ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΔΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΕΚΑΤΟΝΤΑΡΧΟΥ

«Εἰσελθόντι δὲ αὐτῷ εἰς Καπερ­ναοὺμ προσῆλθεν αὐτῷ ἑκατόνταρ­χος παρα­καλῶν αὐτὸν καὶ λέγων· Κύριε, ὁ παῖς μου βέβλη­ται ἐν τῇ οἰκίᾳ παρα­λυ­τικός, δεινῶς βασα­νιζόμενος(:και όταν ο Ιησούς μπή­κε στην Καπερ­να­ούμ, ήλθε κον­τά Του ένας εκα­τόν­ταρ­χος, ο οποί­ος Τον παρα­κα­λού­σε και Του έλε­γε: “Κύριε, ο δού­λος μου είναι κατά­κοι­τος και παρά­λυ­τος στο σπί­τι και βασα­νί­ζε­ται από τρο­με­ρούς πόνους”)»[Ματθ.8,5–6].

Όταν λοι­πόν ο Ιησούς κατέ­βη­κε από το όρος[:αμέ­σως μετά την επί του Όρους ομι­λία Του], τότε προ­σήλ­θε σ΄Αυτόν ο λεπρός για να Τον παρα­κα­λέ­σει να τον θεραπεύσει[βλ. Ματθ.8,1–4: «Κατα­βάν­τι δὲ αὐτῷ ἀπὸ τοῦ ὄρους ἠκολούθησαν αὐτῷ ὄχλοι πολ­λοί. Καὶ ἰδοὺ λεπρὸς ἐλθὼν προ­σεκύνει αὐτῷ λέγων· Κύριε, ἐὰν θέλῃς, δύνασαί με καθαρίσαι. καὶ ἐκτείνας τὴν χεῖρα ἥψατο αὐτοῦ ὁ ᾿Ιησοῦς λέγων· θέλω, καθαρίσθη­τι. καὶ εὐθέως ἐκαθαρίσθη αὐτοῦ ἡ λέπρα. καὶ λέγει αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς· ὅρα μηδενὶ εἴπῃς, ἀλλὰ ὕπαγε σεαυτὸν δεῖξον τῷ ἱερεῖ καὶ προσένεγ­κε τὸ δῶρον ὃ προσέταξε Μωσῆς εἰς μαρτύριον αὐτοῖς(: όταν κατέ­βη­κε ο Ιησούς από το βου­νό, Τον ακο­λού­θη­σαν πολ­λά πλή­θη λαού. Και να, ένας λεπρός ήλθε και Τον προ­σκυ­νού­σε γονα­τι­στός λέγον­τας: “Κύριε, εάν θέλεις, έχεις τη δύνα­μη να με καθα­ρί­σεις από τις πλη­γές και τα εξαν­θή­μα­τα της ακά­θαρ­της αρρώ­στιας μου”.Ο Ιησούς τότε άπλω­σε το χέρι Του και τον άγγι­ξε λέγον­τας: “Θέλω. Καθα­ρί­σου”. Και αμέ­σως καθα­ρί­στη­κε η λέπρα του, και έγι­νε τελεί­ως υγι­ής. Τότε ο Ιησούς τού λέει: “Πρό­σε­ξε να μην πεις σε κανέ­ναν το θαύ­μα της θερα­πεί­ας σου, αλλά πήγαι­νε και δεί­ξε τον εαυ­τό σου στον ιερέα και πρό­σφε­ρε το δώρο που έχει καθο­ρί­σει ο Μωυ­σής. Για να χρη­σι­μεύ­σει η εξέ­τα­σή σου από τον ιερέα και η προ­σφο­ρά του δώρου σου ως μαρ­τυ­ρία και από­δει­ξη στον ιερέα και στους Ιου­δαί­ους ότι και εσύ θερα­πεύ­τη­κες τελεί­ως και εγώ δεν ήλθα να καταρ­γή­σω τον νόμο”)»], ενώ ο εκα­τόν­ταρ­χος πήγε στον Ιησού έπει­τα από λίγο, μόλις ο Κύριος εισήλ­θε στην Καπερ­να­ούμ.

Για ποιον λόγο λοι­πόν ούτε ο ένας ούτε ο άλλος δεν ανέ­βη­καν στο όρος; Όχι από οκνη­ρία, διό­τι και των δύο η πίστη ήταν θερ­μή, αλλά για να μη δια­κό­ψουν τη διδα­σκα­λία. Όταν λοι­πόν προ­σήλ­θε στον Ιησού ο εκα­τόν­ταρ­χος, λέγει: «Κύριε, ο δού­λος μου είναι κατά­κοι­τος και παρά­λυ­τος στο σπί­τι και βασα­νί­ζε­ται από τρο­με­ρούς πόνους». Μερι­κοί, λοι­πόν, λέγουν ότι για να δικαιο­λο­γη­θεί ανέ­φε­ρε και την αιτία για την οποία δεν τον έφε­ρε μαζί του. «Διό­τι δεν ήταν δυνα­τόν», λέγουν, «να τον μετα­φέ­ρει σηκω­τό, ενώ ήταν παρά­λυ­τος και υπέ­φε­ρε, ευρι­σκό­με­νος στο τέλος της ζωής του». Για το ότι ήταν ετοι­μο­θά­να­τος, το λέγει ο Λου­κάς ότι επρό­κει­το να πεθά­νει[βλ. Λουκ.7,2: «Ἑκατον­τάρ­χου δέ τινος δοῦλος κακῶς ἔχων ἤμελ­λε τελευτᾶν, ὃς ἦν αὐτῷ ἔντι­μος(: στο μετα­ξύ ο δού­λος κάποιου εκα­τόν­ταρ­χου ήταν πολύ άρρω­στος και κιν­δύ­νευε να πεθά­νει. Και ο δού­λος αυτός ήταν αγα­πη­τός στον εκα­τόν­ταρ­χο για την πίστη και την υπα­κοή που του έδει­χνε)»]. Εγώ όμως λέω ότι αυτό είναι από­δει­ξη της μεγά­λης του πίστε­ως, η οποία ήταν πολύ μεγα­λύ­τε­ρη από εκεί­νων που κατέ­βα­σαν τον άλλον παρα­λυ­τι­κό από τη χαλα­σμέ­νη σκε­πή[πρβ.Μάρκ.2,1–12]· διότι επει­δή γνώ­ρι­σε πολύ καλά ότι και μόνη η προ­στα­γή Του αρκεί για να σηκω­θεί ο κατά­κοι­τος, θεώ­ρη­σε περιτ­τό να τον μετα­φέ­ρει εκεί.

Τι έκα­νε λοι­πόν ο Ιησούς; Αυτό που δεν έκα­νε σε καμία προ­η­γού­με­νη περί­πτω­ση, το κάνει εδώ· διό­τι πάν­το­τε ακο­λου­θού­σε την παρά­κλη­ση αυτών που Τον ικέ­τευαν, εδώ όμως και προ­χω­ρεί βια­στι­κά και δεν υπό­σχε­ται μόνο να τον θερα­πεύ­σει, αλλά και να μετα­βεί στην οικία του. Το πράτ­τει λοι­πόν αυτό για να γνω­ρί­σου­με την αρε­τή του εκα­τόν­ταρ­χου· διό­τι εάν δεν υπο­σχό­ταν αυτό, αλλά έλε­γε: «Πήγαι­νε, θα θερα­πευ­τεί ο δού­λος σου», δεν θα γνω­ρί­ζα­με τίπο­τε από αυτά. Αυτό βεβαί­ως έπρα­ξε και στην περί­πτω­ση της συρο­φοι­νί­κισ­σας γυναί­κας[:της Χανα­ναί­ας] που ενήρ­γη­σε όλως αντι­θέ­τως· διό­τι εδώ μεν, αν και δεν προ­σκα­λεί­ται στην οικία, λέγει μόνος Του ότι θα μετα­βεί, για να πλη­ρο­φο­ρη­θείς την πίστη του εκα­τον­τάρ­χου και τη μεγά­λη του ταπει­νο­φρο­σύ­νη· στην περί­πτω­ση όμως της Φοι­νί­κισ­σας[:που ζητού­σε να θερα­πεύ­σει την κόρη της από ένα πονη­ρό πνεύ­μα που την ταλαι­πω­ρού­σε] και αρνεί­ται τη θερα­πεία και απο­ρεί που επιμένει[Μάρκ.7,25–30]. Διό­τι σαν σοφός και επι­νο­η­τι­κός ιατρός που είναι, γνω­ρί­ζει να πράτ­τει τα αντί­θε­τα από τα αντί­θε­τα. Και εδώ μεν, στην περί­πτω­ση του εκα­τον­τάρ­χου, με την αυτο­προ­αί­ρε­τη παρου­σία του, εκεί δε, στην περί­πτω­ση της Χανα­ναί­ας, απο­κα­λύ­πτει την πίστη της γυναι­κός με την παρα­τε­τα­μέ­νη επι­μο­νή και ένθερ­μη παρά­κλη­ση.

Έτσι ενερ­γεί και στην περί­πτω­ση του Αβρα­άμ λέγον­τας: «Οὐ μὴ κρύ­ψω ἐγὼ ἀπὸ Ἁβρα­ὰμ τοῦ παι­δός μου, ἃ ἐγὼ ποιῶ(:δεν θα κρύ­ψω εγώ από τον ευλα­βή δού­λο μου τον Αβρα­άμ εκεί­να τα οποία πρό­κει­ται να κάμω)» [Γέν. 18,17], για να πλη­ρο­φο­ρη­θείς τη φιλο­στορ­γία του Αβρα­άμ και την πρό­νοιά του υπέρ των Σοδό­μων [πρβ. Γέν. 18, 23–25 κ.έ.: « Καὶ ἐγγί­σας Ἁβραὰμ εἶπε· μὴ συνα­πο­λέσῃς δίκαιον μετὰ ἀσεβοῦς καὶ ἔσται ὁ δίκαιος ὡς ὁ ἀσεβής; ἐὰν ὦσι πεν­τή­κον­τα δίκαιοι ἐν τῇ πόλει, ἀπολεῖς αὐτούς; οὐκ ἀνήσεις πάν­τα τὸν τόπον ἕνεκεν τῶν πεν­τή­κον­τα δικαί­ων, ἐὰν ὦσιν ἐν αὐτῇ; μηδαμῶς σὺ ποι­ή­σεις ὡς τὸ ῥῆμα τοῦτο, τοῦ ἀποκτεῖναι δίκαιον μετὰ ἀσεβοῦς, καὶ ἔσται ὁ δίκαιος ὡς ὁ ἀσεβής. μηδαμῶς· ὁ κρί­νων πᾶσαν τὴν γῆν, οὐ ποι­ή­σεις κρί­σιν; (:και ο Αβρα­άμ, αφού πλη­σί­α­σε τον Κύριο, είπε: «Είναι δυνα­τόν να κατα­στρέ­ψεις τον δίκαιο μαζί με τον ασε­βή και θα είναι λοι­πόν ο δίκαιος στην ίδια μοί­ρα με τον ασε­βή; Εάν βρί­σκον­ται στην πόλη αυτή[των Σοδό­μων] πενήν­τα δίκαιοι, θα τους κατα­στρέ­ψεις μαζί με τους ασε­βείς; Δεν θα αφή­σεις ατι­μώ­ρη­τη όλη την πόλη εξαι­τί­ας των πενήν­τα δίκαιων, εάν αυτοί ζουν στην πόλη αυτή; Ουδέ­πο­τε Εσύ ο Θεός δεν θα κάνεις κάτι τέτοιο· ποτέ δηλα­δή δεν θα φονεύ­σεις τον δίκαιο μαζί με τον ασε­βή· είναι αδύ­να­τον εσύ ο δίκαιος να εξι­σώ­σεις δίκαιο και ασε­βή και να συμ­πε­ρι­φερ­θείς προς αυτούς με τον ίδιο τρό­πο· ουδέ­πο­τε θα κάνεις κάτι τέτοιο. Εσύ, ο Οποί­ος είσαι ο δίκαιος κρι­τής όλου του κόσμου, δεν θα εφαρ­μό­σεις και εδώ δικαιο­σύ­νη;)»].

Και στην περί­πτω­ση του Λωτ εκεί­νοι που απε­στά­λη­σαν αρνούν­ται αρχι­κά να εισέλ­θουν στον οίκο του, για να γνω­ρί­σεις το μέγε­θος της φιλο­ξε­νί­ας του δικαί­ου εκείνου[πρβ. Γέν.19,1–3 κ.ε.: «Ἦλθον δέ οἱ δύο ἄγγε­λοι εἰς Σόδο­μα ἑσπέ­ρας· Λὼτ δὲ ἐκά­θη­το παρὰ τὴν πύλην Σοδό­μων. ἰδὼν δὲ Λώτ, ἐξα­νέ­στη εἰς συνάν­τη­σιν αὐτοῖς καὶ προ­σε­κύ­νη­σε τῷ προ­σώ­πῳ ἐπὶ τὴν γῆν. καὶ εἶπεν· ἰδοὺ κύριοι, ἐκκλί­να­τε εἰς τὸν οἶκον τοῦ παι­δὸς ὑμῶν καὶ κατα­λύ­σα­τε καὶ νίψα­σθε τοὺς πόδας ὑμῶν, καὶ ὀρθρί­σαν­τες ἀπε­λεύ­σε­σθε εἰς τὴν ὁδὸν ὑμῶν. καὶ εἶπαν· οὐχί, ἀλλ᾿ ἐν τῇ πλα­τείᾳ κατα­λύ­σο­μεν. καὶ κατε­βιά­ζε­το αὐτούς, καὶ ἐξέ­κλι­ναν πρὸς αὐτὸν καὶ εἰσῆλ­θον εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ. καὶ ἐποί­η­σεν αὐτοῖς πότον, καὶ ἀζύ­μους ἔπε­ψεν αὐτοῖς, καὶ ἔφα­γον(: ενώ ο Κύριος συνο­μι­λού­σε ακό­μη με τον Αβρα­άμ, οι δύο άγγε­λοι, που χωρί­στη­καν από αυτούς, έφτα­σαν στα Σόδο­μα κατά το βρά­δυ, για να εκτε­λέ­σουν την εντο­λή που έλα­βαν από τον Θεό. Παρά το ότι τελεί­ω­σε η ημέ­ρα, ο Λωτ καθό­ταν κον­τά στην πύλη των Σοδό­μων έτοι­μος να προ­σφέ­ρει φιλο­ξε­νία, διό­τι γνώ­ρι­ζε την κακό­τη­τα και το αφι­λό­ξε­νο των Σοδο­μι­τών. Όταν είδε τους δύο αγγέ­λους, σηκώ­θη­κε από τη θέση του και έτρε­ξε προς συνάν­τη­σή τους και τους προ­σκύ­νη­σε με το πρό­σω­πο στη γη, αν και δεν γνώ­ρι­ζε ότι ήσαν άγγε­λοι, και τους είπε: “Κύριοι, ιδού· περά­στε, παρα­κα­λώ, στο σπί­τι του δού­λου σας, και δια­νυ­κτε­ρεύ­στε κον­τά μου και πλύ­νε­τε τα πόδια σας, που είναι κου­ρα­σμέ­να και λερω­μέ­να από την οδοι­πο­ρία, και αφού σηκω­θεί­τε νωρίς αύριο το πρωί συνε­χί­ζε­τε τον δρό­μο σας”. Οι δύο άγγε­λοι όμως απάν­τη­σαν: “Όχι· θα περά­σου­με τη νύκτα στην πλα­τεία της πόλε­ως, στο ύπαι­θρο”. Όταν ο Λωτ είδε ότι αρνιούν­ται, επέ­μει­νε· τους βία­ζε με παρα­κλή­σεις και τους πίε­ζε με ικε­σί­ες να δεχτούν την πρό­σκλη­σή του. Οι δύο άγγε­λοι, κατό­πιν της επι­μο­νής του, υπο­χώ­ρη­σαν, λοξο­δρό­μη­σαν και μπή­καν στο σπί­τι του. Και ο Λωτ τούς παρέ­θε­σε δεί­πνο, τους έδω­σε να πιουν, τους έψη­σε στη φωτιά άζυ­μες κου­λού­ρες και έφα­γαν)» ].

Τι λέγει λοι­πόν ο εκα­τόν­ταρ­χος; «Κύριε, οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς ἵνα μου ὑπὸ τὴν στέγην εἰσέλθῃς(:Κύριε, δεν είμαι άξιος να εισέλ­θεις κάτω από τη στέ­γη του σπι­τιού μου)»[Ματθ.8,8].Ας το ακού­σου­με όσοι πρό­κει­ται να υπο­δε­χτού­με τον Χρι­στό διό­τι είναι δυνα­τόν Τον υπο­δε­χτού­με και σήμε­ρα. Ας το ακού­σου­με και ας γίνου­με ζηλω­τές Του και ας Τον δεχτού­με με την ίδια πίστη· καθό­σον όταν υπο­δέ­χε­σαι φτω­χό που πει­νά και είναι γυμνός, είναι σαν να υπο­δέ­χε­σαι και φιλο­ξε­νείς Εκεί­νον.

«ἀλλὰ μόνον εἰπὲ λόγῳ, καὶ ἰαθήσεται ὁ παῖς μου(:αλλά πες αυτό που θέλεις μόνο μ’ έναν απλό λόγο, και θα για­τρευ­τεί ο δού­λος μου)»[Ματθ.8,8]. Πρό­σε­ξε ότι και ο εκα­τόν­ταρ­χος, όπως ακρι­βώς και ο λεπρός, έχει την αρμό­ζου­σα γνώ­μη γι’ Αυτόν· διό­τι ούτε αυτός είπε «Παρα­κά­λε­σε τον Θεό», ούτε είπε: «Προ­σευ­χή­σου και ικέ­τευ­σέ Τον», αλλά «Πρό­στα­ξε μόνο».

Έπει­τα, φοβού­με­νος μήπως ο Ιησούς αρνη­θεί, μετριά­ζον­τας την παρά­κλη­σή του λέγει: «καὶ γὰρ ἐγὼ ἄνθρωπός εἰμι ὑπὸ ἐξουσίαν, ἔχων ὑπ᾿ ἐμαυτὸν στρα­τιώτας, καὶ λέγω τούτῳ, πορεύθητι, καὶ πορεύεται, καὶ ἄλλῳ, ἔρχου, καὶ ἔρχε­ται, καὶ τῷ δούλῳ μου, ποίησον τοῦτο, καὶ ποιεῖ(:διό­τι κι εγώ άνθρω­πος είμαι κάτω από εξου­σία και παίρ­νω δια­τα­γές από ανω­τέ­ρους, αλλά κι έχω στις δια­τα­γές μου στρα­τιώ­τες˙ και λέω σ’ ένα στρα­τιώ­τη: “Πήγαι­νε”˙ και πηγαί­νει. Και σ’ άλλον λέω: “Έλα”, κι έρχε­ται. Και στον δού­λο μου λέω: “Κάνε αυτό”, και το εκτε­λεί. Πόσο μάλ­λον θα εκτε­λε­σθεί ο δικός Σου λόγος. Διό­τι Εσύ δεν είσαι κάτω από τις δια­τα­γές κανε­νός, αλλά έχεις εξου­σία πάνω σε όλες τις αόρα­τες δυνά­μεις”)»[Ματθ.8,9].

«Και τι σημα­σία έχει αυτό», θα πει κάποιος, «εάν ο εκα­τόν­ταρ­χος περιέ­γρα­ψε αυτό με τέτοια παρο­μοί­ω­ση; Διό­τι αυτό που ερευ­νού­με είναι εάν ο Χρι­στός το απο­δέ­χτη­κε αυτό και το επι­κύ­ρω­σε». Είναι ορθό και πολύ φρό­νι­μο αυτό που λέγεις. Λοι­πόν ας το ερευ­νή­σου­με αυτό, και θα δια­πι­στώ­σου­με αυτό ακρι­βώς που συνέ­βη στην περί­πτω­ση του λεπρού, αυτό να έχει συμ­βεί και εδώ. Διό­τι όπως ακρι­βώς ο λεπρός είπε: «Κύριε, ἐὰν θέλῃς, δύνα­σαί με καθα­ρί­σαι(:“Κύριε, εάν θέλεις, έχεις τη δύνα­μη να με καθα­ρί­σεις από τις πλη­γές και τα εξαν­θή­μα­τα της ακά­θαρ­της αρρώ­στιας μου”)»-και δεν βασι­ζό­μα­στε μόνο στα λόγια του λεπρού σχε­τι­κά με την εξου­σία του Χρι­στού, αλλά και στους λόγους του Χρι­στού· διό­τι όχι μόνο δεν απέρ­ρι­ψε την υπό­νοιά του, αλλά και την επι­βε­βαί­ω­σε περισ­σό­τε­ρο, με το να προ­σθέ­σει αυτό που ήταν περιτ­τό να πει, λέγον­τας το: «Θέλω, καθαρίσθη­τι (:Θέλω, καθα­ρί­σου)»[Ματθ.8,3], για να επι­κυ­ρώ­σει την πίστη εκείνου‑, έτσι και εδώ, βέβαια, είναι δίκαιο να εξε­τά­σου­με εάν συνέ­βη κάτι παρό­μοιο· και πράγ­μα­τι θα δια­πι­στώ­σου­με να έχει συμ­βεί το ίδιο πράγ­μα. Διό­τι αφού είπε ο εκα­τόν­ταρ­χος αυτά τα λόγια και παρα­δέ­χτη­κε τόση εξου­σία, όχι μόνο δεν τον κατη­γό­ρη­σε ο Κύριος, αλλά και τον επι­δο­κί­μα­σε και έκα­με κάτι επι­πλέ­ον από την επι­δο­κι­μα­σία. Διό­τι δεν είπε ο ευαγ­γε­λι­στής ότι μόνο επαί­νε­σε τα λόγια του, αλλά δηλώ­νον­τας και επέ­κτα­ση του επαί­νου λέγει ότι και θαύ­μα­σε· και δεν θαύ­μα­σε απλώς, αλλά παρου­σία ολό­κλη­ρου του πλή­θους τον παρου­σί­α­σε και στους άλλους ως υπό­δειγ­μα, ώστε να τον μιμη­θούν.

Βλέ­πεις πώς θαυ­μά­ζε­ται ο καθέ­νας από αυτούς που ομο­λό­γη­σαν την εξου­σία Του; Και κατα­λαμ­βα­νό­ταν από έκπλη­ξη το πλή­θος με τη διδα­σκα­λία Του, διό­τι δίδα­σκε «ὡς ἐξου­σί­αν ἔχων»[βλ. Ματθ.7,28–29: «Καὶ ἐγένε­το ὅτε συνε­τέ­λε­σεν ὁ Ἰησοῦς τοὺς λόγους τού­τους, ἐξεπλήσ­σον­το οἱ ὄχλοι ἐπὶ τῇ διδαχῇ αὐτοῦ· ἦν γὰρ διδά­σκων αὐτοὺς ὡς ἐξου­σί­αν ἔχων, καὶ οὐχ ὡς οἱ γραμ­μα­τεῖς(:και όταν ο Ιησούς τελεί­ω­σε τους λόγους Του αυτούς, τα πλή­θη για πολ­λή ώρα έμε­ναν εκστα­τι­κά και έκπλη­κτα από τη διδα­σκα­λία Του· διό­τι τους δίδα­σκε πάν­το­τε με εξου­σία και κύρος, ως νομο­θέ­της και κρι­τής και αυθεν­τι­κός γνώ­στης της αλή­θειας, και όχι σαν τους γραμ­μα­τείς, οι οποί­οι για να επι­βε­βαιώ­σουν τα όσα έλε­γαν ανα­φέ­ρον­ταν στον νόμο και τις παρα­δό­σεις των παλαιο­τέ­ρων)»] και όχι μόνο δεν τους επέ­πλη­ξε γι’ αυτήν τη γνώ­μη τους, αλλά και αφού έλα­βε αυτούς κατέ­βη από το όρος και με τον τρό­πο με τον οποίο καθά­ρι­σε τον λεπρό επι­βε­βαί­ω­σε την πίστη αυτών.

Ο δε λεπρός πάλι, έλε­γε: «Εάν θέλεις, μπο­ρείς να με καθα­ρί­σεις»· και όχι μόνο δεν τον επι­τί­μη­σε, αλλά και θερα­πεύ­ον­τάς τον τόν καθά­ρι­σε έτσι όπως είπε εκεί­νος. Ο εκα­τόν­ταρ­χος πάλι, λέγει τα εξής: «Πες μόνο ένα λόγο και θα θερα­πευ­τεί ο δού­λος μου», ενώ ο Ιησούς θαυ­μά­ζον­τάς τον, έλε­γε: «ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐδὲ ἐν τῷ Ἰσραὴλ τοσαύ­την πίστιν εὗρον(:Αλη­θι­νά σας λέω, τόσο μεγά­λη πίστη δεν βρή­κα ούτε ανά­με­σα στους Ισραη­λί­τες, οι οποί­οι είναι ο εκλε­κτός λαός του Θεού)»[Ματθ.8,10].

Και για να δια­πι­στώ­σεις το ίδιο πράγ­μα και από αντί­θε­τη περί­πτω­ση πρό­σε­ξε αυτό· επει­δή η Μάρ­θα δεν είπε τίπο­τε το παρό­μοιο, αλλά αντί­θε­τα είπε ότι «ἀλλὰ καὶ νῦν οἶδα ὅτι ὅσα ἂν αἰτήσῃ τὸν Θεόν, δώσει σοι ὁ Θεός(:ξέρω όμως ότι και τώρα που ο αδελ­φός μου είναι πεθα­μέ­νος, ό,τι κι αν ζητή­σεις από τον Θεό, θα σου το δώσει ο Θεός)» [Ιω.11, 22], όχι μόνο επαι­νέ­θη­κε, μολο­νό­τι και γνω­στή ήταν και αγα­πη­τή και από τους πλέ­ον αφο­σιω­μέ­νους μαθη­τές Του, αλλά και επι­τι­μή­θη­κε και διορ­θώ­θη­κε από Αυτόν, διό­τι δεν είχε ομι­λή­σει ορθά. Καθό­σον έλε­γε προς αυτήν: «Οὐκ εἶπόν σοι ὅτι ἐὰν πιστεύσῃς, ὄψει τὴν δόξαν τοῦ Θεοῦ;(:Δεν σου είπα ότι εάν πιστέ­ψεις, θα δεις τον ένδο­ξο θρί­αμ­βο της παν­το­δυ­να­μί­ας του Θεού εναν­τί­ον του θανά­του με την ανά­στα­ση του αδελ­φού σου; Αυτή θα είναι το σύμ­βο­λο και το προ­μή­νυ­μα της κοι­νής ανα­στά­σε­ως όλων των ανθρώ­πων’’)» [Ιω.11,40], επι­πλήτ­τον­τάς την σαν ακό­μη να μην είχε πιστέ­ψει.

Και ακό­μη επει­δή εκεί­νη έλε­γε: «ὅσα ἂν αἰτήσῃ τὸν Θεόν, δώσει σοι ὁ Θεός(:ό,τι κι αν ζητή­σεις από τον Θεό, θα σου το δώσει ο Θεός)»», απο­μα­κρύ­νον­τάς την από την αντί­λη­ψη αυτού του είδους και διδά­σκον­τας ότι δεν έχει ανάγ­κη να λάβει από Άλλον, αλλά ότι Αυτός είναι η πηγή των αγα­θών, λέγει: «Ἐγώ εἰμι ἡ ἀνάστα­σις καὶ ἡ ζωή(:Εγώ είμαι η ανά­στα­ση και η ζωή. Εγώ έχω τη δύνα­μη να ανα­σταί­νω, διό­τι είμαι η πηγή της ζωής)»[Ιω. 11,25], δηλα­δή «δεν περι­μέ­νω από άλλον να δεχτώ ενέρ­γεια, αλλά κατ’ ιδί­αν δύνα­μη πράτ­τω τα πάν­τα».

Για τον λόγο αυτόν και θαυ­μά­ζει τον εκα­τόν­ταρ­χο και τον παρου­σιά­ζει σε όλο το πλή­θος και τον τιμά με την υπό­σχε­ση ότι θα του δώσει τη βασι­λεία, και τους άλλους προ­σκα­λεί να επι­δεί­ξουν τον ίδιο ζήλο. Και για να πλη­ρο­φο­ρη­θείς ότι με αυτόν τον σκο­πό τα είπε αυτά, για να διδά­ξει και τους άλλους δηλα­δή να πιστεύ­ουν ομοί­ως, άκου­σε του ευαγ­γε­λι­στή τους κατάλ­λη­λους λόγους δια των οποί­ων υπαι­νί­χτη­κε αυτό· διό­τι λέγει: «ἀκού­σας δὲ ὁ Ἰησοῦς ἐθαύ­μα­σε καὶ εἶπε τοῖς ἀκολου­θοῦσιν· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐδὲ ἐν τῷ Ἰσραὴλ τοσαύ­την πίστιν εὗρον(:Όταν ο Ιησούς άκου­σε τα λόγια του αυτά, θαύ­μα­σε και είπε σε εκεί­νους που Τον ακο­λου­θού­σαν: “Αλη­θι­νά σας λέω, τόσο μεγά­λη πίστη δεν βρή­κα ούτε ανά­με­σα στους Ισραη­λί­τες, οι οποί­οι είναι ο εκλε­κτός λαός του Θεού”)».

Επο­μέ­νως το να σκέ­πτε­ται κανείς γι’ Αυτόν μεγά­λα πράγ­μα­τα, αυτό κατε­ξο­χήν είναι από­δει­ξη της πίστε­ως και αφορ­μή να κλη­ρο­νο­μή­σει τη βασι­λεία και τα άλλα αγα­θά του ουρα­νού· διό­τι ο έπαι­νός Του για τον εκα­τόν­ταρ­χο δεν στα­μά­τη­σε μόνο στα λόγια, αλλά αντί της πίστε­ως και τον ασθε­νή τον παρέ­δω­σε υγιή, και πλέ­κει γι’αυτόν λαμ­πρό στέ­φα­νο και του υπό­σχε­ται μεγά­λες δωρε­ές, λέγον­τας τα εξής: «Λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι πολ­λοὶ ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ δυσμῶν ἥξου­σι καὶ ἀνακλι­θή­σον­ται μετὰ Ἀβραὰμ καὶ Ἰσαὰκ καὶ Ἰακὼβ ἐν τῇ βασι­λείᾳ τῶν οὐρανῶν (: σας δια­βε­βαιώ­νω λοι­πόν ότι πολ­λοί σαν τον εκα­τόν­ταρ­χο θα έλθουν από ανα­το­λή και δύση, απ’ όλα τα μέρη του κόσμου, και θα καθί­σουν μαζί με τον Αβρα­άμ, τον Ισα­άκ και τον Ιακώβ στο ευφρό­συ­νο δεί­πνο της βασι­λεί­ας των ουρα­νών)»[Ματθ.8,11].

Επει­δή λοι­πόν έκα­νε πολ­λά θαύ­μα­τα, στη συνέ­χεια τούς διδά­σκει με μεγα­λύ­τε­ρη παρ­ρη­σία. Έπει­τα, για να μη νομί­σει κανείς ότι αυτά είναι λόγια κολα­κεί­ας, αλλά για να γνω­ρί­σουν όλοι γενι­κώς ότι είχε τέτοια ψυχι­κή διά­θε­ση, λέγει: «ὕπαγε, καὶ ὡς ἐπίστευ­σας γενη­θή­τω σοι(:“Πήγαι­νε στο σπί­τι σου κaι ας γίνει σε σένα όπως το πίστε­ψες (ότι δηλα­δή μόνο με τον λόγο μου και από μακριά μπο­ρώ να θερα­πεύ­σω τον δού­λο σου)”)»[Ματθ.8,13]. Και αμέ­σως επα­κο­λού­θη­σε η πρά­ξη της θερα­πεί­ας, επι­βε­βαιώ­νον­τας την προ­αί­ρε­σή του. «Καὶ ἰάθη ὁ παῖς αὐτοῦ ἐν τῇ ὥρᾳ ἐκείνῃ(:και πράγ­μα­τι εκεί­νη τη στιγ­μή θερα­πεύ­θη­κε ο δού­λος του)».. Πράγ­μα που ακρι­βώς συνέ­βη και στη Συρο­φοι­νί­κισ­σα· καθό­σον λέγει και σε εκεί­νη: «Ὦ γύναι, μεγάλη σου ἡ πίστις! Γενηθήτω σοι ὡς θέλεις. καὶ ἰάθη ἡ θυγάτηρ αὐτῆς ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκείνης (:”ω γυναί­κα, είναι μεγά­λη η πίστη σου. Ας γίνει σε σένα όπως το θέλεις”. Και πράγ­μα­τι απ’ την ώρα ακρι­βώς εκεί­νη για­τρεύ­τη­κε η κόρη της)» [Ματθ.15,28].

Επει­δή όμως και ο Λου­κάς [πρβ. Λου­κά 7,1–10] περι­γρά­φον­τας αυτό το θαύ­μα προ­σθέ­τει και πολ­λά άλλα, τα οποία φαί­νε­ται να δια­φω­νούν, είναι ανάγ­κη να σας εξη­γή­σω και αυτά [πρβ. Ματθ. 8, 5–13, Λου­κά 7, 1–10]. Τι λέγει λοι­πόν ο Λου­κάς; «Απέ­στει­λε ο εκα­τόν­ταρ­χος Ιου­δαί­ους πρε­σβυ­τέ­ρους προς Αυτόν, και Τον παρα­κα­λού­σε να έλθει» [βλ. Λου­κά 7,3: «ἀκού­σας δὲ περὶ τοῦ Ἰησοῦ ἀπέστει­λε πρὸς αὐτὸν πρε­σβυ­τέ­ρους τῶν Ἰουδαί­ων ἐρωτῶν αὐτὸν ὅπως ἐλθὼν δια­σώσῃ τὸν δοῦλον αὐτοῦ(:όταν λοι­πόν άκου­σε για τον Ιησού ότι ήλθε στην Καπερ­να­ούμ, Του έστει­λε μερι­κούς πρε­σβυ­τέ­ρους των Ιου­δαί­ων και Τον παρα­κα­λού­σε να έλθει και να σώσει το δού­λο του από τον έσχα­το κίν­δυ­νο)»]. Ο δε Ματ­θαί­ος λέγει ότι ο ίδιος αφού προ­σήλ­θε έλε­γε ότι «Δεν είμαι άξιος» [πρβ. Ματθ.8,5]. Και μερι­κοί λέγουν ότι αυτός ο εκα­τόν­ταρ­χος που ανα­φέ­ρει ο Λου­κάς δεν είναι ίδιος με εκεί­νον που ανα­φέ­ρει ο Ματ­θαί­ος, αν και έχει πολ­λές ομοιό­τη­τες. Διό­τι για εκεί­νον λέγει, ότι «ἀγαπᾷ γὰρ τὸ ἔθνος ἡμῶν, καὶ τὴν συνα­γωγὴν αὐτὸς ᾠκοδό­μη­σεν ἡμῖν(: διό­τι, έλε­γαν: “Ο εκα­τόν­ταρ­χος αυτός αγα­πά το έθνος μας, και τη συνα­γω­γή μας την έκτι­σε ο ίδιος με δικά του χρή­μα­τα”)» [Λου­κά 7,5]· για τον εκα­τόν­ταρ­χο όμως που ανα­φέ­ρει ο Ματ­θαί­ος, ο ίδιος ο Ιησούς λέγει: «ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐδὲ ἐν τῷ Ἰσραὴλ τοσαύ­την πίστιν εὗρον(:αλη­θι­νά σας λέω, τόσο μεγά­λη πίστη δεν βρή­κα ούτε ανά­με­σα στους Ισραη­λί­τες, οι οποί­οι είναι ο εκλε­κτός λαός του Θεού)». Και στην περί­πτω­ση εκεί­νου μεν δεν είπε ότι «Πολ­λοί θα έλθουν από την ανα­το­λή», πράγ­μα που σημαί­νει ότι εκεί­νος ήταν Ιου­δαί­ος. Τι λοι­πόν θα πού­με; Ότι αυτή μεν είναι εύκο­λη λύση[:να πού­με δηλα­δή ότι πρό­κει­ται περί δια­φο­ρε­τι­κών προ­σώ­πων], παρα­μέ­νει όμως να εξε­τά­σου­με εάν αυτή είναι αλη­θι­νή.

Εγώ νομί­ζω ότι αυτός ο εκα­τόν­ταρ­χος που ανα­φέ­ρει ο ευαγ­γε­λι­στής Ματ­θαί­ος είναι ίδιος με εκεί­νον που ανα­φέ­ρει ο ευαγ­γε­λι­στής Λου­κάς. «Μα τότε», θα έλε­γε κανείς, «για ποιον λόγο ο Ματ­θαί­ος λέγει ότι αυτός είπε: “Δεν είμαι άξιος να εισέλ­θεις στην οικία μου”», ενώ ο Λου­κάς ότι «έστει­λε και τον κάλε­σε να έλθει στην οικία του»; [πρβ. Λου­κά 7,3]. Εγώ νομί­ζω ότι ο Λου­κάς υπο­νο­εί την κολα­κεία των Ιου­δαί­ων και ότι αυτοί που ζουν υπό τη σκιά κάποιας συμ­φο­ράς εύκο­λα αλλά­ζουν γνώ­μη. Διό­τι ήταν φυσι­κό ο εκα­τόν­ταρ­χος να θέλη­σε να μετα­βεί και να καλέ­σει τον Ιησού και να εμπο­δί­στη­κε από τους Ιου­δαί­ους που τον κολά­κευ­σαν λέγον­τας, ότι «θα πάμε εμείς και θα σου φέρου­με αυτόν». Πρό­σε­ξε λοι­πόν ότι και η παρά­κλη­σή τους είναι γεμά­τη από κολα­κεία. «Διό­τι ο εκα­τόν­ταρ­χος αυτός αγα­πά το έθνος μας», λέγουν, «και τη συνα­γω­γή μας την έκτι­σε ο ίδιος με δικά του χρή­μα­τα» [Λου­κά 7,5]. Ούτε γνω­ρί­ζουν για ποιον λόγο επαι­νούν τον άντρα. Διό­τι το ορθό ήταν να πουν: «Θέλη­σε μεν αυτός να έλθει και να σε παρα­κα­λέ­σει, εμείς όμως τον εμπο­δί­σα­με βλέ­πον­τας τη συμ­φο­ρά και το πτώ­μα να είναι κατά­κοι­το», και έτσι να παρου­σιά­σουν το μέγε­θος της πίστε­ως του εκα­τον­τάρ­χου. Όμως δεν το λέγουν αυτό, διό­τι δεν ήθε­λαν να απο­κα­λύ­ψουν την πίστη του ανδρός εξαι­τί­ας του φθό­νου τους, αλλά προ­τι­μού­σαν μάλ­λον να επι­σκιά­σουν την αρε­τή εκεί­νου προς χάριν του οποί­ου ήλθαν να Τον παρα­κα­λέ­σουν, για να μη φανεί ότι ήταν κάποιος σπου­δαί­ος αυτός που παρα­κα­λού­σε, παρά δια­κη­ρύσ­σον­τας την πίστη εκεί­νου να επι­τύ­χουν αυτό για το οποίο είχαν έλθει. Διό­τι ο φθό­νος είναι ικα­νός να σκο­τί­σει τον νου.

Αλλά ο Κύριος που γνω­ρί­ζει τα από­κρυ­φα επαί­νε­σε εκεί­νον και χωρίς αυτοί να το θέλουν. Και το ότι αυτό είναι αλη­θές, άκου­σε τον Λου­κά πάλι που ερμη­νεύ­ει αυτό. Διό­τι αυτός λέγει τα εξής, ότι: «ὁ δὲ Ἰησοῦς ἐπορεύ­ε­το σὺν αὐτοῖς. ἤδη δὲ αὐτοῦ οὐ μακρὰν ἀπέχον­τος ἀπὸ τῆς οἰκίας ἔπεμ­ψε πρὸς αὐτὸν ὁ ἑκατόν­ταρ­χος φίλους λέγων αὐτῷ· Κύριε, μὴ σκύλ­λου· οὐ γάρ εἰμι ἱκανὸς ἵνα ὑπὸ τὴν στέ­γην μου εἰσέλθῃς(:πράγ­μα­τι λοι­πόν ο Ιησούς άρχι­σε να προ­χω­ρά μαζί τους προς το σπί­τι του εκα­τον­τάρ­χου. Λίγο όμως πριν φθά­σουν στο σπί­τι, όταν πλέ­ον ήταν πολύ κον­τά, έστει­λε ο εκα­τόν­ταρ­χος κάποιους φίλους του και του είπε: “Κύριε, μην ταλαι­πω­ρεί­σαι και μην μπαί­νεις σε μεγα­λύ­τε­ρο κόπο να έλθεις στο σπί­τι μου. Διό­τι δεν είμαι άξιος να μπεις κάτω από τη στέ­γη μου”)» [Λου­κά 7,6]. Όταν δηλα­δή απαλ­λά­χθη­κε από την ενό­χλη­ση αυτών, τότε απο­στέλ­λει ανθρώ­πους και Tου λέγει: «Μη νομί­σεις ότι δεν ήλθα λόγω οκνη­ρί­ας, αλλά επει­δή έκρι­να τον εαυ­τό μου ότι είμαι ανά­ξιος, να σε δεχτώ στην οικία μου».

Εάν λοι­πόν ο μεν Ματ­θαί­ος λέγει ότι είπε αυτό σε αυτόν όχι δια των φίλων[πρβ. Λου­κά 7,6], αλλά ο ίδιος αυτο­προ­σώ­πως, αυτό δεν έχει καμία σημα­σία· διό­τι αυτό που ερευ­νού­με είναι εάν παρου­σί­α­σε ο καθέ­νας την προ­θυ­μία του ανδρός και εάν είχε την πρέ­που­σα γνώ­μη περί του Χρι­στού. Είναι φυσι­κό επί­σης να ήλθε και αυτός μετά την απο­στο­λή των φίλων του και να είπε αυτά. Εάν όμως δεν το ανέ­φε­ρε αυτό ο Λου­κάς, αλλά ούτε ο Ματ­θαί­ος εκεί­νο, αυτό δεν σημαί­νει ότι αντι­φά­σκουν μετα­ξύ τους, αλλά μάλ­λον ότι συμ­πλη­ρώ­νει ο ένας ό,τι παρέ­λει­ψε ο άλλος.

Πρό­σε­ξε ακό­μη πως και με άλλο τρό­πο δια­κή­ρυ­ξε την πίστη του ο Λου­κάς λέγον­τας ότι επρό­κει­το να πεθά­νει ο δού­λος του[πρβ. Λου­κά 7,2]. Αλλά όμως ούτε αυτό τον οδή­γη­σε σε από­γνω­ση, ούτε τον έκα­με να απελ­πι­στεί, αλλά και σε αυτήν την κατά­στα­ση έλπι­ζε ότι θα επι­ζή­σει. Εάν όμως ο μεν Ματ­θαί­ος λέγει ότι ο Χρι­στός είπε ότι «Ούτε μετα­ξύ των Ισραη­λι­τών δεν βρή­κα τόσο μεγά­λη πίστη», λόγια που φανε­ρώ­νουν ότι αυτός δεν ήταν Ισραη­λί­της, ο δε Λου­κάς λέγει ότι έχτι­σε τη συνα­γω­γή [πρβ. Λου­κά 7,5], ούτε αυτό δηλώ­νει αντί­φα­ση· διό­τι ήταν δυνα­τόν και Ιου­δαί­ος να μην ήταν και τη συνα­γω­γή να οικο­δο­μή­σει και το έθνος να αγα­πά.

Εσύ, όμως, σε παρα­κα­λώ, μην εξε­τά­ζεις απλώς τα λόγια του εκα­τον­τάρ­χου, αλλά πρό­σθε­σε και το αξί­ω­μα αυτού και τότε θα δεις την αρε­τή του ανδρός· καθό­σον είναι μεγά­λη η αλα­ζο­νεία αυτών που είναι στην εξου­σία και ούτε στις συμ­φο­ρές ταπει­νώ­νον­ται. Ο ανα­φε­ρό­με­νος λοι­πόν από τον Ιωάν­νη αξιω­μα­τού­χος φέρει τον Κύριο στην οικία του και λέγει: «Κατά­βη­θι (:Κατέ­βα)» [«Κατά­βη­θι», δηλα­δή από την Κανά στην Καπερ­να­ούμ· πρβ. Ιω. 4,46–47: «῏Ηλθεν οὖν πάλιν ὁ ᾿Ιησοῦς εἰς τὴν Κανᾶ τῆς Γαλι­λαίας, ὅπου ἐποίησε τὸ ὕδωρ οἶνον. καὶ ἦν τις βασι­λικός, οὗ ὁ υἱὸς ἠσθένει ἐν Καπερ­ναούμ· οὗτος ἀκούσας ὅτι ᾿Ιησοῦς ἥκει ἐκ τῆς ᾿Ιου­δαίας εἰς τὴν Γαλι­λαίαν, ἀπῆλθε πρὸς αὐτὸν καὶ ἠρώτα αὐτὸν ἵνα καταβῇ καὶ ἰάσηται αὐτοῦ τὸν υἱόν· ἤμελ­λε γὰρ ἀποθνήσκειν(:ήλθε λοι­πόν ο Ιησούς πάλι στην Κανά της Γαλι­λαί­ας, όπου παλιό­τε­ρα είχε μετα­τρέ­ψει το νερό σε κρα­σί. Εκεί υπήρ­χε κάποιος άνθρω­πος που ανή­κε στη βασι­λι­κή αυλή του Ηρώ­δη, και το παι­δί του ήταν βαριά άρρω­στο στην Καπερ­να­ούμ. Αυτός λοι­πόν, μόλις άκου­σε ότι ο Ιησούς είχε έλθει από την Ιου­δαία στη Γαλι­λαία, έφυ­γε από την Καπερ­να­ούμ και πήγε να τον συναν­τή­σει˙ και άρχι­σε να τον παρα­κα­λεί να κατε­βεί από την Κανά στην Καπερ­να­ούμ και να θερα­πεύ­σει τον γιο του˙ διό­τι ήταν βαριά άρρω­στος και κιν­δύ­νευε να πεθά­νει)»[πρβ. Ιω.4,49].

Δεν συμ­βαί­νει όμως το ίδιο με τον εκα­τόν­ταρ­χο αυτής της διη­γή­σε­ως, αλλά και από εκεί­νον και από αυτούς που κατέ­βα­σαν από τη χαλα­σμέ­νη σκε­πή το κρεβάτι[πρβ. Μάρκ.2,1–2: «Καὶ εἰσῆλθε πάλιν εἰς Καπερ­ναοὺμ δι᾿ ἡμερῶν καὶ ἠκού­σθη ὅτι εἰς οἶκόν ἐστι. καὶ εὐθέως συνή­χθη­σαν πολ­λοί, ὥστε μηκέ­τι χωρεῖν μηδὲ τὰ πρὸς τὴν θύραν· καὶ ἐλάλει αὐτοῖς τὸν λόγον. καὶ ἔρχον­ται πρὸς αὐτὸν παρα­λυ­τικὸν φέρον­τες, αἰρόμε­νον ὑπὸ τεσ­σά­ρων. καὶ μὴ δυνά­με­νοι προ­σεγ­γί­σαι αὐτῷ διὰ τὸν ὄχλον, ἀπεστέ­γα­σαν τὴν στέ­γην ὅπου ἦν, καὶ ἐξορύ­ξαν­τες χαλῶσι τὸν κρά­βατ­τον, ἐφ᾿ ᾧ ὁ παρα­λυ­τικὸς κατέ­κει­το(:Ύστε­ρα από μερι­κές ημέ­ρες μπή­κε πάλι ο Ιησούς στην Καπερ­να­ούμ˙ κι έγι­νε γνω­στό ότι βρί­σκε­ται σε κάποιο σπί­τι. Αμέ­σως λοι­πόν μαζεύ­τη­καν τόσο πολ­λοί, ώστε να γεμί­σει το σπί­τι και να μην υπάρ­χει χώρος πλέ­ον ούτε δίπλα στη θύρα. Και τους δίδα­σκε τον λόγο του Θεού Έρχον­ται τότε και Του φέρ­νουν έναν παρά­λυ­το, που τον σήκω­ναν πάνω σ’ ένα κρε­βά­τι τέσ­σε­ρις. Κι επει­δή δεν μπο­ρού­σαν εξαι­τί­ας του πλή­θους να τον πλη­σιά­σουν, ξεσκέ­πα­σαν τη σκε­πή στο μέρος όπου βρι­σκό­ταν ο Κύριος, κι αφού έκα­ναν ένα άνοιγ­μα, έρι­ξαν από κει κάτω σιγά – σιγά το κρε­βά­τι, πάνω στο οποίο ήταν ξαπλω­μέ­νος ο παρά­λυ­τος)»], ο εκα­τόν­ταρ­χος συμ­πε­ρι­φέ­ρε­ται πολύ καλύ­τε­ρα· διό­τι δεν ζητεί τη σωμα­τι­κή παρου­σία του Ιησού, ούτε μετέ­φε­ρε τον ασθε­νή πλη­σί­ον του Ιατρού, πράγ­μα που σημαί­νει ότι δεν σκε­πτό­ταν γι’αυτόν μικρά πράγ­μα­τα, αλλά πίστευε ότι ήταν θεό­σταλ­τος· γι’ αυτόν τον λόγο και λέγει: «Πες μόνο έναν λόγο» [Ματθ.8,8 και Λου­κά 7,7]. Και δεν λέγει στην αρχή: «Πες έναν λόγο» αλλά αρχι­κώς περι­γρά­φει μόνο την ασθέ­νεια· διό­τι ούτε περί­με­νε, λόγω της μεγά­λης ταπει­νο­φρο­σύ­νης του, αμέ­σως να συναι­νέ­σει ο Χρι­στός και να θελή­σει να έλθει στην οικία του. Για τον λόγο αυτόν μόλις άκου­σε τους λόγους του Κυρί­ου: «Εγώ θα έλθω και θα τον θερα­πεύ­σω», τότε λέγει: «Πες μονά­χα έναν λόγο». Ούτε και η ασθέ­νεια τού προ­ξέ­νη­σε σύγ­χυ­ση, αλλά και μέσα στη συμ­φο­ρά του φιλο­σο­φεί, προ­σέ­χον­τας όχι τόσο στην υγεία του δού­λου του, όσο προς το να μη φανεί να πράτ­τει τίπο­τε το ασε­βές. Μολο­νό­τι, βέβαια, δεν Τον εξα­νάγ­κα­σε να έλθει στην οικία του, αλλά ο Χρι­στός υπο­σχέ­θη­κε αυτό, παρά ταύ­τα και πάλι φοβεί­ται μην τυχόν φανεί να υπερ­τι­μά τη δική του αξία και να επι­σύ­ρει εναν­τί­ον του βαρύ παρά­πτω­μα.

Είδες τη σύνε­σή του; Πρό­σε­ξε και τη μωρία των Ιου­δαί­ων οι οποί­οι λέγουν: «ἄξιός ἐστιν ᾧ παρέ­ξει τοῦτο(:αξί­ζει να του κάνει τη χάρη αυτή που ζητά)» [Λου­κά 7,4]. Διό­τι ενώ έπρε­πε να προ­σφύ­γουν στη φιλαν­θρω­πία του Ιησού, αυτοί όμως προ­βάλ­λουν την αξία του εκα­τον­τάρ­χου, και ούτε γνω­ρί­ζουν πώς πρέ­πει να δια­τυ­πώ­σουν το αίτη­μά τους. Όμως δεν συμ­βαί­νει το ίδιο με εκεί­νον· αλλά και είπε ότι είναι ο ίδιος πολύ ανά­ξιος όχι μόνο να δεχτεί την ευερ­γε­σία, αλλά και να δεχτεί τον Κύριο στην οικία του. Για τον λόγο αυτόν και αφού είπε «ο δού­λος μου είναι ασθε­νής» δεν πρό­σθε­σε το «Πες», επει­δή φοβή­θη­κε μήπως ήταν ανά­ξιος να δεχτεί τη δωρεά, αλλά ανέ­φε­ρε μόνο τη συμ­φο­ρά. Όταν πάλι είδε τον Χρι­στό να δεί­χνει προ­θυ­μία, ούτε και τότε προ­χώ­ρη­σε με ορμή, αλλά και πάλι συγ­κρα­τεί­ται μέσα στον χώρο της πρε­πού­σης μετριο­πά­θειάς του.

Εάν όμως κάποιος έλε­γε: «Για ποιον λόγο δεν αντα­πέ­δω­σε την τιμή ο Χρι­στός σε αυτόν;», θα μπο­ρού­σα­με να πού­με αυτό, ότι του αντα­πέ­δω­σε και μάλι­στα μεγά­λη τιμή. Πρώ­τον μεν, με το ότι φανέ­ρω­σε την πίστη του, πράγ­μα που κατε­ξο­χήν έγι­νε φανε­ρό από του ότι δεν μετέ­βη ο ίδιος στην οικία του[πρβ. Ματθ.8,13 και Λου­κά 7,10]. Δεύ­τε­ρον δε, με το ότι τον εισή­γα­γε στη βασι­λεία και τον προ­τί­μη­σε από όλο το ιου­δαϊ­κό έθνος· διό­τι επει­δή θεώ­ρη­σε τον εαυ­τό του ανά­ξιο να δεχτεί τον Χρι­στό στην οικία του, και άξιος κρί­θη­κε της βασι­λεί­ας των ουρα­νών και πέτυ­χε τα καλά που από­λαυ­σε ο Αβρα­άμ.

«Και για­τί», θα έλε­γε κανείς, «και ο λεπρός δεν επαι­νέ­θη­κε αν και επέ­δει­ξε μεγα­λύ­τε­ρη πίστη από τον εκα­τόν­ταρ­χο;» Διό­τι δεν είπε εκεί­νος: «Πες έναν λόγο», αλλά αυτό που ήταν πολύ μεγα­λύ­τε­ρο: «Θέλη­σε μόνο»· πράγ­μα που ο Προ­φή­της λέγει για τον Πατέ­ρα, ότι «ὁ δὲ Θεὸς ἡμῶν ἐν τῷ οὐρανῷ καὶ ἐν τῇ γῇ πάν­τα, ὅσα ἠθέλη­σεν, ἐποί­η­σε(:ο Θεός μας όμως τόσο στον ουρα­νό, όσο και στη γη, όλα όσα θέλη­σε τα έκα­νε και τίπο­τε δεν παρου­σιά­στη­κε αδύ­να­το στη θέλη­σή Του)» [Ψαλμ.113,11].

Αλλά και ο λεπρός επαι­νέ­θη­κε από τον Χρι­στό. Διό­τι όταν λέγει «ὅρα μηδενὶ εἴπῃς, ἀλλὰ ὕπαγε σεαυτὸν δεῖξον τῷ ἱερεῖ καὶ προ­σέ­νεγ­κε τὸ δῶρον ὃ προ­σέ­τα­ξε Μωσῆς εἰς μαρ­τύ­ριον αὐτοῖς(:Πρό­σε­ξε να μην πεις σε κανέ­ναν το θαύ­μα της θερα­πεί­ας σου, αλλά πήγαι­νε και δεί­ξε τον εαυ­τό σου στον ιερέα και πρό­σφε­ρε το δώρο που έχει καθο­ρί­σει ο Μωυ­σής. Για να χρη­σι­μεύ­σει η εξέ­τα­σή σου από τον ιερέα και η προ­σφο­ρά του δώρου σου ως μαρ­τυ­ρία και από­δει­ξη στον ιερέα και στους Ιου­δαί­ους ότι και εσύ θερα­πεύ­τη­κες τελεί­ως και εγώ δεν ήλθα να καταρ­γή­σω τον νόμο”)» [Ματθ.8,4], δεν λέγει τίπο­τε άλλο παρά αυτό, ότι «εσύ θα κατη­γο­ρή­σεις αυτούς από όσους πίστε­ψες». Εξάλ­λου δεν ήταν το ίδιο πράγ­μα να πιστέ­ψει ένας Ιου­δαί­ος και ένας εκτός του έθνους των Ιου­δαί­ων· διό­τι το ότι δεν ήταν Ιου­δαί­ος ο εκα­τόν­ταρ­χος φαί­νε­ται και από το ότι ήταν εκα­τον­τάρ­χης και από τα λόγια που είπε: «Ούτε μετα­ξύ των Ισραη­λι­τών δεν βρή­κα τόσο μεγά­λη πίστη».

Και ήταν βέβαια, πολύ σπου­δαίο πράγ­μα ένας άνθρω­πος εκτός του ιου­δαϊ­κού έθνους να φτά­σει σε τόσο υψη­λή έννοια περί του Χρι­στού. Καθό­σον, όπως εγώ πιστεύω, φαν­τά­στη­κε τις ουρά­νιες στρα­τιές ή ότι σε Αυτόν έτσι υπο­τάσ­σον­ται τα πάθη και ο θάνα­τος και όλα τα άλλα, όπως οι στρα­τιώ­τες στον ίδιο τον εκα­τόν­ταρ­χο. Για τον λόγο αυτόν και έλε­γε: «Διό­τι και εγώ που είμαι ένας άνθρω­πος και είμαι κάτω από εξου­σία»· δηλα­δή: «Εσύ είσαι Θεός, ενώ εγώ άνθρω­πος· εγώ είμαι υπό την εξου­σία άλλων, ενώ εσύ δεν είσαι υπό εξου­σία άλλων. Εάν, λοι­πόν, εγώ, που είμαι άνθρω­πος και υπό εξου­σί­αν, μπο­ρώ να κάνω τόσο μεγά­λα πράγ­μα­τα, πολύ περισ­σό­τε­ρο αυτός που είναι και Θεός και δεν είναι υπό εξου­σί­αν άλλων». Θέλει δηλα­δή, να Τον πεί­σει σε μεγά­λο βαθ­μό, ότι δεν τα λέγει όλα αυτά για να παρου­σιά­σει ένα παρό­μοιο παρά­δειγ­μα, αλλά ότι ο Κύριος υπε­ρέ­χει σε μεγά­λο βαθ­μό· διό­τι «εάν εγώ», λέγει, «που είμαι ισό­τι­μος με αυτούς που δια­τάσ­σω και που βρί­σκο­μαι υπό εξου­σία, όμως λόγω της μικρής αυτής υπε­ρο­χής της αρχής μπο­ρώ τόσο σπου­δαία πράγ­μα­τα να πρά­ξω και δεν φέρει κανέ­νας αντίρ­ρη­ση, αλλά αυτά που δια­τά­ζω, αυτά γίνον­ται, και αν ακό­μη είναι δια­φό­ρων ειδών τα παραγγέλματα(διότι λέγω στον ένα «Πήγαι­νε» και πηγαί­νει, και στον άλλο «Έλα» και έρχε­ται), πολύ περισ­σό­τε­ρα αυτός μπο­ρεί να πρά­ξει». Μερι­κοί πάλι ανα­γι­γνώ­σκουν ως εξής αυτό το χωρίο: «Διό­τι εάν εγώ, που είμαι άνθρω­πος» και θέτον­τας σημείο στί­ξε­ως ανά­με­σα προ­σθέ­τουν: «έχω υπό την εξου­σία μου στρα­τιώ­τες».

Εσύ όμως πρό­σε­ξε, σε παρα­κα­λώ, πως ο εκα­τόν­ταρ­χος έδει­ξε ότι ο Ιησούς μπο­ρεί να εξου­σιά­σει τον θάνα­το σαν ένα δού­λο και να τον δια­τάσ­σει ως Δεσπό­της του. Διό­τι όταν λέγει: «Έλα» και έρχε­ται, και «πήγαι­νε» και πηγαί­νει, αυτό εννο­εί, ότι δηλα­δή: «Αν δια­τά­ξεις να μην έλθει ο θάνα­τος στον δού­λο μου, δεν θα έλθει». Είδες κατά ποιον τρό­πο ήταν πιστός; Διό­τι αυτό που επρό­κει­το αργό­τε­ρα να γίνει σε όλους φανε­ρό, αυτό αυτός ήδη έκα­νε ολο­φά­νε­ρο, ότι έχει εξου­σία και επί του θανά­του και επί της ζωής, και οδη­γεί κάτω στις πύλες του Άδου και ανε­βά­ζει από εκεί. Και δεν έκα­νε λόγο μόνο περί στρα­τιω­τών, αλλά και περί δού­λων, πράγ­μα που ήταν δείγ­μα μεγα­λύ­τε­ρης υπα­κο­ής. Αλλά όμως αν και είχε τόσο μεγά­λη πίστη, θεω­ρού­σε τον εαυ­τό του ανά­ξιο ακό­μη. Ο Χρι­στός όμως δεί­χνον­τας ότι είναι άξιος να εισέλ­θει στην οικία του, έκα­νε πολύ πιο μεγά­λα πράγ­μα­τα, διό­τι και τον θαύ­μα­σε, και δια­κή­ρυ­ξε την πίστη του, και του έδω­σε περισ­σό­τε­ρα από αυτά που ζήτη­σε. Καθό­σον ήλθε ζητών­τας σωμα­τι­κή υγεία για τον δού­λο του και έφυ­γε αφού έλα­βε τη βασι­λεία των ουρα­νών.

Είδες ότι ήδη απο­δει­κνυό­ταν αλη­θι­νό το «ζητεῖτε δὲ πρῶτον τὴν βασι­λείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προ­στεθήσεται ὑμῖν(:να ζητά­τε πρώ­τα απ’ όλα και πάνω απ’ όλα τα πνευ­μα­τι­κά αγα­θά της βασι­λεί­ας του Θεού και την από­κτη­ση των αρε­τών που ο Θεός σας ζητά ως όρο για να σας χαρί­σει τα αγα­θά αυτά. Και τότε αυτά τα επί­γεια θα σας δοθούν μαζί με εκεί­να)»; [Ματθ.6,33]. Διό­τι, επει­δή επέ­δει­ξε πολ­λή πίστη και ταπει­νο­φρο­σύ­νη και τον ουρα­νό τού έδω­σε και την υγεία του δού­λου τού πρό­σθε­σε· και δεν τον τίμη­σε μόνο με αυτό, αλλά και με το να δεί­ξει ποιοι είναι εκεί­νοι που απο­βάλ­λον­ται από τη βασι­λεία των ουρα­νών και εισά­γε­ται αυτός. Καθό­σον εξ αυτού πλέ­ον καθι­στά σε όλους γνω­στό, ότι σώζε­ται κανείς δια της πίστε­ως και όχι από τη φύλα­ξη των δια­τά­ξε­ων του μωσαϊ­κού νόμου.

Για τον λόγο αυτόν ακρι­βώς όχι μόνο στους Ιου­δαί­ους, αλλά και στους εθνι­κούς θα δοθεί αυτή η δωρεά ως βρα­βείο· και περισ­σό­τε­ρο σε εκεί­νους, παρά σε αυτούς. «Διό­τι μη νομί­σε­τε, βέβαια», λέγει, «ότι αυτό συνέ­βη απο­κλει­στι­κά και μόνο για τον εκα­τόν­ταρ­χο, καθό­σον αυτό θα συμ­βεί και σε όλη την οικου­μέ­νη». Αυτό λοι­πόν το έλε­γε προ­φη­τεύ­ον­τας για τα έθνη και δίνον­τας αγα­θές ελπί­δες σε αυτούς. Καθό­σον υπήρ­χαν πολ­λοί από τα μέρη της Γαλι­λαί­ας όπου διέ­με­ναν πολ­λοί εθνι­κοί [πρβ.Ματθ.4,15, 18 και 8,1]. Αυτά επί­σης τα έλε­γε για να προ­φυ­λά­ξει τους εθνι­κούς από την απο­γο­ή­τευ­ση και για να εξυ­γιά­νει το φρό­νη­μα των Ιου­δαί­ων. Για να μην προ­σβά­λουν τα λόγια Του αυτούς που Τον άκου­γαν, και για να μη δώσει σε αυτούς καμία αφορ­μή για κατη­γο­ρία, δεν ομι­λεί προ­η­γου­μέ­νως για τους εθνι­κούς, παρά μόνο όταν έλα­βε αφορ­μή από τον εκα­τόν­ταρ­χο, χωρίς, φυσι­κά, και πάλι να ανα­φέ­ρει καθα­ρά το όνο­μα των εθνι­κών.

Διό­τι δεν είπε: «Πολ­λοί από τους εθνι­κούς» αλλά «Πολ­λοί από την ανα­το­λή και τη δύση», πράγ­μα που φανέ­ρω­νε το όνο­μα των εθνι­κών, δεν σκαν­δά­λι­ζε όμως έτσι αυτούς που Τον άκου­γαν, διό­τι ήταν κεκα­λυμ­μέ­νος ο λόγος Του[βλ. Ματθ.8,11–12: «λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι πολ­λοὶ ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ δυσμῶν ἥξου­σι καὶ ἀνακλι­θή­σον­ται μετὰ Ἀβραὰμ καὶ Ἰσαὰκ καὶ Ἰακὼβ ἐν τῇ βασι­λείᾳ τῶν οὐρανῶν, οἱ δὲ υἱοὶ τῆς βασι­λεί­ας ἐκβλη­θή­σον­ται εἰς τὸ σκό­τος τὸ ἐξώτε­ρον· ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόν­των(:σας δια­βε­βαιώ­νω λοι­πόν ότι πολ­λοί σαν τον εκα­τόν­ταρ­χο θα έλθουν από ανα­το­λή και δύση, απ’ όλα τα μέρη του κόσμου, και θα καθί­σουν μαζί με τον Αβρα­άμ, τον Ισα­άκ και τον Ιακώβ στο ευφρό­συ­νο δεί­πνο της βασι­λεί­ας των ουρα­νών· ενώ εκεί­νοι που κατά­γον­ται από τον Αβρα­άμ και σύμ­φω­να με τις επαγ­γε­λί­ες και υπο­σχέ­σεις του Θεού είναι κλη­ρο­νό­μοι της βασι­λεί­ας, θα ριχθούν έξω απ’ αυτήν, στο σκο­τά­δι που είναι τελεί­ως απο­μα­κρυ­σμέ­νο από τη βασι­λεία του Θεού. Εκεί θα κλαί­νε και θα τρί­ζουν τα δόν­τια τους”)»].

Και δεν καλύ­πτει μόνο με αυτόν τον τρό­πο τη σκέ­ψη ότι η διδα­σκα­λία ήταν μία και­νο­το­μία, αλλά και με το ότι ανέ­φε­ρε αντί της βασι­λεί­ας, τους κόλ­πους του Αβρα­άμ. Διό­τι ούτε αυτό το όνο­μα ήταν γνω­στό στους εθνι­κούς, και περισ­σό­τε­ρο πλη­γώ­νον­ταν οι Ιου­δαί­οι με το ότι ανα­φε­ρό­ταν το όνο­μα του Αβρα­άμ. Για τον λόγο αυτόν και ο Ιωάν­νης ο Βαπτι­στής δεν είπε τίπο­τε ευθέ­ως περί γεέν­νης, αλλά είπε αυτό που περισ­σό­τε­ρο στε­νο­χω­ρού­σε αυτούς: «καὶ μὴ δόξητε λέγειν ἐν ἑαυτοῖς, πατέρα ἔχομεν τὸν ᾿Αβραάμ· λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι δύναται ὁ Θεὸς ἐκ τῶν λίθων τούτων ἐγεῖραι τέκνα τῷ ᾿Αβραάμ(:και μη σας αρέ­σει να εξα­πα­τά­τε τον εαυ­τό σας και να λέτε μέσα σας: “εμείς έχου­με πατέ­ρα τον Αβρα­άμ”· διό­τι σας λέω ότι ο Θεός έχει τη δύνα­μη και απ’ αυτές εδώ τις πέτρες να ανα­στή­σει απο­γό­νους του Αβρα­άμ)» [Ματθ.3,9]. Μαζί επί­σης με αυτά φρον­τί­ζει και για κάτι άλλο, το να μη νομι­στεί, δηλα­δή, ότι είναι αντί­θε­τος με τον νόμο της Παλαιάς Δια­θή­κης· διό­τι αυτός που θαυ­μά­ζει τους πατριάρ­χες και ονο­μά­ζει τους κόλ­πους εκεί­νων τέλος των αγα­θών, με πολ­λή δύνα­μη αναι­ρεί και αυτήν την υπο­ψία.

Κανείς λοι­πόν ας μη νομί­ζει ότι στους λόγους αυτούς η απει­λή είναι μία· διό­τι είναι διπλή και στους Ιου­δαί­ους η τιμω­ρία και η ευφρο­σύ­νη στους εθνι­κούς. Στους μεν Ιου­δαί­ους όχι επει­δή εξέ­πε­σαν της βασι­λεί­ας των ουρα­νών, αλλά επει­δή εξέ­πε­σαν από αυτήν που ήταν δική τους· στους εθνι­κούς δε όχι επει­δή απέ­κτη­σαν αγα­θά απλώς, αλλά επει­δή τα απέ­κτη­σαν αυτά χωρίς να τα περι­μέ­νουν. Και ένα τρί­το που συνέ­βη μετα­ξύ αυτών είναι ότι οι εθνι­κοί έλα­βαν τα αγα­θά που ανή­καν στους Ιου­δαί­ους. Και «υιούς της βασι­λεί­ας» ονο­μά­ζει αυτούς για τους οποί­ους ήταν προ­ε­τοι­μα­σμέ­νη η βασι­λεία των ουρα­νών· πράγ­μα που τους πλή­γω­νε κατε­ξο­χήν. Αφού λοι­πόν τους έδει­ξε ότι σύμ­φω­να με την επαγ­γε­λία και την υπό­σχε­ση βρί­σκον­ταν στους κόλ­πους του Αβρα­άμ, στη συνέ­χεια τους απο­μα­κρύ­νει. Έπει­τα επει­δή αυτό που ελέ­χθη ήταν ασα­φές, επι­βε­βαιώ­νε­ται αυτό με το θαύ­μα· όπως ακρι­βώς βέβαια, και τα θαύ­μα­τα επα­λη­θεύ­ει με την προ­φη­τεία που ειπώ­θη­κε σχε­τι­κά με αυτά.

Αυτός λοι­πόν που δεν πιστεύ­ει τη θερα­πεία που συνέ­βη στον δού­λο, τότε ας πιστέ­ψει το θαύ­μα εκεί­νο, καθό­σον επα­λη­θεύ­τη­κε σήμε­ρα η προ­φη­τεία του· διό­τι, και η προ­φη­τεία έγι­νε πριν από το απο­τέ­λε­σμα φανε­ρή σε όλους από το τότε θαύ­μα. Για τον λόγο αυτόν, βέβαια, αφού προ­η­γου­μέ­νως προ­εί­πε αυτά, στη συνέ­χεια θερά­πευ­σε τον παρα­λυ­τι­κό, για να γίνουν πιστευ­τά τα μέλ­λον­τα να συμ­βούν από τα παρόν­τα και το μικρό­τε­ρο δια­μέ­σου του μεγα­λύ­τε­ρου· διό­τι το να απο­λαμ­βά­νουν οι μεν ενά­ρε­τοι τα αγα­θά, οι δε αντί­θε­οι να υπο­μέ­νουν τα λυπη­ρά, δεν φανε­ρώ­νει τίπο­τε άλλο, αλλά ότι συνέ­βαι­νε αυτό κατά τρό­πο φυσι­κό και ήταν απο­τέ­λε­σμα των φυσι­κών νόμων· το να ενδυ­να­μώ­σει όμως το σώμα του παρα­λυ­τι­κού και να ανα­στή­σει τον νεκρό[πρβ. Λου­κά 7,2] ήταν κάτι μεγα­λύ­τε­ρο από φυσι­κό.

Αλλά όμως στη μεγά­λη αυτήν και θαυ­μα­στή ενέρ­γεια πρό­σφε­ρε πάρα πολ­λά και ο εκα­τόν­ταρ­χος· και ακρι­βώς αυτό θέλον­τας να δηλώ­σει και ο Χρι­στός έλε­γε: «Πήγαι­νε και ας σου γίνει όπως πίστε­ψες». Είδες πώς διε­κή­ρυ­ξε η υγεία του δού­λου και τη δύνα­μη του Χρι­στού και την πίστη του εκα­τον­τάρ­χου και επι­βε­βαί­ω­σε αυτό που θα συνέ­βαι­νε στο μέλ­λον; Μάλ­λον δε όλα διε­κή­ρυτ­ταν τη δύνα­μη του Χρι­στού· διό­τι δεν θερά­πευ­σε μόνο το σώμα του δού­λου, αλλά και την ψυχή του εκα­τον­τάρ­χου προ­σείλ­κυ­σε στην πίστη δια των θαυ­μά­των αυτών.

Εσύ όμως να μην προ­σέ­χεις μόνο αυτό, το ότι δηλα­δή πίστε­ψε αυτός και το ότι θερα­πεύ­τη­κε εκεί­νος, αλλά θαύ­μα­σε και την ταχύ­τη­τα με την οποία συνέ­βη­σαν. Καθό­σον για να δηλώ­σει αυτό ο ευαγ­γε­λι­στής, έλε­γε: «Και θερα­πεύ­τη­κε ο δού­λος του την ίδια εκεί­νη στιγ­μή»· όπως ακρι­βώς λοι­πόν είπε και στην περί­πτω­ση του λεπρού, ότι «Αμέ­σως καθα­ρί­στη­κε» [Ματθ.8,2]· διό­τι όχι μόνο η θερα­πεία, αλλά και το ότι αυτή έγι­νε κατά τρό­πο παρά­δο­ξο και εν ριπή οφθαλ­μού, φανέ­ρω­νε τη δύνα­μή Του. Και δεν ωφε­λού­σε μόνο με αυτήν, αλλά και με το ότι συνε­χώς κατά την επί­δει­ξη των θαυ­μά­των ανέ­πτυσ­σε λόγους περί της βασι­λεί­ας των ουρα­νών και προ­σείλ­κυε όλους προς αυτήν· διό­τι και αυτούς που απει­λού­σε ότι θα τους εκβά­λει, τους απει­λού­σε όχι για να τους εκβά­λει, αλλά για να τους προ­σελ­κύ­σει προς αυτήν, εκφο­βί­ζον­τας αυτούς με τους λόγους.

Εάν όμως ούτε και έτσι δεν ωφε­λούν­ταν, αυτών είναι όλη η ευθύ­νη και όλων εκεί­νων που πάσχουν από την ίδια ασθέ­νεια· διό­τι αυτό θα έβλε­πε κανείς να συμ­βαί­νει όχι μόνο μετα­ξύ των Ιου­δαί­ων, αλλά και μετα­ξύ αυτών που πίστε­ψαν στον Χρι­στό. Διό­τι και ο Ιού­δας ήταν υιός της βασι­λεί­ας και άκου­σε μαζί με τους μαθη­τές: «ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ὑμεῖς οἱ ἀκολου­θή­σαν­τές μοι, ἐν τῇ παλιγ­γε­νε­σίᾳ, ὅταν καθίσῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώ­που ἐπὶ θρό­νου δόξης αὐτοῦ, καθί­σε­σθε καὶ ὑμεῖς ἐπὶ δώδε­κα θρό­νους κρί­νον­τες τὰς δώδε­κα φυλὰς τοῦ Ἰσρα­ήλ(:Αλη­θι­νά σας λέω ότι εσείς που με ακο­λου­θή­σα­τε, όταν ξανα­γεν­νη­θεί ο κόσμος και θα έχει συν­τε­λε­σθεί η ανά­στα­ση των νεκρών, οπό­τε θα καθί­σει ο υιός του ανθρώ­που σε θρό­νο λαμ­πρό, αντά­ξιο της δόξας Του, θα καθί­σε­τε κι εσείς σε δώδε­κα θρό­νους δικά­ζον­τας τις δώδε­κα φυλές του Ισρα­ήλ)» [Ματθ.19,28], αλλά έγι­νε υιός της γεέν­νης· ο Αιθί­ο­πας [πρβ. Πράξ.8,26–39] όμως, αν και ήταν βάρ­βα­ρος [:δηλα­δή ειδω­λο­λά­τρης, εθνι­κός] άνθρω­πος και από αυτούς που κατά­γον­ταν από την ανα­το­λή και τη δύση, θα απο­λαύ­σει στε­φά­νους μαζί με τον Αβρα­άμ, τον Ισα­άκ και τον Ιακώβ.

Αυτό συμ­βαί­νει σήμε­ρα και σε μας. Διό­τι λέγει: «Πολ­λοὶ δὲ ἔσον­ται πρῶτοι ἔσχα­τοι καὶ ἔσχα­τοι πρῶτοι(:πολ­λοί μάλι­στα που είναι στον κόσμο αυτό πρώ­τοι, θα είναι στον άλλο κόσμο τελευ­ταί­οι, και πολ­λοί τελευ­ταί­οι θα είναι εκεί πρώ­τοι)» [Ματθ.19,30]. Και αυτό το λέγει, ώστε και οι αμαρ­τω­λοί να μη χάνουν το θάρ­ρος τους, με τη σκέ­ψη ότι τάχα δεν μπο­ρούν να επι­στρέ­ψουν στον Θεό και οι πιστοί να μην παίρ­νουν θάρ­ρος, ότι τάχα είναι αμε­τα­κί­νη­τοι. Αυτό δια­κη­ρύτ­τον­τας και ο Ιωάν­νης προ­η­γου­μέ­νως έλε­γε: «Μπο­ρεί ο Θεός και από αυτούς τους λίθους να ανα­στή­σει τέκνα για τον Αβρα­άμ» [Ματθ.3,9]. Επει­δή, δηλα­δή, επρό­κει­το αυτό να συμ­βεί, προ­λέ­γε­ται προ πολ­λού χρό­νου, ώστε κανείς να μη θορυ­βη­θεί από το παρά­ξε­νο του πράγ­μα­τος. Αλλά εκεί­νος μεν λέγει αυτό ως κάτι που ενδε­χο­μέ­νως να συμ­βεί· διό­τι προ­η­γή­θη­κε του Χρι­στού· ο Χρι­στός όμως ως κάτι που θα συμ­βεί οπωσ­δή­πο­τε, παρέ­χον­τας την από­δει­ξη από τις πρά­ξεις Του.

Ας μην έχου­με λοι­πόν στον εαυ­τό μας μεγά­λη εμπι­στο­σύ­νη εμείς οι πιστοί, αλλά να λέμε στους εαυ­τούς μας: «Ὥστε ὁ δοκῶν ἑστά­ναι βλε­πέ­τω μὴ πέσῃ(:από τα διδα­κτι­κά λοι­πόν αυτά παρα­δείγ­μα­τα της ιστο­ρί­ας του Ισρα­ήλ, βγαί­νει το συμ­πέ­ρα­σμα ότι όποιος έχει την ιδέα ότι στέ­κε­ται καλά στα πόδια του, ας προ­σέ­χει μην πέσει όπως έπε­σαν και οι Ισραη­λί­τες που ανέ­φε­ρα)» [Α΄Κορ.10,12]. Ούτε να κατα­λαμ­βα­νό­μα­στε από από­γνω­ση όσοι πέφτου­με, αλλά να λέμε στους εαυ­τούς μας: «Ὅτι τάδε λέγει Κύριος· μὴ ὁ πίπτων οὐκ ἀνίστα­ται; ἢ ὁ ἀποστρέ­φων οὐκ ἀναστρέ­φει;(:διό­τι αυτά λέγει ο Κύριος: Μήπως αυτός που πέφτει, δεν σηκώ­νε­ται, ή μήπως εκεί­νος που έχα­σε τον δρό­μο του και πλα­νή­θη­κε δεν προ­σπα­θεί να τον βρει πάλι και να επι­στρέ­ψει;)» [Ιερ.8,4].

Καθό­σον πολ­λοί αν και ανέ­βη­καν σε αυτήν την κορυ­φή του ουρα­νού και επέ­δει­ξαν όλη την υπο­μο­νή, και μολο­νό­τι κατέ­λα­βαν τις ερή­μους και δεν είδαν ούτε στο όνει­ρό τους γυναί­κα, επει­δή προς στιγ­μή έδει­ξαν οκνη­ρία παραγ­κω­νί­στη­καν και έπε­σαν σε αυτό το βάρα­θρο της κακί­ας. Άλλοι δε πάλι από εκεί, ανέ­βη­καν στον ουρα­νό, και από το θέα­τρο και την ορχή­στρα μετα­πή­δη­σαν προς την αγγε­λι­κή πολι­τεία· και τόση αρε­τή επέ­δει­ξαν, ώστε να εκδιώ­ξουν δαί­μο­νες και να κάνουν πολ­λά άλλα παρό­μοια θαύ­μα­τα. Και οι μεν Γρα­φές είναι γεμά­τες από αυτούς, η δε ζωή μας είναι γεμά­τη από αυτά τα παρα­δείγ­μα­τα. Έτσι και πόρ­νοι και ασή­μαν­τοι κλεί­νουν τα στό­μα­τα των Μανι­χαί­ων[Μανι­χαί­οι: ήσαν οπα­δοί της θρη­σκεί­ας του εκ Περ­σί­ας Μάνεν­τος, η οποία προ­ήλ­θε από την περ­σι­κή δυαρ­χία του φωτός και του σκό­τους, όπου απέ­δι­δε αντί­στοι­χα το αγα­θό και το κακό. Αργό­τε­ρα προ­σέ­λα­βε και στοι­χεία από τον Χρι­στια­νι­σμό], οι οποί­οι λένε ότι η κακία είναι ακί­νη­τη και βρί­σκον­ται υπό την κυριαρ­χία του δια­βό­λου, και παρα­λύ­ουν τα χέρια αυτών που θέλουν να αγω­νι­στούν για το καλό και ανα­τρέ­πουν έτσι όλη τη ζωή· διό­τι αυτοί που πιστεύ­ουν σε αυτά και τα μετα­δί­δουν δεν βλά­πτουν μόνο ως προς τα μελ­λον­τι­κά αγα­θά, αλλά και εδώ όλα τα κάνουν άνω-κάτω, όσο βέβαια, εξαρ­τά­ται από αυτούς· διό­τι πότε κανείς από αυτούς που ζουν στην κακία θα φρον­τί­σει για την αρε­τή, όταν πιστεύ­ει ότι είναι αδύ­να­τη η επά­νο­δος προς εκεί­νη και η μετα­βο­λή προς το καλύ­τε­ρο; Διό­τι εάν τώρα που υπάρ­χουν και νόμοι, και απει­λές περί τιμω­ριών, και δόξα που διε­γεί­ρει τους περισ­σό­τε­ρους, και γέε­να του πυρός ανα­με­νό­με­νη, και βασι­λεία των ουρα­νών που μας έχει υπο­σχε­θεί, και ονει­δί­ζον­ται οι κακοί ενώ εγκω­μιά­ζον­ται οι καλοί, μόλις και μετά δυσκο­λί­ας μερι­κοί προ­τι­μούν τους ιδρώ­τες υπέρ της αρε­τής, εάν όλα αυτά τα αφαι­ρέ­σεις, ποιο είναι εκεί­νο που θα εμπο­δί­σει να χαθούν όλα και να δια­φθα­ρούν;

Αφού λοι­πόν συνει­δη­το­ποι­ή­σου­με τη δια­βο­λι­κή κακουρ­γία και ότι όλοι αυτοί που επι­χει­ρούν να νομο­θε­τούν την περί της ειμαρ­μέ­νης[ειμαρ­μέ­νη: έτσι καλούν­ταν η τύχη του κάθε ανθρώ­που στον κόσμο με όλες τις περι­πέ­τειές της· με άλλα λόγια η ανα­πό­τρε­πτη μοί­ρα, το πεπρω­μέ­νο· επί­σης καλούν­ταν έτσι και η προ­σω­πο­ποι­η­μέ­νη υπέρ­τα­τη δύνα­μη που κυβερ­νά τη φύση και ρυθ­μί­ζει τις πρά­ξεις των ανθρώ­πων. Η πίστη στη ειμαρ­μέ­νη καλεί­ται «μοι­ρο­κρα­τία», έναν­τι της οποί­ας ο Χρι­στια­νι­σμός αντι­τάσ­σει την πίστη στην πρό­νοια του Θεού, κατά την οποία τίπο­τε δεν συμ­βαί­νει τυχαί­ως, αλλά τα πάν­τα βρί­σκον­ται υπό την προ­στα­σία του Θεού και μάλι­στα η ανθρώ­πι­νη ύπαρ­ξη] διδα­σκα­λία αντι­τί­θεν­ται και προς τους μη Χρι­στια­νούς νομο­θέ­τες και προς τους νόμους του Θεού και προς τη λογι­κή της φύσε­ως και προς την κοι­νή αντί­λη­ψη όλων γενι­κώς των ανθρώ­πων και προς αυτούς τους βαρ­βά­ρους, δηλα­δή, και προς τους Σκύ­θες και τους Θρά­κες, ας επα­γρυ­πνού­με, αγα­πη­τοί μου, και αφού απο­φύ­γου­με όλους εκεί­νους και ας βαδί­ζου­με και με θάρ­ρος και με φόβο δια της στε­νής εκεί­νης οδού. Με φόβο μεν εξαι­τί­ας των γκρε­μών που υπάρ­χουν και από τα δύο μέρη, με θάρ­ρος δε επει­δή προ­η­γεί­ται από εμάς ο Ιησούς. Ας βαδί­ζου­με με πνευ­μα­τι­κή διαύ­γεια και άγρυ­πνοι.

Επει­δή έστω και λίγο να νυστά­ξει κανείς αμέ­σως θα κατα­πον­τι­στεί. Διό­τι δεν είμα­στε προ­σε­κτι­κό­τε­ροι από τον Δαβίδ, ο οποί­ος επει­δή έδει­ξε αμέ­λεια μόνο για λίγο, κατα­κρη­μνί­στη­κε μέσα σε αυτό το βάρα­θρο της αμαρ­τί­ας. Αλλά αμέ­σως σηκώ­θη­κε. Μη βλέ­πεις λοι­πόν μόνο το ότι αμάρ­τη­σε, αλλά και το ότι απέ­πλυ­νε την αμαρ­τία του. Διό­τι η Γρα­φή ακρι­βώς γι΄αυτό περιέ­λα­βε αυτήν την ιστο­ρία, όχι για να πλη­ρο­φο­ρη­θείς την πτώ­ση του, αλλά για να θαυ­μά­σεις την ανόρ­θω­σή του· για να διδα­χτείς πως πρέ­πει να σηκώ­νε­σαι όταν συμ­βεί να πέσεις. Διό­τι όπως ακρι­βώς οι ιατροί, αφού εκλέ­ξουν τα φοβε­ρό­τε­ρα από τα νοσή­μα­τα, τα γρά­φουν στα βιβλία και διδά­σκουν τη μέθο­δο της θερα­πεί­ας τους, ώστε με το να είναι ασκη­μέ­νοι στα βαρύ­τε­ρα να μπο­ρούν εύκο­λα να θερα­πεύ­ον­ται από τα ελα­φρό­τε­ρα, έτσι, βέβαια, και ο Θεός τα μεγα­λύ­τε­ρα από τα αμαρ­τή­μα­τα τα απε­κά­λυ­ψε για να μπο­ρούν, μέσω αυτών, να επι­τύ­χουν εύκο­λα τη διόρ­θω­ση των μικρών πται­σμά­των τους· διό­τι εάν θερα­πεύ­τη­καν εκεί­να, πολύ περισ­σό­τε­ρο θα θερα­πευ­τούν τα μικρό­τε­ρα.

Ας δού­με λοι­πόν και πώς αμάρ­τη­σε και πώς θερα­πεύ­τη­κε ο μακά­ριος εκεί­νος Δαβίδ. Ποια λοι­πόν ήταν η αρρώ­στιά του; Μοί­χευ­σε και φόνευ­σε. Διό­τι δεν αισθά­νο­μαι ντρο­πή δια­κη­ρύσ­σον­τας αυτά με δυνα­τή φωνή. Διό­τι εάν το Πνεύ­μα το άγιο δεν θεώ­ρη­σε ντρο­πή να παρα­θέ­σει όλη αυτήν την ιστορία[πρβ. Β΄Βασ.11–12], πολύ περισ­σό­τε­ρο ούτε εμείς πρέ­πει να την επι­σκιά­ζου­με. Για τον λόγο αυτόν ακρι­βώς δεν δια­κη­ρύσ­σω μόνο αυτά αλλά προ­σθέ­τω και κάτι άλλο. Ότι δηλα­δή, όσοι απο­κρύ­πτουν αυτά, αυτοί κατε­ξο­χήν επι­κα­λύ­πτουν την αρε­τή εκεί­νου· και όπως ακρι­βώς αυτοί που απο­σιω­πούν τον πόλε­μο του Γολιάθ, τον απο­στε­ρούν όχι από μικρά στε­φά­νια, το ίδιο πράτ­τουν και αυτοί που παρα­λεί­πουν αυτήν την ιστο­ρία.

Δεν φαί­νε­ται, λοι­πόν, ότι είναι παρά­ξε­νο αυτό που ειπώ­θη­κε; Δείξ­τε όμως λίγη υπο­μο­νή και τότε θα δια­πι­στώ­σε­τε ότι αυτά δικαί­ως ειπώ­θη­καν. Διό­τι για τον λόγο αυξά­νω το αμάρ­τη­μα και κάνω πιο παρά­δο­ξο τον λόγο μου, για να παρα­σκευά­σω τα φάρ­μα­κα με περισ­σό­τε­ρη αφθο­νία. Ποιο λοι­πόν είναι αυτό που προ­σθέ­τω; Την αρε­τή του ανδρός, πράγ­μα που κάνει μεγα­λύ­τε­ρο και το αμάρ­τη­μα. Διό­τι σε όλες τις περι­πτώ­σεις δεν κρί­νον­ται όλα κατά όμοιο τρό­πο· διό­τι, λέγει: «ὁ γὰρ ἐλάχι­στος συγ­γνω­στός ἐστιν ἐλέους, δυνα­τοὶ δὲ δυνατῶς ἐτασθή­σον­ται(:διό­τι ο άση­μος και ο αφα­νής στον οποίο δεν δόθη­κε καμία εξου­σία και κανέ­να αξί­ω­μα, είναι άξιος της συγνώ­μης και του ελέ­ους του Θεού. Αυτοί όμως που έλα­βαν δύνα­μη και εξου­σία, θα κρι­θούν με αυστη­ρό­τη­τα)» [Σοφ. Σολ. 6,6]· και· «ἐκεῖνος δὲ ὁ δοῦλος, ὁ γνοὺς τὸ θέλη­μα τοῦ κυρί­ου ἑαυτοῦ καὶ μὴ ἑτοι­μά­σας μηδὲ ποι­ή­σας πρὸς τὸ θέλη­μα αὐτοῦ, δαρή­σε­ται πολ­λάς(: και γενι­κό­τε­ρα για κάθε δού­λο ισχύ­ει αυτός ο κανό­νας: “Εκεί­νος ο δού­λος που γνώ­ρι­σε το θέλη­μα του κυρί­ου του και δεν ετοί­μα­σε ούτε έκα­νε αυτό που θέλει ο κύριός του, θα δεχθεί πολ­λές μαστι­γώ­σεις και θα τιμω­ρη­θεί αυστη­ρά, διό­τι συνει­δη­τά παρέ­βη το θέλη­μα του κυρί­ου του”)» [Λου­κά 12,47]. Ώστε η περισ­σό­τε­ρη γνώ­ση γίνε­ται αιτία για μεγα­λύ­τε­ρη τιμω­ρία. Και ακρι­βώς γι΄αυτό εάν ιερέ­ας επρό­κει­το να δια­πρά­ξει τα ίδια αμαρ­τή­μα­τα με το ποί­μνιό του, δεν θα τιμω­ρη­θεί το ίδιο, αλλά πολύ φοβε­ρό­τε­ρα. Ίσως όμως, βλέ­πον­τας να αυξά­νει η κατη­γο­ρία, να τρέ­με­τε και να φοβά­στε και να με εκλαμ­βά­νε­τε κατά­πλη­κτοι ως κάποιον που βαδί­ζει κατευ­θεί­αν στον γκρε­μό. Αλλά όμως εγώ έχω τόση εμπι­στο­σύ­νη στην αρε­τή του δικαί­ου που με κάνει να προ­χω­ρώ πιο πέρα· διό­τι όσο θα αυξή­σω το αμάρ­τη­μα, τόσο περισ­σό­τε­ρο σπου­δαίο θα μπο­ρέ­σω να παρου­σιά­σω το εγκώ­μιο του Δαβίδ.

Θα ρωτή­σει κάποιος:«Τι παρα­πά­νω από αυτά μπο­ρείς να ανα­φέ­ρεις;». Και βέβαια υπάρ­χουν πάρα πολ­λά· διό­τι όπως ακρι­βώς στην περί­πτω­ση του Κάιν αυτό που συνέ­βη δεν ήταν απλός φόνος, αλλά και από πολ­λούς φόνους χει­ρό­τε­ρο, επει­δή δεν φόνευ­σε ξένο, αλλά τον αδελ­φό του, και αδελ­φό μάλι­στα που δεν τον είχε αδι­κή­σει, αλλά είχε αδι­κη­θεί, και όχι μετά από πολ­λούς φονιά­δες, αφού πρώ­τος εφηύ­ρε αυτός το βδέ­λυγ­μα, έτσι, βέβαια, και εδώ δεν ήταν μόνο φόνος το εγχεί­ρη­μα· διό­τι δεν ήταν κάποιος τυχαί­ος ο άνδρας που έπρα­ξε αυτό, αλλά προ­φή­της· και δεν φονεύ­ει αυτόν που είχε αδι­κή­σει, αλλά αυτόν που είχε αδι­κη­θεί· διό­τι πράγ­μα­τι τον είχε αδι­κή­σει κατά τρό­πο θανά­σι­μο, διό­τι του άρπα­ξε τη γυναί­κα του· αλλά όμως μετά από εκεί­νο πρό­σθε­σε και τον φόνο.

Βλέ­πε­τε πως δεν λυπή­θη­κα το δίκαιο; Πως περιέ­γρα­ψα τα αμαρ­τή­μα­τά του χωρίς κανέ­να περιο­ρι­σμό; Αλλά όμως έχω τόση πεποί­θη­ση στην απο­λο­γία, ώστε μετά από το τόσο βάρος του αμαρ­τή­μα­τος θα ήθε­λα να παρευ­ρί­σκον­ται εδώ και οι Μανι­χαί­οι, που αυτοί κυρί­ως δια­κω­μω­δούν όλα αυτά, καθώς και οι πλα­νη­μέ­νοι οπα­δοί του Μαρ­κί­ω­νος[Μαρ­κί­ων: μέγας αιρε­σιάρ­χης, που κατα­γό­ταν από τη Σινώ­πη του Πόν­του, υιός επι­σκό­που και υπήρ­ξε μαθη­τής του Βασι­λεί­δου. Έζη­σε τον 2^ο αιώ­να και υπήρ­ξε μέγας γνω­στι­κός. Δίδα­σκε ότι ο ύψι­στος αγα­θός Θεός της Παλαιάς Δια­θή­κης έστει­λε τον υιό Του τον Χρι­στό, για να απαλ­λά­ξει τον άνθρω­πο από την τυραν­νία του δεύ­τε­ρου Θεού, του δημιουρ­γού του κόσμου. Ο Χρι­στός είχε κατ’αυτόν φαι­νο­με­νι­κό σώμα. Απέρ­ρι­πτε την Παλαιά Δια­θή­κη και από την Και­νή δεχό­ταν το κατά Ιωάν­νην ευαγ­γέ­λιο και 10 επι­στο­λές, πλην των Ποι­μαν­τι­κών και της προς Εβραί­ους], για να τους κλεί­σω τελεί­ως τα στό­μα­τα. Διό­τι εκεί­νοι μεν λέγουν ότι φόνευ­σε και μοί­χευ­σε ο Δαβίδ, εγώ όμως λέγω όχι μόνο αυτό, αλλά διπλό φανέ­ρω­σα τον φόνο και από το ότι φονεύ­τη­κε ο αδι­κη­μέ­νος και από την ποιό­τη­τα του προ­σώ­που που διέ­πρα­ξε τον φόνο.

Διό­τι δεν είναι το ίδιο πράγ­μα, αυτός που αξιώ­θη­κε να λάβει το Πνεύ­μα και έτυ­χε τόσων πολ­λών ευερ­γε­σιών και είχε το κύρος και βρι­σκό­ταν σε τέτοια ηλι­κία να δια­πράτ­τει παρό­μοια πράγ­μα­τα με εκεί­νον που δεν έχει κανέ­να από όλα αυτά τα πλε­ο­νε­κτή­μα­τα. Αλλά όμως κυρί­ως ως προς αυτό είναι αξιο­θαύ­μα­στος ο γεν­ναί­ος εκεί­νος άνδρας, ότι, αν και κατέ­πε­σε σε αυτόν τον πυθ­μέ­να της κακί­ας, δεν έχα­σε το θάρ­ρος του, ούτε κατε­λή­φθη από από­γνω­ση, ούτε άφη­σε τον εαυ­τό του πεσμέ­νο, αν και δέχτη­κε θανα­τη­φό­ρο πλήγ­μα παρά του δια­βό­λου, αλλά ταχέ­ως, μάλ­λον δε ευθέ­ως και με πολ­λή σφο­δρό­τη­τα έδω­σε περισ­σό­τε­ρο θανα­τη­φό­ρο πλήγ­μα από αυτό που δέχτη­κε. Και συνέ­βη εδώ το ίδιο με εκεί­νο που συμ­βαί­νει στον πόλε­μο και κατά την ώρα της μάχης, όταν κάποιος βάρ­βα­ρος καρ­φώ­σει το δόρυ του στην καρ­διά κάποιου γεν­ναί­ου στρα­τιώ­τη ή του ρίξει βέλος στο ήπαρ και έτσι του προ­σθέ­σει δεύ­τε­ρο τραύ­μα περισ­σό­τε­ρο θανα­τη­φό­ρο από το πρώ­το, και μολο­νό­τι είναι πεσμέ­νος και βρέ­χε­ται με πολύ αίμα από όλα τα μέρη αυτός που δέχτη­κε αυτά τα φοβε­ρά πλήγ­μα­τα, ξαφ­νι­κά σηκώ­νε­ται και ρίχνει δόρυ εναν­τί­ον εκεί­νου που τον τόξευ­σε και τον αφή­νει ευθέ­ως νεκρό στο πεδίο της μάχης. Έτσι βεβαί­ως και εδώ, όσο μεγα­λύ­τε­ρη ήθε­λες να παρου­σιά­σεις την πλη­γή, τόσο περισ­σό­τε­ρο αξιο­θαύ­μα­στη παρου­σιά­ζεις την ψυχή εκεί­νου που επλή­γη, επει­δή βρή­κε τη δύνα­μη μετά το βαρύ αυτό τραύ­μα, και να σηκω­θεί και να λάβει θέση στη γραμ­μή της πολε­μι­κής φάλαγ­γας και να κατα­βά­λει αυτόν που τον πλή­γω­σε.

Πόσο μεγά­λο επί­σης είναι αυτό το γνω­ρί­ζουν προ­παν­τός όσοι υπο­πί­πτουν σε βαριές αμαρ­τί­ες· διό­τι δεν είναι το ίδιο πράγ­μα μία γεν­ναία και νεα­νι­κή ψυχή να βαδί­ζει ορθά και να τρέ­χει διαρκώς(διότι μια τέτοια ψυχή έχει ως συνο­δοι­πό­ρο την αγα­θή ελπί­δα που την αλεί­φει, τη διε­γεί­ρει, την ενδυ­να­μώ­νει και την κάνει περισ­σό­τε­ρο πρό­θυ­μη), και μία ψυχή που μετά από τα αμέ­τρη­τα βρα­βεία και τις νίκες να υπο­στεί τη χει­ρό­τε­ρη ζημία και να μπο­ρέ­σει πάλι να συνε­χί­σει τους ίδιους αγώ­νες. Και για να γίνει περισ­σό­τε­ρο σαφές αυτό που λέγω, θα προ­σπα­θή­σω να σας παρου­σιά­σω και άλλο παρά­δειγ­μα όχι κατώ­τε­ρο από το προ­η­γού­με­νο. Σκέ­ψου λοι­πόν κάποιον κυβερ­νή­τη που διήλ­θε μύρια πελά­γη, μετά τον διά­πλου ολό­κλη­ρης της θάλασ­σας, μετά τις πολ­λές τρι­κυ­μί­ες και τους σκο­πέ­λους και τα κύμα­τα, επει­δή είχε πολύ φορ­τίο, να κατα­βυ­θί­ζε­ται σε αυτήν την είσο­δο του λιμέ­νος και να δια­σώ­ζε­ται μόλις και μετά βίας από το φοβε­ρό αυτό ναυά­γιο με γυμνό το σώμα. Ποια θα μπο­ρού­σε να είναι η διά­θε­σή του για τη θάλασ­σα, τη ναυ­τι­λία και τους πόνους γενι­κό­τε­ρα αυτού του είδους; Άρα­γε θα θελή­σει ποτέ αυτός ο άνθρω­πος, εάν δεν έχει πάρα πολύ γεν­ναία ψυχή, να αντι­κρύ­σει θάλασ­σα ή πλοίο ή λιμέ­να; Εγώ του­λά­χι­στον νομί­ζω όχι· αλλά ξαπλω­μέ­νος στο κρε­βά­τι και σκε­πα­σμέ­νος θα βλέ­πει την ημέ­ρα σαν τη νύκτα, εγκα­τα­λεί­πον­τας και λησμο­νών­τας τα πάν­τα. Και μάλ­λον θα προ­τι­μή­σει να ζει ως επαί­της παρά να πλη­σιά­σει αυτούς τους πόνους. Όμως δεν ήταν τέτοιος ο μακά­ριος αυτός Δαβίδ· αλλά μολο­νό­τι υπέ­στη τέτοιο ναυά­γιο, μετά από τους μύριους εκεί­νους πόνους και ιδρώ­τες δεν έμει­νε σκε­πα­σμέ­νος στο κρε­βά­τι του, αλλά και το πλοίο έρι­ξε στη θάλασ­σα, και αφού άνοι­ξε τα πανιά και έπια­σε το πηδά­λιο στα χέρια του επι­χεί­ρη­σε τους ίδιους πόνους και πάλι συγ­κέν­τρω­σε περισ­σό­τε­ρο πνευ­μα­τι­κό πλού­το.

Εάν λοι­πόν το να παρα­μέ­νει κανείς ασά­λευ­τος και το να μη μένει πεσμέ­νος, όταν πέσει, είναι τόσο άξιο θαυ­μα­σμού, πόσους στε­φά­νους δεν θα άξι­ζε το να σηκω­θεί και να πρά­ξει παρό­μοια κατορ­θώ­μα­τα; Και βέβαια, πολ­λά ήσαν εκεί­να που τον οδή­γη­σαν σε από­γνω­ση. Και πρώ­τα-πρώ­τα, το μέγε­θος του αμαρ­τή­μα­τος· δεύ­τε­ρον το ότι δεν συνέ­βη αυτό στην αρχή της ζωής του, τότε που ήσαν περισ­σό­τε­ρες και οι ελπί­δες, αλλά συνέ­βη να τα πάθει αυτά προς το τέλος της ζωής του. Διό­τι ούτε ο έμπο­ρος, που ναυα­γεί μόλις εξέλ­θει από τον λιμέ­να, λυπά­ται κατά όμοιο τρό­πο με εκεί­νον που προ­σκρού­ει σε σκό­πε­λο μετά από μύρια ταξί­δια. Τρί­τον, το ότι έπα­θε αυτό ενώ ήδη είχε συγ­κεν­τρώ­σει πολύ πλού­το. Καθό­σον τότε δεν ήσαν μικρά τα φορ­τία που ήσαν υπό την εξου­σία του· όπως επί παρα­δείγ­μα­τι τα όσα συνέ­βη­σαν κατά τη νεα­νι­κή ηλι­κία του όταν ήταν βοσκός· τα συμ­βάν­τα στον αγώ­να του κατά του Γολιάθ, όταν έστη­σε το λαμ­πρό εκεί­νο τρό­παιο, και η μεγα­λο­ψυ­χία την οποία έδει­ξε στον Σαούλ. Διό­τι πράγ­μα­τι επέ­δει­ξε την ευαγ­γε­λι­κή μακρο­θυ­μία, διό­τι τον ευσπλα­χνι­ζό­ταν συνε­χώς, αν και μύριες φορές είχε συλ­λά­βει στα χέρια του τον εχθρό· και προ­τί­μη­σε μάλ­λον να χάσει την πατρί­δα του και την ελευ­θε­ρία του και αυτήν τη ζωή του παρά να φονεύ­σει αυτόν που τον επι­βου­λεύ­τη­κε άδι­κα. Και μετά τη βασι­λεία δε δεν ήσαν μικρά τα κατορ­θώ­μα­τά του. Μαζί δε με τα όσα ελέ­χθη­σαν και η εκτί­μη­ση των περισ­σό­τε­ρων ανθρώ­πων προς αυτόν και το ότι εξέ­πε­σε από το μεγα­λείο του, του προ­κα­λού­σαν ασφα­λώς πολ­λή ταρα­χή. Διό­τι ούτε η πορ­φύ­ρα τού έδι­νε τόση χαρά, όσο τον ντρό­πια­ζε η κηλί­δα της αμαρ­τί­ας.

Γνω­ρί­ζε­τε όμως οπωσ­δή­πο­τε πόσο τρο­με­ρό πράγ­μα είναι να δια­σύ­ρον­ται τα αμαρ­τή­μα­τα και ότι χρειά­ζε­ται ένας τέτοιος άνθρω­πος να έχει μεγά­λη ψυχή, ώστε, μετά την κατη­γο­ρία του πλή­θους και τους τόσους πολ­λούς μάρ­τυ­ρες των παρα­πτω­μά­των του που είχε να μην περιέλ­θει σε αλη­θι­νή από­γνω­ση. Αλλά όμως όλα αυτά τα βέλη της ψυχής, αφού τα έσυ­ρε έξω ο γεν­ναί­ος εκεί­νος άνδρας, τόσο έλαμ­ψε στη συνέ­χεια, τόσο απέ­πλυ­νε την κηλί­δα και τόσο καθα­ρός έγι­νε, ώστε να παρη­γο­ρούν­ται οι από­γο­νοί του μετά τον θάνα­τό του για τα αμαρ­τή­μα­τά τους· και αυτό ακρι­βώς που λεγό­ταν για τον Αβρα­άμ φαί­νε­ται να το λέγει ο Θεός και γι’αυτόν· μάλ­λον δε πολύ περισ­σό­τε­ρο γι’αυτόν. Διό­τι στην περί­πτω­ση του Πατριάρ­χου λέγει ότι «καὶ εἰσήκουσεν ὁ Θεὸς τὸν στε­ναγμὸν αὐτῶν, καὶ ἐμνή­σθη ὁ Θεὸς τῆς δια­θή­κης αὐτοῦ τῆς πρὸς Ἁβραὰμ καὶ Ἰσαὰκ καὶ Ἰακώβ(:και ο Θεός άκου­σε τους στε­ναγ­μούς τους και θυμή­θη­κε τη δια­θή­κη που έκα­νε με τον Αβρα­άμ και τον Ισα­άκ και τον Ιακώβ, στην οποία υπο­σχέ­θη­κε ότι θα προ­στα­τεύ­σει τον λαό Του)Θ» [πρβ. Έξ.2,24], εδώ όμως λέγει όχι της δια­θή­κης, αλλά τι; «Ὑπερα­σπιῶ ὑπὲρ τῆς πόλε­ως ταύ­της τοῦ σῶσαι αὐτὴν δι᾿ ἐμὲ καὶ διὰ Δαυὶδ τὸν παῖδά μου(:θα υπε­ρα­σπι­στώ την πόλη αυτή για να τη σώσω εξαι­τί­ας της αγα­θό­τη­τας και της φιλαν­θρω­πί­ας μου και για χάρη του δού­λου μου του Δαβίδ)» [Ησ. 37,35].

Και τον Σολο­μών­τα επί­σης εξαι­τί­ας της εύνοιάς του προς εκεί­νον δεν τον άφη­σε να εκπέ­σει της βασι­λεί­ας του, αν και διέ­πρα­ξε τόσο μεγά­λη αμαρ­τία. Και τόσο μεγά­λη υπήρ­ξε η δόξα του ανδρός, ώστε ο Πέτρος μετά από τόσα χρό­νια ομι­λών­τας προς τους Ιου­δαί­ους να λέγει τα εξής: «Ἄνδρες ἀδελ­φοί, ἐξὸν εἰπεῖν μετὰ παῤῥησί­ας πρὸς ὑμᾶς περὶ τοῦ πατριάρ­χου Δαυ­ΐδ ὅτι καὶ ἐτελεύ­τη­σε καὶ ἐτάφη καὶ τὸ μνῆμα αὐτοῦ ἐστιν ἐν ἡμῖν ἄχρι τῆς ἡμέρας ταύ­της(:άνδρες αδελ­φοί, ας μου επι­τρα­πεί να σας πω ελεύ­θε­ρα για τον πατριάρ­χη Δαβίδ, ο οποί­ος είπε την προ­φη­τεία αυτή, ότι αυτός και πέθα­νε και εντα­φιά­στη­κε, και το μνη­μείο του είναι ανά­με­σά μας εδώ στα Ιερο­σό­λυ­μα μέχρι σήμε­ρα. Δεν εφαρ­μό­ζε­ται λοι­πόν η προ­φη­τεία αυτή στον Δαβίδ, που παρα­μέ­νει νεκρός και θαμ­μέ­νος μέχρι σήμε­ρα)»[Πράξ.2,29].

Αλλά και ο Χρι­στός, ομι­λών­τας προς τους Ιου­δαί­ους, παρου­σιά­ζει αυτόν ότι αξιώ­θη­κε, μετά την αμαρ­τία του, να λάβει τόση δωρεά του Αγί­ου Πνεύ­μα­τος, ώστε να αξιω­θεί να προ­φη­τεύ­σει πάλι και δια τη δική Του θεό­τη­τα· και κλεί­νον­τας τα στό­μα­τα αυτών εξ αυτού του γεγο­νό­τος έλε­γε: «λέγει αὐτοῖς· πῶς οὖν Δαυῒδ ἐν Πνεύματι Κύριον αὐτὸν καλεῖ λέγων, εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου, κάθου ἐκ δεξιῶν μου ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου;(: τους λέει: Πώς λοι­πόν ο Δαβίδ εμπνε­ό­με­νος από το Άγιον Πνεύ­μα τον ονο­μά­ζει Κύριο, όταν λέει˙”Είπε ο Κύριος και Θεός στον Κύριό μου Χρι­στό: Κάθι­σε στο θρό­νο μου στα δεξιά μου, ωσό­του θέσω τους εχθρούς σου σαν υπο­στή­ριγ­μα που θα ακουμ­πούν και θα πατούν επά­νω τα πόδια σου”. Αλλά οι παπ­πού­δες δεν ονο­μά­ζουν ποτέ κυρί­ους τους τα εγγό­νια τους και τα δισέγ­γο­νά τους. Ούτε στέ­κει ποτέ να προ­σφω­νούν οι πρό­γο­νοι τους απο­γό­νους τους κυρί­ους)» [Ματθ.22,43–44]. Και ακρι­βώς αυτό που συνέ­βη με τον Μωυ­σή αυτό συνέ­βη και με τον Δαβίδ. Διό­τι όπως ακρι­βώς τη Μαρία, εν αγνοία του Μωυ­σή, την τιμώ­ρη­σε ο Θεός εξαι­τί­ας της ύβρε­ώς της προς τον αδελ­φό της, επει­δή αγα­πού­σε πάρα πολύ τον άγιο, έτσι και τον Δαβίδ όταν κιν­δύ­νευ­σε από τον υιό του αμέ­σως τον βοή­θη­σε, και μάλι­στα χωρίς τη θέλη­σή του.