ΚΥΡΙΑΚῌ ΠΡΟ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ (Απόστολος)

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

«῎Ιδετε πηλίκοις ὑμῖν γράμμασιν ἔγραψα τῇ ἐμῇ χειρί(:Δείτε με πόσο μεγάλα γράμματα σας έγραψα με το ίδιο μου το χέρι)»[Γαλ.6,11].

Σκέψου πόση οδύνη κατέχει τη μακάρια εκείνη ψυχή· διότι, όπως ακριβώς εκείνοι οι οποίοι περιπίπτουν σε πένθος και αφού απώλεσαν κάποιον από τους οικείους τους ή υπομένοντας κάτι από τα απροσδόκητα, ούτε τη νύκτα ησυχάζουν, ούτε την ημέρα, επειδή πολιορκεί την ψυχή τους το πένθος· έτσι και ο μακάριος Παύλος, αφού είπε λίγο για τα ήθη, πάλι επανέρχεται στα προηγούμενα, τα οποία περισσότερο τάρασσαν την ψυχή του, λέγοντας τα εξής λόγια: «Κοιτάξτε με πόσο μεγάλα γράμματα σας έγραψα».

Εδώ τίποτε άλλο δεν υπαινίσσεται, παρά το ότι αυτός ο ίδιος έγραψε την επιστολή ολόκληρη· πράγμα το οποίο ήταν σημείο απόλυτης γνησιότητας· διότι σε μεν τις άλλες υπαγόρευε αυτός και έγραφε άλλος· και τούτο είναι φανερό από την προς Ρωμαίους επιστολή· διότι προς το τέλος λέγει: «Ἀσπάζομαι ὑμᾶς ἐγὼ Τέρτιος ὁ γράψας τὴν ἐπιστολὴν ἐν Κυρίῳ(:Σας χαιρετώ εν Κυρίω εγώ ο Τέρτιος, που έγραψα με την υπαγόρευση του Παύλου αυτήν την επιστολή)»[Ρωμ.16,22]· εδώ όμως ο ίδιος ο Παύλος έγραψε όλη την επιστολή προς τους Γαλάτες. Και έκανε αυτό εδώ και από ανάγκη, όχι μόνο από αγάπη, αλλά και για να αναιρέσει κάθε πονηρή υπόνοια· διότι, επειδή διαβαλλόταν για πράγματα με τα οποία δεν είχε σχέση, και λεγόταν ότι κηρύττει την περιτομή και υποκρίνεται ότι δεν την κηρύττει, για τούτο αναγκάστηκε να γράψει ιδιοχείρως την επιστολή, δίνοντας εκ των προτέρων έγγραφη μαρτυρία. Όσο για τη φράση «με πόσο μεγάλα» νομίζω ότι αναφέρεται όχι στο μέγεθος, αλλά στη δυσμορφία των γραμμάτων λέγοντας ότι: «ενώ δεν γνωρίζω να γράφω πολύ καλά, αναγκάστηκα να γράψω ο ίδιος, ώστε να φράξω το στόμα των συκοφαντών».

«Ὃσοι θέλουσιν εὐπροσωπῆσαι ἐν σαρκί, οὗτοι ἀναγκάζουσιν ὑμᾶς περιτέμνεσθαι, μόνον ἵνα μὴ τῷ σταυρῷ τοῦ Χριστοῦ διώκωνται. οὐδὲ γὰρ οἱ περιτετμημένοι αὐτοὶ νόμον φυλάσσουσιν, ἀλλὰ θέλουσιν ὑμᾶς περιτέμνεσθαι, ἵνα ἐν τῇ ὑμετέρᾳ σαρκὶ καυχήσωνται (:Όσοι θέλουν να κάνουν καλή εντύπωση και να αρέσουν σε ανθρώπους για πράγματα που αναφέρονται στη σάρκα, αυτοί σας παρακινούν και σας παρασύρουν να κάνετε περιτομή, μόνο και μόνο για να μην καταδιώκονται από τους Ιουδαίους, για το κήρυγμα που αναφέρεται στον σταυρό του Χριστού. Γι’ αυτό και μόνο σας αναγκάζουν να περιτέμνεστε. Και αυτό αποδεικνύεται από το ότι ούτε και αυτοί που έχουν περιτμηθεί τηρούν τις τελετουργικές διατάξεις του νόμου, τις καθάρσεις δηλαδή και τις ζωοθυσίες, αλλά θέλουν να περιτέμνεστε εσείς, για να καυχηθούν αυτοί για τη δική σας σάρκα. Θέλουν δηλαδή να καυχηθούν ότι σας έπεισαν να δεχθείτε την περιτομή)»[Γαλ. 6,12-13].

Εδώ δείχνει αυτούς ότι υπομένουν αυτό, όχι με τη θέλησή τους, αλλά ότι αναγκάζονται, δίνοντάς τους αφορμή να αναχωρήσουν, και σχεδόν απολογούμενος υπέρ αυτών και προτρέποντας να φύγουν ταχέως. Και τι σημαίνει ότι «θέλουν να φανούν ευάρεστοι με εξωτερικά μέσα»; Σημαίνει ότι θέλουν να δοξάζονται από τους ανθρώπους. Επειδή δηλαδή κατηγορούνταν από τους Ιουδαίους ότι αποστάτησαν από τα πάτρια έθη, «για να μην κατηγορούνται για αυτά», λέγει, «θέλουν να σας καταστρέψουν, απολογούμενοι στους Ιουδαίους μέσω της δικής σας της σάρκας». Και αυτά τα έλεγε, για να δείξει ότι δεν έπρατταν αυτά για τον Θεό. Σαν να έλεγε ότι δεν είναι υπόθεση ευσεβείας αυτό το οποίο γίνεται· για ανθρώπινη ματαιοδοξία γίνονται όλα αυτά, χάριν αρεσκείας στους απίστους- διότι οι πιστοί κατασφάττονται και περιτέμνουν τους εαυτούς τους- και προτιμούν να προσβάλλουν τον Θεό για να αρέσουν στους ανθρώπους.

Ύστερα, δείχνοντας ότι και από αλλού είναι στερημένοι από κάθε συγνώμη, ελέγχει πάλι αυτούς, όχι μόνο για το ότι θέλουν να αρέσουν σε άλλους, αλλά και διότι παραγγέλλουν αυτό από δική τους κενοδοξία. Για τον λόγο αυτόν και πρόσθεσε: « για να καυχηθούν για τη συμμόρφωσή σας σε έναν εξωτερικό τύπο», σαν να έχουν μαθητές και να είναι διδάσκαλοι. Και ποια η απόδειξη για αυτά; «Διότι ούτε αυτοί φυλάσσουν τον νόμο», λέγει. Αλλά και εάν τον φύλασσαν, και πάλι θα ήσαν άξιοι κατηγορίας· τώρα όμως και ο σκοπός τους είναι διεφθαρμένος.

«Ἐμοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ(:Εγώ όμως δεν κινούμαι από τέτοια αμαρτωλά ελατήρια. Ποτέ να μη συμβεί εγώ να καυχηθώ για τίποτε άλλο παρά μόνο για το ότι ο Ιησούς Χριστός για χάρη μου πήρε μορφή δούλου και σταυρώθηκε για τη σωτηρία μου. Μόνο καύχημα μου είναι ο σταυρικός θάνατος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού)»[Γαλ.6,14]. Και βεβαίως το πράγμα φαίνεται ότι είναι επονείδιστο, αλλά για τους κοσμικούς και τους απίστους· ενώ στους ουρανούς και στους πιστούς είναι δόξα, και μάλιστα η μεγίστη· διότι και η πτωχεία είναι πράγμα επονείδιστο, αλλά για εμάς είναι καύχημα. Και δεν είπε «εγώ δεν καυχώμαι» ή «εγώ δεν θέλω να καυχώμαι», αλλά «σε εμένα μη γένοιτο»· απευχήθηκε αυτό σαν κάτι άτοπο, και ζήτησε τη συμμαχία του Θεού για να το κατορθώσει αυτό.

Και τι είναι το καύχημα του σταυρού; Ότι ο Χριστός έλαβε τη μορφή δούλου για εμένα, και έπαθε όσα έπαθε για εμένα τον δούλο, τον εχθρό Του, τον αχάριστο· αλλά τόσο με αγάπησε, ώστε και τον εαυτό Του να παραδώσει σε κατάρα. Είναι δυνατόν να γίνει τίποτε ισάξιο προς αυτό; Διότι εάν οι δούλοι, όταν απλώς επαινούνται από τους κυρίους τους, και τούτο παρά το ότι ανήκουν στο ίδιο γένος, στο ανθρώπινο, υψηλοφρονούν, πώς δεν πρέπει να καυχόμαστε, όταν ο Δεσπότης, ο αληθινός Θεός, δεν ντρέπεται τον σταυρό για χάρη μας; Ας μην ντρεπόμαστε λοιπόν ούτε εμείς την απερίγραπτη φροντίδα Του. Αυτός δεν ντράπηκε να σταυρωθεί για εσένα, και εσύ ντρέπεσαι την άπειρο φροντίδα Του; Όπως ακριβώς εάν κάποιος δεσμώτης χωρίς να ντρέπεται τον βασιλιά, όταν ήλθε στη φυλακή και τον ελευθέρωσε από τα δεσμά δια του εαυτού του, ντρέπεται αυτόν γι’ αυτό. Αλλά αυτά είναι εσχάτης παραφροσύνης· διότι για τούτο μάλιστα πρέπει να καυχιόμαστε.

«Δι’ οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ(:Και με την πίστη στον θάνατό Του αυτόν, έχει νεκρωθεί και έχει χάσει τη δύναμή του ο κόσμος για μένα. Αλλά και εγώ έχω νεκρωθεί για τον κόσμο)»[Γαλ. 6, 14]. «Κόσμο» ονομάζει τώρα, όχι τον ουρανό, ούτε τη γη, αλλά τα βιοτικά πράγματα, τον έπαινο των ανθρώπων, την ακολουθία, τη δόξα, τον πλούτο, όλα αυτά τα οποία φαίνονται λαμπρά. Αυτά λοιπόν έχουν νεκρωθεί για εμένα. Τέτοιος πρέπει να είναι ο Χριστιανός, αυτά τα φωναχτά λόγια του Παύλου πάντοτε να φέρει παντού μέσα του. Δεν αρκέστηκε λοιπόν μόνο στον προηγούμενο τρόπο της νεκρώσεως, αλλά και άλλο πρόσθεσε λέγοντας: «και εγώ για τον κόσμο», εννοώντας ότι είναι διπλή η νέκρωση και λέγοντας ότι και εκείνα είναι για εμένα νεκρά, και εγώ για εκείνα, και ούτε μπορούν αυτά να με κυριεύσουν και να με υποδουλώσουν· διότι είναι νεκρά άπαξ δια παντός· και διότι είμαι νεκρός και εγώ για αυτά. Τίποτε μακαριότερο δεν υπάρχει από αυτήν τη νέκρωση· διότι αυτή είναι η βάση της μακαρίας ζωής.

«Ἐν γὰρ Χριστῷ ᾿Ιησοῦ οὔτε περιτομή τι ἰσχύει οὔτε ἀκροβυστία, ἀλλὰ καινὴ κτίσις· καὶ ὅσοι τῷ κανόνι τούτῳ στοιχήσουσιν, εἰρήνη ἐπ’ αὐτοὺς καὶ ἔλεος, καὶ ἐπὶ τὸν ᾿Ισραὴλ τοῦ Θεοῦ(:Είμαι νεκρωμένος για τον κόσμο, και τίποτε από αυτόν δεν με δελεάζει ούτε με φοβίζει· διότι στην κοινωνία και την ένωση με τον Χριστό ούτε η περιτομή έχει καμία αξία, ούτε η ακροβυστία, αλλά ισχύει νέα κτίση και δημιουργία. Η καινή αυτή κτίση είναι η αναγέννηση που δίνει ο Χριστός σε κάθε πιστό με τη δύναμη της απολυτρωτικής Του σταυρικής θυσίας. Και όσοι θα ακολουθήσουν τη διδασκαλία αυτή για τη νέα κτίση και θα την έχουν ως μέτρο και υπόδειγμα για να συμμορφώσουν τη ζωή τους με αυτή, ας έχουν επάνω τους την ειρήνη και το έλεος· αλλά και γενικότερα όλος ο νέος Ισραήλ της χάριτος, ο νέος λαός που με την πίστη έγινε εκλεκτός στον Θεό και αντικατέστησε τον παλαιό κατά σάρκα Ισραήλ)»[Γαλ.6,15-16].

Είδες σε πόσο ύψος τον ανέβασε η δύναμη του Θεού; Διότι, όχι μόνο νέκρωσε στον εαυτό του όλα τα πράγματα του κόσμου, αλλά τον κατέστησε και από τον παλαιό τρόπο ζωής πολύ ανώτερο. Τι είναι ίσο προς αυτήν τη δύναμη; Διότι αυτόν ο οποίος ήταν πρόθυμος και να σφαγεί ακόμη, και άλλους να σφάζει υπέρ αυτής της περιτομής, αυτόν έπεισε ο σταυρός, αφού θεωρήσει ίση την ακροβυστία προς αυτήν, να επιζητεί πράγματα ξένα και παράδοξα και τα υπεράνω των ουρανών ευρισκόμενα. «Νέα δημιουργία», λοιπόν, ονομάζει τον δικό μας χριστιανικό τρόπο ζωής, και για όσα έχουν γίνει, και για όσα πρόκειται να γίνουν· για τα όσα μεν έχουν γίνει, διότι η ψυχή μας, έχοντας παλαιωθεί από το γήρας της αμαρτίας, αμέσως ανανεώθηκε δια του βαπτίσματος, σαν να δημιουργήθηκε από την αρχή, γι’ αυτό νέο και ουράνιο τρόπο ζωής επιζητούμε· για όσα επίσης πρόκειται να γίνουν, διότι και ο ουρανός και η γη και ολόκληρη η δημιουργία, θα οδηγηθεί σε αφθαρσία μαζί με τα δικά μας σώματα.

«Μη λοιπόν μου ομιλείς για περιτομή», λέγει, «η οποία τίποτε πλέον δεν μπορεί να επιτύχει»· διότι πώς θα φανεί αυτή, όταν όλα τόσο έχουν μεταβληθεί; Αλλά να επιζητείς τα νέα πράγματα της χάριτος· διότι αυτοί οι οποίοι επιδιώκουν αυτά, αυτοί θα απολαύσουν και ειρήνη και φιλανθρωπία, και αξίως θα ονομάζονται με το όνομα του Ισραήλ· όπως βεβαίως εκείνοι οι οποίοι φρονούν τα αντίθετα, ακόμη και αν κατάγονται από εκείνο και φέρουν την ονομασία του, έχουν εκπέσει από όλα αυτά, και από τη συγγένεια και από την επωνυμία αυτή· διότι οι κυρίως Ισραηλίτες είναι αυτοί οι οποίοι δύνανται να τηρούν αυτόν τον κανόνα, δηλαδή να απέχουν από τα παλαιά και να επιδιώκουν τα της χάριτος.

«Τοῦ λοιποῦ κόπους μοι μηδεὶς παρεχέτω(:Στο εξής ας μη μου δημιουργεί κανείς κόπους και ενοχλήσεις, ζητώντας από εμένα να απολογούμαι για όσα κάνω)»[Γαλ.6,17]. Εδώ όχι από κόπωση, ούτε από κακία τα λέγει αυτά· διότι αυτός ο οποίος είναι πρόθυμος τα πάντα και να κάνει και να πάθει για τους μαθητές, πώς θα διαλυόταν και θα έπεφτε τώρα; Εκείνος ο οποίος λέγει: «Ἐπίστηθι εὐκαίρως ἀκαίρως(:Στάσου επιτηρητής και επίμονος καθοδηγητής στους ακροατές σου όχι μόνο σε περιστάσεις κατάλληλες, αλλά και σε εκείνες που φαίνονται ακατάλληλες)» [Β΄Τιμ.4,2] και «Μήποτε δῷ αὐτοῖς ὁ Θεὸς μετάνοιαν εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας, καὶ ἀνανήψωσιν ἐκ τῆς τοῦ διαβόλου παγίδος(:Να παιδαγωγεί και να συνετίζει με πραότητα εκείνους που έχουν αντίθετα φρονήματα. Ποιος ξέρει μήπως καμιά φορά τους δώσει ο Θεός μετάνοια, και οδηγηθούν στην πλήρη και ορθή γνώση της αλήθειας και συνέλθουν από τη μέθη όπου τους έχει φέρει η παγίδα της πλάνης, στην οποία τους έπιασε ο διάβολος, και τους συλλάβει τώρα ως αιχμαλώτους ο δούλος του Θεού, έτσι ώστε να εφαρμόζουν το θέλημα Εκείνου)»[Β΄Τιμ. 2, 25-26], για ποιο λόγο τα λέγει αυτά; Για να αναστείλει τη ράθυμη προαίρεσή τους, και να τους εμβάλει περισσότερο φόβο και να τους στερεώσει στους νόμους τους οποίους έθεσε ο ίδιος και να μην επιτρέψει αυτούς συνεχώς να τους ταράσσουν.

«Ἐγὼ γὰρ τὰ στίγματα τοῦ Κυρίου ᾿Ιησοῦ ἐν τῷ σώματί μου βαστάζω(:διότι εγώ βαστάζω στο σώμα μου τα σημάδια των πληγών που δέχτηκα για τον Κύριο Ιησού. Και οι πληγές μου αυτές είναι η απολογία μου)»[Γαλ.6,17]. Δεν είπε «έχω», αλλά «βαστάζω», όπως κανείς καυχιέται για τρόπαια ή βασιλικά σημάδια· αν και φαίνεται και αυτό πάλι ότι είναι εντροπή. Αλλά αυτός για τα τραύματα καυχιέται· και όπως οι σημαιοφόροι από τους στρατιώτες, έτσι και αυτός αγάλλεται να φέρει τραύματα. Γιατί όμως λέγει αυτό; «Λαμπρότερο από κάθε λόγο, από κάθε φωνή απολογούμαι μέσω αυτών», λέγει· διότι αυτά εκβάλλουν φωνή ισχυρότερη από τη φωνή της σάλπιγγας προς εκείνους οι οποίοι αντιλέγουν και λέγουν ότι «υποκρίνομαι ως προς την πίστη και ότι λέγω κάτι για να αρέσω στους ανθρώπους»· διότι ούτε εάν κανείς έβλεπε στρατιώτη να εξέρχεται της παρατάξεως ματωμένος και να έχει αμέτρητα τραύματα θα ανεχόταν να κατηγορεί αυτόν ως δειλό και προδότη ενώ φέρει στο σώμα του την απόδειξη της ανδραγαθίας.

«Και από εμένα λοιπόν, αυτές τις αποδείξεις να έχετε», λέγει. «Και εάν κανείς θέλει να ακούσει την απολογία μου και να μάθει τη γνώμη μου, ας βλέπει τα τραύματα, τα οποία δίδουν μεγαλύτερη απόδειξη των όσων ειπώθηκαν και γράφτηκαν εδώ». Αρχίζοντας την επιστολή, από την άμεση μεταστροφή του, έδειξε σαφώς την ανυπόκριτη πρόθεσή του· τελειώνοντας επίσης την απέδειξε από τους κινδύνους που προήλθαν από αυτή τη μεταστροφή του από τον ιουδαϊσμό στον Χριστιανισμό· διότι, για να μη λέγει κανείς ότι μεταστράφηκε μεν από ορθή σκέψη, αλλά δεν παρέμεινε στην ίδια καλή προαίρεση, για το ότι και παρέμεινε σε αυτήν, φέρει μάρτυρες τους πειρασμούς, τους κινδύνους, τις πληγές.

Ύστερα, αφού απολογήθηκε σαφώς για όλα, και αφού έδειξε ότι τίποτε δεν είπε από θυμό και μίσος, αλλά ότι έχει αμετακίνητη την αγάπη προς αυτούς, πάλι αποδεικνύει αυτό, κλείνοντας τον λόγο του με μια ευχή η οποία είναι πλήρης μυρίων αγαθών και λέγοντας: «Ἡ χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ μετὰ τοῦ πνεύματος ὑμῶν, ἀδελφοί· ἀμήν(:Σας εύχομαι, αδελφοί, η χάρις του Κυρίου μας Ιησού Χριστού να ενισχύει και να ενδυναμώνει τις πνευματικές σας δυνάμεις, ώστε να διατηρείτε πάντοτε τον αγιασμό που σας έδωσε το Άγιο Πνεύμα)»[Γαλ.6,18]. Με τον τελευταίο αυτόν λόγο επισφράγισε όλα τα μέχρι τώρα· διότι δεν είπε απλώς: «μαζί σας», όπως στις άλλες επιστολές, αλλά: «με το πνεύμα σας», απομακρύνοντάς τους από τα σαρκικά, και δείχνοντας παντού την ευεργεσία του Θεού, και υπενθυμίζοντας τη χάρη την οποία απόλαυσαν, δια της οποίας ήταν ικανός να τους απομακρύνει από κάθε ιουδαϊκή πλάνη· διότι, αφού έλαβαν το Πνεύμα, δεν βρίσκονταν πλέον στην πτωχεία του νόμου, αλλά στη δικαίωση την προερχόμενη από την πίστη· και το ότι διατηρήθηκαν σε αυτήν, όχι από την περιτομή, αλλά από τη χάρη έγινε πάλι. Για τον λόγο αυτόν έκλεισε την παραίνεση με ευχή, και αφού προηγουμένως τους θύμισε τη χάρη και το Πνεύμα, και συγχρόνως τους είπε αδελφούς, και παρακάλεσε τον Θεό να απολαμβάνουν αυτά στο διηνεκές και ασφάλισε τους ανθρώπους με διπλό τρόπο· διότι το ίδιο και ευχή και ολόκληρη διδασκαλία ήταν των όσων ειπώθηκαν, η οποία έγινε γι΄αυτούς σαν διπλό τείχος· διότι και η διδασκαλία, υπενθυμίζοντας σε αυτούς όσα αγαθά απόλαυσαν, περισσότερο τους στερέωνε τα δόγματα της εκκλησίας· και η ευχή επικαλούμενη τη χάρη και πείθοντάς τους να παραμένουν, δεν άφηνε το πνεύμα τους να μετατεθεί. Και εφόσον Αυτό υπήρχε σε αυτούς, ολόκληρη η πλάνη αποδιωκόταν σαν σκόνη.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-epistulam-ad-galatas-commentarius.pdf

• Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στην Προς Γαλάτας επιστολήν, ομιλία Γ΄[επιλεγμένα αποσπάσματα], πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1979, τόμος 20, σελίδες 397-409.

• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.

• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.

• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

• Liddell & Scott, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας(Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος 2007),

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου με θέμα:

«Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ, ΤΟ ΑΙΩΝΙΟΝ ΚΑΥΧΗΜΑ ΜΑΣ»

[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Στομίου Λαρίσης στις 10-9-2000]

(Β΄έκδοσις)

(Β421)

Στις 14 Σεπτεμβρίου, αγαπητοί μου, η Εκκλησία μας εορτάζει την παγκόσμιον Ύψωσιν του Τιμίου Σταυρού. Αυτό σημαίνει ότι μετά την εύρεσή του από την βασιλομήτορα Αγίαν Ελένην, υψώθη από του άμβωνος ο ευρεθείς Τίμιος Σταυρός, υπό του τότε Πατριάρχου Ιεροσολύμων Μακαρίου, περί το 325.

Η Εκκλησία μας για να προσδώσει αίγλην και τιμήν, θεώρησε την εορτήν του Τιμίου Σταυρού ως έναν αντίλαλον της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και της Μεγάλης Παρασκευής. Γι΄αυτό νηστεύομε την ημέρα αυτή. Όλοι το γνωρίζομε. Ακόμη έθεσε την εορτήν της Μεταμορφώσεως 40 ημέρες προ της Υψώσεως. Είναι 40 ημέρες. Και δημιουργεί έναν αντίλαλο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Η Καινή Διαθήκη γράφει ότι η Μεταμόρφωσις έγινε ολίγον προ του Πάθους. Δηλαδή λίγες ημέρες προ της 15^ης του μηνός Νισσάν, δηλαδή στα μέσα περίπου του Φεβρουαρίου ή του Μαρτίου. Ακόμη η Εκκλησία όρισε δυο Κυριακές, η μία προ και η άλλη μετά, με υμνολογικό και ευαγγελικό περιεχόμενο σχετικό με τον Τίμιον Σταυρόν. Έτσι οι δύο αυτές Κυριακές, εκ των οποίων η πρώτη είναι σήμερα, στέκονται σαν στήλες τιμής και συνοδείας της μεγάλης εορτής.

Αν ερωτήσετε γιατί όλα αυτά, η απάντησις είναι ότι όλη η θεολογία της αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο κορυφώνεται εις την σταυρική θυσία του Χριστού. Όπως το ακούσαμε και εις την σημερινή ευαγγελική περικοπή: «Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον –τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός τον κόσμον ή τόσο αγάπησε ο Θεός τον κόσμον–, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν –ώστε εκείνος ο οποίος πιστεύει εις αυτόν– μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον». Εκείνο το «οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον», αυτό το «οὕτω» είναι απροσμέτρητον.

Ακόμη, το κέντρον του Ευαγγελίου είναι ο Σταυρός του Χριστού. Είναι το κέντρον της πνευματικής ζωής, ο Τίμιος Σταυρός. Το κέντρον, το υπογραμμίζω και το ξαναλέγω, της πνευματικής ζωής. Εάν δεν βάλεις στη ζωή σου ως κέντρον τον Τίμιον Σταυρόν, είναι αδύνατον να κατανοήσεις και πολύ περισσότερο να βιώσεις την πνευματική ζωή. Αυτά που εμείς –επιτρέψατέ μου- όπως ζούμε πνευματική ζωή, επιτρέψατέ μου, πασαλείμματα είναι. Δεν αποτελούν πραγματικά την πνευματική ζωή. Γιατί απλούστατα πολλές φορές απ’ όλα αυτά λείπει η έννοια του Σταυρού. Αν αφαιρεθεί ο Σταυρός ή το περί Σταυρού κήρυγμα, τότε δεν έχομε σωτηρία. Γι΄αυτό γράφει ο Απόστολος Παύλος εις την Α΄ προς Κορινθίους επιστολή του: «Ὁ λόγος γὰρ ὁ τοῦ σταυροῦ –λόγος θα πει κήρυγμα. Δηλαδή το κήρυγμα του Σταυρού-τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί –για εκείνους οι οποίοι τελικά μένουν αμετανόητοι και οι οποίοι βεβαίως θα χαθούν, δεν θα σωθούν, γι’ αυτούς ο Τίμιος Σταυρός είναι μωρία: «Πώς είναι δυνατόν ένας Ενανθρωπήσας Θεός να σταυρώνεται;»· και μάλιστα δια τους Εβραίους, λέγει, ότι είναι σκάνδαλον. Διότι αν είναι ο Γιαχβέ, δηλαδή ο Κύριος, ο Κύριος της δόξης, ο Άγιος του Ισραήλ, όπως τον είδε καθήμενον επί θρόνου αιωρουμένου ο προφήτης Ησαΐας, πώς είναι δυνατόν ποτέ να φθάσει εις τον Σταυρόν; Άρα δεν είναι. Αυτό είναι σκάνδαλο εις τους Εβραίους, που δεν τους αφήνει να επιστρέψουν εις Χριστόν)· τοῖς δὲ σῳζομένοις ἡμῖν δύναμις Θεοῦ ἐστι – αλλά για εκείνους οι οποίοι πιστεύουν, σώζονται, γι’ αυτούς είναι ο Τίμιος Σταυρός, είναι δύναμις–». Και έκφρασις βεβαίως της αγάπης του Θεού Πατρός, και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, του Αγίου Τριαδικού Θεού δηλαδή.

Δια του Σταυρού, αγαπητοί μου, επανερχόμεθα εις τον απωλεσθέντα Παράδεισον· που είναι το σύμβολον της αρνήσεως του κόσμου, γιατί ο κόσμος εσταύρωσε τον Χριστόν. Κι εμείς λοιπόν, αν αποδεχόμεθα τον Σταυρόν, ουσιαστικά μένομε στην άρνηση του κόσμου.

Είναι και το σύμβολον της ασκήσεως ο Τίμιος Σταυρός. Δεν λέει ο Απόστολος στους Φιλιππησίους ότι μερικοί Χριστιανοί, «ὧν ὁ Θεὸς ἡ κοιλία», «που η κοιλιά τους», λέει, «είναι ο Θεός τους, δηλαδή τι θα φάμε, τι θα πιούμε και πώς θα αφροδισιάσουμε», και τους αποκαλεί αυτούς «ἐχθροὺς τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ». Γιατί; Γιατί απλούστατα απέρριψαν την άσκηση και συνεπώς τον Τίμιον Σταυρόν.

Ακόμα, ο Τίμιος Σταυρός του Χριστού είναι το δένδρον της ζωής. Ενθυμείστε ότι στον Παράδεισον ο Θεός, λέγει, εφύτευσε δύο δέντρα. Ο Παράδεισος, σας υπενθυμίζω, ήταν επάνω εις την Γην. Η λέξις Παράδεισος είναι περσική και θα πει «μεγάλος κήπος». Και ήτο μεταξύ των δύο ποταμών του Ευφράτου και του Τίγρητος. Λοιπόν, εφύτευσε, λέει, εκεί ο Θεός, δύο δέντρα. Το ένα δένδρον ήταν της γνώσεως του καλού και του κακού. Το άλλον δένδρον ήταν της ζωής. Και είπε εις τους πρωτοπλάστους: «Δεν θα δοκιμάσετε από το δένδρον της γνώσεως». Εκείνοι απατηθέντες από τον διάβολον, εδοκίμασαν, παρά την ειδοποίηση του Θεού ότι «ἐν ᾗ ἡμέρᾳ φάγεσθε, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε». Και τους εξεδίωξε ο Θεός από τον Παράδεισον. Ήταν μία περιοχή αυτή. Όλο το υπόλοιπον του πλανήτου μας ελέγετο Γη. Το τμήμα αυτό ελέγετο Παράδεισος. Σύμβολον της Βασιλείας του Θεού. Σήμερα εκεί πηγαίνομε. Είναι το σημερινό Ιράκ, αν το θέλετε. Σύμβολον. Το ένα δένδρον, που εξαπατήθηκαν και έφαγαν τον καρπόν, τους οδήγησε εις τον θάνατον. Η αγάπη του Θεού τούς εξεδίωξε για να μην εγγίσουν από το δένδρον της ζωής. Γιατί τότε το κακόν, όπως λένε οι Πατέρες, θα εγίνετο αθάνατον. Έτσι επεφύλαξε τον καρπόν του δένδρου της ζωής για αργότερα.

Και ποιο είναι το δένδρον της ζωής; Είναι, αγαπητοί μου, ο Ιησούς Χριστός. Ή, αν θέλετε, είναι ο Σταυρός. Και όπως εκεί εκρέμοντο οι καρποί του δένδρου της ζωής, έτσι εδώ κρεμάται ο Χριστός. Εάν λοιπόν τώρα φάμε τον καρπόν εκείνου του δένδρου και παίρνομε εντολή, εάν δεν δοκιμάσομε από τον καρπόν αυτόν του δένδρου της ζωής, αμαρτάνομε. Είναι το αντίθετο από ό,τι ήταν τότε. Δηλαδή τι είναι ο καρπός; Το σώμα και το αίμα του Χριστού. Και με αυτό έχομε την ζωήν, την αιώνιον ζωήν.

Είδατε λοιπόν όλα αυτά πώς προτυπώθηκαν, πώς προπαρασκεύσαν τον άνθρωπο αλλά και τον ερχομό του Υιού του Θεού με την Ενανθρώπηση εις τον κόσμον αυτόν. Πρέπει λοιπόν τώρα για να ζήσουμε, να φάμε τον καρπόν του δένδρου της ζωής· που ξαναλέγω είναι ο Τίμιος Σταυρός, επί του οποίου είναι ο Χριστός· το σώμα Του και το αίμα Του.

Μία τέτοια γνώσις περί του Τιμίου Σταυρού, ό,τι είπαμε, μας αποκαλύπτει το μέγεθος της αγάπης του Θεού. Και είναι το κλειδί της επανεισόδου μας εις την Βασιλείαν του Θεού. Έτσι ξαναγυρίζομε πίσω εις την Βασιλείαν του Θεού. Αλλά η Βασιλεία του Θεού είναι πολύ καλυτέρα και πολύ ευτυχεστέρα απ΄ ό,τι ήτο ο αρχαίος Παράδεισος. Δηλαδή είναι το βασίλειον της αθανασίας και της αφθαρσίας· που λέει ο Απόστολος Παύλος στους Γαλάτας το εξής: «Ἐμοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ». «Σε μένα», λέει, «μη γένοιτο να καυχηθώ για οτιδήποτε. Η καύχησίς μου είναι ο Τίμιος Σταυρός», λέγει ο Παύλος· «που επί του Σταυρού απέθανε ο Ιησούς Χριστός, ο Κύριός μου», που λέει ο Παύλος. Δια του οποίου Σταυρού, «ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ». «Για τον κόσμο; Έχω πεθάνει. Δεν είμαι ζωντανός για τον κόσμο». Εννοείται «κόσμος», το κοσμικόν φρόνημα. Αυτό που κατακεραυνώνει στην προς Φιλιππησίους, που σας είπα προηγουμένως, «ὧν ὁ Θεὸς ἡ κοιλία» και δεν βαριέσαι και… Όχι. «Το φρόνημα της σαρκός, το φρόνημα του κόσμου, να σκέπτομαι δηλαδή κοσμικά, αυτό, για μένα τον Παύλο, έχει πεθάνει. Κι εγώ έχω πεθάνει για τον κόσμο». Πολύ σπουδαίο αυτό. Μας ανοίγει τον δρόμο να ζήσουμε κι εμείς ακριβώς το ίδιο. Ώστε το καύχημα του Παύλου και μάλιστα το μοναδικό καύχημα του Παύλου είναι ο Σταυρός του Χριστού. Ο σταυρωμένος Χριστός! Γιατί, ξέρετε, ντρεπόμαστε πολλές φορές να πούμε ότι λατρεύομε έναν εσταυρωμένον Θεόν.

Ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων, στις Κατηχήσεις του, συγκεκριμένα στην 13^η Κατήχησή του, αναφέρεται εις τον Τίμιον Σταυρόν. Μπορούμε από εκεί να πάρομε μία μικρή επιλογή, τι λέγει δια τον Τίμιον Σταυρόν. Προσέξατε. Γράφει: «Καύχημα μὲν τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας καὶ πᾶσα πρᾶξις Ἰησοῦ, καύχημα δὲ καυχημάτων ὁ σταυρός– Κάθε πράξη του Ιησού, για την Εκκλησία είναι καύχημα. Αλλά το καύχημα των καυχημάτων είναι ο σταυρός». Και παρατηρεί ότι γι΄αυτό ο Παύλος, παρατηρεί ο άγιος Κύριλλος, έλεγε ότι το καύχημά του ήταν ο σταυρός. Και σημειώνει ακόμα: «Καὶ μὴ θαυμάσῃς εἰ (:εάν) κόσμος ὅλος ἐλυτρώθη. Οὐ γὰρ ἦν ἄνθρωπος ψιλός, ἀλλὰ υἱὸς θεοῦ μονογενής, ὁ ὑπεραποθνήσκων». «Και μην απορήσεις γιατί τούτο σου λέγω, εάν ελυτρώθη», λέει, «όλος ο κόσμος δια του Σταυρού, γιατί απλούστατα, Εκείνος που εσταυρώθη, δεν ήτο ψιλός άνθρωπος-το «ψι» με γιώτα, ξαναλέγω-, δηλαδή γυμνός, σκέτος άνθρωπος. Αλλά τι ήταν; Ο Υιός του Θεού, που ενηνθρώπησε ο μονογενής, ‘’ὁ ὑπεραποθνήσκων’’. Αυτός ο Οποίος πεθαίνει για όλους».

Ακόμη γράφει ο άγιος Κύριλλος: «Μὴ τοίνυν ἐπαισχυνώμεθα τῷ σταυρῷ τοῦ σωτῆρος, ἀλλὰ μᾶλλον ἐγκαυχώμεθα». Δηλαδή «μην ντρεπόμαστε τον σταυρόν του Χριστού· αλλά μάλλον να έχομε καύχημα». Είδατε πώς τα πράγματα αλλάζουν; Είδατε πώς ο διάβολος κατάφερε να κάνομε τον σταυρό μας κρυφά, για να μη μας βλέπουν οι άλλοι και πουν ότι …χμ, ότι είμαστε Χριστιανοί. Μα, δεν βαφτίστηκες; Δεν είσαι Χριστιανός; Γιατί κρύβεις την ιδιότητά σου αυτή; Κι όπως και πρόσφατα σας το είπα και πολλές φορές σας το έχω πει, όταν περνούν από κάπου, μία Εκκλησία, κάνουν τον σταυρό τους κάτω από το σακάκι τους. Κλήθηκες, αγαπητέ μου, σε ένα διπλωματικό τραπέζι, που είναι…,ε, όποιοι είναι εκεί; -αυτοί, βέβαια, άλλοι πιστεύουν, άλλοι δεν πιστεύουν-, εσύ να κάνεις τον σταυρό σου κι έτσι να αρχίζεις να τρως. Επήγες στο εστιατόριο; Ποιος κάνει τον σταυρό του στο εστιατόριο; Αλλά γιατί; Την ευεργεσία τη δεχόμεθα, δηλαδή το φαγητό, την ομολογία την αρνούμεθα. Αυτό δεν είναι ασυνεπές, ανακόλουθον; Τι θα κάνομε; Θα κάνομε τον σταυρό μας. Και θα πούμε και την ευχή. Το «Πάτερ ἡμῶν» φερ’ ειπείν, αν πήγαμε μεσημέρι. Έτσι λέγει ο άγιος Κύριλλος, ότι πρέπει να μην ντρεπόμεθα τον Τίμιον Σταυρόν, αλλά πρέπει δια του Τιμίου Σταυρού να ομολογούμε τον Χριστόν. Και συνεχίζει:

«Ὁμολογῶ τὸν σταυρόν, ἐπειδὴ οἶδα τὴν ἀνάστασιν -λέγει ο άγιος Κύριλλος: «Ομολογώ τον Χριστόν, δεν ντρέπομαι. Γιατί; Γιατί ακολούθησε η Ανάστασις»-· Εἰ γὰρ σταυρωθεὶς ἀπέμεινεν, οὐκ ἂν ἴσως ὡμολόγησα, συνέκρυψα γὰρ ἂν τάχα τῷ ἐμῷ διδασκάλῳ -«Γιατί εάν δεν είχε αναστηθεί, τότε πιθανώς να μην ομολογούσα και να ντρεπόμουνα, γιατί ο Διδάσκαλος απέθανε επί του σταυρού». Και θεωρήθηκε βέβαια αφού μάλιστα σταυρώθηκε ανάμεσα σε δύο ληστάς, ίσως ίσως και αρχιληστής. Ποιος ξέρει πού, πώς; Αλλά αφού ακολούθησε η Ανάστασις, γιατί να κρύψω την ομολογία ότι πιστεύω εις τον Κύριον Ιησούν τον Εσταυρωμένον;-· ἀναστάσεως δὲ τὸν σταυρὸν διαδεξαμένης οὐκ ἐπαισχύνομαι διηγούμενος». «Αφού ακολούθησε», λέει, η Ανάσταση, «δεν ντρέπομαι να διηγηθώ την σταύρωσιν του Χριστού».

Συνεχίζει ο άγιος Κύριλλος: «Εἴ τις ἀπιστεῖ τῇ δυνάμει τοῦ σταυρωθέντος, ἐξεταζέτω τοὺς δαίμονας -Είναι ένα πολύ καλό επιχείρημα αυτό, έστω και έμμεσο. «Όποιος», λέει, «απιστεί εις την δύναμιν του Χριστού, να δει τι κάνουν απέναντι στον Χριστό οι δαίμονες». Ξαναλέγω είναι έμμεσος απόδειξις. Δεν θα ‘πρεπε εκεί να σταθούμε. Αλλά εν τοιαύτη περιπτώσει, κατά παραχώρησιν μπορούμε κι εκεί να σταθούμε-. Εἴ τις οὐ πιστεύει τοῖς λόγοις, πιστευέτω τοῖς φαινομένοις». «Όποιος δεν πιστεύει στα λόγια», του Ευαγγελίου εννοείται, «να πιστεύσει στα φαινόμενα». Τι δηλαδή; Όπως είναι το φαινόμενο του Πνευματισμού· που φυγαδεύονται οι δαίμονες. Έχει συμβεί πολλές φορές. Μία κυρία, ένας κύριος, πάνε εις το μέντιουμ, στο πνευματιστικό τραπεζάκι. Κι εκεί – πω πω πω, φοβερό…- ας πούμε ότι είναι γυναίκα αυτή η οποία είναι μέντιουμ. Μέντιουμ θα πει μέσον, μεσάζων. Σου λέει αμέσως: «Κυρία μου, βγάλτε τον σταυρό που έχετε στον λαιμό σας». Γιατί; Γιατί την πληροφόρησαν οι δαίμονες ότι δεν θα της αποκαλύψουν τίποτα, εάν ο πελάτης της δεν βγάλει τον σταυρό. «Δεν είναι μία απόδειξις ότι εδώ οι δαίμονες πτήσσουσιν», λέει, «τρομάζουν, παίρνουνε δρόμο μπροστά εις τον Σταυρόν του Χριστού;». Ακόμη, όπως είναι τα μάγια, οι κακοτεχνίες του διαβόλου. Όλα αυτά δείχνουν, όταν πάμε τον Τίμιο Σταυρό, κεραυνώνουμε τους δαίμονες.

Όπως συνέβη κάποτε με εκείνον τον δαιμονισμένο ή τους δαιμονισμένους: «Τί ἐμοί καί σοί, Ἰησοῦ υἱέ τοῦ Θεοῦ». «Τι διαφορά υπάρχει ανάμεσα σε μας -Ποιους; Τους δαίμονες- και σε Σένα, που είσαι ο Υιός του Θεού;». Βλέπετε πώς τρομάζουν οι δαίμονες; Όχι τότε στο Ευαγγέλιο που είναι γραμμένο. Αλλά και τώρα σήμερα όπως σας εξήγησα. Να πας στη μάγισσα, θα σου πει να βγάλεις τον σταυρό σου ή ό,τι άλλο. Και συνεχίζει: «Πολλοὶ κατὰ τὴν οἰκουμένην ἐσταυρώθησαν -ο άγιος Κύριλλος συνεχίζει-, «ἀλλ’ οὐδένα πτήσσουσιν οἱ δαίμονες». «Πολλοί», λέει, «σταυρώθηκαν στην οικουμένη, πολλοί». Ήταν εξάλλου ο ρωμαϊκός τρόπος εκτελέσεως των καταδίκων. Ρωμαϊκός. «Αλλά κανέναν», λέει, «απ’ αυτούς δεν φοβήθηκαν οι δαίμονες». «Τοῦ δὲ ὑπὲρ ἡμῶν σταυρωθέντος Χριστοῦ καὶ τὸ σημεῖον ἰδόντες μόνον τοῦ σταυροῦ πτήσσουσιν οἱ δαίμονες –Παίρνουν δρόμο και φεύγουνε. Μόνο τον σταυρό να δουν· όχι και τον Χριστόν». Όλα αυτά τι είναι; Και συνεχίζει: «Ἔπαθεν οὖν Ἰησοῦς κατὰ ἀλήθειαν ὑπὲρ πάντων ἀνθρώπων– Πράγματι, όταν λέει «κατὰ ἀλήθειαν», σημαίνει πράγματι πέθανε επί του Σταυρού. Δεν είναι φαινομενικός ο θάνατος επί του Σταυρού. Γι΄αυτό και το λέει ο Απόστολος Παύλος· λέγει ότι «ἀπέθανεν ἐπί Ποντίου Πιλάτου», πραγματικά, προσέξτε· κατά τας γραφάς». Αυτό το πήραμε εμείς και το έχομε στο Σύμβολο της Πίστεως. Όπως το λένε οι γραφές. Πέθανε πραγματικά. «Οὐ γὰρ δόκησις ὁ σταυρός –«Δεν ήταν», λέει, «κατά φαντασίαν ο Σταυρός»–, ἐπεὶ δόκησις καὶ ἡ λύτρωσις –τότε θα ήταν κατά φαντασίαν και η σωτηρία. Οὐ φαντασιώδης ὁ θάνατος– «Δεν ήταν κατά φαντασίαν ο θάνατος»–, ἐπεὶ καὶ μυθώδης ἡ σωτηρία –«γιατί τότε θα ήταν και η σωτηρία μας ένας μύθος». Τὸ μὲν οὖν πάθος ἀληθές – Πράγματι πέθανε ο Χριστός επί του Σταυρού. Έτσι αληθεύει και η Ανάστασις–, ἀληθῶς γὰρ ἐσταυρώθη, καὶ οὐκ ἐπαισχυνόμεθα -Πράγματι πέθανε επί του Σταυρού και δεν ντρεπόμεθα να το πούμε-. Ἐσταυρώθη, καὶ οὐκ ἀρνούμεθα, ἀλλὰ μᾶλλον καυχῶμαι λέγων. κἂν γὰρ ἀρνήσωμαι νῦν, ἐλέγχει με οὗτος ὁ Γολγοθᾶς, οὗ πλησίον νῦν πάντες πάρεσμεν – «Αν αρνηθώ, θα με ελέγξει», λέει, «εδώ κοντά μου που είναι ο Γολγοθάς». Ξέρετε, ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων, ήταν επίσκοπος Ιεροσολύμων, αυτά τα γράφει γύρω στο 350 μ.Χ. και λέει: «Να, εδώ κοντά μας είναι ο Γολγοθάς». Φοβερή παράδοσις, ότι πέθανε ο Ιησούς επί του Σταυρού κτλ. κτλ.- Ἐλέγχει με τοῦ σταυροῦ τὸ ξύλον –το οποίον είχε βρεθεί από την αγία Ελένη, μόλις 25 χρόνια πιο μπροστά. «Με ελέγχει», λέει, «το ξύλον του Σταυρού» τὸ κατὰ μικρὸν ἐντεῦθεν πάσῃ τῇ οἰκουμένῃ λοιπὸν διαδοθέν»· «που το κόψανε μικρά μικρά κομματάκια και το σκόρπισαν σε όλη την Οικουμένη». Σήμερα, το μεγαλύτερον τεμάχιον του Τιμίου Σταυρού βρίσκεται εις το Άγιον Όρος.

«Καὶ θέλεις γνῶναι σαφῶς, ὅτι δόξα ἐστὶ τῷ Ἰησοῦ ὁ σταυρός;– Θέλεις να δεις με σαφήνεια ότι ο Σταυρός αποτελεί δόξα του Ιησού;-. Αὐτοῦ ἄκουε λέγοντος– Άκουσε τι λέει ο Ίδιος– ἐλήλυθεν ἡ ὥρα, ἵνα δοξασθῇ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου – «Ήλθε η ώρα για να δοξασθεί ο υιός του ανθρώπου». Και το έλεγε στους μαθητάς Του λίγο πριν σταυρωθεί-. Βλέπεις πῶς δόξαν οἰκείαν οἶδε τὸν σταυρόν;». «Αναγνωρίζει ότι δόξα δική Του είναι ο σταυρός. Αν Εκείνος λοιπόν το θεωρεί δόξα, γιατί έκανε το θέλημα του Πατρός και δια του οποίου Σταυρού σώζει τον κόσμον, εγώ γιατί θα ντραπώ;».

Αγαπητοί, ο Απόστολος Παύλος γράφει: «Χριστῷ συνεσταύρωμαι»· ότι «Έχω συσταυρωθεί με τον Χριστόν». Κι αν ο Σταυρός είναι η δόξα του Ιησού, τότε και όποιος σταυρούται με τον Ιησούν, συνδοξάζεται. Όλοι οι άγιοι κρατούσαν τον σταυρό. Και όλοι δοξάστηκαν. Δόξα μας λοιπόν είναι ο σταυρός του Χριστού.

Σήμερα, όπως σας είπα, πολλοί δυστυχώς, αρνούνται τον σταυρόν, γιατί αρνούνται τον Χριστόν. Έτσι η ομολογία μας και το καύχημά μας για τον Σταυρό του Χριστού, μας βάζει χρονικά στην εποχή του Παύλου και των πρωτομαρτύρων. Έκφρασις αυτής της δόξης και της καυχήσεως είναι το σημείον του σταυρού σωστά. Κάποιος προηγουμένως ήρθε εδώ και κοινώνησε, ένας κύριος, καρικατούρα σταυρού… Αγαπητοί μου, σωστά θα κάνομε τον σταυρό μας, σωστά. Ακούσατε; Σωστά. Έγινε καρικατούρα. Και γίνεται έτσι, πάντα κάπου να περικρύψουμε ότι εκάναμε τον σταυρό μας. Έτσι λοιπόν θα κάνουμε το σημείον του σταυρού ἐν παντί τόπῳ και χρόνῳ, μπροστά στα μάτια και των πιστών και των απίστων.

Έτσι, ας κλείσομε με τα σημερινά αποστολικά λόγια, που είπε ο Παύλος δηλαδή: «Ἐμοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ – Σε τίποτα, μη γένοιτο, σε τίποτα δεν θα καυχηθώ, παρά μόνον εις τον σταυρόν του Χριστού-, δι’ οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ -δια του οποίου σε μένα ο κόσμος σταυρώθηκε και εγώ για τον κόσμο». Αμήν.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή  μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,

μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

• http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/omiliai_kyriakvn/omiliai_kyriakvn_848.mp3

Ο σταυρός νικᾷ τὸν κόσμο

«Ἐμοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ» (Γαλ. 6,14)

ΕΑΝ, ἀγαπητοί μου, ὑπάρχῃ κάτι, γιὰ τὸ ὁποῖο ἕνας χριστιανὸς πρέπει νὰ χαίρεται, νὰ εὐφραίνεται καὶ νὰ καυχᾶται ἀκόμη, αὐτὸ εἶνε ὁ σταυρός· ὁ σταυρός, ποὺ σὲ λίγες μέρες θὰ μᾶς καλέσῃ ἡ Ἐκκλησία νὰ τὸν γιορτάσουμε.

Αλλ’ ὅταν λέμε σταυρὸς δὲν ἐννοοῦμε ἁπλῶς τὸ ξύλο, ἀπ’ τὸ ὁποῖο εἶνε κατασκευασμένος. Ἐννοοῦμε τὸν Ἐσταυρωμένο, τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ὁ ὁποῖος ὑπέφερε το φρικτό μαρτύριο τῆς σταυρώσεως, καὶ μὲ τὴ θυσία αὐτὴ ποὺ προσέφερε πάνω στὸ ξύλο τοῦ σταυροῦ ἐλυτρώθη τὸ ἀνθρώπινο γένος ἀπὸ τὴν ἁμαρτία. Κάθε σταλαγματιὰ τοῦ αἵματος ποὺ χύθηκε ἀπὸ τὶς πληγὲς τοῦ Ἐσταυρωμένου, ἀπὸ τὰ τρυπημένα χέρια καὶ πόδια καὶ τὴν πλευρά του, κάθε σταλα γματιὰ τοῦ αἵματος τοῦ Χριστοῦ ἔγινε ἕνας ποταμὸς τί λέω;, ἔγινε μιὰ θάλασσα, ἕνας ὠκεανός, μέσα στὸν ὁποῖο πλένονται καὶ καθαρίζονται τὰ ἑκατομμύρια τῶν ἁμαρτωλῶν ἀνθρώπων.

* * *

Ο σταυρός! Χωρὶς τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ κανένας μὰ κανένας ἄνθρωπος, ὅσο καλὸς καὶ ἅγιος κι ἂν φαίνεται, δὲν μπορεῖ νὰ σωθῇ. Σώζεται, καθαρίζεται, λυτρώνεται μόνο ὁ ἄνθρωπος ποὺ πιστεύει στὸν ἐσταυρωμένο Λυτρωτὴ τοῦ κόσμου. Ἡ δύναμις, ποὺ πηγάζει ἀπὸ τὴ σταυρικὴ θυσία τοῦ Χριστοῦ, ξεπερνάει κάθε ἄλλη δύναμι. Εἶνε μιὰ δύναμις μυστικὴ καὶ ἀόρατη. Αὐτὴ ἡ δύναμις τοῦ σταυροῦ ἄγγιξε τὴν ψυχὴ τοῦ λῃστοῦ καὶ τὸν ἔκανε νὰ πῇ τὸ «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» (Λουκ. 23,42). Αὐτὴ ἡ δύναμις ἔκανε τὸν ἑκατόνταρχο νὰ γονατίσῃ μπροστὰ στὸν Ἐσταυρωμένο καὶ νὰ πῇ ̇ «Αληθῶς Θεοῦ υἱὸς ἦν οὗτος» (Ματθ. 27,54). Αὐτὴ ἡ δύναμις ἄγγιξε καὶ τὴν ψυχὴ ἑνὸς φανατικοῦ ἐχθροῦ τοῦ Ἐσταυρωμένου καὶ τὸν ἔκανε τὸν πιὸ θερμὸ κήρυκα τοῦ εὐαγγελίου· κι αὐτὸς εἶνε ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Γεμᾶτος τώρα εὐγνωμοσύνη ὁ Παῦλος πέφτει καὶ προσκυνᾷ τὸ σταυρὸ τοῦ Κυρίου καὶ λέει λόγια, ποὺ μαζὶ μὲ τὰ λόγια ποὺ εἶπαν ὁ λῃστὴς καὶ ὁ ἑκατόνταρχος ἀποτελοῦν αἰώνιο ὕμνο τοῦ Ἐσταυρωμένου. Λέει ὁ Παῦλος ̇ «Ἐμοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ» (Γαλ. 6, 14). Δηλαδή Ἄλλοι ἂς καυχῶνται γιὰ ὅ,τι θέλουν δικαίωμά τους. Ἐγώ ὅμως γιὰ ἕνα καὶ μόνο καυχιέμαι, γιὰ τὸ σταυρὸ τοῦ Κυρίου. Ο σταυρός τοῦ Κυρίου μὲ ἔσωσε. Αὐτὸς μοῦ ἔδωσε δύναμι νὰ νικήσω τὸ κακὸ ποὺ ὑπάρχει στον κόσμο. Τὸ κακὸ δὲν μπορεῖ πιὰ νὰ μὲ νικήσῃ. Ἐγὼ εἶμαι νεκρὸς ὡς πρὸς τὸν κόσμο καὶ ὁ κόσμος εἶνε νεκρὸς ὡς πρὸς ἐμένα.

* * *

Ἀλλὰ ποιός εἶνε ὁ κόσμος, γιὰ τὸν ὁποῖο μιλάει ὁ Παῦλος; Στὴν ἁγία Γραφὴ ἡ λέξι κόσμος ἔχει καὶ καλὴ καὶ κακὴ σημασία. Κόσμος μὲ τὴν καλή σημασία εἶνε ὅσα δημιούργησε ὁ καλὸς Θεός. Εἶνε ἡ γῆ, ἡ θάλασσα, τὰ δέντρα, τὰ βουνά, ὁ ἥλιος, τὸ φεγγάρι, τὰ ἄστρα. Εἶνε τὰ ψάρια, τὰ πουλιά, τὰ ζῷα. Εἶνε ὁ ἄνθρωπος. Εἶνε ὅλη ἡ θεία δημιουργία. Καὶ κόσμος μὲ τὴν κακὴ σημασία εἶνε οἱ ἄνθρωποι ̇ ὄχι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, ἀλλὰ ἐκεῖνοι ποὺ δὲν πιστεύουν στο Θεό, παραβαίνουν τὶς ἐντολές του, βρίζουν καὶ βλαστημοῦν καὶ δὲν αἰσθάνονται καμμιά τύψι γιὰ τὸ κακὸ ποὺ κάνουν, ἀλλὰ καὶ προσπαθοῦν μὲ διάφορα μέσα νὰ παρασύρουν καὶ ἄλλους στὴν ἀπιστία καὶ στὴ διαφθορά. Αὐτὸς εἶνε ὁ κόσμος μὲ τὴν κακὴ σημασία. Αρχοντας δέ, ποὺ ἐξουσιάζει ὅλο αὐτὸ τὸν κόσμο, εἶνε ὁ σατανᾶς. Γι’ αὐτὸ κι ὁ σατανᾶς ὀνομάζεται «κοσμοκράτωρ» (Εφ. 6,12).

Ὁ κόσμος μὲ τὴν κακή του σημασία ἀποτελεῖ ἕνα τεράστιο ῥεῦμα ἀπιστίας καὶ διαφθορᾶς. Εἶνε ἕνας μεγάλος καὶ τρομερὸς ἐχθρὸς τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου.

Ὁ κόσμος αὐτὸς μισεῖ τοὺς πραγματικοὺς χριστιανοὺς καὶ προσπαθεῖ νὰ τοὺς παρασύρῃ μὲ τὸ μέρος του, νὰ τοὺς κάνῃ δικούς του, νὰ σκέπτωνται, νὰ αἰσθάνωνται καὶ νὰ κάνουν ὄχι ὅ,τι θέλει ὁ Χριστός, ἀλλ’ ὅ,τι θέλει ὁ κόσμος. Τὰ δὲ ὅπλα, ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ κόσμος ἐναντίον τῶν χριστιανῶν, εἶνε δυό· τὰ θέλγητρα καὶ τὰ φόβητρα.

Ποιά εἶνε τὰ θέλγητρα; Εἶνε τὰ εὐχάριστα ἐκεῖνα πράγματα ποὺ προσφέρει ὁ κόσμος. Εἶνε τὰ χρήματα, ποὺ χωρὶς κόπο καὶ ἱδρῶτα εἶνε ἕτοιμος νὰ δώσῃ ἄφθονα σ’ ἐκείνους ποὺ τὸν ἀκοῦνε. Εἶνε τὰ φαγοπότια, τὰ μεθύσια, οἱ ἀσωτίες, οἱ αἰσχροί ἔρωτες. Εἶνε οἱ θέσεις καὶ τ’ ἀξιώματα, ποὺ εἶνε ἕτοιμος ὁ κόσμος νὰ προσφέρῃ στοὺς ἀνθρώπους, ἀρκεῖ νὰ πέσουν νὰ τὸν προσκυνήσουν. Αὐτὰ καὶ ἄλλα ἀκόμη εἶνε τὰ εὐχάριστα ποὺ προσφέρει ὁ κόσμος. Εἶνε τὰ θέλγητρά του. Τὰ δὲ φόβητρά του ποιά εἶνε; Εἶνε οἱ εἰρωνεῖες, οἱ βρισιές, οἱ διαβολές, οἱ συκοφαντίες, οἱ ἀπειλὲς κατὰ τῶν χριστιανῶν ποὺ θέλουν νὰ ζοῦν τὴ χριστιανικὴ ζωή.

Ἐναντίον αὐτῶν ἐξεγείρεται ὁ κόσμος. Φόβητρα ἀκόμα εἶνε οἱ παραγκωνισμοί, οἱ ἀδικίες, οἱ ἀπολύσεις, οἱ καταδιώξεις, οἱ φυλακές, οἱ ἐξορίες, καὶ τέλος ὁ μαρτυρικός, ὁ σκληρὸς θάνατος. Αὐτὰ εἶνε τὰ δυσάρεστα, μὲ τὰ ὁποῖα ἀπειλεῖ ὁ κόσμος. Αὐτὰ εἶνε τὰ φόβητρά του.

Ἄχ, πόση δύναμι ἔχει ὁ κόσμος! Ἄλλοι ἀπ’ τοὺς ἀνθρώπους νικιῶνται ἀπὸ τὰ θέλγητρα τοῦ κόσμου και πιάνονται στὶς παγίδες τοῦ σατανᾶ καὶ χάνουν τὴν ἠθικὴ καὶ τὴν πίστι καὶ γίνονται ἄνθρωποι κοσμικοί, ἕνα μὲ τὸν ἁμαρτωλὸ κόσμο. Ἄλλοι πάλι νικιῶνται ἀπὸ τὰ φόβητρα που χρησιμοποιεῖ ὁ κόσμος ἐναντίον τῶν χριστιανῶν. Οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ φοβοῦνται καὶ τρέμουν τον κόσμο. Θέλουν νὰ ἐκκλησιασθοῦν, νὰ ἐξομολογηθοῦν, νὰ κοινωνήσουν, θέλουν νὰ ἐκτελέσουν τὰ θρησκευτικά τους καθήκοντα, ἀλλὰ δὲν τὰ ἐκτελοῦν. Τρέμουν τί θὰ πῇ ὁ κόσμος. Σε τέτοιο σημεῖο δειλίας ἔχουν καταντήσει, ὥστε δὲν τολμοῦν νὰ κάνουν τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ, γιὰ νὰ μὴν τοὺς κοροϊδέψουν οἱ μοντέρνοι ἄνθρωποι. Ἀλλὰ δόξα τῷ Θεῷ, δόξα στὸν Ἐσταυρωμένο!— ὑπάρχουν καὶ χριστιανοί, ποὺ οὔτε τὰ θέλγητρα οὔτε τὰ φόβητρα τοῦ κόσμου τοὺς νικοῦν. Αὐτοὶ εἶνε οἱ ἐσταυρωμένοι ἥρωες τοῦ χριστιανισμοῦ. Αὐτοὶ εἶνε νεκροὶ ὡς πρὸς τὰ θέλγητρα καὶ τὰ φόβητρα τοῦ κόσμου, ἀλλὰ πραγματικὰ ζωντανοί, ποὺ ἔχουν μέσ’ στὴν καρδιά τους τὸ Χριστό, καὶ ὁ Χριστὸς τοὺς δίνει τὴ δύναμι νὰ νικοῦν καὶ νὰ θριαμβεύουν στον κόσμο.

Αγαπητοί μου! Μέσα στοὺς ἥρωες, στοὺς νικητὰς τοῦ κόσμου, διακρίνεται ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Αὐτὸς νίκησε τὸν κόσμο καὶ κανένα θέλγητρο καὶ κανένα φόβητρο δεν μπόρεσε νὰ τὸν ἐπηρεάσῃ, καὶ γι’ αὐτὸ δικαίως ἀκούγεται νὰ λέῃ «Ἐμοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ» (ἔ.ά.). Ἀλλ’ ἐμεῖς; Ὤ ἐμεῖς, ποὺ μᾶς νικοῦν οἱ κακίες καὶ τὰ πάθη! Δὲν μποροῦμε νὰ ποῦμε τὰ λόγια αὐτὰ τοῦ Παύλου. Ἂς μετανοήσουμε λοιπόν. Ας ζητήσουμε τὸ ἔλεος τοῦ Ἐσταυρωμένου, κι ἂς πάρουμε ἀπόφασι νὰ ζήσουμε κατὰ τὸ ἅγιο θέλημά του μέχρι θανάτου.