρ­χει άνθρω­πος που δεν είπε ψέμα; Δεν υπάρ­χει. Όλοι έχουν πει το ψέμα. Βέβαια το ψέμα είναι ένας μικρός δόλος. Αλλά δεν είναι μόνο δόλος το μικρό ψέμα· ο δόλος είναι κάτι πολύ μεγά­λο. Όταν ο Κύριος είδε τον Ναθα­να­ήλ και του είπε: «Να ένας αλη­θι­νός Ισραη­λί­της, που δεν υπάρ­χει δόλος εις το στό­μα του», δεν εννο­ού­σε βέβαια ότι ο Ναθα­να­ήλ δεν είπε ποτέ ψέμα­τα. Ασφα­λώς θα επρό­σε­χε να μη λέγει ψέμα­τα. Αναμ­φι­σβή­τη­τα. Όμως ο δόλος είναι κάτι βαθύ­τε­ρο. Σας είπα όμως ότι το ψέμα είναι ένας μικρός δόλος. Για­τί θέλο­με να αλλά­ξου­με τα πράγ­μα­τα και να δώσου­με μία δια­φο­ρε­τι­κή εικό­να εις τους άλλους για εκεί­νο το οποίο εμείς δεν θέλου­με να μιλή­σου­με. Να δια­στρέ­ψου­με την αλή­θεια, να απο­κρύ­ψου­με την αλή­θεια, να απο­κρύ­ψο­με την αλή­θεια κ.ο.κ.

Πάν­τως το ψέμα στον άνθρω­πο δυστυ­χώς υπάρ­χει. Αρκεί να σκε­φτού­με ποιος είναι εκεί­νος ο οποί­ος πρω­το­γέν­νη­σε το ψέμα, αγα­πη­τοί μου. Είναι ο διά­βο­λος. Είναι το αμάρ­τη­μα που έγι­νε, ακού­στη­κε μέσα εις τον Παρά­δει­σον. Ήρθε ο διά­βο­λος και είπε εις τους πρω­το­πλά­στους: «Αλή­θεια, είπε ο Θεός να μην φάτε από κανέ­ναν καρ­πό μέσα εις τον Παρά­δει­σον;». «Όχι», λέγει η Εύα, «παρά μόνον από τους καρ­πούς αυτού του δέν­δρου». Είπε ψέμα ο διά­βο­λος. Ή μάλ­λον, έτσι το έφε­ρε το πράγ­μα, για να υπο­σκε­λί­σει τους πρω­το­πλά­στους. Και κατό­πιν τους είπε εκεί­νο το μεγά­λο ψέμα. Ότι «ο Θεός σας είπε να μη δοκι­μά­σε­τε από τον καρ­πόν αυτόν, για να μη γίνε­τε θεοί». Παμ­μέ­γι­στο, αγα­πη­τοί μου, ψέμα. Για­τί ο Θεός πράγ­μα­τι, σκο­πός στο πρό­γραμ­μά Του ήταν να κάνει τον άνθρω­πο θεό. Αλλά να γίνει θεός, ένας μικρός, κατά χάριν θεός, αλλά εφό­σον όμως θα έδει­χνε αρε­τή. Και πρώ­τη αρε­τή θα ήταν η υπα­κοή. Έτσι αν οι πρω­τό­πλα­στοι υπή­κουον στην εντο­λή του Θεού να μη δοκι­μά­σουν από τον καρ­πόν αυτόν, ο οποί­ος επι­τέ­λους δεν είχε τίπο­τε, ένας συνή­θης καρ­πός, δεν είχε τον θάνα­το, ο θάνα­τος δεν ήταν στον καρ­πό, ο θάνα­τος ήταν στην παρα­κοή, στην αθέ­τη­ση της εντο­λής του Θεού. Κι ο διά­βο­λος κατά­φε­ρε να υπο­σκε­λί­σει τους πρω­το­πλά­στους, λέγον­τας αυτό το πελώ­ριο ψέμα. Ο Κύριος μάς είπε ότι το ψέμα έχει πάτρω­νά του τον διά­βο­λο. Ότι είναι ο πατήρ του ψεύ­δους. Ότι πάν­το­τε ψεύ­δε­ται ο διά­βο­λος. Κι αν καμιά φορά ο διά­βο­λος δεν ψεύ­δε­ται, το κάνει για να πετύ­χει ένα μεγα­λύ­τε­ρο ψέμα. Αλλά πάν­το­τε ψεύ­δε­ται. Και είναι ο πατήρ αυτού, λέγει ο Κύριος, ο πατέ­ρας, ο επι­νο­η­τής του ψεύ­δους. Οι πρω­τό­πλα­στοι δεν θα μπο­ρού­σαν ποτέ να φαν­τα­στούν ότι θα μπο­ρού­σε κανείς να κάνει χρή­ση του ψεύ­δους. Να αλλά­ξει δηλα­δή τα πράγ­μα­τα.

Αλλά, αγα­πη­τοί μου, δεν είναι μόνο το ψέμα. Στη γλώσ­σα υπάρ­χει κι ένα άλλο πράγ­μα, που είναι ακό­μη πιο κάτω. Είναι η βωμο­λο­χία. Βωμο­λο­χία… Το να λέει κανείς βρώ­μι­κα πράγ­μα­τα. Όχι η βλα­σφη­μία. Η βωμο­λο­χία. Το να λέει κανείς βρώ­μι­κα, ακά­θαρ­τα πράγ­μα­τα. Μάλι­στα αρκεί να σκε­φτεί κανείς ότι θεω­ρεί­ται προ­νό­μιο σε εκεί­νον που έχει βρώ­μι­κη γλώσ­σα. Προ­νό­μιο. Και είναι περι­ζή­τη­τος στις παρέ­ες, για­τί μπο­ρεί να λέγει βρώ­μι­κα πράγ­μα­τα, ανέκ­δο­τα διε­φθαρ­μέ­να, για να γελούν οι άλλοι. Αυτή είναι η βρώ­μι­κη γλώσ­σα. Ακό­μη η γλώσ­σα η οποία λέγει απρε­πείς λέξεις· ή βάναυ­σες λέξεις. Η γλώσ­σα που μιλά­ει βάναυ­σα, δεί­χνει πρώ­τα- πρώ­τα έναν άνθρω­πο που δεν έχει καλ­λιερ­γη­θεί, δεν έχει λεπτό­τη­τα. Η γλώσ­σα δεί­χνει κατά πόσο είσαι καλ­λιερ­γη­μέ­νος και πολι­τι­σμέ­νος. Έξω όμως από αυτό, αγα­πη­τοί μου, είναι φοβε­ρή αμαρ­τία. Λέει ο από­στο­λος Παύ­λος: «Πᾶς λόγος σαπρὸς ἐκ τοῦ στό­μα­τος ὑμῶν μὴ ἐκπο­ρευέ­σθω». «Κάθε», λέγει, «σάπια κου­βέν­τα, σάπιος λόγος, από το στό­μα σας να μη βγαί­νει». Είδα­τε; Σαπρός λόγος, σάπια κου­βέν­τα· διό­τι πράγ­μα­τι αυτές οι κου­βέν­τες είναι σάπιες.

Αλλά, ένα σκα­λο­πά­τι πιο κάτω να κατε­βού­με. Στα πταί­σμα­τα της γλώσ­σης και στις παρε­κτρο­πές της γλώσ­σας είναι, αγα­πη­τοί μου, η βλα­σφη­μία. Είναι η βλα­σφη­μία. Είναι φοβε­ρό πράγ­μα η βλα­σφη­μία. Είναι όταν κανείς βλά­πτει την φήμην ή του Θεού ή του άλλου, του πλη­σί­ον του. Αυτό θα πει «βλα­σφη­μώ», βλά­πτω + φήμη, βλα­σφη­μία. Όταν βλά­πτω, υπο­τι­μώ, υπο­βι­βά­ζω, υπο­στέλ­λω τη φήμη του άλλου ή του Θεού. Έτσι έχου­με βεβαί­ως τη βλα­σφη­μία κατά του Θεού και τη βλα­σφη­μία κατά των ανθρώ­πων. Ο Κύριος μάς είπε ότι δεν μπο­ρείς να πεις στον άλλον «μωρέ» ή «ρακά». Είναι το ίδιο. «Μωρέ άνθρω­πε»-από το ο μωρός, του μωρού- θα πει: «εσύ που είσαι μωρός», δηλα­δή ανόη­τος. Αλλά, έτσι, είπε ο Κύριος, ότι προ­σβάλ­λο­με την εικό­να του Θεού εις τον άλλον άνθρω­πον. Δεν πρέ­πει να πού­με τον άλλον ούτε «μωρέ». «Για­τί», λέγει, «είναι υπεύ­θυ­νος του συνε­δρί­ου, δηλα­δή θα δώσει δίκη δια την εκφο­ρά αυτού του χαρα­κτη­ρι­σμού, αυτής της βλα­σφη­μί­ας.» Έτσι, κατα­λα­βαί­νε­τε, δεν μπο­ρού­με να εξα­πο­λύ­ο­με βλα­σφη­μί­ες κατά του Θεού και κατά των άλλων ανθρώ­πων.

Λέγει ο Ιερός Χρυ­σό­στο­μος: «Δεν φθά­νει, άνθρω­πε, που μένεις εις τα του Θεού -Η Γη τι είναι; Τοῦ Κυρί­ου ἡ γῆ καὶ τὸ πλή­ρω­μα αὐτῆς. Η Γη είναι του Κυρί­ου. Και ό,τι υπάρ­χει επά­νω στη Γη είναι δικό Του-, δεν φθά­νει λοι­πόν ότι είσαι εις τα του Κυρί­ου, δεν φθά­νει ότι δεν πλη­ρώ­νεις –χαρι­τω­μέ­νο- ενοί­κιον, υβρί­ζεις και τον ιδιο­κτή­τη;». Ο άγιος Κοσμάς ο Αιτω­λός έλε­γε: «Βρί­σε μου τη μάνα μου, βρί­σε μου τον πατέ­ρα μου, θα σε συγ­χω­ρή­σω. Αν μου βρί­σεις τον Κύριό μου και τον Θεό μου, δεν θέλω να σε βλέ­πω στα μάτια μου». Κι ακό­μα, ο Ιερός Χρυ­σό­στο­μος λέγει το εξής- σε μετά­φρα­ση σας το λέγω: «Αν ο παλαιός νόμος, κατά του κακο­λο­γούν­τος πατέ­ρα ή μητέ­ρα, επέ­βα­λε ποι­νήν θανά­του, τι άρα­γε πρέ­πει να πού­με εμείς για εκεί­νους που κακο­λο­γούν όχι πλέ­ον πατέ­ρα ή μητέ­ρα, αλλά Αυτόν τον Πατέ­ρα όλων, τον Θεόν; Ποια κόλα­ση θα θεω­ρη­θεί αρκε­τή για την άμε­τρη κακία τους; Ποιος πύρι­νος ποτα­μός, ποιο σκου­λή­κι ακοί­μη­το, ποιο ατέ­λειω­το σκο­τά­δι;»-δηλα­δή κόλα­σις. Ποια κόλα­σις θα δεχθεί τον βλά­σφη­μον;

Πολ­λοί επι­κα­λούν­ται την συνή­θειαν. Ότι «η βλα­σφη­μία δεν έχει», λέει, «βάθος εις αυτούς». Απλώς είναι μία συνή­θεια, την οποί­αν άρπα­ξαν από το περι­βάλ­λον τους και το λένε. Τι λέτε; Αυτό είναι ελα­φρυν­τι­κό; Θα μπο­ρού­σε ο άλλος να βρί­σει τη μάνα σου και τον πατέ­ρα σου και να σου πει: επει­δή βρί­ζει τη δική του τη μάνα και τον δικό του τον πατέ­ρα, γι΄αυτό από συνή­θεια η γλώσ­σα του έτρε­ξε και έβρι­σε τους δικούς σου τους γονείς, θα το θεω­ρού­σες, θα του έδι­νες ελα­φρυν­τι­κό τη συνή­θειά του να βρί­ζει ή θα εθύ­μω­νες εναν­τί­ον του για­τί έβρι­σε τους γονείς σου; Δεν είναι, αγα­πη­τοί μου, επι­χεί­ρη­μα αυτό· δεν είναι! Γι΄αυτό, κάπο­τε, όταν οι Εβραί­οι πέρα­σαν την Ερυ­θράν Θάλασ­σα και ήρθαν εις την έρη­μο, κάποιος, που είχε πατέ­ρα Αιγύ­πτιο και μάνα Εβραία, ακο­λού­θη­σε βέβαια τον λαόν του Θεού· δια­πλη­κτί­στη­κε με έναν άλλον άνθρω­πο, Εβραί­ον, κι εκεί έβρι­σε. Μάλι­στα, ξέρε­τε, στην Παλαιά Δια­θή­κη, το ρήμα «ὑβρί­ζω» δεν υπάρ­χει. Ούτε το ρήμα «βλα­σφημῶ». Υπάρ­χει, ακού­στε, το ρήμα «εὐλογῶ». Λέγει: «Ηὐλόγη­σε τόν Θεόν». Δεν τολ­μά­ει ο Εβραί­ος να γρά­ψει στην Αγία Γρα­φή, ο κάθε ιερός συγ­γρα­φεύς, το ρήμα «υβρί­ζω» ή «βλα­σφη­μώ». Δεν τολ­μά. Και βάζουν ευφή­μως το : «εὐλογῶ τό ὃνομα τοῦ Θεοῦ». Μα «εὐλογῶ» θα μου πεί­τε, θα πει «δοξά­ζω». Ναι. Όπως λέμε… το ξύδι, το λέμε γλυ­κά­δι. Και όπως λέμε τη Μαύ­ρη Θάλασ­σα, «Εύξει­νον Πόν­τον». Δηλα­δή θάλασ­σα που είναι όμορ­φη, ειρη­νι­κή, που μπο­ρούν εκεί να πλέ­ουν και τα μικρά βαρ­κά­κια. Αντί να πού­με «Μαύ­ρη Θάλασ­σα». Για λόγους ευφή­μους. Το αυτί μας να μην ακού­σει άσχη­μο χαρα­κτη­ρι­σμό. Αυτός λοι­πόν ο Αιγύ­πτιος, ο επί­μει­κτος, θα λέγα­με, ύβρι­σε το όνο­μα του Θεού. Τον έπια­σαν οι άλλοι, τον πήγαν στον Μωυ­σή και του λένε… και ξέρε­τε, μετά που δόθη­κε ο νόμος, δεν υπήρ­χε όμως καμία εντο­λή που να λέγει τι έπρε­πε να κάνουν αυτόν τον βλά­σφη­μον. Γι΄αυτό και τον έβα­λε φυλα­κή. Ο Μωυ­σής ηρώ­τη­σε τον Θεόν: «Τι να τον κάνου­με αυτόν; Πώς θα τον τιμω­ρή­σου­με;». Και ο Θεός απήν­τη­σε: «Με θάνα­το!».

Αγα­πη­τοί μου, είναι φοβε­ρό πράγ­μα η βλα­σφη­μία. Να σας πω και κάτι: Στην Και­νή Δια­θή­κη, στους Κανό­νες της Εκκλη­σί­ας μας, δεν υπάρ­χει κανέ­νας κανό­νας που να κανο­νί­ζει, δηλα­δή να επι­τι­μά τον βλά­σφη­μον. Έχει για τον ανή­θι­κο, έχει για τον κλέ­φτη, έχει για τον μέθυ­σο, έχει, έχει, έχει, έχει, αλλά για τον βλά­σφη­μο δεν υπάρ­χει κανέ­νας κανό­νας. Για­τί; Είναι πολύ απλό. Για­τί είναι ακα­τα­νόη­το και αδια­νόη­το άνθρω­πος που βαφτί­στη­κε στο όνο­μα του Αγί­ου Τρια­δι­κού Θεού και είναι Χρι­στια­νός, να βλα­σφη­μά τον Κύριό του. Είναι ακα­τα­νόη­το. Αμέ­σως εκπί­πτει από το όνο­μα «Χρι­στια­νός». Αγα­πη­τοί μου, αυτά πρέ­πει να μας κάνουν να σκε­φθού­με πολύ σοβα­ρά και να τρο­μά­ξο­με πραγ­μα­τι­κά.

Αλλά ας πού­με ακό­μη δύο λόγια γι’ αυτά τα αλλε­πάλ­λη­λα κατε­βά­σμα­τα της γλώσ­σης μας, αυτό το ασυγ­κρά­τη­τον κακόν, που λέγει ο άγιος Ιάκω­βος ο Αδελ­φό­θε­ος. Έρχε­ται τώρα η γλώσ­σα μας να δημιουρ­γή­σει έναν πνευ­μα­τι­κόν κανι­βα­λι­σμόν. Να φάει τον άλλον, να τον φάει με τα δόν­τια της συκο­φαν­τί­ας. Λέγει κάπου ο Ιερός Χρυ­σό­στο­μος: «Λες ότι νηστεύ­εις. Ναι. Δεν τρως», λέει, «κρέ­ας, αλλά μπή­γεις τα δόν­τια σου με την κατη­γο­ρία, σε αδελ­φι­κά κρέ­α­τα. Δηλα­δή στους αδελ­φούς σου. Τους κατη­γο­ρείς· και, χει­ρό­τε­ρα, τους συκο­φαν­τείς». Συνε­πώς, αγα­πη­τοί μου, βλέ­πε­τε ότι εδώ η συκο­φαν­τία είναι κάτι φοβε­ρό. Τι είναι; Έρχε­ται να εκθέ­σει ονό­μα­τα άψο­γα, να στιγ­μα­τί­σει υπο­λή­ψεις ανε­πί­λη­πτες, να καταρ­ρα­κώ­σει υπάρ­ξεις. Είναι τόσο φοβε­ρό πράγ­μα η συκο­φαν­τία, ώστε να λέγει ο Ψαλ­μω­δός: «Φύλα­ξόν με ἀπὸ συκο­φαν­τί­ας ἀνθρώ­πων, καὶ φυλά­ξω τόν νόμον Σου». Κύριε, κάνω μια συμ­φω­νία μαζί σου. Εσύ φύλα­ξέ με από τη συκο­φαν­τία των ανθρώ­πων κι εγώ θα τηρή­σω τις εντο­λές Σου.

Και ξέρε­τε, όταν φύγει η συκο­φαν­τία, δεν γυρί­ζει πίσω. Κάνει φτε­ρά και φεύ­γει. Είναι πασί­γνω­στο εκεί­νο το ανέκ­δο­το… με δυο λόγια μόνο, που μια γυναί­κα πήγε κι εξο­μο­λο­γή­θη­κε και είπε ότι συκο­φαν­τεί! Πώς να απο­κα­τα­στή­σει τώρα; Της λέει ο πνευ­μα­τι­κός: «Πήγαι­νε να αγο­ρά­σεις μία κότα από την αγο­ρά. Ώσπου να έρθεις εδώ, θα την μαδάς στον δρό­μο την κότα». Την μαδού­σε αυτή την κότα και όταν ήρθε, του έφε­ρε την κότα χωρίς φτε­ρά. Της λέγει: «Τώρα πήγαι­νε σε όλο το μήκος του δρό­μου που μαδού­σες την κότα, να μου μαζέ­ψεις τα φτε­ρά!». «Πάτερ μου, δεν μαζεύ­ον­ται τα φτε­ρά». «Έτσι δεν μαζεύ­ε­ται η συκο­φαν­τία!», της λέγει ο πνευ­μα­τι­κός. Τι να περι­σώ­σεις; Τι να πεις; «Άνθρω­ποι, ξέρε­τε, εγώ ήμου­να συκο­φάν­της και είπα για εκεί­νον και για εκεί­νον;». Δεν θα σε πιστέ­ψουν. Θα πιστέ­ψουν τη συκο­φαν­τία σου. Είναι φοβε­ρό πράγ­μα, αγα­πη­τοί μου η συκο­φαν­τία. Είναι φοβε­ρό.

Αλλά κι ακό­μη κάτι άλλο. Είναι η κολα­κεία. Ξέρε­τε η κολα­κεία τι είναι; Εκεί­νος που σε πλη­σιά­ζει, σου λέει γλυ­κά λόγια. Δεν τα έχεις αυτά, δεν τα αξί­ζεις. Διό­τι απο­σκο­πεί από σένα κάτι. Κάτι θέλει να βγά­λει. Μέχρι ακό­μα και να σε υπο­σκε­λί­σει, να σε ανα­τρέ­ψει. Ο κόλα­κας είναι ένα πρό­σω­πο χαμερ­πέ­στα­τον. Κάπο­τε ρώτη­σαν ποια θηρία δαγ­κώ­νουν θανά­σι­μα. Κι αυτός απήν­τη­σε: «Στα βου­νά», λέγει, «είναι οι λύκοι και οι τίγρεις και οι ύαι­νες. Αλλά στις πόλεις είναι οι κόλα­κες». Είναι φοβε­ρό πράγ­μα η κολα­κεία και χαϊ­δεύ­ει τον εγωι­σμό, τη ματαιο­δο­ξία του ανθρώ­που, γι΄αυτό ο άνθρω­πος δεν αντι­λαμ­βά­νε­ται εύκο­λα την κολα­κεία. Κι αν ο κόλα­κας είναι και μάστο­ρας, τότε ξέρει πόσο θα πει, πότε θα πει, πώς θα το πει, για να επι­τύ­χει τελι­κά του σκο­πού του.

Αγα­πη­τοί μου, βλέ­πε­τε, βλέ­πε­τε τι πτώ­σεις υπάρ­χουν της γλώσ­σης; Πρέ­πει να προ­σέ­χου­με. Πρέ­πει η γλώσ­σα μας να είναι μαζε­μέ­νη. «Θοῦ, Κύριε, φυλακὴν τῷ στό­μα­τί μου καὶ θύραν περιοχῆς περὶ τὰ χεί­λη μου». «Βάλε», λέγει, «πόρ­τα, φυλα­κή, φύλα­κα, σκο­πό, σκο­πιά στο στό­μα μου, «καὶ θύραν περιοχῆς περὶ τὰ χεί­λη μου» και πόρ­τα στα χεί­λη μου να μπο­ρώ να την κλεί­νω και να την ανοί­γω όπο­τε πρέ­πει και όπο­τε θέλω». Και όχι να είναι ξέφρα­γο αμπέ­λι το στό­μα μου και να ξεφουρ­νί­ζει ό,τι κατέ­βη από το μυα­λό μου και από τη βρώ­μι­κη καρ­διά μου στη γλώσ­σα μου, για να το πετά­ξω έξω.

Αγα­πη­τοί μου, σήμε­ρα η Εκκλη­σία μας γιορ­τά­ζει τη μνή­μη του αγί­ου Εφραίμ του Σύρου· που είναι η δόξα της Συρια­κής Εκκλη­σί­ας. Μαζί με τον άγιον Ισα­άκ τον Σύρον, είναι οι δύο δόξες της συρια­κής Εκκλη­σί­ας. Ορθό­δο­ξοι Πατέ­ρες. Τα κεί­με­νά τους κυκλο­φο­ρούν. Και ευτυ­χείς εκεί­νοι που δια­βά­ζουν τα κεί­με­νά τους. Είναι θαυ­μά­σια, βαθύ­τα­τα και πνευ­μα­τι­κό­τα­τα.Επι­τρέ­ψα­τέ μου, λοι­πόν, μια που γιορ­τά­ζει σήμε­ρα ο άγιος Εφραίμ ο Σύρος, να κλεί­σου­με το θέμα μας με κάτι που λέγει σε μία παραί­νε­σή του, είναι η 43^η παραί­νε­σις του. Ακού­σα­τέ την. Σε μετά­φρα­ση:

«Τολ­μάς, άνθρω­πε, να ανοί­γεις το στό­μα σου άφο­βα και να αφή­νεις βλά­σφη­μα λόγια κατά του ουρα­νού; Και δεν φοβά­σαι μήπως πύρι­νο δρε­πά­νι πέσει στο σπι­τι­κό σου, όπως στο όρα­μα που είδε ο προ­φή­της, ωσό­του σε εξα­φα­νί­σει; Ή μήπως νομί­ζεις ότι με τον τρό­πον αυτόν δεί­χνεις παλι­κα­ριά; Σε βεβαιώ­νω όχι! Για­τί με τον τρό­πον αυτόν στην κατα­στρο­φή ολο­τα­χώς φθά­νεις. Μολύ­νεις ακό­μη και τις ψυχές εκεί­νων που σε ακούν, και γίνε­σαι του δια­βό­λου συνερ­γά­της. Το στό­μα αυτό που ο Θεός σου εδη­μιούρ­γη­σε για να Τον δοξο­λο­γείς, εσύ το γέμι­σες με της γλώσ­σας την πικρά­δα.

Πάψε λοι­πόν άνθρω­πε. Μήπως ο Λόγος, που εσύ κατα­φρο­νείς, ο Ιησούς Χρι­στός, που εσύ κατα­φρο­νείς, γίνει φλό­γα και σε κατα­κά­ψει. Μην απα­τά­σαι, άνθρω­πε, για­τί δεν θα μπο­ρέ­σεις να ξεφύ­γεις από τα χέρια του Πλά­στου σου, που τώρα εσύ βρί­ζεις. Ως πότε λοι­πόν θα παρορ­γί­ζο­με Εκεί­νον που μας έδω­σε τόσα αγα­θά; Αυτόν που από το χώμα μας έπλα­σε και μας έδω­κε το φύση­μα το δικό Του και μας έκα­νε κυρί­ους της δημιουρ­γί­ας Του; Αυτός που μας φυλά­ει όταν κοι­μό­μα­στε; Αυτός που μας σκε­πά­ζει όταν ξυπνά­με; Αυτός που μας τρέ­φει όταν πει­νά­με και μας ντύ­νει όταν είμα­στε γυμνοί; Μας παρη­γο­ρεί όταν λιπο­ψυ­χού­με, μας παι­δα­γω­γεί και μας ελε­εί. Αυτός, τέλος, και τον μονο­γε­νή Του Υιόν παρέ­δω­κε για όλων μας την ζωήν. Ας μετα­νο­ή­σου­με λοι­πόν, αδελ­φοί μου. Ως πότε θα πικραί­νου­με τον Πλά­στη μας; Αν χάσου­με το λιμά­νι, πώς θα σωθού­με όταν ξεσπά­σει η φουρ­τού­να; Αν παρορ­γί­σου­με τον Κύριο, πού θα κατα­φύ­γο­με σε ώρα θλί­ψε­ως και ανάγ­κης; Ας προ­σέλ­θου­με από δω και μπρος στον φιλάν­θρω­πο και αμνη­σί­κα­κο Κύριο, ζητών­τας φύλαγ­μα στο στό­μα μας και θύραν περιο­χής στα χεί­λη μας».

Αυτά, αγα­πη­τοί μου, λέγει ο άγιος Εφραίμ ο Σύρος. Και ο Κύριος βεβαιώ­νει: «Λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι πᾶν ῥῆμα ἀργὸν, ὃ ἐὰν λαλή­σω­σιν οἱ ἄνθρω­ποι», μια μάταιη κου­βέν­τα, «ἀποδώ­σου­σι περὶ αὐτοῦ λόγον ἐν ἡμέρᾳ κρί­σε­ως», θα δώσουν λόγο στον Θεό. «Ἐκ γὰρ τῶν λόγων σου δικαιω­θήσῃ καὶ ἐκ τῶν λόγων σου κατα­δι­κα­σθήσῃ». Για­τί από τα λόγια σου ή θα δικαιω­θείς ή θα κατα­δι­κα­στείς.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

και με απρο­σμέ­τρη­τη ευγνω­μο­σύ­νη στον πνευ­μα­τι­κό μας καθο­δη­γη­τή  μακα­ρι­στό γέρον­τα Αθα­νά­σιο Μυτι­λη­ναίο,

μετα­φο­ρά της απο­μα­γνη­το­φω­νη­μέ­νης ομι­λί­ας σε ηλε­κτρο­νι­κό κεί­με­νο και επι­μέ­λεια: Ελέ­νη Λιναρ­δά­κη, φιλό­λο­γος

ΠΗΓΕΣ:

• Απο­μα­γνη­το­φώ­νη­ση ομι­λί­ας δια χει­ρός του αξιο­τί­μου κ. Αθα­να­σί­ου Κ.

• http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/omiliai_kyriakvn/omiliai_kyriakvn_468.mp3

Ο ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ

ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΛΩΝΗ ΖΑΚΧΑΙΟΥ

Για προ­η­γού­με­νες ομι­λί­ες πνευ­μα­τι­κού περιε­χο­μέ­νου που απευ­θύ­να­με προς τη δική σας αγά­πη πήρα­με αφορ­μή από όσα εξι­στο­ρεί ο ευαγ­γε­λι­στής Λου­κάς σχε­τι­κά με τη θερα­πεία ανθρώ­πων που ήταν ως προς το σώμα λεπροί και τυφλοί. Σήμε­ρα, ωστό­σο, ως θέμα της ομι­λί­ας μας θα έχου­με τον κάτοι­κο της Ιερι­χούς Ζακ­χαίο, που ήταν τυφλός ως προς την ψυχή και την ανά­βλε­ψή του ως προς αυτήν .

Μεγά­λο επί­σης είναι και το θαύ­μα που διε­νερ­γή­θη­κε σε αυτόν και καθό­λου μικρό­τε­ρο από όσα επι­τε­λέ­στη­καν σε εκεί­νους. Διό­τι και αυτός είχε στο σκο­τά­δι τους εσω­τε­ρι­κούς οφθαλ­μούς της καρ­διάς, όπως ο τυφλός εκεί­νος (της Ιερι­χούς) είχε στο σκο­τά­δι τους οφθαλ­μούς που εξω­τε­ρι­κά είχε στο πρό­σω­πό του· διό­τι ούτε αυτός δεν μπο­ρού­σε, σύμ­φω­να με όσα μας ιστο­ρεί ο ευαγ­γε­λι­στής Λου­κάς, να δει τον Ιησού, και απαλ­λά­χθη­κε και αυτός από το πνευ­μα­τι­κό του σκο­τά­δι, με μόνο τον λόγο Εκεί­νου που και στην αρχή του κόσμου με μόνο τον λόγο Του δημιούρ­γη­σε το φως και καταύ­γα­σε όλη την αισθη­τή κτί­ση. Όπως δηλα­δή τότε, πριν να πει ο Θεός: «Γενη­θή­τω φῶς· καὶ ἐγένε­το φῶς(:ας γίνει φως, και έγι­νε φως)»[Γέν.1,3], υπήρ­χε βαθύ σκο­τά­δι επά­νω από την άβυσ­σο, έτσι και τώρα, πριν να πει προς τον Ζακ­χαίο ότι «σήμε­ρον γὰρ ἐν τῷ οἴκῳ σου δεῖ με μεῖναι (:σήμε­ρα πρέ­πει να μεί­νω στο σπί­τι σου)»[Λουκ.19,5], το φοβε­ρό σκο­τά­δι της φιλαρ­γυ­ρί­ας ήταν καθι­σμέ­νο επά­νω στην ψυχή αυτού του ανθρώ­που, ενώ η διά­νοιά του ήταν οπωσ­δή­πο­τε παρα­χω­μέ­νη μαζί με τον χρυ­σό σε σκο­τει­νούς τόπους, όπου θησαυ­ρί­ζε­ται από τους φιλάρ­γυ­ρους ο χρυ­σός και ο άργυ­ρος· «ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρὸς ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρ­δία ὑμῶν(:διό­τι εκεί όπου είναι ο θησαυ­ρός σας, εκεί θα είναι και η καρ­διά σας)»[Ματθ.6,21 και Λουκ.12,34], λέγει ο Κύριος.

Ας δού­με λοι­πόν πρώ­τα όσα ανα­φέ­ρει η διή­γη­ση του ευαγ­γε­λί­ου σχε­τι­κά με αυτόν. «Καὶ εἰσελθὼν διήρ­χε­το τὴν Ἱερι­χώ(:έπει­τα από λίγο ο Ιησούς μπή­κε στην Ιερι­χώ, και περ­νού­σε μέσα από την πόλη)». Τι είχε προ­η­γη­θεί; Αφού πρώ­τα καθά­ρι­σε τους λεπρούς από την αρρώ­στιά τους, αφού έδω­σε φως στους τυφλούς, αφού με τη φήμη που απέ­κτη­σε μέσω των θαυ­μα­τουρ­γι­κών θερα­πειών που επι­τέ­λε­σε σε τέτοιους ασθε­νείς ανθρώ­πους, μαζί με πολ­λούς άλλους προ­σείλ­κυ­σε και τον Ζακ­χαίο στον πόθο για να Τον δει. «Αφού λοι­πόν μπή­κε μέσα στην Ιερι­χώ ο Ιησούς, περ­νού­σε μέσα από την πόλη»· και όχι βέβαια μόνο την Ιερι­χώ, αλλά και την Ιου­δαία διερ­χό­ταν ο Κύριος, και τη Γαλι­λαία και γενι­κώς τη γη· διό­τι δεν ήλθε εδώ για να παρα­μεί­νει σωμα­τι­κώς, αν και έλα­βε σώμα σαν το δικό μας για να σώσει εμάς, όπως ευδό­κη­σε, αλλά και για να διέλ­θει και να ανε­βεί προς τον ουρα­νό από όπου κατήλ­θε, ανε­βά­ζον­τας μαζί και το δικό μας φύρα­μα και τοπο­θε­τών­τας το επά­νω από κάθε αρχή και εξου­σία· αλλά και κατά τον και­ρό της διδα­σκα­λί­ας Του διερ­χό­ταν περιο­δεύ­ον­τας όλο τον τόπο της Παλαι­στί­νης.

Όπως δηλα­δή στην αρχή της Δημιουρ­γί­ας συνή­γα­γε σε ένα δίσκο όλο το φως της ημέ­ρας και κατέ­στη­σε βασι­λιά της τον ήλιο, δεν τον άφη­σε όμως να στέ­κε­ται ακί­νη­τος, αλλά τον έχει κάνει να περι­πο­λεί· έτσι, συνά­πτον­τας το πλή­ρω­μα της θεό­τη­τας με το σώμα και υπο­δει­κνύ­ον­τας τον εαυ­τό Του ως βασι­λέα του παν­τός πραγ­μα­τι­κά επί­γειο και επου­ρά­νιο, ορα­τό και αόρα­το, με αρχή και αιώ­νιο, δεν δέχθη­κε να κάθε­ται επά­νω σε ένα τόπο, αλλά ευδό­κη­σε να περιέρ­χε­ται έως ότου απερ­γα­σθεί σωτη­ρία μόνι­μη και αδιά­κο­πη στο μέσο της γης, καθώς προ­α­νήγ­γει­λε ο Δαβίδ λέγον­τας: «Ὁ δὲ Θεὸς βασι­λεὺς ἡμῶν πρὸ αἰώνων, εἰργά­σα­το σωτη­ρί­αν ἐν μέσῳ τῆς γῆς(:Και όμως, παρό­λο που μας εγκα­τέ­λει­ψε ο Θεός, Αυτός είναι ο προ­αιώ­νιος βασι­λιάς μας. Αυτός εργά­στη­κε με θαύ­μα­τα τη σωτη­ρία μας ολο­φά­νε­ρα πάνω στη γη, ώστε να γίνει ξακου­στή σε όλο τον κόσμο)»[Ψαλμ.73,12]· διό­τι αυτήν την σωτη­ρία επι­τέ­λε­σε ο Κύριος περιερ­χό­με­νος από τόπο σε τόπο. Επει­δή λοι­πόν ο ήλιος δεν περι­πο­λεί γενι­κά όλον τον ουρα­νό, αλλά το μεσαίο μέρος του ζωδια­κού άξο­να, έτσι λοι­πόν και «ο Ήλιος της δικαιο­σύ­νης» Χριστός[βλ.Μαλαχ.4,1: «Καὶ ἀνατε­λεῖ ὑμῖν τοῖς φοβου­μέ­νοις τὸ ὄνομά μου ἥλιος δικαιο­σύ­νης καὶ ἴασις ἐν ταῖς πτέ­ρυ­ξιν αὐτοῦ(:Για σας όμως, οι οποί­οι ευλα­βεί­στε το Όνο­μά μου, θα ανα­τεί­λει ο Ήλιος της δικαιο­σύ­νης και στις ακτί­νες Του, που απλώ­νον­ται σαν πτέ­ρυ­γες, θα υπάρ­χει θερα­πεία και θα εξέλ­θε­τε χαρού­με­νοι και θα σκιρ­τή­σε­τε σαν τα μοσχά­ρια, τα οποία αφέ­θη­καν ελεύ­θε­ρα από τους δεσμούς τους)»], περιερ­χό­με­νος σε όση έκτα­ση χρεια­ζό­ταν το μέσο της κατοι­κού­με­νης από τις ζων­τα­νές υπάρ­ξεις, διερ­χό­ταν τα μέρη Του, και έτσι αφού εισήλ­θε, διερ­χό­ταν την Ιερι­χώ.

Λέγει ο ιερός Ευαγ­γε­λι­στής: «Καὶ ἰδοὺ ἀνὴρ ὀνόμα­τι καλού­με­νος Ζακ­χαῖος, καὶ αὐτὸς ἦν ἀρχι­τε­λώ­νης, καὶ οὗτος ἦν πλού­σιος, καὶ ἐζήτει ἰδεῖν τὸν Ἰησοῦν τίς ἐστι, καὶ οὐκ ἠδύνα­το ἀπὸ τοῦ ὄχλου, ὅτι τῇ ἡλικίᾳ μικρὸς ἦν(:Εκεί υπήρ­χε ένας άνθρω­πος που ονο­μα­ζό­ταν Ζακ­χαί­ος. Αυτός ήταν αρχι­τε­λώ­νης και πολύ πλού­σιος. Και προ­σπα­θού­σε να δει τον Ιησού ποιος είναι, αλλά δεν μπο­ρού­σε. Διό­τι υπήρ­χε μεγά­λη συρ­ροή λαού, και αυτός ήταν κον­τός στο ανά­στη­μα και σκε­πα­ζό­ταν από το πλή­θος)»[Λουκ.9,2–3]. Και όχι μόνο ήταν μικρό­σω­μος, αλλά βρι­σκό­ταν και μακριά από τον Ιησού• διό­τι αν πλη­σί­α­ζε, έστω και μικρό­σω­μος, δεν θα δυσκο­λευό­ταν να Τον δει. Εγώ μάλι­στα νομί­ζω ότι αυτός και ελκυό­ταν και ανα­κο­πτό­ταν με άρρη­το τρό­πο από τη θεία δύνα­μη του Ιησού· ελκυό­ταν δηλα­δή, επει­δή είχε τρό­πο χρη­στό και ψυχή κατάλ­λη­λη για την καλ­λιέρ­γεια της αρε­τής, γι’ αυτό κι επι­θυ­μού­σε κι επι­χει­ρού­σε να δει τον Ιησού· παρεμ­πο­δι­ζό­ταν όμως ταυ­τό­χρο­να και από τη θεία δύνα­μη, διό­τι αιχ­μα­λω­τί­σθη­κε από όσα είναι αντί­θε­τα με όσα ορί­ζει ο Χρι­στός να πολι­τευό­μα­στε στη ζωή μας, δηλα­δή από την εξά­σκη­ση του αισχρο­κερ­δούς επαγ­γέλ­μα­τος του τελώ­νη και τον πλού­το.

Αυτά νομί­ζω υπο­δει­κνύ­ον­τας και ο ευαγ­γε­λι­στής στους συνε­τούς με λίγα λόγια, εφό­σον μεν ο Ζακ­χαί­ος ήταν θαυ­μά­σιος στους τρό­πους, είπε γι’ αυτόν: «Καὶ ἰδοὺ ἀνὴρ ὀνόμα­τι καλού­με­νος Ζακ­χαῖος (:Εκεί υπήρ­χε ένας άνθρω­πος που ονο­μα­ζό­ταν Ζακ­χαί­ος)», εφό­σον όμως ήταν πια­σμέ­νος στους βρό­χους της κακί­ας, πρό­σθε­σε «καὶ αὐτὸς ἦν ἀρχι­τε­λώ­νης, καὶ οὗτος ἦν πλού­σιος (:και αυτός ήταν αρχι­τε­λώ­νης, και αυτός ήταν βέβαια πλού­σιος)». Πραγ­μα­τι­κά, από τη μία πλευ­ρά η φρά­ση: «Εκεί υπήρ­χε ένας άνθρω­πος» λέγε­ται στις περι­πτώ­σεις των αξιό­λο­γων ανθρώ­πων που δεν ανή­κουν στους πολ­λούς. Και προς αυτό τεί­νει η ανα­φο­ρά του ονό­μα­τος του ανδρός· διό­τι δεν ήταν από εκεί­νους, για τους οποί­ους λέγει ο Δαβίδ: «Οὐ μὴ μνη­σθῶ τῶν ὀνομά­των αὐτῶν διὰ χει­λέ­ων μου(:Τα ονό­μα­τα των ασε­βών αυτών ανθρώ­πων αλλά και των μιση­τών θεών τους, δε θα τα θυμη­θώ ποτέ και ούτε θα τα ανα­φέ­ρω με τα χεί­λη μου)»[Ψαλμ.15,4].

Το ότι όμως ο ευαγ­γε­λι­στής έδω­σε μαρ­τυ­ρία ότι δεν ήταν μονά­χα ένας απλός τελώ­νης, αλλά και αρχι­τε­λώ­νης και γι’ αυτό πλού­σιος, έδει­ξε ότι αυτός ξεχώ­ρι­ζε πάρα πολύ για την κακία του. Αλλά επει­δή ο Ζακ­χαί­ος, ως μικρό­σω­μος και απο­μα­κρυ­σμέ­νος από εκεί που βρι­σκό­ταν ο Ιησούς, δεν μπο­ρού­σε να Τον δει, λέγει ο ευαγ­γε­λι­στής ότι «καὶ προ­δραμὼν ἔμπρο­σθεν ἀνέβη ἐπὶ συκο­μο­ρέ­αν, ἵνα ἴδῃ αὐτόν, ὅτι ἐκεί­νης ἤμελ­λε διέρ­χε­σθαι(:και έτρε­ξε λοι­πόν μπρο­στά από το πλή­θος που συνό­δευε τον Ιησού και ανέ­βη­κε σαν να ήταν μικρό παι­δί σε μία συκο­μου­ριά για να Τον δει, διό­τι από το δρό­μο εκεί­νο στον οποίο βρι­σκό­ταν το δέν­τρο αυτό θα περ­νού­σε ο Ιησούς)»[Λουκ. 19,4]. Παρα­τή­ρη­σε την σφο­δρό­τη­τα του πόθου και ανα­λο­γί­σου από αυτό ποιος ήταν ο τρό­πος του. Όταν δηλα­δή δεν μπό­ρε­σε να δια­σπά­σει τον όχλο, δεν απο­γο­η­τεύ­θη­κε, αλλά περισ­σό­τε­ρο προ­σέ­τρε­ξε και δεν απο­μα­κρύν­θη­κε από τον πόθο, αλλά από τον όχλο· και αφού προ­πο­ρεύ­θη­κε, ανέ­βη­κε σε μία συκο­μο­ρέα που ήταν φυτε­μέ­νη κον­τά στο δρό­μο, για να δει από εκεί τον Ποθού­με­νο.

Και εκεί­νος έκα­νε αυτές τις ενέρ­γειες με σαφή συγ­χρό­νως και φιλό­θεο τρό­πο, με κεν­τρί­σμα­τα πόθου πλητ­τό­με­νος και προ­τρέ­χον­τας στην οδό, με φτε­ρά πόθου ανυ­ψού­με­νος και ανε­βαί­νον­τας στο δέν­δρο. Και τι έκα­νε ο Ιησούς, η Ενυ­πό­στα­τη σοφία του ανάρ­χου Πατρός, Αυτός που λέγει μέσω του Σολο­μών­τος: «Ἐγὼ τοὺς ἐμὲ φιλοῦντας ἀγαπῶ, οἱ δὲ ἐμὲ ζητοῦντες εὑρήσου­σι χάριν(: Εγώ αγα­πώ όσους με αγα­πούν· και όσοι με αγα­πούν, με βρί­σκουν. Και έτσι απο­κτούν χάρη εκ μέρους του Θεού και δόξα εκ μέρους των ανθρώ­πων)»[Παροιμ.8,17]· «ὅτι τοὺς ἀξίους αὐτῆς αὕτη περιέρ­χε­ται ζητοῦσα καὶ ἐν ταῖς τρί­βοις φαν­τά­ζε­ται αὐτοῖς εὐμενῶς καὶ ἐν πάσῃ ἐπινοίᾳ ὑπαντᾷ αὐτοῖς(:επει­δή η ίδια η σοφία του Θεού περιέρ­χε­ται εδώ και εκεί και ανα­ζη­τεί τους αξί­ους της. Ολό­λαμ­πρη και ευμε­νής παρου­σιά­ζε­ται στους δρό­μους της ζωής τους, και σε κάθε σκέ­ψη τους τούς βοη­θά­ει πάν­το­τε)»[Σοφ.Σολ.6,16];

Φθά­νει τον Ζακ­χαίο, τον βλέ­πει πρώ­τος, τον προ­σφω­νεί με πολύ φιλι­κό τρό­πο και του υπό­σχε­ται ότι θα τον επι­σκε­φτεί και θα μεί­νει στο σπί­τι του. Διό­τι, όπως λέγει ο ευαγ­γε­λι­στής: «Καὶ ὡς ἦλθεν ἐπὶ τὸν τόπον(:Αμέ­σως μόλις έφθα­σε στο σημείο εκεί­νο)», όπου δηλα­δή η συκο­μο­ρέα βάστα­ζε τον Ζακ­χαίο σαν ουρά­νιο καρ­πό λόγω του ενθέ­ου πόθου του, «ἀναβλέ­ψας ὁ Ἰησοῦς εἶδεν αὐτὸν καὶ εἶπε πρὸς αὐτόν· Ζακ­χαῖε, σπεύ­σας κατά­βη­θι· σήμε­ρον γὰρ ἐν τῷ οἴκῳ σου δεῖ με μεῖναι (:σήκω­σε τα μάτια Του ο Ιησούς και τον είδε˙ και χωρίς να τον γνω­ρί­ζει από παλαιό­τε­ρα τον φώνα­ξε με το όνο­μά του και του είπε: ‘’Ζακ­χαίε, κατέ­βα γρή­γο­ρα, διό­τι σήμε­ρα πρέ­πει να μεί­νω στο σπί­τι σου, σύμ­φω­να με τη θεία βου­λή που προ­ε­τοι­μά­ζει η σωτη­ρία σου’’)».

Μου φαί­νε­ται ότι δεν ανα­γνώ­ρι­ζαν εύκο­λα τον Ιησού ανά­με­σα στον όχλο απλά και μόνο αν Τον έβλε­παν, αυτοί που δεν Τον είχαν δει προ­η­γου­μέ­νως, διό­τι περ­πα­τού­σε με σεμνό­τη­τα και δεν είχε τίπο­τε δια­φο­ρε­τι­κό από τους πολ­λούς, αλλά και ότι δεν ήταν δυνα­τό να επι­τύ­χει κανείς να Τον δει κατά πρό­σω­πο από ψηλά, διό­τι συνή­θως έσκυ­βε ταπει­νά προς τον εαυ­τό Του. Γι’ αυτό και Εκεί­νος που γνω­ρί­ζει τις καρ­διές των ανθρώ­πων και που είδε τον ενδό­μυ­χο πόθο του Ζακ­χαί­ου, τον προ­σφω­νεί και καλεί με το όνο­μά του αυτόν που δεν είχε δει ποτέ προ­η­γου­μέ­νως πρό­σω­πο με πρό­σω­πο, για να του δεί­ξει την όψη Του από φιλαν­θρω­πία και να γνω­ρί­σει με ευγέ­νεια τον εαυ­τό Του σε εκεί­νον που Τον ποθού­σε και να του δεί­ξει ότι δεν ποθεί αυτός μόνο να δει τον Δημιουρ­γό, αλλά και ποθεί­ται και ο ίδιος από τον Δημιουρ­γό του. Και επι­πλέ­ον μάλι­στα και τον παρο­τρύ­νει να σπεύ­σει στο σπί­τι του, ώστε με αφθο­νία να πρά­ξει και να απο­κο­μί­σει τα τέλη της θεο­φι­λί­ας από Αυτόν που δίνει με το παρα­πά­νω όσα ζητού­με ή σκε­πτό­μα­στε.

«Καὶ σπεύ­σας κατέ­βη(:Τότε ο Ζακ­χαί­ος)», λέγει, «καὶ ὑπεδέ­ξα­το αὐτὸν χαί­ρων(: κατέ­βη­κε γρή­γο­ρα και Τον υπο­δέ­χθη­κε στο σπί­τι του με χαρά)»[Λουκ.19,6]. Διό­τι αυτός που πριν Τον δει, τρέ­χει προ­κει­μέ­νου να Τον δει και πράτ­τει τα πάν­τα, ώστε να το επι­τύ­χει, πώς δεν θα έσπευ­δε, όταν Τον είδε και Τον άκου­σε, και μάλι­στα όταν δέχθη­κε τέτοια επαγ­γε­λία; Μόλις λοι­πόν είδε ότι και η επαγ­γε­λία πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε, αυτός ο ίδιος χαι­ρό­ταν που βρι­σκό­ταν μαζί με Εκεί­νον που ποθού­σε να συναν­τή­σει και ήδη γευό­ταν τις άφθαρ­τες χάρι­τες από την ίδια την Πηγή· αυτοί όμως που έβλε­παν όσα συνέ­βαι­ναν, επει­δή δεν έβλε­παν με σύνε­ση, λέγει ο ευαγ­γε­λι­στής: «καὶ ἰδόν­τες πάν­τες διε­γόγ­γυ­ζον λέγον­τες ὅτι παρὰ ἁμαρ­τωλῷ ἀνδρὶ εἰσῆλθε καταλῦσαι(:μουρ­μού­ρι­ζαν μετα­ξύ τους με αγα­νά­κτη­ση και σχο­λί­α­ζαν περι­φρο­νη­τι­κά τον Ιησού λέγον­τας ότι μπή­κε να μεί­νει και να ανα­παυ­θεί στο σπί­τι ενός αμαρ­τω­λού ανθρώ­που)»[Λουκ.19,7].

Αλλά ο τελώ­νης, συνα­γω­νι­ζό­με­νος σε φιλο­τι­μία Αυτόν που όχι μόνο κατέ­βη­κε έως εμάς με σάρ­κα, αλλά και από άφα­τη φιλαν­θρω­πία σήκω­σε τον ονει­δι­σμό μας: «Στα­θεὶς δὲ Ζακ­χαῖος εἶπε πρὸς τὸν Κύριον (:Στά­θη­κε μπρο­στά στον Κύριο και είπε)»[Λουκ.19,8]· το ότι μάλι­στα στά­θη­κε όρθιος είναι δείγ­μα βέβαι­ης γνώ­μης, θαρ­ρα­λέ­ας και ταπει­νής συγ­χρό­νως· αφού λοι­πόν στά­θη­κε και απο­στό­μω­σε με παρ­ρη­σία τους κατη­γό­ρους, είπε προς τον Ιησού: «Ἰδοὺ τὰ ἡμίση τῶν ὑπαρ­χόν­των μου, Κύριε, δίδω­μι τοῖς πτω­χοῖς, καὶ εἴ τινός τι ἐσυκο­φάν­τη­σα, ἀποδί­δω­μι τετρα­πλοῦν(:Ιδού, Κύριε, τα μισά από τα υπάρ­χον­τά μου τα δίνω ελεη­μο­σύ­νη στους φτω­χούς, και αν τυχόν ως τελώ­νης μετα­χει­ρί­στη­κα συκο­φαν­τί­ες, ψεύ­τι­κες καταγ­γε­λί­ες και ανα­φο­ρές για να αδι­κή­σω κάποιον σε κάτι, του το γυρί­ζω πίσω τετρα­πλά­σιο)»[Λουκ.19,8]. Και παρου­σια­ζό­με­νος με αυτόν τον τρό­πο δίκαιος, διέ­λυ­σε τον ονει­δι­σμό όσων γόγ­γυ­ζαν προς τον Κύριο που έλε­γαν «ότι μπή­κε να μεί­νει και να ανα­παυ­θεί στο σπί­τι ενός αμαρ­τω­λού ανθρώ­που»· διό­τι, αφού απέ­δω­σε νομί­μως τετρα­πλά­σια όσα με εκβια­σμό είχε μαζέ­ψει, απο­μα­κρύν­θη­κε πραγ­μα­τι­κά από το κακό, ενώ αφού διέ­νει­με τα μισά από τα υπάρ­χον­τά του στους πτω­χούς έπρα­ξε το αγα­θό και φάνη­κε ότι σε όλα είχε καθα­ρι­στεί.

Επο­μέ­νως, ο Κύριος προς μεν τους Φαρι­σαί­ους έλε­γε: «Πλὴν τὰ ἐνόν­τα δότε ἐλεη­μο­σύ­νην, καὶ ἰδοὺ ἅπαν­τα καθαρὰ ὑμῖν ἔσται(:Δώστε όμως ελεη­μο­σύ­νη εκεί­να που είναι μέσα στο ποτή­ρι και την πια­τέ­λα, και γίνε­τε ευερ­γε­τι­κοί στους άλλους με τα αγα­θά σας˙ κι έτσι, όλα όσα τρώ­τε τότε θα σας γίνουν καθα­ρά, έστω κι αν τα τρώ­τε χωρίς να πλυ­θεί­τε προ­η­γου­μέ­νως)»[Λουκ.11,41], τώρα όμως απο­φα­σί­ζον­τας σε σχέ­ση με τέτοιες πρά­ξεις έμπρα­κτης μετά­νοιας και παίρ­νον­τας από τον ίδιο τον μετα­νο­η­μέ­νο και ελε­ή­μο­να πλέ­ον Ζακ­χαίο την απο­λο­γία προς όσους γόγ­γυ­ζαν εναν­τί­ον του, λέγει: «Σήμε­ρον σωτη­ρία τῷ οἴκῳ τούτῳ ἐγένε­το, καθό­τι καὶ αὐτὸς υἱὸς Ἀβρα­άμ ἐστιν(:Σήμε­ρα με την επί­σκε­ψή μου στο σπί­τι αυτό ήλθε η σωτη­ρία τόσο στον οικο­δε­σπό­τη όσο και στους δικούς του. Και έπρε­πε να σωθεί και ο αρχι­τε­λώ­νης αυτός, διό­τι κι αυτός είναι γιος και από­γο­νος του Αβρα­άμ, όπως κι εσείς που δια­μαρ­τύ­ρε­στε. Και σ’ αυτόν λοι­πόν έδω­σε ο Θεός την υπό­σχε­ση της σωτη­ρί­ας)», ως ένας άνθρω­πος που έγι­νε τώρα πιστός, ως ένας άνθρω­πος πλέ­ον δίκαιος και φιλό­ξε­νος και φιλό­πτω­χος. Διό­τι «ἦλθε γὰρ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώ­που ζητῆσαι καὶ σῶσαι τὸ ἀπολω­λός(:έπρε­πε λοι­πόν να συν­τε­λέ­σω στη σωτη­ρία αυτή του Ζακ­χαί­ου, διό­τι ο Υιός του ανθρώ­που ήλθε από τον ουρα­νό στη γη για ν’ ανα­ζη­τή­σει και να σώσει όλη την ανθρω­πό­τη­τα, που σαν χαμέ­νο πρό­βα­το κιν­δύ­νευε να πεθά­νει μέσα στην αμαρ­τία)»[Λουκ.19,10], λέγον­τας εκεί­νο ακρι­βώς προς όσους γόγ­γυ­ζαν, ότι «εισήλ­θα μεν στο σπί­τι αμαρ­τω­λού για να βρω κατά­λυ­μα, αλλά το έκα­να για να τον μετα­βάλ­λω και να τον σώσω, απο­δει­κνύ­ον­τάς τον σε όλους αντί φιλάρ­γυ­ρο που ήταν πριν, τώρα φιλό­θεο, αντί άδι­κο που ήταν πριν, τώρα δίκαιο, αντί αφι­λό­ξε­νο που ήταν πριν, τώρα φιλό­ξε­νο, αντί ασυμ­πα­θή που ήταν πριν, τώρα πλέ­ον ελε­ή­μο­να, όπως τον βλέ­πε­τε να γίνε­ται τώρα».

Βλέ­πε­τε λοι­πόν όλοι τον Ζακ­χαίο, πώς αγά­πη­σε και ζήτη­σε, και αγα­πή­θη­κε και προ­ση­λώ­θη­κε και εξοι­κειώ­θη­κε με τον Χρι­στό; Όποιος επο­μέ­νως είναι τελώ­νης ή αρχι­τε­λώ­νης που πλου­τί­ζει από το έργο του με κακό και άνο­μο τρό­πο και συνά­ζει άδι­κα πλού­τη, ας μιμη­θεί την πορεία του αρχι­τε­λώ­νη αυτού προς την σωτη­ρία, και ας επι­στρέ­φει και σκορ­πί­ζει με τρό­πο θεά­ρε­στο και ψυχο­σω­τή­ριο, όσα θησαύ­ρι­σε με τρό­πο εφά­μαρ­το και ολέ­θριο για την ψυχή του. Όποιος είναι πτω­χός, επει­δή έγι­νε θύμα αρπα­γής ή για άλλον λόγο, ας είναι ευχα­ρι­στη­μέ­νος· διό­τι έχει την σωτη­ριώ­δη πτω­χεία, και μάλ­λον ας την κάνει αυτός σωτη­ριώ­δη μέσω της ευχα­ρι­στί­ας, προς την οποία κατα­φεύ­γον­τας με προ­θυ­μία και ο πλού­σιος τελώ­νης σώθη­κε, όπως ακού­σα­τε τώρα σχε­τι­κά με αυτόν στη διή­γη­ση του ευαγ­γε­λί­ου. Αυτά λοι­πόν ως προς την διή­γη­ση.

Στη συνέ­χεια λοι­πόν παρα­κο­λου­θεί­στε με προ­σο­χή όσοι έχε­τε διεισ­δυ­τι­κό­τε­ρο τρό­πο σκέ­ψης. Επει­δή δηλα­δή το όνο­μα Ζακ­χαί­ος σημαί­νει «δικαιού­με­νος», παρα­κα­λώ κατα­νόη­σε από αυτό τους Φαρι­σαί­ους που δικαιώ­νουν τους εαυ­τούς τους, που είναι σαν να ασκούν και αυτοί το αισχρο­κερ­δές επάγ­γελ­μα του τελώ­νη κατά κάποιον τρό­πο, όπως λέγει ο Κύριος στα ευαγ­γέ­λια, «κατα­τρώ­γον­τας τα σπί­τια και την περιου­σία των χηρών και προ­σευ­χό­με­νοι επι­δει­κτι­κά πολ­λή ώρα» [βλ.Ματθ.23,13:«Οὐαὶ δὲ ὑμῖν, γραμ­μα­τεῖς καὶ Φαρι­σαῖοι ὑποκρι­ταί, ὅτι κατε­σθί­ε­τε τὰς οἰκίας τῶν χηρῶν καὶ προ­φά­σει μακρὰ προ­σευ­χό­με­νοι· διὰ τοῦτο λήψε­σθε περισ­σό­τε­ρον κρῖμα(:Αλί­μο­νο σας, γραμ­μα­τείς και Φαρι­σαί­οι υπο­κρι­τές, διό­τι κατα­τρώ­τε τα σπί­τια και την περιου­σία των χηρών, εσείς που με πρό­σχη­μα και ευλά­βεια για σκο­πούς συμ­φε­ρον­το­λο­γι­κούς κάνε­τε μεγά­λες προ­σευ­χές˙ γι’ αυτό θα έχε­τε μεγα­λύ­τε­ρη κατα­δί­κη απ΄ τους άλλους αδί­κους και κλέ­φτες)».

Όταν λοι­πόν κάποιος από αυτούς ποθή­σει να οδη­γη­θεί σε επί­γνω­ση της αλή­θειας, ζητεί να δει και να γνω­ρί­σει, όπως ζητού­σε ο Ζακ­χαί­ος, τον Ιησού, αφού Αυτός είναι η αλή­θεια· μην μπο­ρών­τας όμως ως μικρό­σω­μος και μικρό­νους, κατά το παρά­δειγ­μα του μικρό­σω­μου Ζακ­χαί­ου, ανε­βαί­νει σε μια συκο­μο­ρέα, δηλα­δή στην ακρί­βεια του μωσαϊ­κού νόμου και των ιου­δαϊ­κών συνη­θειών, νομί­ζον­τας ότι από εκεί θα επι­τύ­χει την αλή­θεια, τόσο κατά τη γνώ­ση όσο και κατά την πρά­ξη. Και ο Κύριος, που διερ­χό­ταν από την νόμι­μη πολι­τεία, σαν από κάποια οδό, αφού είδε τον αγα­θό του σκο­πό και τον πόθο του για την αλή­θεια, απο­κα­λύ­πτει σε αυτόν τον εαυ­τό Του, και τον προ­σφω­νεί προ­σκα­λών­τας και τον δια­τάσ­σει να κατέ­βει από τη συκο­μο­ρέα, δηλα­δή να εγκα­τα­λεί­ψει τον μωσαϊ­κό νόμο που δεν καρ­πο­φο­ρεί τίπο­τε σπου­δαίο, και να σπεύ­σει στην χάρη και την κατά το ευαγ­γέ­λιο δια­γω­γή, από τα οποία μπο­ρεί να λάβει ένοι­κο τον Θεό και να καρ­πω­θεί τη σωτη­ρία.

Αυτός λοι­πόν, επει­δή υπά­κου­σε στο Λόγο καθώς δίδα­σκε και καλού­σε, όπως εκεί­νος ο Ναθα­να­ήλ (διό­τι και αυτόν τον είδε ο Χρι­στός να είναι κάτω από τη σκιά, δηλα­δή να ζει κατά τον σκιώ­δη βίο[βλ. Ιω.1,49: «Λέγει αὐτῷ Ναθα­να­ήλ· πόθεν με γινώ­σκεις; ἀπεκρί­θη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῷ· πρὸ τοῦ σε Φίλιπ­πον φωνῆσαι, ὄντα ὑπὸ τὴν συκῆν εἶδόν σε(:Του λέει ο Ναθα­να­ήλ: ‘’Από πού με ξέρεις; Και πώς γνω­ρί­ζεις την ειλι­κρί­νεια των μυστι­κών μου σκέ­ψε­ων και ελα­τη­ρί­ων;’’. Του απο­κρί­θη­κε τότε ο Ιησούς: ‘’Πριν ακό­μη σε φωνά­ξει ο Φίλιπ­πος, όταν ήσουν κάτω από τη συκιά και προ­σευ­χό­σουν μακριά από κάθε μάτι ανθρώ­που, εγώ με το υπερ­φυ­σι­κό και θείο μου βλέμ­μα σε είδα’’)»] ή ο μέγας Παύ­λος (διό­τι και αυτόν, που όπως λέγει για τον εαυ­τό του: «Κατὰ ζῆλον διώ­κων τὴν ἐκκλη­σί­αν, κατὰ δικαιο­σύ­νην τὴν ἐν νόμῳ γενό­με­νος ἄμεμ­πτος(:Από πραγ­μα­τι­κό ζήλο κατα­δί­ω­κα την Εκκλη­σία, και απο­δεί­χθη­κα άμεμ­πτος ως προς τη δικαιο­σύ­νη που προ­έρ­χε­ται από την αυστη­ρή τήρη­ση του νόμου. Κανείς δεν μπο­ρού­σε να με κατη­γο­ρή­σει για την παρα­μι­κρή παρά­βα­ση)»[Φιλιπ.3,6], πρώ­τος τον κοί­τα­ξε και τον προ­σκά­λε­σε ο Χρι­στός)· όποιος λοι­πόν υπα­κού­σει έτσι τον Λόγο που προ­σκα­λεί και διδά­σκει, γίνε­ται ακρι­βώς Ζακ­χαί­ος· και τα μισά των διδαγ­μά­των από τον νόμο που κατεί­χε προ­η­γου­μέ­νως, αφή­νει στους Ιου­δαί­ους τους πτω­χούς κατά τη διά­νοια, δηλα­δή περι­το­μές, σαβ­βα­τι­σμούς, βαπτι­σμούς, ζωο­θυ­σί­ες και γενι­κώς όλα τα ται­ρια­στά στο χαμαί­ζη­λο γράμ­μα. Παρι­στών­τας μάλι­στα και συνά­γον­τας από τα λόγια και τα παραγ­γέλ­μα­τα του νόμου ότι ο Ιησούς είναι ο Χρι­στός, ο μονο­γε­νής Υιός του Θεού, και αν ποτέ συκο­φάν­τη­σε κάποιον από τους πιστούς απο­κα­λών­τας τον άπι­στο ή σαν τέτοιον τον κακο­ποί­η­σε ανοι­κτά, απο­δί­δει πολ­λα­πλά­σια θερα­πεύ­ον­τας πολ­λούς πιστούς και οδη­γών­τας πολ­λούς απί­στους προς την πίστη στον Χρι­στό. Έχου­με με συν­το­μία και την αλλη­γο­ρι­κή ερμη­νεία.

Επει­δή ο Ζακ­χαί­ος κατά τη διή­γη­ση προ­η­γου­μέ­νως ήταν φιλάρ­γυ­ρος (διό­τι και σύνα­ζε τον χρυ­σό ασκών­τας το έργο του τελώ­νη και κον­τά του το κρα­τού­σε πλου­τί­ζον­τας), ύστε­ρα όμως παρου­σιά­σθη­κε φιλό­πτω­χος, ή μάλ­λον πτω­χός και ακτή­μο­νας εκου­σί­ως, αφού άλλα τα έδω­σε και άλλα τα επέ­στρε­ψε ως οφει­λό­με­να, τώρα εμείς θα επαι­νέ­σου­με την αρε­τή ή θα γίνου­με κατή­γο­ροι της κακί­ας; Διό­τι ο χρό­νος που έχω στη διά­θε­σή μου για την ομι­λία αυτή δεν επι­τρέ­πει να τα κάνου­με και τα δύο. Αλλά επει­δή ο λόγος είναι για μας τους παρι­στά­με­νους εδώ, από τους οποί­ους δεν γνω­ρί­ζω αν είναι κανείς εκού­σιος κάτο­χος της ακτη­μο­σύ­νης, αλλά στη φιλαρ­γυ­ρία υπο­χω­ρού­με σχε­δόν όλοι, ας πού­με λοι­πόν λίγα και ανά­λο­γα με την ώρα περί φιλαρ­γυ­ρί­ας, για να φανε­ρώ­σου­με την φθο­ρά που προ­κύ­πτει από αυτήν, απαλ­λάσ­σον­τάς μας από αυτήν κατά το μέτρο που μας είναι δυνα­τόν. Η φιλαρ­γυ­ρία είναι αιτία όλων των κακών: της αισχρο­κέρ­δειας, της τσιγ­κου­νιάς, της ρηχό­τη­τας, της αστορ­γί­ας, της απι­στί­ας, της μισαν­θρω­πί­ας, της αρπα­γής, της αδι­κί­ας, της πλε­ο­νε­ξί­ας, του τόκου, του δόλου, του ψεύ­δους, και όλων των ομοί­ων με αυτά.

Εξαι­τί­ας της φιλαρ­γυ­ρί­ας γίνον­ται ιερο­συ­λί­ες, λωπο­δυ­σί­ες και κάθε είδος κλο­πής· εξαι­τί­ας της φιλαρ­γυ­ρί­ας δεν υπάρ­χουν μόνο στους δρό­μους και στην ξηρά και στα πελά­γη άρπα­γες και ληστές και πει­ρα­τές, αλλά και μέσα στην πόλη άδι­κα σταθ­μά και ζύγια και διπλά μέτρα και περί­ερ­γη κου­ρά και παρα­χά­ρα­ξη νομι­σμά­των, υπέρ­βα­ση ορί­ων, πονη­ροί αντα­γω­νι­σμοί γει­τό­νων. Αυτή φέρει έθνη εναν­τί­ον εθνών και δια­λύ­ει δυνα­τές φιλί­ες και μερι­κές φορές δια­σπά τους στε­νούς δεσμούς της συγ­γέ­νειας· εξαι­τί­ας αυτής προ­δί­δει κανείς και την πατρί­δα, άλλος στρα­τό­πε­δο ομό­φυ­λο, άδι­κος δικα­στής τον νόμο και μάρ­τυ­ρας την αλή­θεια, και πριν από όλα ο καθέ­νας προ­δί­δει την ψυχή του. Έτσι κατά τον θείο από­στο­λο: «ῥίζα γὰρ πάντων τῶν κακῶν ἐστιν ἡ φιλαρ­γυρία, ἧς τινες ὀρεγόμενοι ἀπεπλανήθησαν ἀπὸ τῆς πίστε­ως καὶ ἑαυτοὺς περιέπει­ραν ὀδύναις πολ­λαῖς(:για­τί ρίζα όλων των κακών είναι η φιλαρ­γυ­ρία, για την οποία επει­δή μερι­κοί την ορέ­γον­ται, απο­πλα­νή­θη­καν από την πίστη και κατα­τρύ­πη­σαν τους εαυ­τούς τους με οδύ­νες πολ­λές)»[Α΄Τιμ.6,10].

Αλλά προ­σέξ­τε με σύνε­ση τη φωνή του απο­στό­λου· διό­τι δεν είπε ότι «όσοι πλου­τί­ζουν, απο­πλα­νή­θη­καν και απο­μα­κρύν­θη­καν από την πίστη», αλλά «όσοι ορέ­γον­ται δια­κα­ώς τον πλού­το», όπως και αλλού λέγει ότι «οἱ δὲ βουλόμενοι πλου­τεῖν ἐμπίπτου­σιν εἰς πει­ρα­σμὸν καὶ παγίδα καὶ ἐπιθυμίας πολλὰς ἀνοήτους καὶ βλα­βεράς, αἵτινες βυθίζου­σι τοὺς ἀνθρώπους εἰς ὄλεθρον καὶ ἀπώλειαν(: εκεί­νοι όμως που θέλουν να πλου­τί­ζουν, πέφτουν σε πει­ρα­σμό και παγί­δα και επι­θυ­μί­ες πολ­λές, ανόη­τες και βλα­βε­ρές, οι οποί­ες βυθί­ζουν τους ανθρώ­πους σε όλε­θρο και σε απώ­λεια)»[Α΄Τιμ.6,9]. Να μην πεί­τε λοι­πόν: «Φτω­χοί είμα­στε οι περισ­σό­τε­ροι εδώ· τι ομι­λείς ενάν­τια στη φιλαρ­γυ­ρία προς ανθρώ­πους που δεν έχου­με σχε­δόν καθό­λου χρή­μα­τα;». Το πράτ­τω διό­τι έχου­με την νόσο μέσω της επι­θυ­μί­ας στην ψυχή και χρεια­ζό­μα­στε γι’ αυτήν θερα­πεία. Εάν πάλι μου πεις ότι δεν έχεις την νόσο, δεί­ξε ότι δεν ζητείς ν’ απαλ­λα­γείς από την πτω­χεία, αλλά ότι την θεω­ρείς ποθει­νό­τε­ρη και πολυ­τι­μό­τε­ρη από τον πλού­το και χαί­ρε­σαι και ευχα­ρι­στείς τον Θεό γι’ αυτήν, με την πεποί­θη­ση ότι σου καθι­στά ευκο­λό­τε­ρη τη σωτη­ρία. Αν επί­σης είναι κανείς πλού­σιος, ας ακού­ει μεν ότι δύσκο­λα θα εισέλ­θει πλού­σιος στη βασι­λεία των ουρα­νών, αλλά ας γνω­ρί­ζει επί­σης ότι και ο Αβρα­άμ ήταν πλού­σιος, και όμως σώθη­κε (διό­τι ήταν φιλό­ξε­νος και φιλό­πτω­χος, αλλά όχι φιλάρ­γυ­ρος) και ο Ιώβ που δοκι­μά­σθη­κε και σε περί­ο­δο πλού­του και σε περί­ο­δο φτώ­χειας, όταν ήταν πλού­σιος λέγει για τον εαυ­τό του: «Εἰ ἔταξα χρυ­σί­ον εἰς χοῦν μου, εἰ δὲ καὶ λίθῳ πολυ­τε­λεῖ ἐπεποί­θη­σα(:Ποτέ δεν έκρυ­ψα για απο­θη­σαυ­ρι­σμό και ασφά­λεια εντός της γης το χρυ­σά­φι, ποτέ δε στή­ρι­ξα την ελπί­δα μου στους πολύ­τι­μους λίθους)»[Ιώβ, 31,24].

Επο­μέ­νως ο έρω­τας προς τον πλού­το είναι κακό, που αν δεν προ­σέ­χει, και ο φτω­χός και ο πλού­σιος τον παθαί­νει ματαί­ως. Επει­δή μάλι­στα ο πονη­ρός πλού­τος μερι­κές φορές προ­σλαμ­βά­νει μαζί του και συζυ­γία πονη­ρό­τε­ρη, δηλα­δή την υψη­λο­φρο­σύ­νη και την πεποί­θη­ση στον πλού­το, γι’ αυτό γρά­φον­τας προς τον Τιμό­θεο ο θεί­ος Παύ­λος λέγει: «Τοῖς πλουσίοις ἐν τῷ νῦν αἰῶνι παράγγελ­λε μὴ ὑψηλο­φρο­νεῖν, μηδὲ ἠλπικέναι ἐπὶ πλούτου ἀδηλότητι, ἀλλ’ ἐν τῷ Θεῷ τῷ ζῶντι, τῷ παρέχον­τι ἡμῖν πάντα πλουσίως εἰς ἀπόλαυ­σιν(: Στους πλού­σιους του τωρι­νού αιώ­να παράγ­γελ­λε να μην υψη­λο­φρο­νούν μήτε να έχουν ελπί­σει στην αβε­βαιό­τη­τα του πλού­του, αλλά στον Θεό που μας παρέ­χει όλα πλού­σια προς από­λαυ­ση)»[Α΄Τιμ.6,17].

Διό­τι η ταπεί­νω­ση ανά­με­σα στους ανθρώ­πους είναι επί­γνω­ση αλη­θεί­ας· και όποιος καυ­χά­ται για τον πλού­το που είναι περισ­σό­τε­ρα από όλα τα υπάρ­χον­τά μας αλη­θι­νά γήι­νος και ελπί­ζει σε αυτόν, είναι πραγ­μα­τι­κά άφρων και κατά τίπο­τε ανό­μοιος από τους πλου­σί­ους που προ­έ­βα­λε ο Κύριος σε παρα­βο­λή· από τους οποί­ους ο μεν ένας πλού­σιος έχον­τας στα πρό­θυ­ρα του σπι­τιού του τον φτω­χό και άρρω­στο Λάζα­ρο ούτε καν τον κοί­τα­ζε από την έπαρ­ση που τον δια­κα­τεί­χε, ενώ ο άλλος, ο άφρο­νας πλού­σιος, δια­λε­γό­με­νος με την ψυχή του σχε­τι­κά με τα θησαυ­ρι­σμέ­να για πολ­λά έτη αγα­θά του παρέ­στη­σε ποια είναι η ελπί­δα στον πλού­το· γι’ αυτό τον μεν ένα δέχθη­κε άσβε­στη φλό­γα, τον δε άλλο η ανα­πό­φευ­κτη απαί­τη­ση της ψυχής του από τους εναν­τί­ους.

Βλέ­πε­τε το τέλος όσων προ­ση­λώ­νον­ται στον πλού­το; Γι’ αυτό λέγει ο Δαβίδ: «Μὴ ἐλπί­ζε­τε ἐπ᾿ ἀδικί­αν καὶ ἐπὶ ἁρπάγ­μα­τα μὴ ἐπιπο­θεῖτε· πλοῦτος ἐὰν ῥέῃ, μὴ προ­στί­θε­σθε καρ­δί­αν(:Εσείς οι άνθρω­ποι, μη στη­ρί­ζε­τε τις ελπί­δες σας στον πλού­το και στην αδι­κία. Μη φλο­γί­ζε­στε από τον πόθο για πλού­τη, που προ­έρ­χον­ται από αρπα­γές. Και αν δεί­τε σαν ποτά­μι να ρέει ο πλού­τος μπρο­στά σας, μην προ­σκολ­λά­τε σε αυτόν την καρ­διά σας)»[Ψαλμ.61,11] · ο Σολο­μών­τας επί­σης λέγει: «Ὁ πεποιθὼς ἐπὶ πλούτῳ οὗτος πεσεῖται, ὁ δὲ ἀντι­λαμ­βα­νό­με­νος δικαί­ων οὗτος ἀνατε­λεῖ(:Εκεί­νος που έχει πεποί­θη­ση και ελπί­δα στον πλού­το του, θα πέσει και θα κατα­στρα­φεί. Εκεί­νος όμως που βοη­θά­ει και υπο­στη­ρί­ζει τους ανα­ξιο­πα­θούν­τες δικαί­ους, αυτός θα ανα­τεί­λει σαν λαμ­πρός ήλιος)»[Παροιμ.11,28]· σε άλλο σημείο πάλι παρο­μοιά­ζει όσους χάσκουν στα κέρ­δη με άδη και κατα­στρο­φή, λέγον­τας: «Καὶ σὺ δὲ ἀπόγρα­ψαι αὐτὰ σεαυτῷ τρισσῶς εἰς βουλὴν καὶ γνῶσιν ἐπὶ τὸ πλά­τος τῆς καρ­δί­ας σου(:Και εσύ γρά­ψε εντός σου αυτούς τους λόγους τρεις φορές, σε τρεις θέσεις της ψυχής σου. Στη θέλη­σή σου, για να είναι αγα­θή, στη γνώ­ση σου, για να είναι αλη­θής, στο πλά­τος της καρ­διάς σου, ώστε να πλημ­μυ­ρί­ζουν ολό­κλη­ρη την ψυχή σου)»[Παροιμ.27,20]· και ο Κύριος λέγει: «Πλὴν οὐαὶ ὑμῖν τοῖς πλου­σί­οις, ὅτι ἀπέχε­τε τὴν παρά­κλη­σιν ὑμῶν(:Αλί­μο­νο όμως σε σας τους πλου­σί­ους, που χρη­σι­μο­ποιεί­τε εγωι­στι­κά τον πλού­το σας για να υπη­ρε­τεί­τε τις σαρ­κι­κές σας ανέ­σεις και απο­λαύ­σεις. Αλί­μο­νό σας, διό­τι, αφού στη ζωή αυτή βρί­σκε­τε πλή­ρη και τέλεια παρη­γο­ριά στον πλού­το, δεν μένει να ελπί­ζε­τε τίπο­τε στην άλλη ζωή)»[Λουκ.6,24].

Αλλά εμείς, αδελ­φοί, ας πλου­τί­σου­με σε αγα­θά έργα· ας γεμί­σου­με με όσα έχου­με τα στο­μά­χια των φτω­χών, ώστε να αξιω­θού­με την επηγ­γελ­μέ­νη φωνή και ευλο­γία και να κλη­ρο­νο­μή­σου­με την ουρά­νια βασι­λεία. Και είθε όλοι μας να την απο­κτή­σου­με με την χάρη και φιλαν­θρω­πία του Κυρί­ου μας Ιησού Χρι­στού, στον οποίο πρέ­πει δόξα, κρά­τος, μεγα­λο­σύ­νη και μεγα­λο­πρέ­πεια μαζί με τον άναρ­χο Πατέ­ρα Του και το ζωο­ποιό Πνεύ­μα τώρα και πάν­το­τε και στους αιώ­νες των αιώ­νων. Γένοι­το.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επι­μέ­λεια κει­μέ­νου: Ελέ­νη Λιναρ­δά­κη, φιλό­λο­γος

ΠΗΓΕΣ:

• Αγί­ου Γρη­γο­ρί­ου Παλα­μά Άπαν­τα τα έργα, τόμος 11, ομι­λία ΞΒ΄,σελ.562–583,πατερικές εκδό­σεις «Γρη­γό­ριος ο Παλα­μάς», Θεσ­σα­λο­νί­κη 1986.

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• Π. Τρεμ­πέ­λα, Η Και­νή Δια­θή­κη με σύν­το­μη ερμη­νεία (από­δο­ση στην κοι­νή νεο­ελ­λη­νι­κή), εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Ο Σωτήρ», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2014.

• Η Και­νή Δια­θή­κη, Κεί­με­νον και ερμη­νευ­τι­κή από­δο­σις υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τρια­κο­στή τρί­τη, Αθή­να 2009.

• Η Παλαιά Δια­θή­κη κατά τους εβδο­μή­κον­τα, Κεί­με­νον και σύν­το­μος από­δο­σις του νοή­μα­τος υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος Θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2005.

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επι­μέ­λεια κει­μέ­νου: Ελέ­νη Λιναρ­δά­κη, φιλό­λο­γος

ΠΗΓΕΣ:

• Αγί­ου Γρη­γο­ρί­ου Παλα­μά Άπαν­τα τα έργα, τόμος 11, ομι­λία ΞΒ΄,σελ.562–573,πατερικές εκδό­σεις «Γρη­γό­ριος ο Παλα­μάς», Θεσ­σα­λο­νί­κη 1986

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• Π. Τρεμ­πέ­λα, Η Και­νή Δια­θή­κη με σύν­το­μη ερμη­νεία (από­δο­ση στην κοι­νή νεο­ελ­λη­νι­κή), εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Ο Σωτήρ», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2014.

• Η Και­νή Δια­θή­κη, Κεί­με­νον και ερμη­νευ­τι­κή από­δο­σις υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τρια­κο­στή τρί­τη, Αθή­να 2009.

• Η Παλαιά Δια­θή­κη κατά τους εβδο­μή­κον­τα, Κεί­με­νον και σύν­το­μος από­δο­σις του νοή­μα­τος υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος Θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2005.

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

Ο ΑΓΙΟΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΖΑΚΧΑΙΟ

«Καὶ εἰσελθὼν διήρ­χε­το τὴν Ἱερι­χώ·καὶ ἰδοὺ ἀνὴρ ὀνόμα­τι καλού­με­νος Ζακ­χαῖος καὶ αὐτὸς ἦν ἀρχι­τε­λώ­νης, καὶ οὗτος ἦν πλού­σιος, καὶ ἐζήτει ἰδεῖν τὸν Ἰησοῦν τίς ἐστι, καὶ οὐκ ἠδύνα­το ἀπὸ τοῦ ὄχλου, ὅτι τῇ ἡλικίᾳ μικρὸς ἦν. καὶ προ­δραμὼν ἔμπρο­σθεν ἀνέβη ἐπὶ συκο­μο­ρέ­αν, ἵνα ἴδῃ αὐτόν, ὅτι ἐκεί­νης ἤμελ­λε διέρ­χε­σθαι (:Έπει­τα από λίγο ο Ιησούς μπή­κε στην Ιερι­χώ, και περ­νού­σε μέσα από την πόλη. Εκεί υπήρ­χε ένας άνθρω­πος που ονο­μα­ζό­ταν Ζακ­χαί­ος. Αυτός ήταν αρχι­τε­λώ­νης και πολύ πλού­σιος. Και προ­σπα­θού­σε να δει τον Ιησού ποιος είναι, αλλά δεν μπορούσε·διότι υπήρ­χε μεγά­λη συρ­ροή λαού, και αυτός ήταν κον­τός στο ανά­στη­μα και σκε­πα­ζό­ταν από το πλή­θος. Έτρε­ξε λοι­πόν μπρο­στά από το πλή­θος που συνό­δευε τον Ιησού και ανέ­βη­κε σαν να ήταν μικρό παι­δί σε μία συκο­μου­ριά για να Τον δει, διό­τι από τον δρό­μο εκεί­νο, στον οποίο βρι­σκό­ταν το δέν­τρο αυτό, θα περ­νού­σε ο Ιησούς)»[Λουκ.19,1–4].

Ο Ζακ­χαί­ος ήταν αρχι­τε­λώ­νης με πάρα πολύ μεγά­λη ροπή προς τη φιλαρ­γυ­ρία, και σκο­πός του ήταν να εισπράτ­τει όσο το δυνα­τόν περισ­σό­τε­ρα χρή­μα­τα · με αυτό άλλω­στε ασχο­λούν­ταν οι τελώ­νες· και αυτήν την πλε­ο­νε­ξία ο Παύ­λος την ονο­μά­ζει «ειδω­λο­λα­τρία», επει­δή προ­φα­νώς ται­ριά­ζει μόνο σε αυτούς που δεν γνω­ρί­ζουν τον Θεό[Κολ. 3,5 :«Νεκρώσατε οὖν τὰ μέλη ὑμῶν τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, πορ­νείαν, ἀκαθαρσίαν, πάθος, ἐπιθυμίαν κακήν, καὶ τὴν πλε­ο­νεξίαν, ἥτις ἐστὶν εἰδωλο­λατρία δι’ ἃ ἔρχε­ται ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τῆς ἀπει­θείας»(:Νεκρώ­στε λοι­πόν τα μέλη σας που επι­θυ­μούν τις γήι­νες απο­λαύ­σεις και ηδο­νές. Νεκρώ­στε την πορ­νεία, την ακα­θαρ­σία, κάθε πάθος και υπο­δού­λω­ση στο κακό, κάθε κακή επι­θυ­μία και την πλε­ο­νε­ξία, η οποία είναι λατρεία στο είδω­λο του χρή­μα­τος)» · επί­σης, Εφ. 5,5: « Τοῦτο γάρ ἐστε γινώ­σκον­τες, ὅτι πᾶς πόρ­νος ἢ ἀκάθαρ­τος ἢ πλε­ο­νέ­κτης, ὅς ἐστιν εἰδωλο­λά­τρης, οὐκ ἔχει κλη­ρο­νο­μί­αν ἐν τῇ βασι­λείᾳ τοῦ Χρι­στοῦ καὶ Θεοῦ(:Φυλα­χθεί­τε από όλα αυτά, διό­τι πρέ­πει να ξέρε­τε καλά το εξής, ότι κάθε πόρ­νος ή ακά­θαρ­τος ή πλε­ο­νέ­κτης, ο οποί­ος ουσια­στι­κά είναι ειδω­λο­λά­τρης, αφού η λατρεία του χρή­μα­τος, απορ­ρο­φά ολό­κλη­ρη την καρ­διά του, δεν έχει κανέ­να δικαί­ω­μα κλη­ρο­νο­μιάς στη βασι­λεία του Χρι­στού και Θεού)».

Γι’ αυτό, και πολύ εύλο­γα, επει­δή οι τελώ­νες είχαν περι­βλη­θεί στην όψη και τη συμ­πε­ρι­φο­ρά τους με μεγά­λη αναί­δεια, ο Κύριος τούς είχε συμ­πε­ρι­λά­βει στην ίδια κατη­γο­ρία μαζί με τις πόρ­νες, λέγον­τας τα εξής στους διδα­σκά­λους των Ιου­δαί­ων: «ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι οἱ τελῶναι καὶ αἱ πόρ­ναι προ­ά­γου­σιν ὑμᾶς εἰς τὴν βασι­λεί­αν τοῦ Θεοῦ(:Αλη­θι­νά σας λέω ότι οι τελώ­νες και οι πόρ­νες, οι οποί­ες στην αρχή έδει­ξαν απεί­θεια στο νόμο του Θεού, πηγαί­νουν πριν από σας τους Φαρι­σαί­ους και γραμ­μα­τείς στη βασι­λεία του Θεού· διό­τι εσείς με λόγια μόνο δεί­ξα­τε υπα­κοή στο Θεό, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα όμως υπήρ­ξα­τε απει­θείς και άπι­στοι)»[ Ματθ. 21,31].

Πλην όμως ο Ζακ­χαί­ος δεν έμει­νε σε αυτά, αλλά κρί­θη­κε άξιος της ευσπλα­χνί­ας από τον Χρι­στό· για­τί Αυτός είναι Εκεί­νος που καλεί κον­τά Του αυτούς που βρί­σκον­ται μακριά, και φωτί­ζει αυτούς που είναι σκο­τι­σμέ­νοι. Εμπρός λοι­πόν να δού­με ποιος υπήρ­ξε ο δρό­μος της επι­στρο­φής για τον Ζακ­χαίο. Επι­θύ­μη­σε να δει τον Ιησού, για­τί βλά­στη­σε μέσα του σπό­ρος σωτη­ρί­ας. Αυτό το είδε ο Χρι­στός με τα θεϊ­κά Του μάτια και σηκώ­νον­τας το βλέμ­μα Του, τον είδε και με τα ανθρώ­πι­να μάτια· και επει­δή σκο­πός Του ήταν να σωθούν όλοι οι άνθρω­ποι, προ­σφέ­ρει την αγα­θό­τη­τα και, ενθαρ­ρύ­νον­τάς τον, του λέγει: «Ζακ­χαῖε, σπεύ­σας κατά­βη­θι(: Ζακ­χαίε, κατέ­βα γρή­γο­ρα)»[Λουκ. 19,5]· επει­δή προ­σπα­θού­σε να δει τον Ιησού, και τον εμπό­δι­ζε το πλή­θος, όχι τόσο πολύ των ανθρώ­πων, όσο των αμαρ­τιών του. Αλλά ήταν και μικρός στο ανά­στη­μα, όχι μόνο το σωμα­τι­κό, αλλά και το πνευ­μα­τι­κό· και δεν θα μπο­ρού­σε να Τον δει με άλλο τρό­πο, αν δεν ανέ­βαι­νε σε κάποιο ύψος από το έδα­φος της γης και δεν ανέ­βαι­νε στη συκο­μου­ριά, μπρο­στά από την οποία επρό­κει­το να περά­σει ο Χρι­στός.

Ο λόγος βέβαια έχει και αλλη­γο­ρι­κή σημα­σία: δεν μπο­ρεί δηλα­δή κανείς με άλλον τρό­πο να δει τον Χρι­στό και να πιστέ­ψει σε Αυτόν, παρά μόνο εάν ανε­βεί στη συκο­μου­ριά, κατα­δι­κά­ζον­τας ως ανόη­τα τα γήι­να μέλη του, δηλα­δή την πορ­νεία, την ακα­θαρ­σία και καθε­τί που τα ακο­λου­θεί. «Επρό­κει­το», λέγει, «ο Χρι­στός να περά­σει μπρο­στά από τη συκο­μου­ριά»: αφού δηλα­δή εφάρ­μο­σε τον τρό­πο ζωής που όρι­ζε ο μωσαϊ­κός νόμος, πράγ­μα το οποίο συμ­βο­λί­ζει η «συκιά», προ­τί­μη­σε τα «μού­ρα», όσα δηλα­δή ο κόσμος θεω­ρεί ανόη­τες επι­λο­γές, δηλα­δή τον σταυ­ρό και τον θάνα­το. Και καθέ­νας που σηκώ­νει τον σταυ­ρό του και ακο­λου­θεί τον τρό­πο ζωής του Χρι­στού σώζε­ται, εφό­σον εφαρ­μό­ζει με σύνε­ση τον νόμο του Θεού, ο οποί­ος είναι μια συκιά που δεν κάνει άνο­στα σύκα, αλλά εύγευ­στα μού­ρα · για­τί στους Ιου­δαί­ους φαί­νε­ται μωρία η κρυμ­μέ­νη στους πιστούς πνευ­μα­τι­κή εργα­σία, όσον αφο­ρά την απο­κο­πή της κακί­ας και την απο­χή από κάθε κακή πρά­ξη, χωρίς όμως να κάνουν αισθη­τά την περι­το­μή στο δέρ­μα τους και χωρίς να τηρούν την αργία του Σαβ­βά­του.

Κατά­λα­βε λοι­πόν ο Ιησούς ότι αυτός ήταν έτοι­μος προς υπα­κοή και θερ­μός στην πίστη και έτοι­μος εύκο­λα να μετα­νο­ή­σει από την κακία και να στρα­φεί προς την αρε­τή· και αυτός «σπεύ­σας κατέ­βη, καὶ ὑπε­δέ­ξα­το αὐτὸν χαί­ρων(:τότε ο Ζακ­χαί­ος κατέ­βη­κε γρή­γο­ρα και Τον υπο­δέ­χθη­κε στο σπί­τι του με χαρά)»[Λουκ.19,6] όχι μόνο επει­δή Τον είδε όπως επι­δί­ω­κε, αλλά και επει­δή κλή­θη­κε από Αυτόν με το όνο­μά του, και Τον υπο­δέ­χθη­κε στο ίδιο του το σπί­τι, κάτι που δεν θα το περί­με­νε ποτέ.

«Ζακ­χαῖε, σπεύ­σας κατά­βη­θι· σήμε­ρον γὰρ ἐν τῷ οἴκῳ σου δεῖ με μεῖναι(:Ζακ­χαίε, κατέ­βα γρή­γο­ρα, διό­τι σήμε­ρα πρέ­πει να μεί­νω στο σπί­τι σου, σύμ­φω­να με τη θεία βου­λή που προ­ε­τοι­μά­ζει η σωτη­ρία σου)»[Λου­κά 19,5].

Ήταν θεϊ­κή πρό­γνω­ση αυτή, ήξε­ρε καλά αυτό που επρό­κει­το να συμ­βεί· είδε ότι η ψυχή του ανθρώ­που ήταν πανέ­τοι­μη να κλί­νει στο να επι­λέ­ξει να ζήσει με τρό­πο άγιο, και την μετέ­στρε­ψε στην ευσέ­βεια· «ὑπεδέ­ξα­το», λέει, «αὐτὸν χαί­ρων(:Τον υπο­δέ­χτη­κε στο σπί­τι του με χαρά)», επει­δή έτυ­χε τιμής που δεν την περί­με­νε. Αλλά ίσως θα μπο­ρού­σε κάποιος να πει στον Σωτή­ρα όλων μας Χρι­στό: « Μπαί­νεις στην αυλή του Ζακ­χαί­ου που είναι αρχη­γός των τελω­νών και ο οποί­ος δεν απέ­βα­λε ακό­μα τη συνή­θεια της φιλο­κέρ­δειας;». «Ναι», λέγει· «Το γνω­ρί­ζω αυτό, αφού από τη φύση μου είμαι Θεός και παρα­κο­λου­θώ τις πορεί­ες του καθε­νός επά­νω στη γη, και επι­πλέ­ον γνω­ρί­ζω αυτά που θα συμ­βούν. Τον κάλε­σα για μετά­νοια, επει­δή είναι πρό­θυ­μος γι’ αυτό».

«Καὶ ἰδόν­τες πάν­τες διε­γόγ­γυ­ζον λέγον­τες ὅτι παρὰ ἁμαρ­τωλῷ ἀνδρὶ εἰσῆλθε καταλῦσαι. στα­θεὶς δὲ Ζακ­χαῖος εἶπε πρὸς τὸν Κύριον· ἰδοὺ τὰ ἡμίση τῶν ὑπαρ­χόν­των μου, Κύριε, δίδω­μι τοῖς πτω­χοῖς, καὶ εἴ τινός τι ἐσυκο­φάν­τη­σα, ἀποδί­δω­μι τετρα­πλοῦν (:Όλοι όμως, όταν είδαν ότι ο Ιησούς προ­τί­μη­σε το σπί­τι του Ζακ­χαί­ου, μουρ­μού­ρι­ζαν μετα­ξύ τους με αγα­νά­κτη­ση και σχο­λί­α­ζαν περι­φρο­νη­τι­κά τον Ιησού λέγον­τας ότι μπή­κε να μεί­νει και να ανα­παυ­θεί στο σπί­τι ενός αμαρ­τω­λού ανθρώ­που. Ο Ζακ­χαί­ος όμως στά­θη­κε μπρο­στά στον Κύριο και του είπε: ‘’Ιδού, Κύριε, τα μισά από τα υπάρ­χον­τά μου τα δίνω ελεη­μο­σύ­νη στους φτω­χούς, κι αν τυχόν ως τελώ­νης μετα­χει­ρί­στη­κα συκο­φαν­τί­ες, ψεύ­τι­κες καταγ­γε­λί­ες και ανα­φο­ρές για να αδι­κή­σω κάποιον σε κάτι, του το γυρί­ζω πίσω τετρα­πλά­σιο’’)» [Λουκ. 19,7–8].

Βλέ­πεις πως ο προϊ­στά­με­νος των τελω­νών, ο φιλάρ­γυ­ρος, έγι­νε αμέ­σως ελε­ή­μο­νας και ένθερ­μος υπο­στη­ρι­κτής της φιλο­πτω­χί­ας, υπο­σχό­με­νος ότι θα μοι­ρά­σει τον πλού­το του στους φτω­χούς, και απο­λο­γού­με­νος στους αδι­κη­μέ­νους, σύμ­φω­να με τον νόμο ο οποί­ος διέ­τασ­σε να δίνουν τέσ­σε­ρα πρό­βα­τα αντί ενός, σύμ­φω­να με την από­φα­ση του Δαβίδ, για εκεί­νον ο οποί­ος έχει λεχθεί ότι έκλε­ψε την προ­βα­τί­να του φτω­χού· διό­τι λέγει: «καὶ τὴν ἀμνά­δα ἀποτί­σει ἑπτα­πλα­σί­ο­να, ἀνθ᾿ ὧν ὅτι ἐποί­η­σε τὸ ῥῆμα τοῦτο καὶ περὶ οὗ οὐκ ἐφεί­σα­το(: και θα επι­στρέ­ψει σε εκεί­νον που αδι­κή­θη­κε επτά προ­βα­τί­νες, διό­τι έκα­νε την κακή αυτήν πρά­ξη, δεν λυπή­θη­κε δηλα­δή τον φτω­χό ιδιο­κτή­τη της μιας προ­βα­τί­νας)»[Β΄Βασ. 12,6].

«Σήμε­ρον σωτη­ρία τῷ οἴκῳ τούτῳ ἐγένε­το , καθό­τι καὶ αὐτὸς υἱὸς Ἀβρα­άμ ἐστιν. ἦλθε γὰρ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώ­που ζητῆσαι καὶ σῶσαι τὸ ἀπολω­λός(:Σήμε­ρα με την επί­σκε­ψή μου στο σπί­τι αυτό ήλθε η σωτη­ρία τόσο στον οικο­δε­σπό­τη, όσο και στους δικούς του. Και έπρε­πε να σωθεί και ο αρχι­τε­λώ­νης αυτός, διό­τι κι αυτός είναι γιος και από­γο­νος του Αβρα­άμ, όπως κι εσείς που δια­μαρ­τύ­ρε­στε. Και σε αυτόν λοι­πόν έδω­σε ο Θεός την υπό­σχε­ση της σωτη­ρί­ας. Έπρε­πε λοι­πόν να συν­τε­λέ­σω στη σωτη­ρία αυτή του Ζακ­χαί­ου, διό­τι ο υιός του ανθρώ­που ήλθε από τον ουρα­νό στη γη για ν’ ανα­ζη­τή­σει και να σώσει όλη την ανθρω­πό­τη­τα, που σαν χαμέ­νο πρό­βα­το κιν­δύ­νευε να πεθά­νει μέσα στην αμαρ­τία)»[Λουκ.19,9–10].

Όπου δηλα­δή μπαί­νει ο Χρι­στός, εκεί οπωσ­δή­πο­τε υπάρ­χει και σωτη­ρία. Όχι με ανα­βο­λές, ούτε με υπο­σχέ­σεις, αλλά σήμε­ρα ο Χρι­στός προ­σφέ­ρει στον Ζακ­χαίο τη σωτη­ρία, για­τί και αυτός πραγ­μα­το­ποί­η­σε αμέ­σως εκεί­νο που υπο­σχέ­θη­κε. Για­τί δεν είπε: «Θα δώσω στο μέλ­λον τα μισά μου υπάρ­χον­τα για ελεη­μο­σύ­νη στους φτω­χούς, και σε εκεί­νους που αδί­κη­σα, θα τους επι­στρέ­ψω στο μέλ­λον τα τετρα­πλά­σια», για­τί άκου­σε τον Σολο­μών­τα που λέγει: «Μὴ εἴπῃς· ἐπανελθὼν ἐπάνη­κε, αὔριον δώσω, δυνα­τοῦ σου ὄντος εὖ ποιεῖν· οὐ γὰρ οἶδας τί τέξε­ται ἡ ἐπιοῦσα (:Ποτέ να μην του πεις του φτω­χού: “ξανα­έ­λα αύριο να σου δώσω”, εφό­σον μπο­ρείς να κάμεις το καλό αμέ­σως· διό­τι δεν γνω­ρί­ζεις τι θα παρου­σιά­σει για εσέ­να και για εκεί­νον η αυρια­νή ημέ­ρα)»[Παρ.3,28], αλλά είπε: «Ἰδοὺ τὰ ἡμίση τῶν ὑπαρ­χόν­των μου, Κύριε, δίδω­μι τοῖς πτω­χοῖς, καὶ εἴ τινός τι ἐσυκο­φάν­τη­σα, ἀποδί­δω­μι τετρα­πλοῦν(:Ιδού (σήμε­ρα) δίνω τα μισά μου υπάρ­χον­τα στους φτω­χούς, Κύριε, και αν τυχόν, σαν τελώ­νης που είμαι, αδί­κη­σα με ψευ­δείς μαρ­τυ­ρί­ες κάποιον και εισέ­πρα­ξα περισ­σό­τε­ρα, του τα επι­στρέ­φω αμέ­σως τετρα­πλά­σια)»[Λουκ.19, 9–10].

Γι΄ αυτό και ο Χρι­στός λέγει: «Σήμε­ρα δίνεις, σήμε­ρα σε σένα και η σωτη­ρία». Έπρε­πε λοι­πόν οι Ιου­δαί­οι να αισθά­νον­ταν χαρά για τον Ζακ­χαίο που είχε σωθεί με τρό­πο πέρα από κάθε προσ­δο­κία, για­τί και αυτός συμ­πε­ρι­λαμ­βα­νό­ταν στα τέκνα του Αβρα­άμ, στα οποία ο Θεός υπο­σχέ­θη­κε μέσω προ­φη­τών αγί­ων τη λύτρω­ση μέσω του Χρι­στού.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επι­μέ­λεια κει­μέ­νου: Ελέ­νη Λιναρ­δά­κη, φιλό­λο­γος

ΠΗΓΕΣ:

• Αγί­ου Κυρίλ­λου αρχιε­πι­σκό­που Αλε­ξαν­δρεί­ας, Ἐξή­γη­σις ὑπομνη­μα­τι­κή εἰς τό κατά Λου­κάν Εὐαγγέ­λιον, Πανε­πι­στή­μιο Αιγαί­ου, ερευ­νη­τι­κό έργο «Οι δρό­μοι της πίστης: Ψηφια­κή Πατρο­λο­γία»

(https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/09/commentarii-in-lucam_.pdf,

σελ. 138)

• Κυρίλ­λου Αλε­ξαν­δρεί­ας Άπαν­τα τα έργα, πατε­ρι­κές εκδό­σεις «Γρη­γό­ριος Παλα­μάς», εκδ. οίκος «Το Βυζάν­τιον», Θεσ­σα­λο­νί­κη 2005, «Υπό­μνη­μα εις το κατά Λου­κάν Β΄», σελ. 163–165.

• Παν. Τρεμ­πέ­λα, Η Και­νή Δια­θή­κη μετά συν­τό­μου ερμη­νεί­ας, εκδ. Ο Σωτήρ, Αθή­να 1997

• Π. Τρεμ­πέ­λα, Η Και­νή Δια­θή­κη με σύν­το­μη ερμη­νεία (από­δο­ση στην κοι­νή νεο­ελ­λη­νι­κή), εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Ο Σωτήρ», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2014.

• Η Και­νή Δια­θή­κη, Κεί­με­νον και ερμη­νευ­τι­κή από­δο­σις υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τρια­κο­στή τρί­τη, Αθή­να 2009.

• Η Παλαιά Δια­θή­κη κατά τους εβδο­μή­κον­τα, Κεί­με­νον και σύν­το­μος από­δο­σις του νοή­μα­τος υπό Ιωάν­νου Κολι­τσά­ρα, εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Η Ζωή», έκδο­ση τέταρ­τη, Αθή­να 2005.

• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλ­τή­ριον με σύν­το­μη ερμη­νεία(από­δο­ση στην κοι­νή νεο­ελ­λη­νι­κή), εκδό­σεις αδελ­φό­τη­τος θεο­λό­γων «Ο Σωτήρ», έκδο­ση τρί­τη, Αθή­να 2016

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm