Σκόπελοι

Στὴ θάλασ­σα, ἀγα­πη­τοί μου, δὲν ὑπάρ­χουν μόνο ὕφα­λοι ὑπάρ­χουν καὶ σκό­πε­λοι. Καὶ τί εἶνε σκό­πε­λοι; Eἶνε βρά­χοι, οἱ ὁποῖ­οι ἐξέ­χουν ἀπὸ τὴν ἐπι­φά­νεια τῆς θαλάσ­σης. Ὕφα­λοι κάτω ἀπὸ τὴ θάλασ­σα σκό­πε­λοι πάνω ἀπὸ τὴ θάλασ­σα. Ἐπι­κίν­δυ­νοι οἱ ὕφα­λοι; Ἀλλὰ δὲν παύ­ουν νὰ εἶνε ἐπι­κίν­δυ­νοι καὶ οἱ σκό­πε­λοι. Ὄχι βεβαί­ως τόσο ὅσον οἱ ὕφα­λοι. Οἱ ὕφα­λοι ἀφα­νεῖς, οἱ σκό­πε­λοι φανε­ροί. Φαί­νον­ται ἀπὸ μακριὰ σὰν μικρὲς νησῖ­δες. Ἀλλ ̓ ὅταν ὁ και­ρὸς εἶνε νεφε­λώ­δης ἢ ὀμί­χλη πυκνὴ καλύ­πτῃ τὴν ἐπι­φά­νεια τῆς θαλάσ­σης, τότε οἱ σκό­πε­λοι γίνον­ται ἀόρα­τοι, καὶ ἂν ὁ πλοί­αρ­χος δὲν εἶνε προ­σε­κτι­κὸς καὶ ἔμπει­ρος, ὑπάρ­χει φόβος τὸ πλοῖο νὰ πέσῃ σὲ σκό­πε­λο καὶ νὰ συν­τρι­βῇ. Γι’ αὐτὸ τὰ κρά­τη στὶς θαλάσ­σιες περιο­χές, στὶς ὁποῖ­ες ὑπάρ­χουν σκό­πε­λοι, φρον­τί­ζουν καὶ ἀνε­γεί­ρουν φάρους, οἱ ὁποῖ­οι ἐκπέμ­πουν μέρα καὶ νύκτα φῶς — σῆμα κιν­δύ­νου. Πόσο εὐερ­γε­τι­κοὶ γιὰ τὴ ναυ­σι­πλο­ΐα εἶνε οἱ φάροι! Πόσα ναυά­για προ­λαμ­βά­νον­ται!

Ἐν τού­τοις οἱ σκό­πε­λοι δὲν παύ­ουν νὰ ἀπο­τε­λοῦν κίν­δυ­νο γιὰ ὅσους ταξι­δεύ­ουν. Γιὰ διά­φο­ρες αἰτί­ες συμ­βαί­νουν προ­σκρού­σεις πλοί­ων σὲ σκο­πέ­λους. Ἔτσι τὴ νύκτα τῆς 8ης Δεκεμ­βρί­ου 1966 τὸ ἑλλη­νι­κὸ πλοῖο «Ἡρά­κλειον», τὸ ὁποῖο ταξί­δευε ἀπὸ Κρή­τη πρὸς Πει­ραιᾶ, λόγῳ τῆς σφο­δρῆς τρι­κυ­μί­ας, καὶ ἴσως καὶ ἄλλης αἰτί­ας, παρε­ξέ­κλι­νε τῆς πορεί­ας του καὶ ἔπε­σε πάνω σὲ μεγά­λο σκό­πε­λο νησῖ­δα, τὴ Φαλ­κο­νέ­ρα. Ναυ­τι­κὴ τρα­γῳ­δία! Ἐλά­χι­στοι ἀπὸ τὸ πλή­ρω­μα καὶ τοὺς ἐπι­βά­τες σώθη­καν. Ἡ θάλασ­σα ἔγι­νε ὁ τάφος 241 ἀνθρώ­πων. Ἐπά­νω στὴν ἴδια νησῖ­δα σκό­πε­λο, τὴ Φαλ­κο­νέ­ρα, κατὰ τὸ Β ́ παγ­κό­σμιο πόλε­μο ὁλό­κλη­ρος στό­λος ἀπὸ εἴκο­σι πλοῖα, τὰ ὁποῖα μετέ­φε­ραν τρό­φι­μα καὶ πολε­μο­φό­δια τῶν συμ­μά­χων, κιν­δύ­νευ­σε νὰ προ­σκρού­σῃ καὶ νὰ γρα­φῇ μία ἀπὸ τὶς μεγα­λύ­τε­ρες θαλάσ­σιες τρα­γῳ­δί­ες, καθ ̓ ὅσον οἱ Γερ­μα­νοὶ εἶχαν ἀναρ­ρι­χη­θῆ πάνω στὸ βρά­χο καὶ εἶχαν κατα­στρέ­ψει τὸν φάρο, ποὺ ὑπῆρ­χε ἐκεῖ. Ἀλλ ̓ ἡ κατα­στρο­φὴ ἀπε­τρά­πη, διό­τι Ἕλλη­νας ναυ­τι­κὸς ἐπέ­στη­σε τὴν προ­σο­χὴ στὸν κίν­δυ­νο καὶ ὁ στό­λος ἐγκαί­ρως ἀπο­μα­κρύν­θη­κε ἀπὸ τὸ ἐπι­κίν­δυ­νο σημεῖο.

Ἡ θάλασ­σα, καὶ μάλι­στα ἡ ἑλλη­νι­κή, εἶνε γεμά­τη σκο­πέ­λους.

Δὲν ἔχει μόνο ἡ θάλασ­σα σκο­πέ­λους, στοὺς ὁποί­ους προ­σκρού­ουν τὰ πλοῖα καὶ ναυα­γοῦν. Καὶ ἡ ζωή, πού, ὅπως εἴπα­με, παρο­μοιά­ζε­ται μὲ θάλασ­σα, ἔχει καὶ αὐτὴ σκο­πέ­λους. Σκό­πε­λοι δὲ στὴ ζωὴ τῶν ἀνθρώ­πων εἶνε οἱ δυσχέ­ρειες, τὰ ἐμπό­δια, οἱ ποι­κί­λοι πει­ρα­σμοί.

Εἶσαι νέος; Τὸ πλοῖο σου ταξι­δεύ­ει. Ἡ ζωὴ σοῦ φαί­νε­ται ὡραία, ὅσο ὡραῖο εἶνε καὶ τὸ θέα­μα τῆς γαλή­νιας θαλάσ­σης. Ὄνει­ρα χρυ­σᾶ πλά­θεις. Ἡ φαν­τα­σία ὀργιά­ζει. Ἀκίν­δυ­νο καὶ γεμά­το εὐτυ­χία φαν­τά­ζε­ται τὸ ταξί­δι σου. Νέε μου, πρό­σε­χε! Τὰ πράγ­μα­τα δὲν εἶνε ὅπως τὰ φαν­τά­ζε­σαι. Ὑπάρ­χουν κίν­δυ­νοι. Ὑπάρ­χουν σκό­πε­λοι, στοὺς ὁποί­ους, ἐὰν προ­σκρού­σῃς, θὰ ναυα­γή­σῃς οἰκτρῶς. Eἶνε ὁρα­τοὶ ἀπὸ μακριά. Ἀλλὰ μερι­κὲς φορὲς ὁμί­χλη κοσμι­κὴ δὲν ἐπι­τρέ­πει νὰ φανῇ εὐκρι­νῶς ὁ ἐπι­κίν­δυ­νος βρά­χος. Ὀνο­μά­ζε­ται ὄχι Φαλ­κο­νέ­ρα, ἀλλὰ κοσμι­κὸ κέν­τρο, ἀπ’ αὐτὰ ποὺ ἔχει γεμί­σει ἡ σύγ­χρο­νη κοι­νω­νία. Φέρουν ὡραῖα ὀνό­μα­τα καὶ ὑπό­σχον­ται, ὅτι σ’ αὐτὰ θὰ περά­σῃς εὐχά­ρι­στες ὧρες. Σὲ παρα­κα­λῶ, μὴ πλη­σιά­σῃς. Ἀπο­μα­κρύν­σου ἀπ’ αὐτά. Κοί­τα­ξε πόσοι νέοι, οἱ ὁποῖ­οι πλη­σί­α­σαν τὰ κέν­τρα αὐτά, κατα­στρά­φη­καν οἰκο­νο­μι­κῶς, καὶ πρὸ παν­τὸς ἠθι­κῶς, κάποιοι δὲ ἔχα­σαν καὶ τὴ ζωή τους, ὑπο­στάν­τες πλῆ­ρες ναυά­γιο.

Σκό­πε­λος ἐπι­κίν­δυ­νος τὰ νυκτε­ρι­νὰ αὐτὰ κέν­τρα, ἀλλὰ καὶ οἱ οἶκοι ἐκεῖ­νοι, στοὺς ὁποί­ους συχνά­ζουν νέοι καὶ νέες καὶ δια­σκε­δά­ζουν καὶ χορεύ­ουν ἐξω­φρε­νι­κοὺς χορούς. Εἶνε καὶ αὐτοὶ σκό­πε­λοι. Μὴ πλη­σιά­σῃς στοὺς οἴκους αὐτούς. Μὴ πῇς, «Ἐγὼ εἶμαι ἱκα­νὸς νὰ ὑπερ­πη­δή­σω τὸν σκό­πε­λο, νὰ νική­σω τὸν πει­ρα­σμὸ καὶ νὰ ἐξέλ­θω ἀλώ­βη­τος». Ὄχι! Ἐὰν ὑπάρ­χῃ ἐλπί­δα πλοί­αρ­χος, ὁ ὁποῖ­ος ρίχνει τὸ πλοῖο του σὲ σκό­πε­λο, νὰ σωθῇ, ὑπάρ­χει καὶ γιὰ σένα ἡ ἐλπί­δα νὰ σωθῇς. Θὰ σωθῇς, ἂν σωθῇς, ὡς ναυα­γός περι­συλ­λε­γό­με­νος ἀπὸ ναυα­γο­σω­στι­κὸ πλοῖο. Γι’ αὐτὸ γίνε φρό­νι­μος καὶ συνε­τὸς καὶ ἀπό­φευ­γε τὶς σχέ­σεις καὶ συνα­να­στρο­φὲς μὲ ἀνθρώ­πους, οἱ ὁποῖ­οι ὀρθώ­νον­ται ὡς σκό­πε­λοι στὴν πορεία τῆς ζωῆς σου.

Ἀλλ ̓ ἦλθες σὲ γάμο καὶ δημιούρ­γη­σες οἰκο­γέ­νεια; Σὰν οἰκο­γε­νειάρ­χης πρό­σε­χε πολὺ περισ­σό­τε­ρο. Διό­τι τώρα στὸ πλοῖο δὲν εἶσαι μόνος· ἔχουν ἐπι­βι­βα­σθῆ καὶ ἄλλα πρό­σω­πα. Εἶσαι κυβερ­νή­της τοῦ οἰκο­γε­νεια­κοῦ πλοί­ου καὶ φέρεις τὴν εὐθύ­νη γιὰ ὅλες τὶς ψυχὲς τῆς οἰκο­γε­νεί­ας. Σκο­πέ­λους πολ­λοὺς θὰ συναν­τή­σῃς στὴν οἰκο­γε­νεια­κή σου ζωή. Ἀδι­κί­ες συγ­γε­νῶν, ἰδιο­τρο­πί­ες γυναι­κός, πεί­σμα­τα, ἀνταρ­σί­ες καὶ ἐπα­να­στά­σεις υἱῶν καὶ θυγα­τέ­ρων, ἐπεμ­βά­σεις ξένων προ­σώ­πων εἶνε ἐμπό­δια, τὰ ὁποῖα σὰν σκό­πε­λοι ὑψώ­νον­ται στὴν πορεία τῆς ζωῆς. Ἕνας κακὸς χει­ρι­σμὸς τῶν οἰκο­γε­νεια­κῶν προ­βλη­μά­των εἶνε ὅπως μία «στρα­βο­τι­μο­νιά» πλοιάρ­χου, ἐξ αἰτί­ας τῆς ὁποί­ας κιν­δυ­νεύ­ει τὸ πλοῖο νὰ πέσῃ στὸ βρά­χο. Χαλι­να­γω­γών­τας τὸν ἑαυ­τό σου μὲ πολ­λὴ ψυχραι­μία πρέ­πει ν’ ἀντι­με­τω­πί­σῃς τὶς οἰκο­γε­νεια­κὲς δυσχέ­ρειες καὶ νὰ ὁδη­γή­σῃς τὸ σκά­φος ἀλώ­βη­το στὸ λιμά­νι.

Ἀλλὰ κατέ­χεις κάποια θέσι στὴν κοι­νω­νία; Εἶσαι πρό­ε­δρος κοι­νό­τη­τος, νομάρ­χης, ὑπουρ­γός, πρω­θυ­πουρ­γός; Ἀπὸ σένα ἐξαρ­τᾶ­ται ἡ εὐτυ­χία ἢ ἡ δυστυ­χία πολ­λῶν ἀνθρώ­πων. Προ­βλή­μα­τα πολ­λὰ ἀνα­μέ­νουν τὴ λύσι. Δυσχέ­ρειες καὶ ἐμπό­δια πολ­λὰ παρου­σιά­ζον­ται. Ἐὰν δὲν προ­σέ­ξῃς, ἐὰν σὰν ἐγωι­στὴς καὶ ὑπε­ρή­φα­νος τὰ πάν­τα ἐξαρ­τᾷς ἀπὸ τὶς ἱκα­νό­τη­τες καὶ δεξιό­τη­τές σου, ὑπάρ­χει κίν­δυ­νος νὰ προ­σκρού­σῃς σὲ κάποιον ἀπ’ τοὺς πολ­λοὺς σκο­πέ­λους καὶ τὸ πλοῖο ποὺ κυβερ­νᾷς νὰ ὑπο­στῇ μεγί­στη ζημία ἢ καὶ νὰ κατα­στρα­φῇ τελεί­ως. Χρειά­ζε­ται δεξιό­της, ἐμπει­ρία, ἀλλὰ καὶ φωτι­σμὸς Θεοῦ, γιὰ νὰ ἀπο­φύ­γῃς τοὺς σκο­πέ­λους καὶ ὁδη­γή­σῃς τὸ πλοῖο σὲ ἀσφα­λὲς λιμά­νι.

Ἀλλ ̓ εἶσαι ἱερεὺς τοῦ Ὑψί­στου, ἐπί­σκο­πος, ἀρχιε­πί­σκο­πος, πατριάρ­χης; Ἔχεις ὑπεύ­θυ­νη θέσι στὴ διοί­κη­σι τοῦ πνευ­μα­τι­κοῦ σκά­φους, ποὺ ὀνο­μά­ζε­ται Ἐκκλη­σία. Ἀπὸ σένα ἐξαρ­τῶν­ται οἱ ψυχὲς τῶν ἀνθρώ­πων, ἡ σωτη­ρία ἢ ἡ ἀπώ­λειά τους. Πρό­σε­χε, διό­τι τὸ σκά­φος, –ἡ ἐνο­ρία, ἡ ἐπι­σκο­πή, ἡ ἀρχιε­πι­σκο­πή, τὸ πατριαρ­χεῖο–, δὲν πλέ­ει σὲ θάλασ­σα ἀσφα­λῆ. Ὕφα­λοι καὶ σκό­πε­λοι παν­τοῦ. Σὰν ἄλλοι ὕφα­λοι, ὑπάρ­χουν πονη­ροὶ καὶ διε­στραμ­μέ­νοι ἄνθρω­ποι, ἀπὸ τοὺς ὁποί­ους πρέ­πει νὰ προ­φυ­λα­χθῇς. Ἀλλὰ καὶ φανε­ροὶ καὶ δεδη­λω­μέ­νοι ἐχθροὶ τῆς πίστε­ως, ἄπι­στοι καὶ ἄθε­οι, ἥρω­ες καθη­με­ρι­νῶν σκαν­δά­λων στὴν κοι­νω­νία, σὰν σκό­πε­λοι ὀρθώ­νον­ται, καὶ πάνω τους κιν­δυ­νεύ­ει νὰ προ­σκρού­σῃ τὸ σκά­φος καὶ νὰ συν­τρι­βῇ. Καὶ ἐὰν πρέ­πῃ νὰ προ­σέ­χῃ ὁ πλοί­αρ­χος, ὁ ὁποῖ­ος δια­πλέ­ει θάλασ­σα γεμά­τη ὑφά­λους καὶ σκο­πέ­λους, πολὺ περισ­σό­τε­ρο πρέ­πει νὰ προ­σέ­χῃ ὅποιος ἔχει ὑπεύ­θυ­νη θέσι στὴ διοί­κη­σι τῆς Ἐκκλη­σί­ας. Ἱερεῖς, ἐπί­σκο­ποι καὶ πατριάρ­χες, οἱ ὁποῖ­οι δὲν πρό­σε­ξαν σὲ ποιούς και­ροὺς ζοῦ­σαν καὶ δὲν ἔλα­βαν τὰ μέτρα τους γιὰ τὴν πορεία τοῦ σκά­φους, προ­σέ­κρου­σαν καὶ ἀνε­τρά­πη­καν καὶ ἔγι­ναν πρό­ξε­νοι μεγά­λης πνευ­μα­τι­κῆς ζημί­ας στὴν Ἐκκλη­σία. Ἐὰν εἴχα­με πνευ­μα­τι­κὰ μάτια γιὰ νὰ δοῦ­με τὴ σημε­ρι­νὴ κατά­στα­σι τῆς ̓Εκκλη­σί­ας, θὰ βλέ­πα­με ὅτι ἡ Ἐκκλη­σία μας, λόγῳ ἀδέ­ξιας ποι­μαν­τι­κῆς διοι­κή­σε­ως, ἔχει ὑπο­στῆ πάρα πολ­λὰ ναυά­για. Λίγοι εἶνε οἱ ποι­μέ­νες ἐκεῖ­νοι, οἱ ὁποῖ­οι κατορ­θώ­νουν νὰ νικοῦν τοὺς πει­ρα­σμοὺς τοῦ κόσμου αὐτοῦ, νὰ παρα­κάμ­πτουν τοὺς σκο­πέ­λους καὶ νὰ ὁδη­γοῦν τὸ σκά­φος τῆς Ἐκκλη­σί­ας στὸ γαλή­νιο λιμά­νι τῆς αἰώ­νιας ζωῆς καὶ μακα­ριό­τη­τος.

Ὕφα­λοι καὶ σκό­πε­λοι στὴν Ἐκκλη­σία! Συνή­θεις ἐκφρά­σεις, ποὺ λέγον­ται κατὰ τὴν ἐνθρό­νι­σι ἐκκλη­σια­στι­κῶν ταγῶν. Ἀλλ ̓ ἆρα­γε δίνε­ται ἡ δέου­σα προ­σο­χὴ στὰ λεγό­με­να, ἢ ἁπλῶς λέγον­ται χωρὶς συναί­σθη­σι καὶ κατα­νόη­σι; Ἐὰν σὲ κάποιον πλοί­αρ­χο ἔλε­γαν, ὅτι ἔξω ἀπ’ τὸ λιμά­νι θὰ συναν­τή­σῃ ὑφά­λους καὶ σκο­πέ­λους, ὁ πλοί­αρ­χος θὰ λάμ­βα­νε ὅλα τὰ μέτρα, γιὰ ν ̓ ἀπο­φύ­γῃ τὴν πρό­σκρου­σι καὶ τὸ ναυά­γιο. Ἀλλά, δυστυ­χῶς, προ­κει­μέ­νου περί πνευ­μα­τι­κῆς πορεί­ας στὴν Ἐκκλη­σία οἱ λόγοι καὶ οἱ προ­ει­δο­ποι­ή­σεις γιὰ πνευ­μα­τι­κὲς σκο­πέ­λους δὲν προ­κα­λοῦν ἀνά­λο­γη τὴν προ­σο­χὴ τῶν ὑπευ­θύ­νων. Ὅταν κατὰ τὸ 1949 στὸν ἔνδο­ξο οἰκου­με­νι­κὸ θρό­νο ἐνθρο­νι­ζό­ταν ὁ ἀπὸ Κερ­κύ­ρας καὶ Ἀμε­ρι­κῆς Ἀθη­να­γό­ρας, σεβά­σμιος μητρο­πο­λί­της τοῦ πατριαρ­χεί­ου προ­σφώ­νη­σε τὸν νέο πατριάρ­χη μὲ λαμ­πρὴ προ­σφώ­νη­σι, στὴν ὁποία γίνε­ται λόγος γιὰ ὑφά­λους καὶ σκο­πέ­λους. Ὢ ἐὰν τοὺς πρό­σε­χε ὁ πατριάρ­χης Ἀθη­να­γό­ρας! Δυστυ­χῶς δὲν τοὺς πρό­σε­ξε, καὶ ἔτσι στὴν Ὀρθο­δο­ξία δημιουρ­γή­θη­κε μεγά­λος σάλος καὶ τὸ σκά­φος βρέ­θη­κε κον­τὰ σὲ ὑφά­λους καὶ σκο­πέ­λους ̇ καὶ ἂν δια­σώ­θη­κε, δια­σώ­θη­κε μὲ τὴ θεία χάρι.

Ἀλλὰ τοὺς πνευ­μα­τι­κοὺς σκο­πέ­λους καὶ ὑφά­λους πρό­σε­ξαν ἄλλοι, ταπει­νοὶ ἐπί­σκο­ποι, μετα­ξὺ τῶν ὁποί­ων καὶ ἕνας ὀνό­μα­τι Λού­κιος, ποὺ ἔζη­σε κατὰ τὴν τρι­κυ­μιώ­δη ἐπο­χὴ τοῦ ἱεροῦ Χρυ­σο­στό­μου. Πρὸς τὸν Λού­κιο ἔγρα­ψε ἐπι­στο­λὴ ὁ ἱερὸς Χρυ­σό­στο­μος, ἐπαι­νών­τας τὴ σύνε­σι καὶ τὴ φρό­νη­σί του. Παρα­θέ­του­με σὲ μετά­φρα­σι τὴν ἐπι­στο­λὴ ὁλό­κλη­ρη ὡς λίαν ἐπί­και­ρη!

«Ἂν καὶ μᾶς χωρί­ζει μεγά­λη ἀπό­στα­σι ἀπὸ τὴν εὐλά­βειά σου, ὅμως δὲν μᾶς διέ­φυ­γε τὸ μῖσος σου κατὰ τῆς πονη­ρί­ας καὶ πῶς πόνε­σες γι’ αὐτοὺς ποὺ τόσο μεγά­λες παρα­νο­μί­ες ἔπρα­ξαν καὶ γέμι­σαν τὴν οἰκου­μέ­νη μὲ τόσο μεγά­λα σκάν­δα­λα. Γι’ αὐτὸ σὲ εὐχα­ρι­στοῦ­με καὶ δὲν παύ­ου­με νὰ σὲ θαυ­μά­ζου­με καὶ νὰ σὲ μακα­ρί­ζου­με, διό­τι μέσα σὲ τόσο σωρὸ κακῶν, ἐνῷ τόσοι βαδί­ζουν πρὸς τοὺς κρη­μνοὺς καὶ τοὺς σκο­πέ­λους, σὺ δὲν ἔπαυ­σες νὰ βαδί­ζῃς τὸν ὀρθὸ δρό­μο, κατα­κρί­νον­τας αὐτὰ ποὺ ἔγι­ναν καὶ ἀπο­στρε­φό­με­νος τοὺς δρά­στες. ὅπως εἶνε πρέ­πον σὲ σένα. Γι’ αὐτὸ λοι­πὸν καὶ παρα­κα­λοῦ­με νὰ συνε­χί­σῃς νὰ ἐπι­δει­κνύ­ῃς τὴν καλὴ αὐτὴ προ­θυ­μία καὶ νὰ αὐξή­σῃς τὸ ζῆλο σου. Διό­τι γνω­ρί­ζεις πόσο μεγά­λος θὰ εἶνε ὁ μισθός σας, ποιά τὰ βρα­βεῖα, πόσο μεγά­λα τὰ στε­φά­νια, ὅταν, ἐνῷ ὑπάρ­χουν τόσοι ποὺ προ­κα­λοῦν σάλο, σεῖς βαδί­ζε­τε ἀντι­θέ­τως, συμ­βάλ­λον­τας ἔτσι πάρα πολὺ στὴ διόρ­θω­σι τῶν παρόν­των κακῶν. Δὲν ὑπάρ­χει ἀμφι­βο­λία ὅτι, ἂν θελή­σε­τε νὰ ἀντι­στα­θῆ­τε μὲ γεν­ναιό­τη­τα, ἔστω καὶ ἂν εἶσθε λίγοι, θὰ ὑπερ­νι­κή­σε­τε τοὺς πολ­λούς, οἱ ὁποῖ­οι κόσμη­μα καὶ καύ­χη­μα ἔχουν τὴν κακία. Διό­τι τίπο­τε δὲν εἶνε ἰσχυ­ρό­τε­ρο ἀπὸ τὴν ἀρε­τὴ καὶ ἀπὸ τὸ νὰ ζητάῃ κανεὶς ἐκεῖ­να, τὰ ὁποῖα ἀσφα­λί­ζουν τὶς Ἐκκλη­σί­ες. Ἐφ’ ὅσον λοι­πὸν ἔχε­τε τέτοιο φρό­νη­μα, ὥστε νὰ εἶνε ἀρκε­τὸ γιὰ νὰ ἑλκύ­σε­τε καὶ ἀπο­σπά­σε­τε πολ­λὴ βοή­θεια ἀπὸ τὸ Θεό, δεχθῆ­τε τὴν παρά­κλη­σι νὰ εἰσφέ­ρε­τε ἐκεῖ­να, ποὺ ἐξαρ­τῶν­ται ἀπὸ σᾶς, καὶ μ’ αὐτὸ τὸ φρό­νη­μα θὰ εἶσθε μεγί­στη ἀσφά­λεια γιὰ τὶς Ἐκκλη­σί­ες ὅλης τῆς οἰκου­μέ­νης».

Εἴθε, διὰ πρε­σβειῶν τοῦ ἱεροῦ Χρυ­σο­στό­μου καὶ πάν­των τῶν ἁγί­ων, κλῆ­ρος καὶ λαὸς νὰ δια­σω­θοῦ­με ἀπὸ τοὺς ὑφά­λους καὶ σκο­πέ­λους τοῦ παρόν­τος βίου καὶ νὰ κατευ­θυν­θοῦ­με μὲ ἀσφά­λεια πρὸς τὸ λιμά­νι τῆς αἰω­νιό­τη­τος.

Από το βιβλίο του μακα­ρι­στού επ. Φλω­ρί­νης π. Αυγου­στί­νου Καν­τιώ­τη με τίτλο
“Η ΘΑΛΑΣΣΑ”