ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ (Α΄ Οικ. Συνόδου) (Αποστολική Περικοπή)

ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ  ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

«Ἔκρινε γὰρ ὁ Παῦλος παραπλεῦσαι τὴν ῎Εφεσον, ὅπως μὴ γένηται αὐτῷ χρονοτριβῆσαι ἐν τῇ ᾿Ασίᾳ· ἔσπευδε γάρ, εἰ δυνατὸν ἦν αὐτῷ, τὴν ἡμέραν τῆς πεντηκοστῆς γενέσθαι εἰς ῾Ιεροσόλυμα(:πλεύσαμε κατευθείαν στη Μίλητο, διότι ο Παύλος αποφάσισε να παρακάμψει με το πλοίο την Έφεσο και να μην αποβιβαστεί σε αυτήν, για να μην του συμβεί να αργοπορήσει στην Ασία· διότι βιαζόταν να είναι στα Ιεροσόλυμα, εάν του ήταν δυνατό, την ημέρα της Πεντηκοστής)»[Πράξ.20,17]. Ώστε και γι’ αυτό δεν ήταν δυνατό να μένει. Πρόσεχε αυτόν που κινείται και από ανθρώπινα κίνητρα και επιθυμεί και βιάζεται και πολλές φορές δεν το κατορθώνει. Γι’ αυτό γίνονται αυτά, για να μη νομίσουμε ότι ήταν πάνω από την ανθρώπινη φύση· διότι οι άγιοι και μεγάλοι εκείνοι άντρες είχαν μεν την ίδια φύση με εμάς, όχι όμως και την ίδια προαίρεση, γι’ αυτό και απολάμβαναν σε μεγάλο βαθμό τη χάρη του Θεού.

Πρόσεχε λοιπόν πόσα και από μόνοι τους ρυθμίζουν. Γι’ αυτό και έλεγε: «Mηδεμίαν ἐν μηδενὶ διδόντες προσκοπήν(:και τώρα σας απευθύνουμε αυτά τα παρακλητικά λόγια, χωρίς να δίνουμε αφορμή σκανδάλου σε τίποτε)»[Β’ Κορ. 6,3] και πάλι· «ἵνα μὴ μωμηθῇ ἡ διακονία (:για να μην κατηγορηθεί στο ελάχιστο η διακονία του κηρύγματος)»[Β’ Κορ. 6,3]. Να και τρόπος ζωής άμεμπτος και μεγάλη συγκατάβαση. Αυτό ονομάζεται οικονομία, το να βρίσκεται κανείς στο ακρότατο σημείο και ύψος της αρετής και να κατεβαίνει στο τελευταίο σημείο της ταπεινοφροσύνης.

Και παραδέξου πως εκείνος που ξεπερνούσε όλους στο να υλοποιεί τα παραγγέλματα του Χριστού, αυτός πάλι ήταν ο πιο ταπεινός από όλους. «Tοῖς πᾶσι γέγονα τὰ πάντα, ἵνα πάντως τινὰς σώσω (: σε όλους έχω γίνει τα πάντα και έδειξα συγκατάβαση δε όλους τους χαρακτήρες, ώστε με κάθε τρόπο ανένοχα να σώσω μερικούς)»[Α’ Κορ. 9,22]. Ο ίδιος και σε κινδύνους έριξε τον εαυτό του, καθώς σε άλλο σημείο λέει: «ἀλλ᾿ ἐν παντὶ συνιστῶντες ἑαυτοὺς ὡς Θεοῦ διάκονοι, ἐν ὑπομονῇ πολλῇ, ἐν θλίψεσιν, ἐν ἀνάγκαις, ἐν στενοχωρίαις, ἐν πληγαῖς, ἐν φυλακαῖς(:αλλά αντίθετα, με κάθε τρόπο συστήνουμε τους εαυτούς μας και αποδεικνυόμαστε αληθινοί διάκονοι του Θεού· με υπομονή πολλή, με θλίψεις, με ανάγκες, με στενοχώριες, με δαρμούς και μαστιγώσεις που πληγώνουν το σώμα μας, με φυλακίσεις)»[Β’ Κορ. 6,4-5]. Και ήταν μεγάλος ο πόθος του για τον Χριστό· διότι αν δεν υπάρχει αυτό, όλα είναι περιττά και τα της οικονομίας, και του ενάρετου τρόπου ζωής και του ριψοκίνδυνου πνεύματος. «Τίς ἀσθενεῖ(:ποιος από τους Χριστιανούς ασθενεί σωματικά ή πνευματικά)»,λέει,«καὶ οὐκ ἀσθενῶ; Τίς σκανδαλίζεται, καὶ οὐκ ἐγὼ πυροῦμαι;(:και δεν ασθενώ και εγώ μαζί του; Ποιος σκοντάφτει και πέφτει στην αμαρτία και δεν καίγομαι και εγώ στο καμίνι της θλίψεως και της ντροπής;)»[Β’ Κορ. 11,29].

Αυτά τα λόγια, παρακαλώ, ας μιμούμαστε και εμείς, και ας ριψοκινδυνεύουμε για χάρη των αδερφών μας. Και αν ακόμα είναι φωτιά και αν ακόμα είναι σίδηρος, ρίψου, αγαπητέ, για να σώσεις το μέλος σου· ρίψου, μη φοβηθείς. Μαθητής είσαι του Χριστού, ο οποίος θυσίασε την ψυχή Του για τους αδελφούς Του· συμμαθητής είσαι του Παύλου, που προτίμησε να πάθει κακά για τους εχθρούς, για εκείνους που πολεμούσαν γι’ αυτόν· γέμισε από ζήλο, μιμήσου τον Μωυσή. Είδε αδικούμενο και τον υπερασπίστηκε, περιφρόνησε τη βασιλική απολαυστική ζωή, και έγινε για χάρη των καταπονεμένων φυγάς, περιπλανώμενος και στερήθηκε τους συγγενείς και το σπίτι του· πέρασε τόσο χρόνο ζώντας σε ξένη χώρα, και ούτε μέμφθηκε τον εαυτό του, ούτε είπε: «γιατί γίνεται αυτό; Περιφρόνησα την βασιλεία τόση τιμή και δόξα· προτίμησα να φροντίσω τους αδικουμένους και με παρέβλεψε ο Θεός, και όχι μόνο δεν με επανέφερε στην προηγούμενη τιμή, αλλά και σαράντα χρόνια ζω σε ξένη χώρα. Πολύ καλά λοιπόν· διότι δεν απόλαυσα τους μισθούς». Όμως τίποτε από αυτά δεν είπε ούτε σκέφτηκε.

Έτσι και εσύ· και αν ακόμα πάθεις κάποιο κακό ενώ κάνεις το καλό, και αν ακόμα για πολύ χρόνο το υφίστασαι, μην σκανδαλίζεσαι, ούτε να ανησυχείς· οπωσδήποτε θα σου ανταποδώσει ο Θεός την αμοιβή. Όσο περισσότερο καθυστερεί η απόδοση, τόσο περισσότερο αυξάνονται οι τόκοι. Λοιπόν ας έχουμε ψυχή συμπαθητική, ας έχουμε νου που να γνωρίζει να συμπάσχει· ας μην υπάρχει τίποτα το σκληρό σε εμάς, τίποτε το απάνθρωπο. Και αν ακόμα τίποτα δεν μπορέσεις να προσφέρεις, δάκρυσε, πόνεσε, στέναξε γι’ αυτά που γίνονται· ούτε αυτά θα σου είναι άχρηστα. Εάν πρέπει να πονάμε μαζί με εκείνους που τιμωρούνται δίκαια από τον Θεό, πολύ περισσότερο πρέπει να γίνεται αυτό προς εκείνους που υφίστανται άδικα κακά από τους ανθρώπους.

«Ἀπὸ δὲ τῆς Μιλήτου πέμψας εἰς ῎Εφεσον μετεκαλέσατο τοὺς πρεσβυτέρους τῆς ἐκκλησίας(:από τη Μίλητο λοιπόν έστειλε ανθρώπους στην Έφεσο και κάλεσε τους πρεσβυτέρους της Εκκλησίας να έλθουν να τον συναντήσουν).ὡς δὲ παρεγένοντο πρὸς αὐτόν, εἶπεν αὐτοῖς· ὑμεῖς ἐπίστασθε, ἀπὸ πρώτης ἡμέρας ἀφ᾿ ἧς ἐπέβην εἰς τὴν ᾿Ασίαν, πῶς μεθ᾿ ὑμῶν τὸν πάντα χρόνον ἐγενόμην(:κι όταν ήλθαν κοντά του, τους είπε: “Εσείς γνωρίζετε καλά πώς συμπεριφέρθηκα απέναντί σας όλο το χρονικό διάστημα της εδώ παραμονής μου από την πρώτη μέρα που πάτησα το πόδι μου στην Ασία”)»[Πράξ.20.16-17].

Πρόσεχε αυτόν που και βιάζεται να τους προσπεράσει και δεν τους παραβλέπει, αλλά τα τακτοποιεί όλα όπως πρέπει. Αφού έστειλε ανθρώπους και προσκάλεσε τους προϊσταμένους της εκκλησίας, απευθύνει προς αυτούς τα όσα έχουν λεχθεί. Και είναι άξιο θαυμασμού πως, ενώ χρειάστηκε να πει μερικά σπουδαία πράγματα για τον εαυτό του, προσπαθεί να φανεί μετριόφρονας. Διότι, όπως ακριβώς ο Σαμουήλ, όταν επρόκειτο να παραδώσει την εξουσία στον Σαούλ, λέγει προς αυτούς: «Μάρτυς Κύριος ἐν ὑμῖν καὶ μάρτυς χριστὸς αὐτοῦ σήμερον ἐν ταύτῃ τῇ ἡμέρᾳ, ὅτι οὐχ εὑρήκατε ἐν χειρί μου οὐδέν(:είναι μάρτυρας ενώπιόν σας ο Κύριος και χρισμένος από Αυτόν βασιλιάς Σαούλ την ημέρα αυτή, ότι τίποτε το άδικο δεν βρήκατε στη ζωή μου και στα χέρια μου)»[Α΄Βασ. 12,5]· και ο Δαβίδ, που δεν έγινε πιστευτός, λέγει: «Ποιμαίνων ἦν ὁ δοῦλός σου τῷ πατρὶ αὐτοῦ ἐν τῷ ποιμνίῳ, καὶ ὅταν ἤρχετο ὁ λέων καὶ ἡ ἄρκος καὶ ἐλάμβανε πρόβατον ἐκ τῆς ἀγέλης, καὶ ἐξεπορευόμην ὀπίσω αὐτοῦ καὶ ἐπάταξα αὐτὸν (:βρισκόμουν στο ποίμνιό μου εγώ ο δούλος Σου, βόσκοντας τα πρόβατα του πατέρα μου όταν ήρθε η αρκούδα και το λιοντάρι το οποίο απομάκρυνα με τα χέρια μου)»[Α΄Βασ. 17,34-35] και ο ίδιος ο Παύλος λέγει προς τους Κορινθίους: «Γέγονα ἄφρων καυχώμενος! ὑμεῖς με ἠναγκάσατε(:έγινα ανόητος με τις καυχήσεις μου αυτές! Αλλά εσείς με αναγκάσατε να γίνω)»[Β΄Κορ. 12,11]. Και ο Θεός το ίδιο κάνει· δεν ομιλεί χωρίς λόγο για τον εαυτό Του, αλλά όταν υπάρχουν αμφιβολίες, τότε αναφέρει και τις ευεργεσίες Του.

Πρόσεχε λοιπόν και εδώ τι κάνει· παρουσιάζει τη μαρτυρία αυτών, για να μη νομίσεις σαν καύχηση τα λόγια, και για τα όσα λέγει καλεί μάρτυρες τους ίδιους τους ακροατές, διότι δεν θα έλεγε ψέματα μπροστά τους. Αυτή είναι η αρετή του δασκάλου, όταν έχει μάρτυρες των κατορθωμάτων του τους μαθητές.

Και το αξιοθαύμαστο είναι ότι δεν συνέχισε να το κάνει αυτό, ούτε μία ημέρα ούτε δύο, αλλά πλήθος ετών· διότι λέγει: «Ὑμεῖς ἐπίστασθε, ἀπὸ πρώτης ἡμέρας ἀφ᾿ ἧς ἐπέβην εἰς τὴν ᾿Ασίαν, πῶς μεθ᾿ ὑμῶν τὸν πάντα χρόνον ἐγενόμην (:εσείς γνωρίζετε καλά πώς συμπεριφέρθηκα απέναντί σας όλο το χρονικό διάστημα της εδώ παραμονής μου από την πρώτη μέρα που πάτησα το πόδι μου στην Ασία)»[Πράξ.20,18]. Θέλει λοιπόν να παρηγορήσει αυτούς, ώστε να τα υπομένουν όλα γενναία, και τον χωρισμό αυτού και τις δοκιμασίες που πρόκειται να συμβούν, όπως ακριβώς δηλαδή συνέβη και στην περίπτωση του Μωυσή και του Ιησού.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

«Προσέχετε οὖν ἑαυτοῖς καὶ παντὶ τῷ ποιμνίῳ ἐν ᾧ ὑμᾶς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἔθετο ἐπισκόπους, ποιμαίνειν τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ, ἣν περιεποιήσατο διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος(:προσέχετε λοιπόν τον εαυτό σας, πώς θα συμπεριφέρεστε και τι θα διδάσκετε. Προσέχετε και όλο το πνευματικό σας ποίμνιο, στο οποίο το Άγιο Πνεύμα σάς τοποθέτησε επισκόπους για να ποιμαίνετε την Εκκλησία του Θεού, την οποία ο Κύριος έσωσε και κατέστησε κτήμα Του με το δικό Του αίμα)»[Πράξ. 20,28].

Βλέπεις; Δύο εντολές έδωσε. Ούτε δηλαδή παρέχει κάποια ωφέλεια το να οδηγεί κανείς σε πνευματική προκοπή μόνο άλλους – διότι λέει: «ἀλλ᾿ ὑποπιάζω μου τὸ σῶμα καὶ δουλαγωγῶ, μήπως ἄλλοις κηρύξας αὐτὸς ἀδόκιμος γένωμαι (:αλλά ταλαιπωρώ το σώμα μου και το υποβάλλω σε σκληρή πειθαρχία και δουλεία για να μην αποδοκιμαστώ από τον Θεό και αποδειχτώ ανάξιος του βραβείου εγώ ο ίδιος που κήρυξα σε άλλους και με τη δική μου προτροπή και διδασκαλία πήραν αυτοί το βραβείο)»[Α’ Κορ. 9,27]-, ούτε το αν φροντίζει μόνο για τον εαυτό του· διότι ο παρόμοιος άνθρωπος αγαπά τον εαυτό του και φροντίζει μόνο για τον εαυτό του, και είναι όμοιος με εκείνον που παράχωσε το τάλαντό του μέσα στην γη. Αυτά τα λέει όχι επειδή η δική μας σωτηρία είναι προτιμότερη από τη σωτηρία του ποιμνίου· αλλά επειδή όταν προσέχουμε τον εαυτό μας, ωφελείται και το ποίμνιο.

«Προσέχετε οὖν ἑαυτοῖς καὶ παντὶ τῷ ποιμνίῳ ἐν ᾧ ὑμᾶς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἔθετο ἐπισκόπους, ποιμαίνειν τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ, ἣν περιεποιήσατο διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος (:προσέχετε λοιπόν τον εαυτό σας, πώς θα συμπεριφέρεστε και τι θα διδάσκετε. Προσέχετε και όλο το πνευματικό σας ποίμνιο, στο οποίο το Άγιο Πνεύμα σάς τοποθέτησε επισκόπους για να ποιμαίνετε την Εκκλησία του Θεού, την οποία ο Κύριος έσωσε και κατέστησε κτήμα Του με το δικό Του αίμα)» [Πράξ. 20,28].

Πρόσεχε πόσες είναι οι υποχρεώσεις. «Από το Άγιο Πνεύμα», λέει, «έχετε λάβει την χειροτονία»· διότι αυτό σημαίνει το «ἔθετο»· αυτή είναι μια υποχρέωση. Έπειτα «για να ποιμαίνετε την Εκκλησία του Θεού»· να και η δεύτερη. Και η τρίτη «την οποία», λέει, «ο Κύριος έσωσε και κατέστησε κτήμα Του με το δικό Του αίμα». Έπειτα ακολουθεί και η παρηγοριά· «ἣν περιεποιήσατο διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος(:την οποία ο Κύριος έσωσε και κατέστησε κτήμα Του με το δικό Του αίμα)»[Πράξ. 20,31]. Εάν λοιπόν την απέκτησε με το δικό Του αίμα, οπωσδήποτε θα την προστατεύσει.

Δείχνει με αυτά που είπε ότι είναι πολύτιμο το πράγμα και ότι ο κίνδυνος δεν είναι για μικρά πράγματα, εφόσον βέβαια ο Κύριος δεν λυπήθηκε για χάρη της εκκλησίας ούτε και το δικό Του αίμα, ενώ εμείς περιφρονούμε τη σωτηρία των αδελφών μας. Και εκείνος μεν για να συμφιλιώσει εχθρούς και το αίμα Του έχυσε, ενώ εσύ δεν μπορείς να τους διατηρήσεις τέτοιους και ενώ έγιναν φίλοι.

«Ἐγὼ γὰρ οἶδα τοῦτο, ὅτι εἰσελεύσονται μετὰ τὴν ἄφιξίν μου λύκοι βαρεῖς εἰς ὑμᾶς μὴ φειδόμενοι τοῦ ποιμνίου(:προσέχετε, διότι εγώ το γνωρίζω, μετά την αναχώρησή μου θα εισβάλουν ανάμεσά σας ψευδοδιδάσκαλοι και πλάνοι σαν άγριοι και σκληροί λύκοι που θα διαρπάζουν αλύπητα το ποίμνιο βλάπτοντας και αφανίζοντας τις ψυχές των λογικών προβάτων)» [Πράξ. 20,29].

Πάλι από άλλη αιτία κάνει αυτούς να αυξήσουν την προσοχή τους από εκείνα που πρόκειται να συμβούν· όπως ακριβώς όταν λέει σε άλλη του επιστολή: «ὅτι οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρὸς αἷμα καὶ σάρκα, ἀλλὰ πρὸς τὰς ἀρχάς, πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρὸς τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις (:διότι πραγματικά δεν έχουμε να παλέψουμε με αντιπάλους ίδιους με εμάς, με αίμα και σάρκα σαν τη δική μας· αλλά η πάλη και ο πόλεμός μας είναι με τις αρχές, με τις εξουσίες, με τα διαβολικά αυτά τάγματα, με τους κοσμοκράτορες που εξουσιάζουν το πλήθος των ανθρώπων που είναι βυθισμένοι στο ηθικό σκοτάδι που επικρατεί στον κόσμο αυτό. Καλούμαστε να παλέψουμε με τα πνευματικά όντα που είναι γεμάτα πονηρία και κατοικούν ανάμεσα στη γη και στον ουρανό)»[Εφ. 6,12]. «Διότι θα εισχωρήσουν», λέει «μετά την αναχώρησή μου μέσα σας λύκοι φοβεροί». Διπλό το κακό: και ότι αυτός δεν θα βρίσκεται εκεί και ότι άλλοι θα κάνουν την επίθεσή τους. Γιατί λοιπόν αναχωρείς εφόσον γνωρίζεις αυτό από πριν; «Το Άγιο Πνεύμα με σύρει», λέει.

Και πρόσεχε δεν είπε απλώς «λύκοι», αλλά πρόσθεσε «φοβεροί», υπονοώντας την αγριότητα αυτών και τη θρασύτητα· και το πιο φοβερό είναι πως λέει ότι από αυτούς τους ίδιους θα ξεπηδήσουν αυτοί, πράγμα που είναι και πάρα πολύ φοβερό όταν και ο πόλεμος είναι και εμφύλιος. Και πολύ καλά είπε «προσέχετε», για να δείξει ότι το πράγμα είναι πάρα πολύ σοβαρό -διότι πρόκειται για την Εκκλησία του Χριστού-, και ότι είναι μεγάλος ο κίνδυνος -διότι με το ίδιο το αίμα Του ο Κύριος τη λύτρωσε-, και ότι είναι μεγάλος ο πόλεμος και διπλός.

Αυτά λοιπόν τα δήλωσε λέγοντας: «Καὶ ἐξ ὑμῶν αὐτῶν ἀναστήσονται ἄνδρες λαλοῦντες διεστραμμένα τοῦ ἀποσπᾶν τοὺς μαθητὰς ὀπίσω αὐτῶν (:ακόμη κι από σας τους ίδιους θα εμφανιστούν άνθρωποι που θα διδάσκουν διδασκαλίες οι οποίες θα διαστρέφουν την αλήθεια, για να αποσπούν τους μαθητές από τον ευθύ δρόμο της αλήθειας, να τους παρασύρουν πίσω τους και να τους κάνουν οπαδούς τους)»[Πράξ. 20,30].

Έπειτα λέγεται και η αιτία αυτής της επικείμενης διαστροφής της αλήθειας από κάποιους μετά την αναχώρηση του Παύλου: «Τοῦ ἀποσπᾶν τοὺς μαθητὰς ὀπίσω αὐτῶν(:για να αποσπούν τους μαθητές από τον ευθύ δρόμο της αλήθειας, να τους παρασύρουν πίσω τους και να τους κάνουν οπαδούς τους)»[Πράξ.20,30]. Ώστε για τίποτα άλλο δεν δημιουργούνταν οι αιρέσεις, παρά γι’ αυτό.

Έπειτα, επειδή τους φόβισε πάρα πολύ με το να πει τη φράση «λύκοι φοβεροί», και ότι από εκείνους θα εμφανιστούν εκείνοι που θα κηρύττουν διεστραμμένα την αλήθεια, σαν ακριβώς από κάποιον να ρωτήθηκε και να του είπε: «Πώς λοιπόν; Και ποια θα είναι η προφύλαξή μας;», προσθέτει και λέει: «διὸ γρηγορεῖτε, μνημονεύοντες ὅτι τριετίαν νύκτα καὶ ἡμέραν οὐκ ἐπαυσάμην μετὰ δακρύων νουθετῶν ἕνα ἕκαστον (:γι’ αυτό να προσέχετε και να είστε άγρυπνοι, έχοντας ως παράδειγμα εμένα˙ και να θυμάστε ότι για μια τριετία συνεχώς νύχτα και μέρα δεν σταμάτησα να νουθετώ με δάκρυα τον καθένα σας ξεχωριστά)»[Πράξ. 20,31].

Πρόσεχε πόσες υπερβολές· «με δάκρυα», «νύχτα και μέρα» και «τον καθένα ξεχωριστά»· όχι βέβαια ότι τότε αν έβλεπε πολλούς τους απέφευγε, αλλά γνώριζε και για μια ψυχή να κάνει τα πάντα. Με αυτόν τον τρόπο δηλαδή τους σφυρηλάτησε. Και αυτό που λέει σημαίνει το εξής: «είναι αρκετά αυτά που έγιναν από εμένα· τρία χρόνια έμεινα, πολύ καλά στερεώθηκαν στην πίστη, πολύ καλά ριζώθηκαν».

«Με δάκρυα» λέει. Βλέπεις ότι γι’ αυτό έχυνε τα δάκρυα; Αυτά ας κάνουμε και εμείς. Δεν πονά ο κακός· πόνεσε εσύ, ίσως πονέσει και εκείνος. Όπως ακριβώς όταν ο ασθενής, δει τον γιατρό να τρώει φαγητό, παρακινείται και αυτός να φάει, έτσι λοιπόν θα συμβεί και εδώ· εάν δει εσένα να θρηνείς, θα μαλακώσει, θα γίνει καλός άνθρωπος και πράος.

«Τὰ ἐν αὐτῇ συναντήσοντά μοι μὴ εἰδώς(:χωρίς να ξέρω τι θα μου συμβεί εκεί)»[Πράξ.20,22], λέει. «Τι λοιπόν, γι’ αυτό φεύγεις;». «Καθόλου, αλλά και πάρα πολύ καλά γνωρίζω ότι με περιμένουν φυλακίσεις και θλίψεις. Το ότι λοιπόν με περιμένουν δοκιμασίες το γνωρίζω, ποιες δοκιμασίες όμως δεν το γνωρίζω, πράγμα που ήταν φοβερότερο. Μη λοιπόν νομίζετε ότι τα λέω αυτά θρηνώντας· δεν θεωρώ πολύτιμη την ζωή μου». Για να ενθαρρύνει τη σκέψη τους τα λέει αυτά, και να τους πείσει όχι μόνο να μην αποφύγουν τις θλίψεις, αλλά και να τις υποφέρουν γενναία. Γι’ αυτό ονομάζει το πράγμα «δρόμο» και «διακονία»· για να δείξει από τον δρόμο την λαμπρότητα του πράγματος, και από την διακονία την υποχρέωση που έχει. «Διάκονος», λέει, «είμαι· τίποτε παραπάνω δεν έχω».

Αφού τους παρηγόρησε για τα κακοπαθήματα που υφίσταται, και αφού είπε ότι αυτά τα υπομένει με χαρά, και έδειξε τον καρπό από αυτά, τότε προσθέτει και το λυπηρό. Και αυτό το κάνει για να μην βυθίσει στην θλίψη τη σκέψη τους. Και ποιο είναι αυτό που λέει; Το «καὶ ἐξ ὑμῶν αὐτῶν ἀναστήσονται ἄνδρες λαλοῦντες διεστραμμένα τοῦ ἀποσπᾶν τοὺς μαθητὰς ὀπίσω αὐτῶν (:ακόμη κι από σας τους ίδιους θα εμφανιστούν άνθρωποι που θα διδάσκουν διδασκαλίες οι οποίες θα διαστρέφουν την αλήθεια, για να αποσπούν τους μαθητές από τον ευθύ δρόμο της αλήθειας, να τους παρασύρουν πίσω τους και να τους κάνουν οπαδούς τους)»[Πράξ. 20,30].

«Τι λοιπόν;», θα μπορούσε να πει κάποιος, «Τόσο σπουδαίο θεωρείς τον εαυτό σου, και αν φύγεις, εμείς πεθαίνουμε;». «Δεν εννοώ αυτό», λέει, «αλλά αν φύγω, αυτό το κάνει η δική μου απουσία», αλλά τι; «Ότι θα ξεσηκωθούν μερικοί εναντίον σας». Δεν είπε «εξαιτίας της αναχωρήσεώς μου», αλλά «μετά την αναχώρησή μου», αν και βέβαια αυτό έχει γίνει σχεδόν· και εάν είχε γίνει, πολύ περισσότερο θα συμβεί στη συνέχεια.

«Καὶ τὰ νῦν παρατίθεμαι ὑμᾶς, ἀδελφοί, τῷ Θεῷ καὶ τῷ λόγῳ τῆς χάριτος αὐτοῦ τῷ δυναμένῳ ἐποικοδομῆσαι καὶ δοῦναι ὑμῖν κληρονομίαν ἐν τοῖς ἡγιασμένοις πᾶσιν(: και τώρα σας εμπιστεύομαι, αδελφοί, στον Θεό και στον λόγο που η χάρη Του μας αποκάλυψε. Αυτός ο λόγος Του θα σας προφυλάξει από κάθε πλάνη και διαστροφή. Σας εμπιστεύομαι στον Θεό, ο οποίος μπορεί να συνεχίσει την οικοδομή σας και να σας δώσει κληρονομιά τον ουρανό μαζί με όλους αυτούς που προόδευσαν στον αγιασμό που τους χάρισε ο Ιησούς Χριστός)»[Πράξ.20,32].

Εκείνο ακριβώς που κάνει αποστέλλοντας επιστολή, αυτό κάνει και συμβουλεύοντας· μετά από τη συμβουλή που δίνει τελειώνει τον λόγο με ευχή. Επειδή δηλαδή φόβισε αυτούς πάρα πολύ, λέγοντας ότι «λύκοι φοβεροί θα εμφανιστούν ανάμεσά σας»[Πράξ.20,29], για να μην καταπλήξει τη διάνοιά τους και την καταστρέψει, πρόσεχε την παρηγορία. «Και τώρα», λέγει. Αυτό το είπε, για να δείξει με αυτό ότι όπως ακριβώς πάντοτε «σας εμπιστεύομαι, αδελφοί, στον Θεό και στο λόγο που η χάρη Του μας αποκάλυψε», δηλαδή στη χάρη Του. Και πολύ σωστά το είπε αυτό· διότι γνωρίζει ότι η Χάρη σώζει. Συνέχεια τους υπενθυμίζει τη Θεία Χάρη, κάνοντάς τους να φροντίζουν περισσότερο σαν οφειλέτες και προτρέποντάς τους να έχουν θάρρος.

«τῷ δυναμένῳ ἐποικοδομῆσαι καὶ δοῦναι ὑμῖν κληρονομίαν ἐν τοῖς ἡγιασμένοις πᾶσιν (:ο οποίος Θεός μπορεί να συνεχίσει την οικοδομή σας και να σας δώσει κληρονομιά τον ουρανό μαζί με όλους αυτούς που προόδευσαν στον αγιασμό που τους χάρισε ο Ιησούς Χριστός)»[Πράξ.20,32]. Δεν είπε «να οικοδομήσει» αλλά «να εποικοδομήσει», για να δείξει ότι ήδη οικοδομήθηκαν. Έπειτα υπενθύμισε τη μέλλουσα ελπίδα, λέγοντας: «και να σας δώσει κληρονομιά τον ουρανό μαζί με όλους αυτούς που προόδευσαν στον αγιασμό που τους χάρισε ο Ιησούς Χριστός».

Έπειτα πάλι ακολουθεί συμβουλή. Λέγει: «Ἀργυρίου ἢ χρυσίου ἢ ἱματισμοῦ οὐδενὸς ἐπεθύμησα(:ασήμι ή χρυσάφι ή ρουχισμό, τίποτε από αυτά δεν επιθύμησα)»[Πράξ.20,33]. Καταστρέφει τη ρίζα των κακών, τη φιλαργυρία. «Χρήματα», λέγει, «ή χρυσάφι». Δεν είπε «δεν έλαβα», αλλά «ούτε καν επιθύμησα». Δεν είναι ακόμα αυτό σπουδαίο, εκείνο όμως που λέγει στη συνέχεια είναι πολύ σπουδαίο.

«Αὐτοὶ γινώσκετε ὅτι ταῖς χρείαις μου καὶ τοῖς οὖσι μετ᾿ ἐμοῦ ὑπηρέτησαν αἱ χεῖρες αὗται(:εσείς οι ίδιοι γνωρίζετε ότι για τις ανάγκες τις δικές μου και για τις ανάγκες εκείνων που ήταν μαζί μου υπηρέτησαν τα ροζιασμένα αυτά χέρια).Πάντα ὑπέδειξα ὑμῖν ὅτι οὕτω κοπιῶντας δεῖ ἀντιλαμβάνεσθαι τῶν ἀσθενούντων(:με κάθε τρόπο σάς έδωσα το παράδειγμα ότι πρέπει να εργάζεστε έτσι σκληρά για να προλαβαίνετε κάθε σκανδαλισμό των αδύναμων αδελφών, και να τους βοηθάτε να γίνουν δυνατοί πνευματικά)»[Πράξ.20,34-35]. Πρόσεχε αυτόν που κάνει χρήση της εργασίας και όχι απλώς εργάζεται, αλλά κοπιάζει. «Για τις ανάγκες τις δικές μου και για τις ανάγκες εκείνων που ήταν μαζί μου υπηρέτησαν τα ροζιασμένα αυτά χέρια»· αυτό το λέγει σαν προτροπή, και πρόσεχε πώς το λέγει με τρόπο κατάλληλο· διότι δεν είπε: «Να γίνετε ανώτεροι χρημάτων», αλλά τι; «Να βοηθάτε τους αδύνατους». Όχι απλώς όλους, αλλά τους αδύνατους.

«Μνημονεύειν τε τῶν λόγων τοῦ Κυρίου ᾿Ιησοῦ, ὅτι αὐτὸς εἶπε· μακάριόν ἐστι μᾶλλον διδόναι ἢ λαμβάνειν(:αλλά και να θυμάστε τα λόγια του Κυρίου Ιησού, που είχε πει: “Είναι καλύτερο να δίνει κανείς παρά να παίρνει, ακόμη και όταν δικαιούται να πάρει. Αυτό καθιστά τον άνθρωπο περισσότερο ευτυχή”)». Για να μη νομίσει κάποιος ότι λέχτηκε προς εκείνους και ότι δίνει τον εαυτό του σαν παράδειγμα, πράγμα που αλλού λέγει «δίνοντας τον εαυτό μου παράδειγμα σε σας» [Β΄Θεσ. 3,8: «Οὐδὲ δωρεὰν ἄρτον ἐφάγομεν παρά τινος, ἀλλ’ ἐν κόπῳ καὶ μόχθῳ, νύκτα καὶ ἡμέραν ἐργαζόμενοι, πρὸς τὸ μὴ ἐπιβαρῆσαί τινα ὑμῶν(:ούτε δεχθήκαμε από κανέναν να μας προσφέρει δωρεάν τα μέσα της διατροφής και της συντηρήσεώς μας, αλλά τα προμηθευθήκαμε με κόπο και μόχθο, καθώς νύχτα και ημέρα εργαζόμασταν για να μην επιβαρύνουμε κανέναν από σας)»], πρόσθεσε την απόφαση του Χριστού, λέγοντας: «Μακάριόν ἐστι μᾶλλον διδόναι ἢ λαμβάνειν (:είναι καλύτερο να δίνει κανείς παρά να παίρνει, ακόμη και όταν δικαιούται να πάρει. Αυτό καθιστά τον άνθρωπο περισσότερο ευτυχή)».

«Καὶ ταῦτα εἰπών, θεὶς τὰ γόνατα αὐτοῦ σὺν πᾶσιν αὐτοῖς προσηύξατο(:και αφού τα είπε αυτά, γονάτισε και προσευχήθηκε μαζί με όλους αυτούς)»[Πράξ.20,36]. Προσευχήθηκε με αυτούς προτρέποντάς τους να κάνουν το ίδιο, για να δείξει αυτό και έμπρακτα. «Και αφού είπε αυτά, γονάτισε μαζί με όλους και προσευχήθηκε», όχι έτσι απλά, αλλά με πολλή κατάνυξη. Μεγάλη η παρηγοριά· και με το να πει: «σας αφιερώνω στον Κύριο», παρηγορεί.

«Ἱκανὸς δὲ ἐγένετο κλαυθμὸς πάντων, καὶ ἐπιπεσόντες ἐπὶ τὸν τράχηλον τοῦ Παύλου κατεφίλουν αὐτόν, ὀδυνώμενοι μάλιστα ἐπὶ τῷ λόγῳ ᾧ εἰρήκει, ὅτι οἰκέτι μέλλουσι τὸ πρόσωπον αὐτοῦ θεωρεῖν. προέπεμπον δὲ αὐτὸν εἰς τὸ πλοῖον (:τότε όλοι ξέσπασαν σε κλάματα και οδυρμό μεγάλο, και αφού έπεσαν πάνω στον τράχηλο του Παύλου, τον φιλούσαν με πολλή στοργή. Ήταν τόσο θλιβερός ο χωρισμός αυτός, και είχαν όλοι μια τέτοια οδύνη, προπαντός γι’ αυτό που είχε πει, πως δεν θα ξανάβλεπαν πια το πρόσωπό του. Μετά ξεκίνησαν μαζί του και τον ξεπροβόδισαν μέχρι το πλοίο)»[Πράξ.20,37-38].

Είπε προηγουμένως ότι «θα εμφανιστούν ανάμεσά σας λύκοι φοβεροί»[Πράξ.20,29], είπε ότι «εγώ δεν έχω καμιά ευθύνη για όλους εσάς, εάν συμβεί κανείς από σας να χαθεί» [Πράξ. 20,26]· και τα δύο αυτά ήταν φοβερά και ικανά να τους λυπήσουν, πολύ περισσότερο όμως από όλα αυτό τους έκανε να πονέσουν υπερβολικά, το ότι άκουσαν ότι δεν θα τον δουν πλέον και αυτό έκανε τον αγώνα φοβερό. «Συνόδευαν αυτόν», λέγει, «μέχρι το πλοίο». Τόσο πολύ τον αγαπούσαν, τέτοια ήταν η ψυχική διάθεσή τους προς αυτόν.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-acta apostolorum.pdf

• Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στις Πράξεις των Αποστόλων, ομιλία ΜΔ΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1984, τόμος 16Α, σελίδες 580-585, 592-595, 605-613 και τόμος 16Β, ομιλία ΜΕ΄, σελίδες 6-11.

• Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 79, ομιλία ΜΔ΄, σελίδες 37-38,43-47, και ομιλία ΜΕ΄, σελ. 52-54.

• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.

• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.

• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.

• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου  με θέμα:

«Οἱ ἑτεροδιδασκαλοῦντες»

[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 11-6-1989]

(Β217)

Ο Απόστολος Παύλος, αγαπητοί μου, επιστρέφει από την περιοδεία του στην Ελλάδα κατευθυνόμενος προς Ιερουσαλήμ. Το ταξίδι του ήτο δια θαλάσσης. Σε κάποια λιμάνια σταθμεύει, για να δει σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, πώς πηγαίνουν οι Εκκλησίες που είχε ιδρύσει. Εστάθμευσε και εις την Μίλητον. Δεν πήγε εις την Έφεσον, διότι δεν έμενε χρόνος, αλλά μετεκάλεσε, δηλαδή εκάλεσε από την Έφεσον τους πρεσβυτέρους της Εκκλησίας της Εφέσου, για να τους δει για λίγο, ακριβώς για να μη χρονοτριβήσει, επειδή εβιάζετο να πάγει εις τα Ιεροσόλυμα και να προλάβει την εορτήν της Πεντηκοστής. Η συνάντησίς του αυτή με τους πρεσβυτέρους της Εκκλησίας της Εφέσου, έμεινε ιστορική. Και είναι μία από τις ένδοξες σελίδες της Καινής Διαθήκης από πλευράς ποιμαντικής, αλλά και διότι εκεί εις ό,τι διημείφθη και είπε στους πρεσβυτέρους της Εφέσου, εκεί και ξεδιπλώθηκε η απέραντη ψυχή του Παύλου, σε ένα ανείπωτο ουράνιο μεγαλείο.

Είναι μία αθάνατη όντως ποιμαντική σελίδα αυτή της Καινής Διαθήκης. Μια σελίδα γραμμένη όντως από το Πνεύμα το Άγιον. Θα μείνουμε σε ό,τι ειπώθηκε, μόνο σε ένα βαρυσήμαντο σημείον, το οποίον αποτελεί και ένα κεντρικόν μέρος, κεντρικό σημείο της όλης του αυτής ομιλίας. Αναφέρεται στο θέμα ότι μετά την αναχώρησή του θα εισορμούσαν «λύκοι βαρεῖς», δηλαδή αιρετικοί εις το ποίμνιον της Εκκλησίας της Εφέσου και θα το κατεσπάρασσαν. «Ἐγὼ γὰρ οἶδα τοῦτο(:Διότι γνωρίζω τούτο, λέγει), ὅτι εἰσελεύσονται μετὰ τὴν ἄφιξίν μου λύκοι βαρεῖς(:Μετά την εδώ άφιξίν μου κι όταν θα αναχωρήσω, θα εισέλθουν λύκοι βαρείς)εἰς ὑμᾶς(:στην Εκκλησία της Εφέσου), μὴ φειδόμενοι τοῦ ποιμνίου(:δεν θα λυπώνται καν το ποίμνιο, όταν θα το κατασπαράσσουν) καὶ ἐξ ὑμῶν αὐτῶν ἀναστήσονται ἄνδρες λαλοῦντες διεστραμμένα τοῦ ἀποσπᾶν τοὺς μαθητὰς ὀπίσω αὐτῶν(:Αλλά και κάποιοι από σας που με ακούτε τώρα, θα σηκωθούν και θα αρχίσουν να ομιλούν πράγματα ανορθόδοξα, διεστραμμένα, με σκοπό να αποσπούν τους μαθητάς και να τους κάνουν οπαδούς των). Διὸ γρηγορεῖτε (:Γι’αυτό μένετε ξύπνιοι, μένετε άγρυπνοι και προσέχετε και τον εαυτόν σας και το ποίμνιο που σας ενεπιστεύθη ο Κύριος)».

Εδώ βλέπει ο Απόστολος Παύλος αγαπητοί μου, με το προφητικό του μάτι ότι μετά, όπως είπαμε την αναχώρησή του, θα εισβάλλουν αιρετικοί εις το ποίμνιο της Εκκλησίας. Αξίζει να δούμε με τι χαρακτηρισμούς ομιλεί δια τους αιρετικούς αυτούς. Βέβαια δεν μας ομιλεί περί ποιας αιρέσεως ή περί ποιων αιρέσεων, αλλά έμμεσα το βγάζουμε, θα το δείτε λίγο πιο κάτω. Αν θα θέλαμε λοιπόν να κάνουμε μία ανάλυση, μία ανατομία της ψυχολογίας των αιρετικών, θα βλέπαμε, πάντα, κατά τους χαρακτηρισμούς του Παύλου, ότι πρώτον είναι λύκοι. Εφόσον γίνεται λόγος περί ποιμνίου, έχομε την εικόνα του ποιμνίου, τι χειρότερο, τι βαρύτερο θα μπορούσε να σταθεί για ένα ποίμνιον από την παρουσία λύκων; Και ο Κύριος ομίλησε περί ποιμνίου και λύκων. Όταν είπε: «Προσέχετε δὲ ἀπὸ τῶν ψευδοπροφητῶν -γιατί αυτοί είναι οι «λύκοι»-, οἵτινες ἔρχονται πρὸς ὑμᾶς ἐν ἐνδύμασι προβάτων(:με σχήμα πράου και ακάκου εργάτου), ἔσωθεν δέ εἰσι λύκοι ἅρπαγες (:Από μέσα τους όμως είναι λύκοι που αρπάζουν και δεν χορταίνουν)».

Έτσι, κάθε αιρετικός είναι ένας λύκος. Αλλά ακόμα είναι και ένας κλέπτης. Όπως πάλι ο Κύριος λέγει: «Ὁ κλέπτης οὐκ ἒρχεται εἰ μή ἵνα κλέψῃ και θύσῃ και ἀπωλέσῃ». Δεν έρχεται παρά να κλέψει, να θυσιάσει, να σφάξει και να καταστρέψει. Έτσι η αίρεσις φαίνεται πολύ καλά εδώ ότι είναι η μεγαλύτερη καταστροφή της ψυχής. Λέγεται κλέπτης ακόμη ο αιρετικός, γιατί κλέπτει την αθάνατη ψυχή. Αυτή για την οποία, όπως λέγει ο Απόστολος Παύλος, περιποιήθηκε, εφρόντισε δια του ιδίου Του αίματος. Ακόμη χαρακτηρίζονται οι αιρετικοί «λύκοι βαρεῖς». Όχι απλώς λύκοι. Αλλά βαρείς λύκοι. Όπως λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος: «Οὐχ ἁπλῶς εἶπε, Λύκοι, ἀλλὰ προσέθηκε, Βαρεῖς(Δηλαδή «προσέθεσε και τον χαρακτηρισμόν ‘’βαρεῖς’’»), τὸ σφοδρὸν αὐτῶν καὶ ἰταμὸν αἰνιττόμενος». Για να δείξει πόσο είναι φοβεροί, σφοδροί, αναίσχυντοι και θρασείς οι αιρετικοί.

Ακόμη, λέει ο Απόστολος Παύλος, «μή φειδόμενοι τοῦ ποιμνίου», «δεν θα λυπώνται το ποίμνιον». Ξέρετε ότι ένας κλέπτης, ένας ληστής, ένας λύκος, δεν εφρόντισε για το ποίμνιον, γι΄αυτό μπαίνει, σφάζει, καταστρέφει, ποδοπατεί, γιατί δεν είναι δικό του. Οι σκοποί των αιρετικών είναι ιδιοτελείς. Δεν λογαριάζουν τι κακό θα επιφέρουν, ούτε λυπώνται εάν ο Χριστός έδωκε το αίμα Του. Έστω κι αν επικαλούνται το όνομα του Χριστού. Δεν λυπώνται το αίμα του Χριστού, που εφρόντισε και εθεμελίωσε την Εκκλησία.

Ακόμη θα είναι, λέει ο Απόστολος Παύλος, «λαλοῦντες διεστραμμένα». Αυτό εξάλλου είναι το κύριον χαρακτηριστικόν των αιρετικών. Ότι η διδασκαλία των θα είναι διεστραμμένη. Δηλαδή τέτοια που δεν θα οδηγεί εις την σωτηρίαν. Θα είναι οι ετεροδιδασκαλούντες. Εκείνοι που θα διδάσκουν άλλα πράγματα, ξένα πράγματα. Τι θα διδάσκουν; Ετεροδιδασκαλίαν. Αυτός εξάλλου είναι και ο κύριος σκοπός τους. Ποιος λέτε; «τοῦ ἀποσπᾶν -ακόμη ένας χαρακτηρισμός- τοὺς μαθητὰς ὀπίσω αὐτῶν». Γιατί; Διότι όλη αυτή η ιστορία των αιρετικών, επειδή δεν πείθονται εις την παράδοσιν και ερμηνείαν του λόγου του Θεού, της Αγίας Γραφής, αυτήν που είναι κατατεθειμένη μέσα εις την Αγίαν Γραφήν, είναι η κενοδοξία, είναι η υπερηφάνεια. Θέλουν να επιδειχθούν, θέλουν να πρωτοτυπήσουν. Βεβαίως είναι μία πρωτοτυπία δαιμονική.

Γι’ αυτό λέγει εδώ ο Απόστολος Παύλος: «Ο σκοπός τους; Να αποσπάσουν μαθητάς». Από πού να τους αποσπάσουν; Από την εν Χριστώ απλότητα, από την Αλήθεια. Και τι να τους κάνουν; Να τους αποσπάσουν ὀπίσω αὐτῶν. Δηλαδή να τους καταστήσουν οπαδούς. Όπως λέγει ο Αμμώνιος: «Ὁ γάρ τῶν αἱρετικῶν σκοπός σπουδάζει, οὐ τῷ Κυρίῳ, ἀλλ’ ἑαυτοῖς περιποιῆσαι λαόν, ἵνα ἑαυτοῖς καυχῶνται». Φροντίζουν να δημιουργούν έναν κύκλον ανθρώπων, ένα λαό όχι τον λαό του Κυρίου, για να καυχηθούν. Ότι «εγώ έχω την δυνατότητα να συγκεντρώσω λαό γύρω από το όνομά μου. Είμαι σπουδαίος». Δηλαδή φοβερή, αθεράπευτη, ναι, το τολμώ να το πω, αθεράπευτη κενοδοξία και υπερηφάνεια. Γιατί είπα: «αθεράπευτη»; Γιατί λέγει ο Απόστολος Παύλος στον Τίτο στη επιστολή του προς τον Τίτον, επίσκοπο Κρήτης, του λέγει ότι… «Φρόντισε γιατί κάποιος μπορεί να έχει απλώς παρασυρθεί, να έχει πλανηθεί, να τον βοηθήσεις να επανέλθει εις την πίστιν. Δεν το καταφέρνεις; «Μετὰ μίαν καὶ δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ(:Να παραιτηθείς) εἰδὼς(:γνωρίζοντας) ὅτι ἐξέστραπται ὁ τοιοῦτος» (ἐκστρέφω, βγαίνω από τις τροχιές μου, κάνω άλλη κίνηση. Αν φερειπείν η συμπεριφορά ενός φαινομένου είναι δεξιόστροφος, να κάνω εγώ… θυμηθείτε από την Φυσική, αριστερόστροφη κίνηση. Δηλαδή το αντίθετο. Λέγεται ότι ο καρκίνος δεν είναι τι άλλο παρά η αντίθετος στροφή από εκείνη που κάνουν στη συμπεριφορά τους τα υγιή κύτταρα. Αυτό είναι ο αιρετικός. Είναι φοβερόν πράγμα). Και λέγει ο Απόστολος Παύλος ακόμη ότι είναι «ἀξιοκατάκριτος» ο άνθρωπος αυτός. Δηλαδή αθεράπευτος πια η υπερηφάνειά του και οδηγείται εις την απώλεια. Μιμούνται τον διάβολον, ο οποίος βεβαίως δεν πρόκειται ποτέ να μετανοήσει ο διάβολος.

Ακόμα βλέπομε εδώ κάτι πολύ σπουδαίο. Γιατί αυτό μας ενδιαφέρει. Διότι οι ίδιοι μόνοι τους ήσαν αυτοί που είναι, τότε δεν θα ενδιαφέρει και πάρα πολύ. Το θέμα είναι ότι ιδιοποιούνται τον λαό του Θεού. Παρασύρουν τον λαό του Θεού.

Ποιοι όμως μπορούσαν να είναι αυτοί και τι μπορούσαν να διδάσκουν; Βέβαια, σε αυτήν την περίπτωση στην ομιλία του στους πρεσβυτέρους της Εφέσου ο Απόστολος Παύλος δεν κάνει αναφορά σε ονόματα. Γνωρίζουμε όμως από τις επιστολές του τις ποιμαντικές στον Τιμόθεο, που ήτο επίσκοπος της Εφέσου, που τις γράφει τις επιστολές αυτές από τη Ρώμη ενώ είναι δέσμιος, ότι ο Παύλος δικαιώθηκε με αυτά που τους είχε πει. Και εκεί αναφέρονται ποιοι ήσαν αυτοί οι ψευδοδιδάσκαλοι. Εφέσιοι μάλιστα. Είναι ο Υμέναιος και ο Αλέξανδρος, ο Φύγελλος και ο Ερμογένης, ο Φιλητός και ο Διοτρεφής. Ακόμη αναφέρει ο Ευσέβιος στην Ιστορία του την εκκλησιαστική ότι στην Έφεσο είχε συναντήσει ο άγιος Ιωάννης ο Ευαγγελιστής τον Κύρινθον. Έτσι έχομε επτά ονόματα Εφεσίων αιρετικών. Για τον Υμέναιο και για τον Αλέξανδρο, γράφει στην Α΄ του επιστολή προς Τιμόθεον ο Απόστολος Παύλος, προσέξτε γιατί είναι πάρα πολύ σημαντικά, δεν αποτελούν στοιχεία Ιστορίας αλλά είναι στοιχεία τα οποία, ιστορικά μεν, πολλά όμως διδάσκοντα, διότι δεν πρωτοτυπούν οι αιρετικοί. Ό,τι έλεγαν τότε, λέγουν και σήμερα και θα λέγουν και αύριο και συνεπώς το θέμα μας ενδιαφέρει πολύ.

Σημειώνει λοιπόν εκεί ο Απόστολος Παύλος και λέει στον Τιμόθεο: «Περὶ τὴν πίστιν ἐναυάγησαν(Ώστε ο αιρετικός είναι ένας ναυαγός της πίστεως. Ναυαγός!) ὧν (εκ των οποίων … Συνεπώς όταν λέγει «ὧν», εκ των οποίων, προϋποθέτει περισσότερους αλλά αναφέρεται στους κυριότερους) ὧν ἐστιν Ὑμέναιος καὶ Ἀλέξανδρος, οὓς παρέδωκα τῷ σατανᾷ, ἵνα παιδευθῶσι μὴ βλασφημεῖν)». Τους απέκοψα από την Εκκλησία. Αυτό θα πει «τούς παρέδωκα τῷ σατανᾷ» Να είχαμε χρόνο να δείτε πόσο φοβερό πράγμα είναι αυτό το «παρέδωκα τῷ σατανᾷ». Φοβερόν. Δηλαδή είναι ο αφορισμός. «Τους αφόρισα», όπως θα λέγαμε σήμερα. Γιατί; Για να μη βλασφημούν.

Ώστε βλέπει κανείς ότι η αιρετική διδασκαλία είναι βλασφημία. Και είναι βλασφημία, διότι δεν αποδίδει τα ορθά. Και παν ό,τι δεν αποδίδει στον Θεό το ορθόν, αυτό είναι βλασφημία. Αν σας πουν ότι το παιδί που έχετε δεν είναι δικό σας, δεν είναι δικό σας το παιδί, δεν μου λέτε, δεν θα το θεωρούσατε αυτό βλασφημία και προσβολή; Εάν λοιπόν ο Άρειος, επί παραδείγματι έλεγε ότι ο Ιησούς δεν είναι υιός του Θεού, αλλά είναι κτίσμα, δεν είναι προσβολή; Δεν είναι βλασφημία; Το λέω για να καταλάβετε την έννοια του γιατί η αίρεσις είναι βλασφημία. Διά δε τον Υμέναιον και τον Φιλητόν, λέγει ο Απόστολος Παύλος: «Καὶ ὁ λόγος αὐτῶν -η διδασκαλία τους η αιρετική- ὡς γάγγραινα νομὴν ἕξει· ὧν ἐστιν Ὑμέναιος καὶ Φιλητός, οἵτινες περὶ τὴν ἀλήθειαν ἠστόχησαν, λέγοντες τὴν ἀνάστασιν ἤδη γεγονέναι, καὶ ἀνατρέπουσι τήν τινων πίστιν». Δηλαδή ότι η διδασκαλία τους θα εξαπλωθεί σαν γάγγραινα. Γάγγραινα είναι μία πληγή η οποία εσάπισε και δεν έχει ποτέ την ελπίδα να κλείσει. Είδατε χαρακτηρισμό του Αποστόλου Παύλου; Γιατί είναι αθεράπευτο πράγμα. Η γάγγραινα είναι αθεράπευτο πράγμα.

Τι εδίδασκαν αυτοί; Ότι «η ανάστασις», έλεγαν, «έχει ήδη γίνει». Διότι ηρνούντο την ανάστασιν του σώματος. Και έμεναν εις την ανάστασιν …των ψυχών. Δηλαδή σε μία ηθική ανάστασιν, πνευματικήν ανάστασιν. Προσέξτε· αυτή τη στιγμή, πόσοι με ακούτε; Για να δείτε πόσο ενδιαφέροντας πράγματα είναι αυτά. Αν σας δώσω μία κόλλα χαρτί κι ένα μολύβι και σας πω: «Γράψτε μου σας παρακαλώ, βάλτε και το όνομά σας από πάνω, εσείς πώς πιστεύετε την ανάστασιν;». Είμαι σίγουρος, γιατί αυτό είναι το μεγάλο δυστύχημα της Εκκλησίας μας, που αγνοεί και πολλές φορές είμαστε εμείς υπεύθυνοι γιατί το εκκλησίασμα αγνοεί, θα γράφατε περί αναστάσεως των ψυχών. Και δεν θα κάνατε τίποτε άλλο παρά να γράφατε εκείνο το οποίον ήδη είχε πει στην εποχή του Παύλου ο Υμέναιος και ο Φιλητός. Για να δείτε πόσο κοντά μας είναι όλα αυτά τα πράγματα… «Και με τον τρόπον αυτόν», λέγει, «που κηρύσσουν ότι έγινε η ανάστασις των νεκρών και εννοούν πνευματική ανάστασιν, δηλαδή αναγέννησιν και όχι ανάστασι σωμάτων, κατά το «προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν» που λέμε στο Σύμβολο της ομολογίας της Πίστεως, ανατρέπουν μερικών την πίστιν». Ποίων; Εκείνων που δεν είναι θεμελιωμένοι.

Τι κάνει αλήθεια, αγαπητοί μου, τον αιρετικό να αποκλίνει από την αλήθειαν; Σας είπα. Η υπερηφάνεια. Αυτό είναι βασικό. Ακόμη, η προσπάθεια ερμηνείας της πίστεως με την λογικήν. Και όχι με την παράδοσιν της Εκκλησίας. Δεν αποδέχεσαι την αποκάλυψιν του Λόγου του Θεού. Πώς θα γίνει η ανάστασις των νεκρών; Ο Θεός το ξέρει. Ο Θεός είναι δυνατός. Αυτό μου δίδαξε ο Χριστός. Και με δίδαξε και με τη δική Του την ανάσταση. Το πώς θα γίνει, Εκείνος το ξέρει. Αν καθίσω και το λογικοποιήσω , θα πω, είναι αδύνατον να γίνει ανάσταση σωμάτων, γιατί τα σώματα λιώνουν στον τάφο. Συνεπώς πρέπει να πρόκειται περί αναστάσεως ηθικής, πνευματικής αναστάσεως των ανθρώπων. Ιδού πώς ξεκινάει κανείς και φθάνει στην αίρεση. Όταν λογικοποιήσει το δόγμα. Όταν το εντάξει μέσα στα λογικά κατηγορήματα εκείνο που αποκαλύπτει ο λόγος του Θεού και είναι υπέρ λόγον. Λέγει ο Θεοδώρητος ότι ακόμη μία αιτία που κανείς δημιουργεί την αίρεσιν είναι «ὑποβάθρα πολλάκις ἀσεβείας ὁ διεφθαρμένος βίος». Όταν έχεις διεφθαρμένο βίο, προσπαθείς να προσαρμόσεις την πίστη σου ανάλογα με εκείνα που ζεις.

Προσέξτε αυτό. Πάρα πολλοί άνθρωποι λέγουν: «Δεν θα γίνει ανάστασις των νεκρών». Γιατί; Δεν τους συμφέρει. Κάποτε ένας φύλαρχος στην Αφρική, όταν άκουσε έναν ιεραπόστολο να κηρύσσει την ανάσταση των νεκρών, άρχισε να φωνάζει και να λέει: «Αδύνατον! Αδύνατον!». «Γιατί», του λέει ο ιεραπόστολος, «είναι αδύνατον;». «Και όλους αυτούς που εγώ σκότωσα, θα αναστηθούν;». Ιδού! Ιδού! Δηλαδή ότι η ηθική είναι εκείνη η οποία υπαγορεύει την άρνησιν ενός δόγματος. Κι όπως λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος: «Ὅταν γὰρ ᾖ βίος ἀπεγνωσμένος, καί δόγμα τίκτεται τοιοῦτον -δηλαδή όταν υπάρχει ένας βρώμικος τρόπος ζωής, τότε και ανάλογο δόγμα γεννάει- ἵνα γάρ μή φόβῳ τῶν μελλόντων βασανίζονται(για να μη βασανίζεται η συνείδησή τους από τον φόβο μιας κολάσεως) σπουδάζουσιν πεῖσαι τήν ψυχήν ὅτι ψευδῆ πάντα τά παρ’ ἡμῖν(σπεύδουν να πείσουν τον εαυτό τους ότι εκείνα που εμείς διδάσκουμε είναι ψέματα)». Υπάρχει κόλασις, αδελφέ. Δεν θες να διορθωθείς; Θέλεις να μείνεις στο ίδιο στην ίδια βάση; Μέσα στην αμαρτία σου; Στην επιμονή σου στην αμαρτία; Αρνείσαι την κόλαση. Και θα πεις: «Δεν υπάρχει κόλασις». Γιατί; Όταν δεν έχεις λόγους να πας στην κόλαση, γιατί να το αρνηθείς; Βλέπετε πόσο παίζει ρόλο ο τρόπος ζωής, ο τρόπος ζωής τον τρόπον του σκέπτεσθαι.

Αυτά βέβαια έχουν ισχύ πάντοτε μέσ’ την Εκκλησία. Σήμερα όμως μεσ’ την Εκκλησία, αγαπητοί μου, δρουν, πάντοτε δηλαδή, σήμερα ομοίως, γιατί το σήμερα μας ενδιαφέρει, πολλοί αιρετικοί. Σήμερα. 1989. Σήμερα. Επιτρέψατέ μου έτσι ενδεικτικώς να σας πω. Πρώτα πρώτα είναι ο Γνωστικισμός. Αυτός ποτέ δεν πέθανε· ο Γνωστικισμός. Στην εποχή μας έχει πάρα πολλήν έξαρσιν. Και στην πόλη μας υπάρχει κέντρον Γνωστικών. Ή, όπως λέγεται, «Κέντρον Γνωστικών Σπουδών». Τι είναι; Ο Γνωστικισμός είναι ένα ανακάτωμα πολλών πραγμάτων. Θρησκευτικών και φιλοσοφικών, ανοήτων και βλακωδών, αυθαιρέτων πραγμάτων, κατ’ επινόησιν ενός νοσηρού μυαλού. Όλα αυτά είναι ανακατεμένα. Και αποτελεί ο Γνωστικισμός, προσέξατέ το αυτό, το μεταφυσικό υπόβαθρον της Θεοσοφίας και του Μασωνισμού. Της Θεοσοφίας και του Μασωνισμού· το μεταφυσικόν υπόβαθρον είναι ο Γνωστικισμός. Χρησιμοποιεί την Αγίαν Γραφήν. Αλλά, εάν δείτε, κυκλοφορούν πάμπολλα, δεκάδες βιβλία κυκλοφορούν, χοντρά βιβλία, δεκάδες κυκλοφορούν, φρικώδης ερμηνεία της Αγίας Γραφής, φρικώδης· που είναι καθαρώς ειδωλολατρικό σύστημα και απόλυτα δαιμονικόν.

Ακόμη στην εποχή μας έχομε τον νεο-Νικολαϊτισμόν. Είναι Γνωστικής προελεύσεως. «Θέλεις να φθάσεις τον Θεό;». Είναι παλιός, στην εποχή του Ευαγγελιστού Ιωάννου· και σήμερα είναι. «Θέλεις να φθάσεις τον Θεό; Στην θέωση; Θα φθάσεις διαμέσου της ερωτικής πράξεως!». Είναι η λεγομένη «Νέο-ορθοδοξία». Τι είναι αυτή; Την ονόμασαν δήθεν, για να απελευθερωθούμε από μία τελματισμένη Ορθοδοξία. Κι έτσι φτιάχνουμε μία Νέο- ορθοδοξία, η οποία έχει τελείως ξένα στοιχεία μέσα της και δεν είναι τίποτε άλλο παρά η προσπάθεια να πολιτικοποιήσουν τον Χριστιανισμόν. Έχει δοκιμαστεί αυτό εις την Νότιον Αμερικήν. Η δε πνευματική ζωή δεν είναι παρά επάνω σε ένα υπόβαθρο φιλελευθερισμού.

Είναι ακόμη ο αγαπισμός. Τι είναι ο αγαπισμός; Αυτό μυρίζει Οικουμενισμόν. Είναι… «ο Θεός είναι αγάπη, είναι αγάπη, είναι αγάπη…». Και παραμερίζουν την κρίσιν του Θεού. «Μη μιλάτε για την κρίση του Θεού. Μη μιλάτε για δαίμονες, φοβούνται οι άνθρωποι. Μιλάτε μόνο για την αγάπη». Αίρεσις είναι αυτό.

Είναι ο Οικουμενισμός. Αυτή η παναίρεσις, πραγματικά. Αυτή η χοάνη. Μέσα στην οποία χωνεύεται ο θρησκευτικός συγκρητισμός. Το ανακάτεμα των πάντων. Ακόμα και του Μουσουλμανισμού, του Μωαμεθανισμού και του Βουδισμού, μαζί με τον Χριστιανισμό κ.λπ.

Είναι ακόμη και ο Παπικός κόσμος με την Ουνία του, που είναι ο Δούρειος Ίππος του Ρωμαιοκαθολικισμού. Είναι ακόμη και η Χ.Ο.Ε. Έχομε στη Λάρισα Χ.Ο.Ε. · Χριστιανική Οργάνωση Ειρήνης. Είναι ο Δούρειος Ίππος του Προτεσταντισμού. Θέλετε ακόμη; Είναι και οι ανατολικές θρησκείες. Γιατί αναφέρομαι; Γιατί χρησιμοποιούν περίβλημα χριστιανικόν πολλές φορές.

Όλα αυτά προφανώς αποπροσανατολίζουν από την υγιά πίστη και τελικά αποκλείουν από τη σωτηρία.

Πρέπει ακόμη να γνωρίζομε, αγαπητοί μου, ότι η αίρεσις κινείται επί τριών επιπέδων. Αυτό να το θυμόσαστε. Επί επιπέδου δογματικού. Όπως το δόγμα της Αγίας Τριάδος, όπως το θέμα της Χριστολογίας, το δόγμα της Χριστολογίας, της Ανθρωπολογίας, τι είναι ο άνθρωπος, τι είναι ο Χριστός, τι είναι η σωτηρία, το θέμα της σωτηριολογίας κλπ.

Ακόμα, επί δευτέρου επιπέδου, που είναι ο πνευματικός βίος. Ο τρόπος με τον οποίοιν θα ερμηνεύσουμε και θα ζήσουμε το Ευαγγέλιον. Σταυρικός ή αντισταυρικός τρόπος; Εκκοσμικευμένη ζωή ή όχι; Είναι αίρεσις επί του πνευματικού βίου. Η αμνήστευσις της πορνείας, της μοιχείας, της εκτρώσεως… «Ε, και τι; Τι είναι η πορνεία;». Είναι αίρεσις επί πνευματικού επιπέδου.

Και τρίτον επίπεδον είναι επί του κοινωνικού. Δηλαδή η προσπάθεια της μεταβολής της παρούσης ζωής σε κοινωνικόν φαινόμενον. «Ο Παράδεισος είναι εδώ στη Γη. Και θα κάνουμε τη ζωή μας τέτοια που θα είναι εδώ ο Παράδεισος. Δεν υπάρχει άλλος Παράδεισος, ούτε άλλη κόλασις. Είναι, φερ΄ειπείν, τα καλά και τα κακά πολιτεύματα ο Παράδεισος ή η κόλασις». Αυτό δεν είναι τίποτε άλλο παρά άρνηση μιας μεταφυσικής πραγματικότητος. Έτσι, πάρα πολλά κοινωνικά συστήματα, πρέπει να σας πω, από μίαν άποψη, θρησκευτικώς είναι αίρεσις επί κοινωνικού επιπέδου.Ακόμα είναι η έννοια της Ελευθερίας! Όπως είναι και η έννοια του φεμινισμού. Είναι αιρέσεις επί κοινωνικού επιπέδου.

Αγαπητοί μου, αποτεινόμενος ο Απόστολος Παύλος προς τους πρεσβυτέρους της Εφέσου, τους λέγει: «Διό γρηγορεῖτε («Μένετε ξύπνιοι!»),μνημονεύοντες ὅτι τριετίαν νύκτα καί ἡμέραν οὐκ ἐπαυσάμην μετά δακρύων νουθετῶν ἕνα ἕκαστον». «Να ενθυμείσθε, νύχτα-μέρα, τρία χρόνια, με δάκρυα καθόμουν και σας νουθετούσα και σας συνεβούλευα». Αυτό το «γρηγορεῖτε» είναι ο μέγας φράχτης που φυλάττει την Εκκλησία. Είναι εκείνος που θα φυλάττει και την κάθε ψυχή. Το «γρηγορεῖτε», μένετε ξύπνιοι. Μη λοιπόν, αγαπητοί μου, περιπέσουμε εις την ραθυμίαν, δηλαδή την πνευματική τεμπελιά, την άγνοια και την λήθη. Να έχουμε εγρήγορη ψυχή. Μη νυστάζομε πνευματικά. Ο εχθρός δεν νυστάζει. Αγρυπνεί. Ο Κύριος πολλές φορές μας είπε: «Γρηγορεῖτε οὖν · ἃ δὲ ὑμῖν λέγω, πᾶσι λέγω· γρηγορεῖτε». «Γρηγορείτε λοιπόν», λέει ο Κύριος. «Εκείνα τα οποία σας λέγω, σε όλους σας τα λέγω. Γρηγορείτε!». Το αντικείμενον που πρέπει να γρηγορούμε, είναι η ψυχή. Αφορά τη σωτηρία της· την αιωνία σωτηρία της. Γι΄αυτό λοιπόν αγαπητοί μου να γρηγορούμε, πάντοτε ανύστακτοι.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή  μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,

μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια:

Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

• http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/omiliai_kyriakvn/omiliai_kyriakvn_440.mp3

Ποῦ ποιμαντική μέριμνα;

«Προσέχετε ἑαυτοῖς καὶ παντὶ τῷ ποιμνίῳ ἐν ᾧ ὑμᾶς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἔθετο ἐπισκόπους, ποιμαίνειν τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ, ἣν περιεποιήσατο διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος» (Πραξ. 20,28)

ΣΤΗ σημερινή περικοπὴ ἀκούσαμε, ὅτι ὁ ἀπόστολος Παῦλος κάλεσε στη Μίλητο τῆς Μικρᾶς Ἀσίας τοὺς πρεσβυτέρους τῆς ἐκκλησίας τῆς Ἐφέσου καὶ τοὺς μίλησε μὲ πολλὴ θερμότητα. Ὅπως θὰ λέγαμε σήμερα, συνεκάλεσε ἱερατικό συνέδριο γιὰ τοὺς κληρικοὺς τῆς μεγάλης αὐτῆς περιφερείας. Ἀπὸ τότε, ποὺ ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἔσπειρε ἐκεῖ τὸ λόγο τοῦ Χριστοῦ, μέχρι τῶν ἡμερῶν μας ἡ ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἦταν ῥιζωμένη στὴ γῆ αὐτὴ μὲ πολλὲς ἐπισκοπὲς καὶ πλῆθος μνημεῖα, ποὺ δυστυχῶς τὸ 1922 ἀφανίσθηκαν λόγῳ τῆς μικρασιατικῆς συμφορᾶς. Ἔτσι ἡ λυχνία τῆς ἐκκλησίας τῆς Μιλήτου, τῆς Ἐφέσου, τῆς Σμύρνης καὶ τῶν ἄλλων ἀλησμονήτων πατρίδων, κατὰ τὶς ἀνεξιχνίαστες βουλὲς τοῦ Θεοῦ, μετακινήθηκε, ὅπως λέει ἡ ̓Αποκάλυψις (βλ. Απ. 2,5).

Καί ποιό ἦταν τὸ θέμα τῆς ὁμιλίας τοῦ ἀποστόλου Παύλου; Εἶπε στοὺς πρεσβυτέρους, ὅτι δὲν πρέπει νὰ λησμονοῦν, πὼς εἶνε ποιμένες. Χειροτονήθηκαν ἀπὸ τὰ χέρια του καὶ ἀπὸ τὸ ἅγιο Πνεῦμα, γιὰ νὰ ποιμαίνουν τὴν Ἐκκλησία τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ. Γι’ αὐτὴ τὴν Ἐκκλησία ἀξίζει νὰ ἐργασθοῦν, νὰ κοπιάσουν καὶ νὰ θυσιασθοῦν ἀκόμη, ἀφοῦ καὶ ὁ Κύριος τὴν ἀπέκτησε δίνοντας γι’ αὐτὴν αὐτὸ τὸ τίμιον αἷμά του ἐπάνω στο σταυρό.

* * *

Ὁ ι. Χρυσόστομος ἑρμηνεύοντας τὴν περικοπὴ αὐτὴ στὸ σχετικὸ ὑπόμνημα τῶν Πράξεων (ὁμ. ΜΔ’, 2) λέει «Πολύ δείκνυσι δι ̓ ὧν εἶπε τίμιον τὸ πρᾶγμα, καὶ ὅτι οὐχ ὑπὲρ μικρῶν ὁ κίνδυνος, εἴ γε ὁ Δεσπότης ὑπὲρ τῆς Ἐκκλησίας οὐδὲ τοῦ αἵματος ἐφείσατο τοῦ ἑαυτοῦ, ἡμεῖς δὲ τῆς τῶν ἀδελφῶν σωτηρίας καταφρονοῦμεν. Καὶ ἐκεῖνος μέν, ἵνα ἐχθροὺς καταλλάξῃ, καὶ τὸ αἷμα ἐξέχεε, σὺ δὲ οὐδὲ φίλους γενομένους ἰσχύεις κατασχεῖν» (Ε.Π.Ε. 16Α[66], 604-606), δηλαδή· Μὲ ὅσα εἶπε δείχνει, ὅτι πρόκειται γιὰ πολύτιμο πρᾶγμα, καὶ ὅτι, ἀφοῦ ὁ Κύριος οὔτε τὸ αἷμα του δὲν λυπήθηκε γιὰ τὴν Ἐκκλησία, ἐμεῖς πολύ θὰ τιμωρηθοῦμε ποὺ περιφρονοῦμε τὴ σωτηρία τῶν ἀδελφῶν μας. Καὶ ἐκεῖνος μέν, γιὰ νὰ συμφιλιώσῃ ἐχθρούς, καὶ τὸ αἷμά του ἀκόμη ἔχυσε, ἐνῷ ἐσὺ δὲν εἶσαι ἄξιος νὰ τοὺς διατηρήσῃς οὔτε τώρα ποὺ ἔγιναν φίλοι. Τὰ λόγια αὐτὰ δείχνουν, τί ἔργο ἔχουν ἀναλάβει οἱ κληρικοί μας καὶ πόση εὐθύνη φέρουν ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ φόρεσαν τὸ τίμιο ῥάσο.

Σύμφωνα μὲ τὰ λόγια τοῦ ἀποστόλου Παύλου οἱ κληρικοὶ πρέπει νὰ προσέξουν πολὺ πρῶτα τὸν ἑαυτό τους καὶ κατόπιν τὸ ποίμνιο, ποὺ τοὺς ἔχει ἐμπιστευθῆ ἡ Ἐκκλησία. Πρέπει ὅμως καὶ πολύ νὰ κοπιάσουν. Ὡς ποιμένες λογικῶν προβάτων ὀφείλουν νὰ μιμηθοῦν τοὐλάχιστον τοὺς βοσκοὺς τῶν ἀλόγων ζῴων. Πόσους κόπους καὶ φροντίδες δὲν καταβάλλουν ἐκεῖνοι! Σεῖς, ποὺ κάθε μέρα πίνετε το γάλα καὶ τρῶτε τὸ κρέας τῶν προβάτων, ἂν παρακολουθήσετε σὲ τί κόπους ὑποβάλλεται ἕνας βοσκός, θὰ θαυμάσετε. Τὴν ἡμέρα ὁδηγεῖ τὰ πρόβατά του στὰ χλοερὰ λιβάδια καὶ στίς δροσερές πηγές· καὶ τὴ νύχτα δὲν κοιμᾶται, ἀλλὰ μαζὶ μὲ τὰ ποιμενικὰ σκυλιὰ φυλάει τὴ μάνδρα ἀπὸ λύκους καὶ κλέφτες.

Καὶ ὁ Χριστός, ὅταν προετοίμαζε τοὺς μαθητάς του γιὰ τὴν ἀποστολὴ ποὺ θ’ ἀνελάμβαναν, τοὺς ὑπενθύμισε, τί κάνει ἕνας καλός βοσκός. Ὁ καλὸς βοσκὸς ὁδηγεῖ τὰ πρόβατά του ἐκεῖ ποὺ ὑπάρχει βοσκή, φροντίζει γι’ αὐτά, τὰ γνωρίζει ἕνα πρὸς ἕνα γι’ αὐτὸ κ ̓ ἐκεῖνα τὸν ἀναγνωρίζουν, τὸν ἐμπιστεύονται καὶ τὸν ἀκολουθοῦν· «Τὰ πρόβατα τῆς φωνῆς αὐτοῦ ἀκούει, καὶ τὰ ἴδια πρόβατα καλεῖ κατ ̓ ὄνομα καὶ ἐξάγει αὐτά. καὶ ὅταν τὰ ἴδια πρόβατα ἐκβάλῃ, ἔμπροσθεν αὐτῶν πορεύεται, καὶ τὰ πρόβατα αὐτῷ ἀκολουθεῖ, ὅτι οἴδασι τὴν φωνὴν αὐτοῦ» (Ἰωάν. 10,3-4). Ὄχι δὲ μόνο μὲ λόγια καὶ διδασκαλία, ἀλλὰ καὶ μὲ ἔργα δίδαξε τοὺς ἀποστόλους ὁ Χριστὸς προβάλλοντας τὸν ἑαυτό του ὡς ὑπόδειγμα καλοῦ ποιμένος καὶ λέγοντας «Ἐγώ εἰμι ὁ ποιμὴν ὁ καλός». Καὶ «ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τίθησιν (=θυσιάζει τὴ ζωή του) ὑπὲρ τῶν προβάτων» (Ιωαν. 10,11).

Αὐτὰ ἄκουσαν καὶ αὐτὰ ἐφήρμοσαν οἱ μαθηταὶ τοῦ Κυρίου. Αὐτὰ παρέλαβαν καὶ τήρησαν οἱ πατέρες καὶ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας διὰ μέσου τῶν αἰώνων. Ἀλλὰ αὐτὰ ἰσχύουν καὶ γιὰ τοὺς σημερινούς κληρικούς μας, ποὺ εἶνε οἱ διάδοχοι τῶν ἀποστόλων καὶ οἱ συνεχισταὶ τῶν ἁγίων πατέρων. Μιμηθῆτε, λέει ὁ Χριστός, ὦ ἱερεῖς τοῦ Ὑψίστου, μιμηθῆτε τὸ ἔργο τῶν καλῶν ποιμένων.

Ὑπῆρξαν δὲ πράγματι καὶ ὑπάρχουν στὴ μικρά μας πατρίδα κληρικοί, ἐπίσκοποι καὶ πρεσβύτεροι, ποὺ μιμήθηκαν τὸν καλὸ ποιμένα, τὸ Χριστό. Καὶ ἐργάσθηκαν, καὶ φρόντίςαν, καὶ κοπίασαν, καὶ θυσιάσθηκαν γιὰ τὸ ποίμνιό τους. Ἕνας Γάλλος ἱστορικός, ὁ Πουκεβίλ, ἀναφέρει ὅτι 6.000 εἶνε περίπου οἱ Ἕλληνες κληρικοὶ ποὺ θυσιάσθηκαν μόνο κατὰ τὴν τουρκοκρατία ὑπὲρ τοῦ ποιμνίου των.

Ἀλλ’ ἂν ἀφήσουμε τὰ προηγούμενα καὶ τὰ παλαιότερα χρόνια καὶ ἐρευνήσουμε τὰ νεώτερα, τί θὰ διαπιστώσουμε; Ὅσο περνοῦν οἱ αἰῶνες καὶ φθάνουμε στοὺς ἐσχάτους καίρούς, τὰ παραδείγματα γνησίων ποιμένων λιγοστεύουν. Ἂς ἔλθουμε τέλος καὶ στὶς μέρες μας, ἂς παρατηρήσουμε τὴ σημερινὴ κατάστασι, κι ἂς ἐρωτήσουμε ̇ Υπάρχει σήμερα ποιμαντικὴ μέριμνα;

Εξετάζοντας τὰ πράγματα βλέπουμε, ὅτι δυστυχῶς ἡ ποιμαντικὴ μέριμνα ποὺ ὑπῆρχε παλαιότερα σήμερα δὲν ὑπάρχει. Σπάνιο τὸ φαινόμενο καλοῦ ποιμένος. Ἴσως ἡ κρίσις μας θεωρηθῇ αὐστηρά, πρέπει ὅμως νὰ τὴν ἐκφράσουμε μετὰ παρρησίας. Οφείλουμε νὰ τὸ ποῦμε μετὰ λύπης οἱ σημερινοί ποιμένες λίγο ἐνδιαφέρονται γιὰ τὸ ποίμνιό τους. Περισσότερο ἐνδιαφέρονται γιὰ τὰ ὑλικά τους συμφέροντα. Βαπτίσεις, γάμοι, κηδείες, μνημόσυνα δὲν τελοῦνται δωρεάν, σύμφωνα μὲ τὴ ῥητὴ ἐντολὴ τοῦ Χριστοῦ «Δωρεὰν ἐλάβετε, δωρεὰν δότε» (Ματθ. 10,8). Τὰ λεγόμενα τυχερὰ —πού, ἂν θέλουμε νὰ τὰ ἐξετάσουμε βαθύτερα, εἶνε ἕνα εἶδος συγχρόνου σιμωνίας— δίνουν καὶ παίρνουν κατ’ ἐπανάληψιν ἀσχοληθήκαμε με αὐτὴ τὴν πληγὴ καὶ ἐλέγξαμε τὸ κακό. Υπάρχουν ἐπίσης ἱερεῖς πού, ἐνῷ χειροτονοῦνται γιὰ νὰ ἐξυπηρετήσουν μικρὰ παραμεθόρια χωριὰ τῆς ὑπαίθρου μας, δὲν μένουν ἐκεῖ μέχρι τέλους, ἀλλὰ ζητοῦν καὶ καταλαμβάνουν θέσεις σὲ ἐνορίες τῶν Ἀθηνῶν καὶ ἄλλων μεγάλων πόλεων.

Συνέπεια αὐτῆς τῆς καταστάσεως εἶνε, ὅτι τὸ κενό, ποὺ ἀφήνει ἡ ἀδιαφορία καὶ ἡ φιλαργυρία πολλῶν συγχρόνων ποιμένων, ἔρχονται δυστυχῶς νὰ τὸ καλύψουν οἱ παντὸς εἴδους αἱρετικοί, καὶ μάλιστα οἱ χιλιασταὶ ποὺ ἔχουν τὴν ἕδρα τους στὸ Μπρούκλιν τῆς Ἀμερικῆς. Αὐτοὶ τυπώνουν φυλλάδια καὶ ἐκδίδουν βιβλία, καὶ τὰ διαδίδουν σε μικρές τιμὲς ἢ καὶ δωρεὰν στον κόσμο. Απαραίτητο καθῆκον τοῦ κάθε χιλιαστοῦ εἶνε, κάθε μέρα νὰ ἐπισκεφθῇ ἕναν ἀριθμὸ σπιτιῶν ὀρθοδόξων χριστιανῶν καὶ νὰ προσπαθήσῃ νὰ τοὺς παρασύρῃ στὴν ὀλέθρια πλάνη του.

Ἔχει ὑπολογισθῆ, ὅτι σήμερα μόνο το 2% εἶνε αὐτοὶ ποὺ ἐκκλησιάζονται. Οἱ ἄλλοι ἀπουσιάζουν. Ιδιαίτερα τίς Κυριακὲς καὶ μεγάλες ἑορτὲς γίνεται πάνδημη ἔξοδος, καὶ οἱ ναοί ἐρημώνονται, ἐνῷ τὰ νοσοκομεῖα γεμίζουν ἀπὸ τὰ αὐτοκινητίςτικὰ δυστυχήματα. Ποῦ εἶνε τὸ ἐνδιαφέρον τῶν ποιμένων μας; Βλέπεις τοὺς ναοὺς σχεδὸν κενούς. Δὲν ὑπάρχουν παιδιὰ οὔτε γιὰ νὰ κρατήσουν τὸ θυμιατὸ καὶ νὰ σηκώσουν τὶς λαμπάδες. Ποῦ εἶνε ἡ μέριμνά τους; Στη Μικρὰ Ἀσία καὶ ἰδιαιτέρως στον Πόντο ὁ λειτουργὸς ἱερεὺς σημείωνε τὶς ἀπουσίες τῶν χριστιανῶν, καὶ τὴν ἄλλη μέρα ἐπισκεπτόταν τὰ σπίτια καὶ μὲ κάθε τρόπο τοὺς ἔπειθε, ὅτι δὲν πρέπει νὰ λείπουν ἀπὸ τὴν ἐκκλησία, διότι ἔτσι ἁμαρτάνουν σοβαρά. Προσπαθοῦσε μὲ κάθε τρόπο, νὰ μὴν ἐπαναλάβουν τὸ ἁμάρτημα. Τοὺς συμβούλευε μὲ καλωσύνη, ἀλλὰ καὶ τοὺς προειδοποιοῦσε ὅτι, ἂν συνεχίσουν αὐτὴ τὴν τακτική, θὰ εἰσηγηθῇ στὸν ἐπίσκοπο τὸν ἀφορισμό τους, δηλαδὴ τὴ διαγραφή τους ἀπὸ τὸ μητρῷο τῶν πιστῶν. Διότι εἶνε προτιμότερο νὰ ὑπάρχουν λίγοι πιστοὶ μὲ συνέπεια, παρὰ ἕνα πλῆθος ἀδιαφόρων χριστιανῶν.

Μήπως ὅμως καὶ οἱ ἄρχοντές μας ἀπὸ τὴν πλευρά τους βοηθοῦν στὴ φροντίδα αὐτή; Ὄχι μόνο δὲν συμπαρίστανται στὸ ποιμαντικὸ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴ στάσι τους δίνουν κακό παράδειγμα καὶ ψυχραίνουν τὴν πίστι τοῦ λαοῦ. Οἱ ἐπίσημοι μόνο τίς μεγάλες ἑορτές, λ.χ. στὴν ἐθνικὴ ἑορτὴ τῆς 25ης Μαρτίου, δίνουν τὸ παρών στοὺς ναούς. Στη Βουλὴ τῶν Ἑλλήνων προσευχὴ δὲν γίνεται. Πρὸ ἐτῶν ἡ ἀνάρτησι τῆς εἰκόνος τοῦ Χριστοῦ στὴν αἴθουσα τοῦ κοινοβουλίου χλευάσθηκε ἀπὸ τὴν πλειοψηφία τῶν βουλευτῶν. Ἡ παραμικρὰ ἐκδήλωσις ὑπὲρ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως ἐνοχλεῖ πολλούς, ποὺ ἤδη προτείνουν, τὸ σημερινό κράτος μας νὰ διαρρήξη καὶ τυπικῶς πλέον τὶς σχέσεις του μὲ τὴ μητέρα Ἐκκλησία. Ἡ εὐθύνη βεβαίως καὶ γιὰ τὸ κατάντημα αὐτὸ βαρύνει καὶ τὸν ἱερὸ κλῆρο· διότι ἐὰν ὁ κλῆρος μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὴν Ἱεραρχία, εἶχε τὴν πρέπουσα ποιμαντικὴ μέριμνα, ὅπως παλαιότερα, δὲν θὰ φθάναμε ἐδῶ. Οἱ πολιτικοί μας τώρα νομίζουν, πως μὲ μιὰ τροποποίησι τοῦ συντάγματος, ποὺ θὰ θέτῃ στὸ περιθώριο τὴ θρησκεία τῶν πατέρων μας καὶ θ ̓ ἀποχρωματίζῃ τὴ δημοσία ζωὴ ἀπὸ κάθε ὀρθόδοξο καὶ χριστιανικό στοιχεῖο κατὰ τὸ πρότυπο τῆς Εὐρώπης, θὰ ἐξουδετερώσουν τὴν ἐπίδρασι τῆς Ἐκκλησίας στὸ λαό. Ἀπατῶνται ὅμως. Ἡ θρησκεία τοῦ Χριστοῦ ἔχει ῥίζες βαθειὲς στὴν καρδιὰ τοῦ γένους μας. Οὔτε ἡ ἀδιαφορία τῶν ποιμένων, οὔτε ἡ ἐχθρική στάσι τῶν κρατούντων, οὔτε καὶ ὁ διωγμὸς ἀκόμη δὲν μποροῦν νὰ τὴν ξερριζώσουν. Ὁ διωγμὸς μάλιστα, ἀντιθέτως, θ’ ἀναρριπίσῃ τὴ φλόγα τῆς πίστεως. Ὅ,τι δὲν κάνουν οἱ ἱερεῖς καὶ ἀρχιερεῖς ποὺ μὲ τὴ μελετωμένη τροποποίησι θὰ στερηθοῦν καὶ μισθοὺς καὶ ἐπιδόματα, θὰ τὸ κάνῃ ὁ διωγμός. Ὁ διωγμὸς θὰ ἐνισχύσῃ τὴν πίστι, θὰ θερμάνῃ τὶς σχέσεις ποιμένων καὶ ποιμνίου, θὰ κάνῃ τὸν ἱερὸ κλῆρο νὰ συνδεθῇ στενώτερα μὲ τον πιστό λαό. Καὶ ἂν οἱ κληρικοὶ μείνουν χωρίς κρατικούς μισθούς, δὲν θὰ στερηθοῦν τὰ ἀναγκαῖα γιὰ τὴν ἐξάσκησι τοῦ ἔργου των ̇ ὁ λαὸς θὰ φροντίσῃ καὶ πάλι γι’ αὐτούς.

* * *

Παρ’ ὅλα ὅμως αὐτά, γιὰ νὰ εἴμεθα δίκαίοι, πρέπει νὰ ποῦμε, ὅτι εὐτυχῶς καὶ σήμερα στὴν πατρίδα μας ὑπάρχουν κληρικοὶ ποὺ δὲν λησμόνησαν τὴν παραγγελία τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Μπορεῖ αὐτοὶ νὰ εἶνε λίγοι. Πάντως ὑπάρχουν, καὶ κοπιάζουν, καὶ ἀγωνίζονται. Αὐτοί, μιμούμενοι τὰ παραδείγματα πολλῶν ἡρώων τῆς πίστεως καὶ τῆς πατρίδος, παρ’ ὅλες τὶς δυσμενεῖς συνθῆκες ποὺ παρουσιάζει ἡ ἀδιαφορία τῶν πολλῶν καὶ ἡ ἀπιστία τῶν μεγάλων, ποὺ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον εἶνε ἄθεοι καὶ μασόνοι καὶ βλάσφημοι, ἐξακολουθοῦν νὰ ποιμαίνουν «τὸ μικρὸν ποίμνιον» τοῦ Χριστοῦ, τὸν ταπεινὸ λαὸ τοῦ Θεοῦ. Μακάριοι καὶ εὐλογημένοι αὐτοί, εὐτυχισμένο καὶ ἀξιοζήλευτο καὶ τὸ ποίμνιο ποὺ ἔχει τέτοιους ποιμένας. Γι’ αὐτὸ τὸ ποίμνιο, τὸ ὁποῖο συντηρεῖ στὴν ἐν Χριστῷ ζωὴ ἡ διδασκαλία ἐκλεκτῶν ἐργατῶν τοῦ εὐαγγελίου, ἰσχύει ὁ λόγος ̇ «Μὴ φοβοῦ τὸ μικρὸν ποίμνιον· ὅτι εὐδόκησεν ὁ πατὴρ ὑμῶν δοῦναι ὑμῖν τὴν βασιλείαν», δηλαδή· Μὴ φοβᾶσαι, μικρὸ κοπάδι· διότι ὁ πατέρας σας εὐαρεστήθηκε νὰ σᾶς χαρίσῃ τὴ βασιλεία του (Λουκ. 12,32).

Αγαπητοί μου!

Ὅπως λέει ὁ ι. Χρυσόστομος, ἕνας πιστὸς χριστιανὸς μπορεῖ μὲ τὸ λόγο καὶ πρὸ παντὸς μὲ τὸ παράδειγμά του ν’ ἀνορθώσῃ «ὁλόκληρον δῆμον», ὁλόκληρο λαό. Πόσο περισσότερο ισχύει αὐτό, ὅταν αὐτὸς δὲν εἶνε ἕνας ἁπλὸς πιστός, ἀλλ ̓ εἶνε ἕνας κληρικὸς ποὺ ποιμαίνει τὰ λογικὰ πρόβατα τῆς Ἐκκλησίας! Δῶστε μου κληρικοὺς σὰν τὸν ἅγιο Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλό, δῶστε μου κληρικούς ποὺ νὰ ἔχουν μιὰ σπίθα ἀπὸ τὸ οὐράνιο πῦρ ποὺ ἔκαίγε στὴν καρδιὰ τοῦ Κοσμᾶ καὶ τῶν ὁμοίων του, καὶ τότε ἡ Ἑλλὰς θ’ ἀλλάξῃ μορφή. Θ’ ἀπαλλαγῇ ἀπὸ μύρια κακά, ποὺ ἀσχημίζουν τὸ πρόσωπό της, κι ὁ ποιητὴς θὰ μπορῇ γι ̓ αὐτὴν νὰ λέῃ ̇ «Κλείσε μέσα στὴν καρδιά σου τὴν Ελλάδα, καὶ θὰ αἰσθανθῇς κάθε εἴδους μεγαλεῖο».